Топырақ жамылғысының өзгеруі антропогендік ықпалдлың әсері

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Топырақ жамылғысының өзгеруі антропогендік ықпалдлың әсері

40 таблица

Ғылым-техникалық прогресс, жаңа техниканы қолдану және басқада
факторлар адамның табиғи ортаның өзгеруі, қрғамның дамуына саяси кезеңіне
түсті. Қоршаған ортаның өзгеруінің жағымды жағымен бірге жағымсыз жақтары
да бар.
Атап айтқанда, кен өндіруші өнеркәсіптің дамуы ауылшаруашылығының
өндірісіне, орманды массивке арналған жерлері бүлінуіне алыпкеледі. Срнымен
бірге, жердің үстіңгі құнарлы қабаты, өсімдік жамылғысы толығымен жайылып,
гидогиологиясын режим бұзылып, қоршаған ортаның ластануы жүреді, ауданның
санитарлық-гигиеналық жағдайы нашарлап, бүкіл тірі дүние оның ішінде
адамның денсаулығына орасан зор зиянын тигізеді. Жердің басым бөлігінің
лайлануы құрамында құмнгың көп болуы эрозиялық процсестің жүруіне алып
келеді. Жердің эрозия жер бетіндегі майда бөліктерімен ауа ағынының
интенсивті араласуы нәтижесінде болады. Әсіресе бүліну процесстері
Қазақстанның шөл, шөлейтті далалы зоналарында кездеседі. Қарақұм, Қызылқұм,
Мойынқұм құмды массивтері басым болады. Бүлінген жерлер ауданы 1996 ж 1
қаңтарда 26,5 млн га, оның ішінде күшті бүлінген жер 19,8 млн га жерді
құрады. Жердің бүлінген ең көп жері Атырау обл (3,3 млн га),
Талдықорған(3,2 млн га), Оңт. Қаз-да(3,12млн га), және Қызылорда (2,7 млн
га).
Топырақ эрозиясы құнарлылық пен өнімді ресурстарының жоғалуын басты
факторы болып келеді. Гумус пен эрозия өзара байланысты болып келеді,
өйткені гумустың азаюымен белгілі бір бөлігінде құрылымын бұзылуы және
олардың эрозияға қарсы туруы кемиді.
Жайылым желрлерді жүйесіз пайдалану, Жел және су эрозиясының
интенсивті дамуы, бірқатар топырақтың жоғары карбонаттығы құрамдағы
топырақты орасан зор терри-ға айналып жыртылды.
Жердік эрозиядан басқа рес-да су эрозиясы дамыды. Су эрозиясының
дамуына табиғи және жердің күшті жыртылуы жатады. Су эрозиясы 4,9 млн га
жерді алып жатыр. Су эрозиясы Оңт. Қаз-да (0,9 млн га), Алматы обл(0,6 млн
га), Ақтөбе обл(0,5 млн га). Сонымен бірге, 0,2 млн га ауданда су және
желдік эрозия процесстері қатар жүріп отырады. Адамның шаруашылық әрекеті
нәтижесінде химиялық заттармен ластанған жерлер ерекше роль атқарады. Тек
1994 жылдың өзінде республикалық өнеркәсіп орталықтарында атмосфераның
ластануына әкелді. Улы қалдықтар ресурстары 2,3 млрд т, ал ағынды су 6,0 км
куб-қа жетті.

44 таблица

Оның құрамына суармалы егістік аудандарындағы жерлер, әскери полигондар мен
әскери-космостық мекемелер зоналары кіреді.
Ең көп ластанған жерлерге рес-ның шығысы мен оңт-шығысы таулары және
ішкі тау ойпаттары провинсиалары жатады, және Орал қыраттары, Мұғалжар,
Бетпақ даланың шөл далалры жатады.
Ғылым министірлігі –Қ.Р Ғылым академиасы мәліметтері бойынша, Бат
Қаз-да әрекет етуші мұнай мен газ кен орындары жұмыс істеуі нәтижесінде
топырақ жамылғысы күшті бүлініп және мұнаймен ластанған, ол жерлер 200га
жерді алып жатыр. Бұрын әрекетте болған Капустин-Яр сынақ жүргізу алаңы
территориясының топырағы радиактивті ауыр металлдармен ластанған. Полигон
топырағында 150 пдк стронция құрамы артық, цезия-137, қорғасын-80. Қызылқұм
массивіндегі топырақта цинк, қорғасын, мырыш, мыс3,3, 16,0, және 2,6мл\кг
құрайды.
Бүлінген жерлердің басым бөлігі Қостанайда(24,7 мын га, 5,9 мын га
өңделді), Қарағанды обл(23,8 мың га жер бүлінді, 9,8 мың га өңделді).
Бүлінген жерлердің басым үлестік салмағы өнеркәсіп және сауда
министірлігіне 60,2 мың га (28%), Қаз Рес геология және жер қойнауын қорғау
министірлігіне 4,9 мың га(2,4%).
Ауылшаруашылығына жарамды жерлерді есепке алу мәліметтері бойынша
Арал маңының Қаз-ғы бөлігінде 43,6 млн га (73,2%), оның ішінде пішендік 0,6
млн га (1,4%), одан жартысынан астамы суармалы(0,36%), тыңайған жер 0,2 млн
га (0,4%), су астында 2,7 млн га (4,5%) және басқа жерлер 7,4млн га
(12,3%).
Қазақстан бөлігіндег Арал маңының табиғи азығының қазіргі заманғы
жағдайын талдау көрсеткендей жердің азып, кері кетуін байқауға болады.
Тамырлы көпжылдық өсімдіктердің орнына бір жылдық өсімдіктер өсіп кеткен.
Семей ядрорлық полигонының жалпы ауданы 1817,0 мың га, Семей обл
шекарасы шегінде 978,9 мың га, Павлодар обл 706,0 мың га және Қарағанды обл
132,0 мың га жерді алып жатыр. Қазіргі кезде бұл жерлер артық жер қорына
ауыстырылды.
Қ.Р Ғылым Академиясы- Ғылым министірлігінің Ұлттық ядролық орталығының
мәліметтері бойынша полигон жерлері түрлі дәрежедегі радиоктивтермен
топрақтың қыртысы, желдегі әсері, жауын-шашын мен жер асты сулар
залалданған. 1963 жылдан бері ауа және жердегі сынақтар тоқтатытлып біршама
көп уақыт өтсе де сол аудан әлі де радиоктивті қауіп төндіріп отыр. Ең көп
залалданған жерлері белгіленіп, қоршалған. Қ.Р Үкіметінің 1996ж 2 ақпанда
Бұрынғы Семей сынақ ядролық полигонының жерін артық жер қоры құрамына
ауыстыру туралы қаулысын орындау барысында полигонды жапты.
Сонғы онжылдықтағы Каспий теңізі режимінің өзгеруі жердің
топырақты және өсімдік жамылғысының құрамы мен құрылымына жағымсыз әсер
етуде. Оның ішінде табиғи азық, жем-шөпке пайдаланатын жерлер жем шөп
өсірудің жағдайын шиеленістіре түсті.
1978-1996 жылдар аралығында су астында қалған жерлер зонасында
1080,6 мың га, оның ішінде 671,9 мың га ең өнімді шаруашылығындағы жармады
жерлер . Осының нәтижесінде аймақтағы ауылшаруашылығы өндірісіне
келтірілген зияны 73315,4 млн жерге ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.