Талшықтар жайында

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Талшықтар

Табиғи талшықтар ерте кезден-ақ белгілі болған. Талшықтардың (мысалы:
жүн не целлюлоза) ең алғаш қолданылуы торлар, балық аулайтын аулар жасайтын
мықты жіптер мен арқандар. XVII ғасырға жататын қолжазбаларда талшықтарды
мақта, жүн және зығырдан басқа да материалдардан да жасау мүмкіндіктері
туралы жазылған. Алғашқы жасанды талшық XIX ғасырда ағаш массасын азот
қышқылымен өңдегенде алынған қолдан жасалған жібек талшығы болып табылады.
Өңдегенде пайда болатын зат целлюлозаның нитраты деген химиялық атау
алды, кейіннен ол вискоздық талшық дген коммерциялық (сауда) атау алды.
Бұл шағылысатын және жылтырақ маталарға қойылатын ат болды.
Бірақ вискоздық талшық мұнайхимиялық өнім болып табылмайды. Соңғылары
1930 жылдары У.Ш. Карозерстің (фирма Du Pont) еңбектерімен байланысты
технологиядағы төңкерістен кейін ғана пайда болды. Өзінің түбегейлі
зерттеулерінде ол төменгі молекулалық заттарды өзара әрекеттесу нәтижесінде
жоғары молекулалық полимерлер шығатынын көрсетті. Кейде Карозерсті
полимерлер химиясының әкесі деп те атайды. Оның алғашқы өнімі синтетикалық
полимер негізінде алынған бірінші тауарлық талшық – нейлон 66 болып
табылады (кейбір ақпарат көздеріне сәйкес поливинилхлоридтік талшық нейлон
66 – дан 2 жыл бұрын ойлап табылған, бірақ ПВХ талшық ретінде ешқашан кең
қолданылмаған). Нейлон 66 – ны өндіруге арналған технологиялық құрал –
жабдық 1939 жылы жасалды. Алғашқы нейлон шұлықтар саудада 1940 жылдың мамыр
айында шықты. Екінші Дүниежүзілік Соғыс кезінде американ солдаттары оны
Еуропаға әдейі әкелуіне арналғандай болды.
Du Pont фирмасы 1950 жылы полиакрил талшығын (орлон) енгізіп,
синтетикалық талшықтар өндірісі саласында алдыңғы орынға шығуы 1953 жылы
полиэфир талшығы акрон пайда болғаннан кейін іске асты. Қазіргі кезде
өнеркәсіп шығаратын барлық синтетикалық талшықтардың (жібек, жүн және
мақтақағаз талшықтарын қоса есептегенде) жартысы және синтетикалық
талшықтардың көбісі осы жоғарыда айтып кеткен төрт маңызды материалдар:
нейлон 6, нейлон 66, полиакрил талшығы және полиэфир талшығы болып
табылады.

Талшықтардың механикалық қасиеттері

Талшықтардың химиялық құрылысы шайырлар құрылысына ұқсас, бірақ олардың
механикалық қасиеттері әртүрлі. Полимерді талшық ретінде пайдалану үшін
экструзияның нәтижесінде жүзеге асатын, ол ұзын жіптерге созылуы қажет.
Сонымен қатар, талшық жақсы қасиеттерге ие болуы үшін, полимер
молекулаларының қажетті пішіні мен көлемі болуы керек. Мысалы,
макромолекулалар талшық осіне параллельдібағытқа бейімделу үшін олар ұзын
болуға тиіс. Әдетте, бұған маталарды ұзындығы бойынша бірнеше рет созу
нәтижесінде жетуге болады. сонымен, шайыр мен талшық арасындағы ең маңызды
өзгешелігі полимерлер молекулаларының пішіні және бейімділігі т.б.
Талшықты тоқу арқылы пішіні беру – бұл бір жағынан параллель
бағытталған табиғи талшықтардың кішкене кесектерінен жіп созу процесі
классикалық болып саналады. (ұршықтан басқа, классикалық құралды көзге
елестету де мүмкін емес). Екінші жағынан, экструзиямен синтетикалық
талшықтарды созу - қазіргі заманғы процесс. Классикалық процестер
қолданатын қысқа кесектерді штапельдік талшық деп, ал одан жасалынатын
жіпті тоқыма деп атайды. Ұзын созылма жіптер – бұл үзілмейтін талшық немесе
жәй ғана кешенді жіп.
Талшықтық немесе тоқымалардың жіңішкелігі денье өлшемімен өлшенеді. Бұл
65 пайыз салыстырмалы ылғалдылықта және 20 ºС температурада ұзындығы 9000 м
граммен көрсетілетін жіп иірімінің массасы. Денье өлшем бірлігі жіпті
тоқымадан айыруға көмектеседі: жіптің диаметрі әдетте 1-15 денье, ал
тоқыманың - 15 – 1650 денье.
Талшық немесе тоқыманың қаттылығы деньеге граммен өлшенетін сөгілуге
төзімділік шегімен анықталады. Бұл өлшем неғұрлым жоғары болса, соғұрлым
талшық сөгілуге төзімді.

Нейлон (полиамид талшықтары)

Нейлон талшығы өзінің химиялық құрылысы жағынан шайырға ұқсас;
полимерлеу процесі де бірдей жүреді. Сандық көрсеткіштер жүйесі бірдей және
екі ең маңызды талшықтар да бірдей – нейлон – 6, нейлон 66. Тек
ұзындықтарының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.