Адамзат дамуының қай кезеңінде болмасын тәрбиенің тиімділігін жетілдіру

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Адамзат дамуының қай кезеңінде болмасын тәрбиенің тиімділігін жетілдіру ісі
жүзеге асырылып келді. Бұл істі жүзеге асыру процесі әрбір қоғамдағы
мемлекет қажеттігіне бағындырады. Өйткені мемлекет қажеттігінің орындалуы
оның экономикалық күш-қуаты мен саясатына тәуелді екендігі белгілі. Олай
болса, тәрбие тиімділігінің ең басты шарты мемлекет мүмкіндігінен
туындайтын қажеттікке сай тәрбиенің мақсатын нақты анықтау болып табылады.
Педагогика ғылымы тәрбиенің мақсатын жеке адамды жан-жақты дамыту,
әділетті қоғамды өз қолымен құратын және оны қорғай алатын етіп тәрбиелеу
деп қарастырады. Тұлғаны жан-жақты жетілдіріп, дамыту деген ұғымды оқу мен
жастардың практикалық еңбегінің тікелей байланысы, дененің және ақыл-ой
дамуының біртұтастығы деп түсіну керек.!
Адам баласының жарқын болашағы толығымен жас ұрпақты тәрбиелеу ісіне
тәуелді. Мектепте тәрбиенің басты міндеттері — теориялық білімді еңбекпен,
өмір мен байланыстыра жүргізу, оқушыларды еңбек тәрбиесіне баулу, оларды
политехникалық, экономикалық, экологиялық біліммен қаруландыру, кәсіптік
бағдар беруге тәрбиелеу. Олай болса, әрбір азамат тәрбиеге тікелей қатысы
бар адамдар, ұйымдар мен мекемелер тәрбиенің мәніне, міндеттері мен
мақсатын жете түсінуі қажет. Осыған орай, тәрбиенің негізгі мақсаттары: а)
жастардың дүниеге ғылыми-материалистік көзқарасын қалыптастыру, ә) тұлғаның
рухани және дене қабілеттерін жан-жақты дамытып, эстетикалық талғамдары мен
сезімдерін қоғамның талаптарына сай тәрбиелеу.
Тұлғаны барлық жағынан дамытып тәрбиелеу, жас ұрпақты қоғам құрылысына
белсене қатысуға әзірлеу міндеттері мектеп арқылы жүзеге асырылды. Мектепте
білім және тәрбие алу барысында жас түлектердің ақыл-ойы дамиды,
адамгершілік қасиеттері қалыптасады, ой еңбегіне төселеді, рухани өмір
байлығын меңгереді, эстетикалық талғамы, сезімі артады. Өмір жастарды осы
заманғы ғылым мен халық шаруашылығының кеңінен өркендеу дәрежесіне қарай
жан-жақты тәрбиелеу міндеттерін талап етеді. Қоғамдық және мемлекеттік
өмірдің түрлі салаларында белсенді қызмет етуге қабілетті, сана-сезімді
және жоғары білімді адамдарды тәрбиелеп, даярлап шығаруды көздейді.
Тәрбиенің жалпы мақсатын жүзеге асыру ең алдымен тәрбие бөліктерін
байланыстырып шешуді талап етеді. Тәрбиенің құрамды бөліктері: ақыл-ой
тәрбиесі, құқық тәрбиесі, еңбек тәрбиесі, экономикалық және экологиялық
тәрбие, эстетикалық және дене тәрбиесі т.б.
Тәрбиенің мақсатқа бағытталған ықпалын қиындататын жағдайлар
мыналар: мыналар: түрлі әсердің бала (мектеп, үйелмен, ресми амас топтар
т.с.с) табиғатына үйлеспеуі, әр баланың өзіне тән белгілі бір жинақталған
көзқарасы мен ынта-ықыласы,әдеті мен талғамдарының болуы. Сондықтан
оқушының ішкі рухани жан дүниесін ашудың қиындығы (оқушылар өздері тап
болған жағдайдың себептерін, әрине, біле бермейді) бір педагогикалық ықпал
нәтижесінің әр түрлілігінен, баланың қоғамдық мәнінен, өзіне тән әрекеті
сипатынан келіп туады. Өзінің табиғаты жағынан тәрбие ісі педагогикалық
міндеттердің төмендегідей бірқатар мәселелерін шешуді қамтиды.
Педагогикалық жағдайлардың, тәрбиелік әсерлердің нәтижесін талдау,
жоспарлау жұмысын реттеу. Сөйтіп, оқушылар тәрбиелілігінің деңгейін
анықтауды, оның қоғамдык мәні мен ұжымның дамуын белгілеуді, нақты
педагогикалық міндетті бөлуді және қалыптастыруды, оны шешудің жолдарын
анықтауды, тәрбиенің құралдары мен әдістерін таңдай білуді т.б. қажет
етеді.
Тәрбие процесінің жобасын құру және жүзеге асыру. Бұл өзінің мазмұны
жағынан педагогикалық іс-әрекетті пайдалы бөліктерге және ықпалдарға
бөлудің, оқушылардың іс-әрекетіне педагогикалық басшылық етудің, оқушылар
ұжымдары мен шағын топтардың, жеке оқушымен дұрыс қарым -қатынастарды
бекітудің, оқушылар тәртібінің әлеуметтік-психологиялық шарттары мен
себептерін аңғара білудің, оқушыларға жеке тұрғыда қатынас жасау бірлігінің
болуын талап етеді.
Тәрбиелік ықпалдарды реттеу және оларға түзетулер енгізу. Бұл мазмұны
жағынан педагогикалық міндеттерге енгізілген түзетулерді орынды жүзеге
асыруды, сыртқы ықпалдардың қалыпты жағдайға өтуін немесе қабылданбауын
қамтамасыз етеді, қоршаған ортаға сай баланы дамыту үшін қажетті материалды
таңдап алуды, ұжым мен адамдар арасындағы қарым-қатынасты реттеуді,
бағыттауды, дамытуды, пайда болатын жеке шиеленістерді жоюды, оқушылар
арасындағы достық пен жолдастық қатынастарды нығайтуды, педагогикалық
жағдайға байла-нысты талап логикасын түрлендіруді, өзгерген жағдайларда
тәрбиелік ықпал жасаудың бағытын дұрыс анықтауды және тәсілдерді қайта
құруды т.б. талап етеді.
Қорытынды есепке алу және бақылау. Мұның мазмұны әдепкі берілгендермен
салыстырып, қол жеткен нәтижені талдау, қолданылған тәрбие әдістерінің
тиімділік шеңберін анықтау, балалардың дамуындағы және тәртібіндегі
ойластырылмаған, қажетсіз құбылыстардың туу себептерін белгілеу, орынды
құралдарды, әдістерді, тәсілдерді жинақтау, өз тәжірибесіне енгізу
мақсатында басқа мұғалімдердің іс-әрекетін зерттеу, педагогикалық теория
мен тәжірибені сәйкестендіре білу деген сөз.
Тәрбие - Бұл педагогикалық құбылыс. Олай болса педагогикалық кұбылыстар
мен процестер арасындағы байланыс мәселелерін қарайық. Бұл жерде кейбір
заңдылықтарды атауға болады.
1. Тәрбие коғам мұқтаждығына және жағдайына байланысты. Неғұрлым қоғамның
әлеуметтік экономикалық мүмкіншілігі өскелең өмір талабына сәйкес дамып
отырса, соғұрлым жастардың келешегіне, адамгершілік қасиеттерінің дамып
қалыптасуына игі әсер етеді.
2. Тәрбие мен өзін-өзі тәрбиелеудің бірлігі. Оқушы тұлғасының дамуы мен
қалыптасуына белсенділіктің рөлі зор. Іс-әрекет барысында белсенділіктің
бірнеше түрлерін байқауға болады. Олар: қарым-қатынас белсенділігі, таным
белсенділігі және өзін-өзі тәрбиелеу белсенділігі.
Қарым-қатынас белсенділігі арқылы бала жолдастарымен, кейбір адамдармен
қарым-қатынас жасайды, өзіне дос іздестіреді, тілектес дос табуға тырысады.
Қарым-қатынас белсенділігінің нәтижесінде тұлғаның бойында мінез-құлық
қасиеттері (қамқорлык, қайырымдылық, ілтипаттылық, жауапкершілік
сезіміт.б.) қалыптасады.
Тұлғаның даму процесінде өзін-өзі тәрбиелеу белсенділігі сапа жағынан
ішкі факторға айналады. Оқушы үлгі аларлық сөздермен, ережелермен
толықтырылған сауыт емес, ол шырақ, оны өзін-өзі тәрбиелеудің аса
мейірімділік ынтықтығымен тұтандыру керек. Демек, жеткіншектер тек
айналадағы дүниені танып қана қоймай, олар өзіне және өзінің ішкі дүниесіне
үңіле қарай білулері қажет, яғни оқушы бір жағынан тәрбие объектісі, ал
екінші жағынан тәрбие субъектісі болады. Көрнекті педагогтар Н.К.Крупская,
А.С.Макаренко, В.А.Сухамлинский ұжымдық қатынастарды қалыптастырудың
теориялық тұжырымын жасады.Балалар мен тәрбиешілер арасындағы қарым-қатынас
– ұжымның даму процесі. Педагогикалық процесте ұжымның басты борышы - әрбір
адамның түлеп өсуіне қамқоршы болуы тиіс.Тәрбиенің ерекшелігі, оның ұжымдық
бағытта іске асырылуында, өйткені тәрбие екі жақты бір текті процесс.
Міне осы тұрғыдан жаңашыл мұғалімдердің тәрбиешілер мен балалардың
бірлесу іс-әрекетінің идеясы шығармашылық ынтымақтастықтың шешуші
шарттардың бірі болады.
Сонымен тәрбие мазмұны қоғамның әлеуметтік-саяси, экономикалық
жағдайын бейнелейтін міндеттерге тәуелді. 1. Дүниетаным және оның құрамды
бөліктері

Дүниетаным дегеніміз объективті дүниеге және ондағы адам алатын орнына,
адамның өзін қоршаған шындыққа және іс қатынасы туралы көзқарастар жүйесі,
сонымен қатар осы көзқарастарға тәуелді адамдардың өмірлік позициясын,
олардың ірі, мұраттары, таным және іс-өміет принциптері, құнды бағдарлары.
Педагогика ғылымы оқушы тәрбиесінің мазмұнына енетін ғылыми дүниетанымды
қалыптастыру мәселесін шешуде оның құрамды бөліктерін ажыратып қарайды.
Педагогикалық ғылыми еңбектерде дүниетанымның төрт құрамды бөлігі
көрсетіліп жүр. Олар: ғылыми білім жүйесі; дүниетаным; сенім; адам мұраты.
Білім объективтік дүниені бейнелейтін адам баласының мол тәжірибесі.
Білім арқылы табиғаттың және қоғам құбылыстарының объектиівтік жақтарын
зерттейді, түсінеді, ұғады. ғылымын білім қалыптасудың және дүниетанымы
дамуының үлкен гірсіИ Міне, осының нотижееіндс білім ор адамиың
көзқарасыийИ сеніміне айналады.
Дүниетаным жеке адампың табиғи және әлеуметгік құбылыстарын түсіндіру
туралы байымдауы, ой тұжырымы. Адамзаттың пайда болу тарихын түсіндіруде
түрлі көзқарастардың бар екеіні мәлім. Мысалы, материалистер мұндай
проблеманы ғылыми дүниетаным тұрғысынан дәлелдесе, ал дін ілімінің
өкілдері тәңірдің қалауымен деп тұжырымдайды.
Сенім терең, тиянақты ойланып айтылатын идеалардың жиынтығы. Сенім жеке
адам өмірлік позициясының беріктігін анықтайды, мінез құлқын сипаттайды. Әр
түрлі идея адам сенімінің негізгі, шындықты терең тану, оның соңынан еріп
отыру.
Адам мұраты жете түсінудің жоғары кемелі, адам баласының жоғары мұрат
мақсаттары, өмірге ұмтылушылығы, талаптанушылығы. Мұрат айналадағы өмірді
жетілдіруде және қоғамның әлеуметтік-экономикалық үдеуін дамытуда адамның
сезімін оятады.
Дүниетанымның қалыптасуы үздік және күрделі процесс, оның нәтижссінде
жеке көзқарастар және сенім жүйесі дамиды, қалыптасады, олар жеке адамның
өміет жасауына басшылық болады. Дүниетаным процесінде әртүрлі факторлар,
мәселен, әлеуметтік және микроорта мен тәрбие, жаппай ақпарат құралдары
т.б. әсер етеді. Олардың әрқайсысы іс-өміеттеріне әр түрлі ықпал жасайды.
Жеке адамның өмірге, табиғатқа көзқарасының қалыптасу процесі дүниетаным
идеясы элементтерін игеруден, яғни білімніңі ғылымның негіздерін және мінез
құлықтың белгілі формаларын білу, оларды сақтай білуден басталады,
Дүниетанымдық білімін оқушылар дене, ақыл-ой, күшінің дамуына, білім
деңгейіне сәйкес бірте-бірте игереді. Орыстың ұлы, педагогы К.Д.Ушинский
Әрбір сыныптан, ең кіші сыныптан бастан оқушылардың жасына қолайлы өзінің
жинақталған көзқарасы болуы керек... Әрбір жыл сайын бұл көзқарастың
тереңдетілуі кеңеюі, толықтырылуы тиіс, - деп жазды. Қандай дүниетанымдық
ұғымды бастауыш, орта, жоғары мектеп жасындағы балалардың меңгеруі керек?
Оқыту мен тәрбиенің әрбір кезеңінде дүниетанымдық білімнің мазмұны,
тереңдігі және оларды оқушыларға түсіндіру мемлекетгік оқу және тәрбие
бағдарламаларында қарастырылған. Оларда оқушылардың жас ерекшсліктері және
күрдеді дүниетапымдық ұғымды игеру қабілеттері еске алынған.
Бастауыш сынып оқушылары дуние, табиғаттың құбылыстары, біздің
еліміздегі, шетелдердегі қоғамдық және саяси өмір туралы, адамның
табиғатпен өзара өміеттесуі, қоғам өміріндсгі оның іс әрекеті туралы ғылыми
білімнің бастапқы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.