Табиғат қорғауды ұйымдастыру

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Табиғат қорғауды ұйымдастыру

Республикада жерді, қазбалы байлықтарды, өсімдік пен жануарлар дүинесін, әуе мен судың тазалығын, табиғат ресурстарын қалпына келтіріп және қоршаған ортаны қаз қалпында сақтап ғылыми негізде тиімді пай-далану Қазақ Республикасы Конституциясының 11, 12, 13, 18, 40, 65 т. с. статьяларында айқын көрсетілген.

Конституциянын басты талаптарының бірі-табиғат қорғауды және табиғат байлықтарды пайдалануды күшейту.

Қазіргі мемлекеттік басқару, қоғамдық ұйымдар, табиғатты қорғау барысында ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізіп жатқан ғылыми мекемелер ағарту және үгіт-насихат жұмыстары жақсы дамып келеді.

Кеңес өкіметінің ең бірінші қарарлары В. И. Лениннің тікелей басшылығымен ұйымдастырылған «Жер туралы» (1917) қарары. Осы декретпен жер және оның байлық-тары жеке меншіктен алынып, басы байлы мемлекет меншігіне беріледі деп хабарланды. В. И. Ленин өзінің көптеген еңбегінде жер жән оның қазбалы байлықтары, оларды қорғау капиталистік елдермен салыстырғанда, біздің елде жаңа прннциптермен сипатталатынын көрсетті.

жылы майда В. И. Ленин «Орман туралы негізгі заңға» қол қойды. Бұл документте орманның халық шаруашылығындағы орасан ролі толық сипатталып, оның кеңес адамдары үшін халық шаруашылығындағы маңызы (өзен суларын реттеуші, кұмдардык көшуін тоқтатушы т. б. ), гигиеналық, эстетикалық және мәдени мәні атап көрсетілді.
жылы В. И. Ленин Халық Комиссарлар Кеңесінің «Аң аулау мерзімі және аң аулайтын қаруларды ұстау правосы туралы» қаулысына қол қойды. Қаулыдың жабайы аңдардың санын қалпына келтіру мақстымен оларды көктемде және жазда аулауға тыйым салынады. Сонымен қатар қаулы булан, елік аулауға, құстардың жұмыртқасын жинауға және тамыздың 1-не дейін жабайы аңдар мен құстардың етін сатуға тыйым салды.

1921 жылы В. И. Ленин «Табиғаг ескерткіштерін, бақтарды және парктерді қорғау туралы» декретке қол қойды. Бұл Декреттің елімізде қорыұтардың еркендеуіне мәні ерекше болды. Заң бойынша қорықтардың міндеті, оның территориясындағы барлық табиғат компоненттерін қорғау деп белгіленсе, ұлттық парктер сонымен қатар халықтың демалатын орны дел есептейді.

КСРО Жоғарғы Кенесінің 1972 жылғы қыркуйектің 20-да қабылданған «Табиғат қорғауды одан әрі жақсарту және табиғи ресурстарды тиімді пайдалану жөніндегі шаралар туралы» қаулысы. Бұл бүкіл одақтық тұнғыш табиғат қорғау заңы. Табиғат қорғау саласында Қазақстанда арнайы уәкілдіп бар мемлекеттік органдар да бар. Олардың қатарында жер қорғау, кен қадағалау, су қорғау, орман сақтау, балық ресурстарын қорғау, хайуанаттарды қорғау, атмосфералық ауаны қорғау органдары және санитарлық пайымдары бар. Осы ұйымдардың табиғат қорғау қызметі, жүйелері мен құрамдары, праволары мен міндеттері жаңа Конституция негізінде бұдан да күшейе, нығая түседі.

Конституция Қазақстан азаматтарынын негізгі праволарын белгілей отырып: «Қазақстаннын азаматтары табиғатты аялауға, оның байлықтарын қорғауға міндетті» (65-статья) деп ерекше атаған. Қоғам үшін, табиғат қорғауды қамтамасыз ету үшін бұл конституциялық талаптың маңызы зор.

Табиғат қорғау және онын ресурстарын пайдалану саласындағы ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстардың үйлестірілуін жақсартып, тиімділігін арттыру мақсатында Қазақстанда экология және табиғатты пайдалану жөніндегі мемлекеттік комитет құрылды.

Сонымен бірге, Қазақстанда табиғат қорғау қоғамы жұмыс істейді.

Қоғам өзінің жұмысын мына бағытта жүргізеді:

1) Табиғатты қорғау ілімін жете үгіттеп-насихаттау, табиғатты қорғау жайында шыққан қаулыларды іске асыру бағытында жұмыс жасау;

2) Мүмкіншілігінше табиғатты қорғау жұмысына неғұрлым өз еркімен істейтін көпшілікті қамту;

3) Қоршаған орта мен табиғи ресурстарды қорғау және дұрыс пайдалану үшін халық бақылаушыларын ұйымдастыру және жүзеге асыру.

Қоғам мүшелері, бастауыш ұйымдар кең көлемде үгіт жұмыстарын орындайды, тікелей қала мен елді мекендерді көгалдандыру жұмысына араласады, ағаш отырғызады, эрозияға қарсы жұмыс, ауа мен судың тазалығына бақылау жасайды.

Жүргізілетін өзекті жұмыстың бірі - қалың көпшілікті табиғат байлығына өз меншігіндей қарап, оны қадірлей, бағалай білетіндей етіп, тәрбиелеу мәселесі. Қала, облыс, аудан, колхоздар мен совхоздардыя барлығында да табиғат қорғаудың мемлекеттік маңызы туралы лекциялар оқылуы керек.

Республикалық табиғат қорғау коғамынан басқа да табиғатты қорғайтын қоғамдар бар. Жастар, профсоюз ұйымдарында да арнаны табиғатты қорғау жөнінен оның идеясын кеңінен таратуда көп жұмыс жасап жатқан «Білім» қоғамы.

Қоғамдық табиғат қорғау жұмысынын барысында табиғатты қорғау достығының ролі зор болды. Бірінші табиғатты қорғау достығының 1960 жылы Москва университетінің арасынан шықты, 1962 жылы В. И. Леннн атындағы Москва мемлекеттік пединститутының студенттері ұйымдастырды. Қазір олардың саны 80 мыннан асып отыр. Студент жасағына қатынасып жүрген болашақ мамандарға жәрдемі тиеді. Республикада педагогика институттары мен уннверситеттерінің биолог-студенттері мектеп оқушыларының жастар мен ауыл азаматтарының арасында өсімдік пен жануарларды қорғау туралы лекциялар оқиды. Ауыл шаруашылық институтының студент жасақшылары эрозияға қарсы жұмыс, дала алқабын қорғайтын ағаштар отырғызу жұмыстарына қатынасады. Алматы мал дәрігерлік-зооинженерлік институтында да студенттер табиғат қорғау жұмысына белсене қатынасуда. ПТУ-дің, техникумнің, мектептік оқушыларын «жасыл» және «көгілдір» патрульдерге, эрозияға қарсы - күрес отрядына, «Табиғаттың жас достары» т. б. уйымдарға қамтудың үлкен маңызы бар.

Табиғат қорғау мемлекеттік, бүкіл халықтық іс. Сондықтан оған барлық қоғам ұйымдары мен мүшелері, мемлекеттің балық кәсіпорындары, мекемелері, жұмысшылары, интеллиренция, жастар ғылыми және басқа ерікті қоғамдар кеңінен қатынасады. Бұл жұмыстан бірде-бір ұйым, бірде-бір біздің елдің азаматы шет қалмауға тиіс.

Табиғат және оны қорғау туралы білімді қалың бұқараның арасына тарату барлық табиғат қорғау жұмысындағы жетістікке жеткізетін негізгі шарт.

Біздің елімізде табиғат қорғау ісіне тәрбиелеу барлық жалпы білім беру сатысында - мектепке дейінгі балалар бақшасында, бастауыш, сегіз жылдық пен орта мектепте және міндетті түрде жүреді. Табиғат қорғау жұмысы қалын бұкара арасында баспа, кино, радио, теледидар т. б. арқылы кең көлемде үгіттеледі.

Ес білгеннен бастап ата-анасынан, ел ағасынан, үлкендерден өне бойы айтылатын өсиеттермен тәрбиеленген ұрпақ, өзі де табиғатқа нұқсан келтірмей, келешек үрпақтарды да сол тәрбие талабына қалыптастырып алдындағы малы мен айналасындағы табиғатының игілігін көруге баулиды. Біз ата-баба жақсы дәстурін, қалдырған мурасын орындап жүрміз бе, жоқ па деген сұрақты әркім өзіне ғана қоймай, басқаға да, әсіресе жастарға үйрете білсе, туған жер табиғаты жайнай тусуіне, көбейе беруіне үлес қосатыны сөзсіз.

Мектепке дейінгі тәрбие. Жас өспірімдерді неше жастан бастап табиғат қорғау ісіне тәрбиелеу керек екендігі жайында баспа бетінде бірнеше рет талқыланды.

Сонымен бірге негізгі жеке мінез-құлықтың сипаты педагогикада өмірінің бірінші жылдарында қалыптасады деген қағидалар бар. Ол қағида қысқаша

В. А. Сухоинскийдің айтуы бойынша; «Адам бес жасында қандай болса, сондай болып қалады». Сондықтан балаларды табиғат қорғау мәселесіне тәрбиелеу семьяда және мектепке дейінгі мекемелерде өткізілуі қажет.

Орта жалпы білімдік мектеп. Ең бірінші табиғат туралы хабарды балалар мектептің бастауыш (төменгі) кластарынан алады. Табиғаттану пәннің өткенде су, топырақ, өсімдік және жануарлар туралы, оларды тиімді пайдалану мен қорғау қажет екендігі жайлы көптеген мағлұматтарды біледі.

Орта мектепте пәндерді жүйелі өту нәтижесінде табиғатты қоғау ілімін саналы қабылдау үшін негіз қаланады, оқудың әр түрлі кезеңінде оларды бірте-бірте қорытындылау қалыптасады.

Қазақ жалпы жануарлар атаулыны аяйды, оларға жанашырлық білдіреді. Бұл ең алдымен жоғары гумандық қасиеттен тұған дәстүр, халықтың кең пейілділігін, бейбіт өмірді, жан иесінің азаттығын қасиеттеуді өздеріне парыз санап, қаскүнемдікке өздеріне де ұрпақтарын да қиянатқа бастырмауды ниет тұтқанын көрсетеді.

Осыған байланысты ел аузында неше түрлі аңыз да бар. Жоңғар жаугершілігі кезінде қазақ елі жерін тастап, жан-жаққа бас сауғалап кеткені белгілі. Сонда атақты Төле би жұртта жалғыз қалып қойыпты. Жау келіп бидің ордасына ойран салмақ болады. Сонда Теле би тұрып:

- Ей, пенделер, шаңырағыма қарлығаш ұя салып еді, сол ұяда қызылшақа балапандары жатыр, әлі өз-беттерімен ұша алмайды. Мен үйімді жықсам олардың ұясы бұзылады. Сондықтан обалдарына қалмайын деп көшпей отырмын. Адам болсаңдар соны аяңдар, онан кейін ойранынды сала бер дейді. Бұны естіп таң қалған және мұншама адамгершілікке риза болған қолбасшы Төле бидің үйіне соқтықпаған көрінеді.

Табиғат ресурстары мен қоршаған ортаны қорғаудың, негізгі мәселелері биология, география, химия пәндерін еткенде оқылады. Азда болса физика, математика, әдебиет сабақтарында да табиғат жайында әңгімелер болады. Қазіргі уақытта оқушылар табиғатты қорғау жайында тұжырымды білімді Жалпы биологияның «Биосфера және адам» деген соңғы тарауынан алады.

Табиғат қорғауды, табиғаттың кейбір ресурстарын қорғау туралы жан-жақты білімді оқушылар кластан тыс және мектептен тыс жұмыстардан біледі.

Орта және жоғарғы оқу орындарындағы тәрбие. А уыл шаруашылық және орман техникумдарының педагогикалық училищелердің оқушылары табиғат қорғаудың жайы туралы арнайы дайындықтардан өтеді.

Педагогикалық ннституттарынын, биология, география, биохимия, бастауыш кластар, мектеп жасына дейінгі және басқа факультеттерінде «Табиғатты қорғау» курсы оқылады.

Туризм және табиғатты қорғау. Біздің елімізде кейінгі жылдары туризм кепшілікті қамтитын ең дамыған демалыстың бір түріне айналып барады. Ол тек қана демалудың, тәсілі емес, адамдарды мәдени және рухани жағынан көтеретін, сол сияқты еңбекшілердің деңсаулығын жақсартатын маңызды істің бірі болып отыр. Шын мағынасында, туризм адамдарды саяхатта жүргенде табиғаттың жаңа көркімен, өзінің қайталанбас сұлу жерлерімен таныстырады. Туған өлкеде саяхат жасау адамдардың табиғатқа деген сүйіспеншілігін арттырады, олардың ой-өрісін кеңейтеді. Ұлы сая-хатшы Н. М. Пржевальский «Өмір сүрудің тамашалығы сол, әрқашанда саяхат жасауға болады», - деп үнемі айтып өткен. Туристер өз жорықтарында жаңалықтар ашып қоғамға белгілі бір дәрежеде пайда келтірсе, екінші жағынан деңсаулығын шынықтырады, адамдардың мезгілсіз қартаюына жол бермейді.

Республикамызда жұмысшылар мен қызметкерлерге, колхозшылар мен ауыл шаруашылығының мамандарына қызмет етуге арналып салынған сауықтыру орындары, әр түрлі пансионаттар, жергілікті демалыс орындары, қызмет етуде. Міне, осы көптеген сауықтандыру мекемелері демалушылардың бос уақыттарын тиімді өткізіп оларға белгілі бір уақыт ішінде рухани қуат береді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.