Төлем балансының мәні, принциптері мен құрамы

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

9 ДӘРІС. ТӨЛЕМ БАЛАНСЫ
9.1.Төлем балансының мәні, принциптері мен құрамы
9.2.Төлем балансын мемлекеттік реттеудің әдістері
9.3.Төлем балансының теориялары
9.1. ТӨЛЕМ БАЛАНСЫНЫҢ МӘНІ, ПРИНЦИПТЕРІ МЕН ҚҰРАМЫ
Әр мемлекетке өздерінің сыртқы экономикалық жағдыйын білу үшін оларға
кезендік статистикалық мағлұматтар керек.Осы мағлұматтарды төлем балансынан
көруге болады. Ол-белгілі бір кезеңде сол елдің сыртқы экономикалық іс-
әрекет Балансын айқындайтын статистикалық құжат.
Төлем балансында елдердің сауда-экономикалық операциялары мен құрымының
сипаты, сандық және сапалық масштабтары көрінеді:
-әлемдік шаруашылықтағы қатысы: осы елдің басқа елдерге шығырған барлық
төлемдері сомасының және басқа елдерден түскен түсімнің барлық сомасының
арақатынасының көрінісі.
ХВҚ анықтамасы бойынша төлем балансы дегеніміз-белгілі бір кезеңдік
статистикалық есеп беру. Ол келесі құбылыстарды көрсетеді:
а) белгілі бір елдің өзінен басқа әлем арасындағы тауарлық, қызметтік,
табыстық операциялар;
ә) меншіктегі өзгерістер және сол елдің алтын-монетарлық, арақатынастағы
арнайы ақша резерві (СДР) және басқа да басқа елдерге қарағанда, сол елдің
қаржылық талаптар және міндеттемелеріндегі өзгерістер;
б) бір жақты аудармалылар (перевод) және орын толтырушы жазбалар. Олар
өзара шешуге келмейтін операциялар мен өзгерістерді бухгалтерлік есеп
бойынша теңестіруге қажетті.
Төлем балансының құрамының негізі болып табылатын принциптер:
1-ші принцип-қандай да бір елдің белгілі бір кезеңдегі барлық сыртқы
экономикалық операцияларды түгелдей қамту(жыл, ай, тоқсан). Сыртқы
экономикалық оепрацияларды ішкі экономикалық операциялардан айыра білу үшін
ХВҚ ең алдымен резиденттер мен резиденттер емес арасындағы операцияларды
түсіну қажет.
ҚР-ның Валюталық реттеу және валюталық бақылау заңында резиденттер:
а) ҚР-ғы тұрақты тұратындар, уақытша басқа елде болушылар;
ә)ҚР-да орналасқан, оның заңдылығына сәйкес орнтылған заңды ұйымдар;
б)ҚР-да орналаспаған және оның заңдылығына сәйкес емес орнатылған
өндірістер, ұйымдар; олар заңды ұйым болып табылмайды;
в)басқа елдерден Қ-ға келген дипломатиялық және тағы басқа арнаулы өкілдер.
Резиденттер емес:
а) ҚР-ң сыртында тұрақты тұратын және ҚР-на уақытша келушілер;
ә)басқа елдердің заңдары бойынша құрылған басқа елде орналасқан заңды
ұйымдар;
б) шетел заңдары бойынша құрылған ҚР-сы сыртында орналасқан ұйымдар және
кәсінорындар;
в)ҚР-ғы шетел дипломатиялық арнаулы елшілер, халықаралық ұйымдар, олардың
филиалдары юәне өкілдері;
г)ҚР-да орналасқан ә және б пунктерінде көрсетілген резидент еместердің
филиалдары мен елшілері.
2-ші принцип- операциялардың екі қайтара бухгалтерлік жазбасы нәтижесінде
бір аптадағы(статья) дисбаланс келесі баппен теңеледі. Төлем балансы
төлемдік операциялардан тыс операцияларды қамтиді. Осындай төлемге қатысы
жоқ операциялардың бірі-біржақты аудармалылар (яғни, қайта төленбейтін
біржақты негіздегі төлемдер);
ХВҚ-жеке мемлекеттерге арнайы ақша резерв (СДР-ге)беруі;
Алтынның монетизациялануы немесе демонизациялануы; алтынға деген әлемдік
бағаның өзгеруіне байланысты ұлттық валюта резервін қайта бағалау.
Сондықтан да төлем балансы тек төлемдер емес операцияларын қамтиды.
9.2. ТӨЛЕМ БАЛАНСЫН МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІҢ ӘДІСТЕРІ
Төлем балансының жағдайына ықпал етудің бірнеше негізгі әдістері
бар.
Бірінші тікелей бақылау, регламенттік импортты қосқанда (сандық шектеулер
арқылы) және кедендік т.б. жинақтар, шетелге шетелдік инвестийиялар арқылы
және ақшалай трансфеттер арқылы жеке адамдардың пайда келтіруіне тыйым салу
және шектеу; осындай көмектің күрт қысқартылуы, қысқа мерзімді капиталдың
шығарылуы және т.б.
Тікелей бақылаудың бұл тәсілі елдің көптеген фирмаларына(қатты) үлкен
қиындықтар және өшпенділер туғызады.
Қысқа мерзімді жоспарда төте бақылау жақсы нәтиже береді.
Ұзақ мерзімде бұл әдістер жағымды және жағымсыз нәтиже туғызады. Жергілікті
өндірушілерге қолайлы жағдай жасау шетел инвесторларының табыстарын
өткізуге тыйымсалу олардың қызығушылығын төмендетеді.
Мемлекеттің ықпалдың келесі әдісі - дефляция, ішкі экономикалық міндеттерді
шешуге бағытталған, бірақ жанама әсері төлем балансының жағдайын
жақсаотады. Дәстүрлі дефляция саясат көпшілігінде өндірістің көлемін
төмендетеді, импорттың қысқаруына және экспорттың өсуіне әкеп тірейді.
Төлем балансы тапшы елдер мынадай ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.