Интанация және оның құрамы

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Интанация және оның құрамы.
Сөздің тартымды, әсерлі болуы оның үнінің тазалығына ойының
саралығына дауыс ырғағына интонациясына байланысты. Ұстаз өзінің әуеннінен
дауыс ырғағынан оқушы оның сол объектіге қатысып эмоциялық әсерін
аңғартады. Оны сезіп қана қоймайды оқушының өзіде сол сезімге бөленеді.
Сөйтіп интонация пәрменді қатынас құралы қызметін атқарады. Интонацияға
тілшілерде әдебиетшілер, жазушылар көп көңіл бөледі. Нақтысына келтіріп
сөйлеу туралы қазақтың көрнекті ғалымы процесор Құдайберген Жұбанов қазақ
тіліндегі сөйлем сазына тоқтай отырыпадамның көңіл-күінің сөздің түрлі әні
сәйкес келеді. Адам көңілінің қобалжуының тұрі көп. Тіпті ұшы қиыры жоқ
деп айтсақта болады. Бұларды білдіруге арналған амалдың дауыс сазының түрі
көп. Бір сөздің өзін қандай көңіл – күймен айтуыңызға қарай әр түрлі
сөзбен айта аламыз. Бұйырғанды, жылағанды, таңданғанда, ескіргенді бәрін
көбіне сөздің сазымен, әнімен, білдіреміз. Дыбыс сазы болмаса сөздер көп
нәрсені білдіре алмай қалар еді. Сөздің айтылу мәнеріне шек-көп көңіл
бөлген профессор Қабылов әр сөз адамның көңіл –күйімен тығыз байланысты.
Сондықтан әр сөздің айтылуына қарай 1000 мағынасы бар. Бұл салада әр сөзге
ажар беріп оның мағынасын толтыратын ең қарапайым тәсіл интонация. Яғни
сөздің айтылу мәнері мұның өзі көркем шығарманы оқығанда ғана емес, жазу
үстінде де қатты ескеріледі. Әсіресе жазушы киіпкерді сөйлеткенде оның әр
сөзін көңіл-күйіне лайық мәнерде атқызып, оған өзі қалаған сын ғана емес
сымбатты береді. Профессор Балақаевтың пікірінше тыныс белгілерін дұрыс
пайдаланудың негіз дауыс ырғағымен, интонациямен байланыста болады. Кейде
тыныс белгілерін дұрыс қоюдың шартты дауыс ырғағы интонация болмай
граматикалық тәсілдер негіз болады.
Интонациясыз жазу болмайды. Пунктуция жазу тіліміздің құралы болса
интонация ауыз екі тіліміздің құралы. Ол екеуі бір-бірімен байланысты.
Мәнерлеп оқу практикумының прог жасаған профессор Нұрмаханова интонация тек
қана сөйлемге жан беретін категория деп қараса жеткіліксіз. Ол сөйлемді
анықтап, тиянақтап қоймай пікірді дәл түсінуден оған рең түр береді.
Интонация сөйлемнің құрамын граматикалық құрылысымен бірігіп қарым-қатынас
жасаудың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.