ТАБИҒИ ЖӘНЕ АҚАБА СУЛАРДЫ ТАЗАРТАТЫН ҚОНДЫРҒЫЛАР

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: ТАБИҒИ ЖӘНЕ АҚАБА СУЛАРДЫ ТАЗАРТАТЫН
ҚОНДЫРҒЫЛАР

Мазмұны

Кіріспе

1. Ақаба суларды топтастыру және оларды тазалау әдістері
2. Механикалық әдіс
3. Химиялық әдіс
4. Нейтралдау процесі
5. Тотықтыру процесі
6. Озондау процесі
7. Биологиялық әдіс
8. Хлорлау әдісі
9. Мембрандық әдіске
10. Кері осмос әдісі
11. Ионалмасу әдісі

Қорытынды

Кіріспе

Адам мен табиғаттың, қоғам мен қоршаған ортаның өзара әрекеттестігі,
оның өнеркәсіпті өндірістің қазіргі таңдағы көптеген жарамсыз технологиялар
мен қарқынды өсу жағдайында өмір сүруі экологиялық қиындықтардың шырқау
шегіне жетті. Адамзат тіршілігінің өзіне қауіп төнді: табиғат қорлары
үзіліссіз сарқылысқа түсті, қоршаған ортаның ластануынан адам өміріне қатер
апаттар ұлғая түсуде.
Қоршаған ортаны қорғау мәселесі, биосфера ресурстарын тиімді пайдалану
бүгінгі таңдағы дүние жүзі мемлекеттерінің аса маңызды міндеттерінің бірі.
Ғылыми-техникалық погресс, қоғамдағы әлеуметтік және экономикалық
өзгерістер табиғат тепе-теңдігінің бұзылуына қауіпті жағдайлардың пайда
болуы себеп болуда.
Экологиялық дағдарыстың неғұрлым қауіпті көріністерді – аймақтық
техногенді шөлейттенуі, топырақтың тозуы, су ресурстарының тартылуы,
атмосфераның ластануы, ормандардың сиреуі, табиғаттың генетикалық қорының
бүлінуі, тіршілікке қатер төндіретін табиғи құбырлар мен өнеркәсіп
апаттарының белең алып, әрі улы қалдықтардың жиынтықталып қоршаған ортаға
терең зиянын тигізуі.
Экологиялық проблемалардың пайда болуы ең алдымен әлеуметтік-
экономикалық факторларға байланысты. Бұл проблемалардың шешімін табу үшін
адам ең алдымен қоршаған ортаға өзінің көзқрарасын өзгертуі керек. Қоршаған
ортаның адам өмірі үшін қажеттілігін мойындай отырып, оны қорғап, болашақ
үшін сақтауы керек.

Ақаба суларды топтастыру және оларды тазалау әдістері

Ақаба су деп бұрын өндірісте, тұрмыста немесе ауыл шаруашылығында
пайдаланылған, сондай-ақ қандай да бір лас аймақ, соның ішінде елді мекен
(өнеркәсіптік, ауылшаруашылықтық, коммуналдық-тұрмыстық, нөсер, тағы басқа
ағындылар) арқылы өткен су. Былайша айтқанда адамның тұрмыста және
өндірістік іс-әрекетінде пайдаланылғаннан кеійн шыққан су.
Ақаба су гетерогенді күрделі жүйе болып саналады, оның құрамында
болатын органикалық және минералды қоспалар ерімейтін, коллоидты және
еритін түрде кездеседі. Құрамы мен пайда болған түріне байланысты ақаба
сулар үш негізгі категорияға: шаруашылық-тұрмыстық, өндірістік және
атмосфералық болып бөлінеді.
Ақаба судың шаруашылық-тұрмыстық ластағыш түріне байланысты зәр-
нәжістік (физиологиялық қоқыстармен ластанған) ластанған және шаруашылық
(раковина, ванна, монша, кір жуатын жерлерден түсетін) ластанған болып
ажыратылады. Негізінде минералды заттектермен қатар олардың құрамында
органикалық заттектер, ьактериялар, микроорганизмдер болады. өндірістік
ақаба сулардың құрамы технологиялық процестер мен қолданылатын материалдар
түріне және шикізаттың химиялық қасиеттеріне тәуелді. өндірістік ақаба су
ластанған және нормативті таза (тазалаудан өткізіп қайта пайдалануға
жататын) болып ажыратылады. Атмосфералық ақаба су нөсер (жаңбыр) және қар
суы болып бөлінеді.
Табиғатты, қоршаған ортаны ластанудан қорғау мен табиғи ресурс ретінде
тиімді пайдалану мақсатында қайтарылып қолдану үшін ақаба су құрамындағы
ластағыш заттарпдың түрі мен мөлшеріне қарай әр түрлі әдіспен тазаланады.
Бұларға механикалық (тұндыру, сүзу, флотация), физикалық-химиялық,
химиялық, биологиялық және түйдектелген әдістер жатады.

Механикалық әдісте ақаба судағы ірі және ұсақ түйірлі тез тұнатын
бөлшектерді өздігімен тұндырып немесе оларды және қалқып шығатын
заттектерді тұндырғыш, сүзгіш, құмұстағыш арқылы өткізіп немесе әр түрлі
конструкциялық техника құралдарын (торларды, електерді, гидроциклондарды)
қолданып, ал беттік ластағыштарды – мұнайұстағыш, май мен смолааулағыш
жабдықтар мен материалдарды пайдалану арқылы жояды.
Соңғы кезде ақаба суды май тәрізді зөаттардан тазалауға жиі
пайдаланылып жүрген материалға май сіңіргіштік қабілеті жоғары
пенополиуретан жатады.
Ақаба судың улылығын азайтуға кеңінен тұндырғыштар немесе тұндырғыш
шұңқырлар (алан немесе құйғын) пайдаланылады. Тұндырғыш ғимараттарында
ақаба сулардан түпке тұнатын не қалқыма салынды және майлы заттектер майды
гравитациялық жіктеу негізінде бөлінеді. Арналу мақсатына қарай
тұндырғыштар бірінші және екінші реттік болып бөлінеді. Бірінші реттік
тұндырғыштар ақаба суларды биологиялық тазарту ғимаратына дейін, екінші
реттіктері одан кейін орнатылады. Құрылымына байланысты олар горизонталдық,
вертикалдық, радикалдық және диагоналдық болып сараланады. Вертикалдық және
диагоналдық тұндырғыштар тәулікте өнімділігі 10-15 мың текше метр,
радикалдық тұндырғыштар тәуліктік өнімділігі 20 мың текше метрден астам
тазарту станцияларында қолданылады.
Ақаба суды 0,08-0,3 мс жылжу жылдамдықпен құмұстағыш арқылы өткізіп,
оның құрамында ерімейтін құм, қақ тәрізді ауыр қоспалардан ажыратуға
болады. Кейбір құмұстағыш үлгілерімен құм 80%-ке дейін ұсталып қалады.
Құмұстағыштардың тиімділігін арттыру мақсатында оның құм құйылатын қорабына
гидроциклонды қабыстырады.
Гидроцикбондарды пайдаланып, сыртқа тепкіш күш көмегімен ақаба суларды
өте ірі дисперсиялық қоспалардан тазалауға болады. Көбіне бұл қондырғылар
тығыздығы 1,2 гсм3 жоғары ағындыларды ірілігі 0,15 мм үстіндегі
бөлшектерден тазалауға бағытталған.
Коммуналдық шаруашылықтан шыққан сұйық қалдықтарды механикалық
әдістерді қолдану арқылы ерімейтін қоспалардың 60%-тей мөлшерін тазалауға
болады, ал кейбір өндірістік сулар бұл әдіспен 95%-ке дейін тазаланады.
Химиялық әдісте ластағыштардың физикалық-химиялық қасиеттерін ескере
отырып, оларды химиялық агенттерді қолдану арқылы жояды. Химиялық тазалауда
қолданылатын негізгі әдістерге: нейтралдау, тотықтыру және тотықсыздандыру
жолдары жатады.
Нейтралдау процесін құрамында қышқылы немесе сілтісі бар ақаба суының
pH мағынасын 6,5-8,5 аралыыққа келтіру мақсатында қолданылады. Нейтралдау
үшін қышқылды ақаба суы мен сілті ақаба суын араластыруға, реагенттер
қосуға, ақаба суын нейтралдау қасиеті бар сүзгіш материалдар арқылы
жіберуге болады. Сүзгіш материал ретінде әк, мрамор және доломит
қолданылады. Бұл әдіспен, әдетте, құрамында әр түрлі минералды қышқылдары
бар ақаба сулар тазаланады.сілтілі суларды нейтралдау мақсатында құрамында
СО2, SO2,NO2 оксидтері бар түтінді газдарды жіберу әдісі меңгерілуде, бұл
жағдайдың қолайлылығы екінші жағынан газды тастандылардың құрамындағы
зиянды заттардан құтылу мәселесі де шешіледі.
Тотықтандыру процесі ақаба суындағы улы қаспаларды (цианидтерді,
мышьяктің еритін қосылыстарын және т.б.) басқа жолмен шығару қолайсыз
немесе мүмкін емес болғанда ғана қолданылады. Ақаба суды тазалау үшін
тотықтырғыш ретінде газ тәрізді немесе сұйытылған хлор, ауа оттегі, озон,
гинохлорит, сутек тотығы, калий перманганаты және басқа да реагенттер
пайдаланылады.
Озондау ақаба суын мұнай өнімдерінен, фенолдан, күкіртті сутектен,
цианидтерден және басқа да қоспалардан тазалауға қолданылады. Күшті
тотықтырғыш болғандықтан озонның сулы ерітінділеріндегі органикалық
заттектерді және басқа да қоспаларды ыдырататын қабілеті өте жоғары.
Сонымен бірге суды озондағанда оның жағымсыз иісі, дәмі, бояуы жойылып,
залалсызданады. Хлорлау әдісімен салыстырғанда озондау әдісінің
артықшыллығы бар, біріншіден, озонды тікелей су тазалайтын жерлерде
озонаторларды орнатып, ауа оттегінен электр тогын ажырату процесін
пайдалану арқылы алуға болады. Екіншіден, хлорлау бірнқатар жағдайларда
ауыз суда зиянды заттектердің, соның ішінде мутагендер мен кацерогендер
(диоксиннің) түзілуіне апарып соғуы мүмкін, сондықтан оның орнына озондау
әдісінің қодланылғаны қолайлы.
Ағынды судағы ластағыштардан құтылу үшін іс жүзінде пайдаланылатын
физикалық-химиялық әдістерге – коагуляция, флотация, элетролиттік
ірілендіру, су буымен айдау, сорпция, экстракция, гиперфильтрация,
десорбция, дезодорация, днгазация, элнектрохимиялық тәсілдер, эвапорация,
ультрадыбыспен суды өңдеу т.б. жатады. Бұл әдістер қатарымен жүретін
физикалық және химиялық процестерге негізделген.
Механикалық және физикалық-химиялық әдістер ақаба суларын тазалаудың
алғашқы кезеңі, осыдан кейін олар биологиялық тазалауға жөнелтіледі.
Биологиялық жолмен ақаба суын тазалау үшін ластағыштарды ыдырататын,
өздерінің қоректенуіне, өсуіне және көбеюіне пайдаланатын микроорганизмдер
немесе оларды өз бойына сіңіретін өсімдіктер (биосүзбелер ретінде қалың
өскен қамыс, қоға т.б.) қолданылады. Биологиялық тазалауға қатысатын
организмдерге әртүрлі бактериялар, балдырлар, құрттар және басқалар жатады.
Микроорганизмдердің қатысуымен екі процес – тотығу және тотықсыздану
жүреді. Аэробты процестерге активті лайда немесе биопленкада өсетін
микроорганизмдер суда еріген оттекті пайдаланамыз. Олардың тіршілігіне
оттектің тұрақты құйылуы мен 20-30°С шамасындағы температура қажет.
Анаэробты тазалау процесі оттектің кіруінсіз өтеді, бұл жерде жүретін
негізгі процес – лайдың ащуы. Осы әдістер ақаба суларда көп мөлшерде
органикалық заттектер болғанда және тұнбаларды залалсыздандыруға
қолданылады.
Ақаба судаң биологиялық тазалануын табиғи жағдайда және әртүрлі
конструкциялық жасанды құрылыстарда – биосүзгіштерде, аэротенкалар мен
окситенкаларда жүргізуге болады. Өндірістік ақаба сулардың биологиялық
тазалауын негізінде жылдамдығы жоғары болғанына байланысты жасанды жағдайда
жүргізеді.
Аэротенка мәжбүрлі түрде аэрациялармен жабдықталған, қалқалармен
бірнеше бөлек бөліктерге бөлінген темірбетон резервуары. Аэротенкада
тазалау процесі ауаланған ақаба су мен тірі организмдерден және қатты
субстраттардан (балдырлардың өлі бөліктерінен және әртүрлі қалдықтардан)
құралған активті лай қоспасының жіберілуіне қарай жүреді. Құрғақ лайдың 1г
108 ден 1012 дейін бактерия даналары болады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.