Табиғи сипаттағы Төтенше жағдай

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
1. Төтенше жағдай
2. Табиғи сипаттағы Төтенше жағдай
3. Техногендік сипаттағы Төтенше жағдай
4. Төтенше жағдай аймағы
5. Жер сілкіну
6. Авария
Пайдаланылған әдебиеттер

Төтенше жағдай
Төтенше жағдай - мемлекетке төнген түрлі қауіпке байланысты елбасы
немесе парламент жариялайтын уақытша режим. Ол табиғат апаты, соғыс қаупі,
техногендік апат, халық ішіндегі толқу, т.б. жағдайларда жарияланады.
Мұндай уақытта азаматтардың құқықтары мен бостандықтары саналы түрде
шектеледі, бейбіт кездегі заңдар күшін тоқтатып, төтенше заңдар шығарылады.
Төтенше жағдай жариялай отырып мемлекет басшысы өзіне көптеген абсолютті
өкілдіктер алады. Түрлі мемлекеттік органдар өз қызметтерін өзгертеді. Олар
жаңа заңдық кеңістікте қатаң тәртіпке бағына отырып қызмет жасауға мәжбүр
болады. Төтенше жағдай жариялау уақыты, мерзімі, сол кездегі билікке
берілетін өкілеттіктер дәрежесі ел Конституциясында анықталады. Төтенше
жағдай - адамдардың қаза табуына әкеліп соққан немесе әкеліп соғуы мүмкін,
олардың денсаулығына, қоршаған ортаға және шаруашылық жүргізуші
объектілерге нұқсан келтірген немесе келтіруі мүмкін, халықты едәуір
дәрежеде материалдық шығындарға ұшыратып, тіршілік жағдайын бұзған немесе
бұзуы мүмкін авария, зілзала немесе апат салдарынан белгілі бір аумақта
туындаған жағдай. Төтенше жағдай пайда болу себептеріне қарай табиғи
сипаттағы және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларға бөлінеді.
Табиғи сипаттағы Төтенше жағдай
Табиғи сипаттағы Төтенше жағдай – дүлей зілзала (жер сілкінісі, сел,
көшкін, су тасқыны және басқалар), табиғи өрт, індеттер мен малдың жұқпалы
аурулары, ауылшаруашылық өсімдіктерінің және ормандардың кеселдері мен
зиянкестері арқылы зақымдануын туғызатын Төтенше жағдай-лар.
Техногендік сипаттағы Төтенше жағдай
Техногендік сипаттағы Төтенше жағдай - өнеркәсіп, көлік авариялары
және басқа да авариялар, өрт (жарылыс), күшті әсер ететін улы, радиоактивті
және биологиялық жағынан қауіпті заттарды тарататын (тарату қаупі бар)
авария, үйлер мен ғимараттардың кенеттен қирауы, бөгендердің бұзылуы,
тіршілікті қамтамасыз ететін электр-энергетика және коммуникация
жүйелеріндегі, тазарту құрылыстарындағы авария туғызған Төтенше жағдай.
Төтенше жағдай аймағы
Төтенше жағдай аймағы бұл Төтенше жағдай туындаған белгілі бір аумақ.
Табиғи және техногендік сипаттағы Төтенше жағдай таралу аумағына және
келтірген нұқсанның көлеміне қарай, объектілік, жергілікті, өңірлік және
жаһандық болып бөлінеді.
Жер сілкіну
Жерсілкіну (араб тілден ескірген сөзі зілзала араб.: زلزال‎) — жер асты
дүмпуі күштерінің әсерінен Жердің беткі қыртысының тербелуі.
Жер сілкінісін сейсмология ғылымы зерттейді. Оның туындауына және
дамуына байланысты құбылыстарды сейсмикалық құбылыстар деп атайды.
Пайда болу тегіне қарай
Жерсілкіну жанартаулық, денудациялық және тектоникалық болып бөлінеді.
Жанартаулық жерсілкіну қазіргі жанартаулар әрекет ететін аудандарда
дамыған.
Денудациялық жерсілкіну таулы аудандардағы тау жынысы массаларының
шатқалдарға құлауынан, жер асты қуыстары мен карст үңгірлерінің опырылуынан
және ірі жылжымалардың ықпалынан туындайды.
Тектоникалық жерсілкіну литосфераның жекелеген блоктары өзара
қозғалысқа келгенде, Жер қойнауында ұзақ уақыт бойы жинақталған механикалық
энергияның қысқа мерзімде шұғыл босанып шығуына байланысты болады. Мұндай
жерсілкіну — Жер қыртысында ұзынынан созылған жарылымдар жасайды. Жарылым
қанаттары ығыстырушы жазықтық бойынша бір-бірімен салыстырғанда, лездік
жылдамдықпен ығысуына байланысты, босанып шыққан энергия серпімді
тербелістер, яғни сейсмикалық толқындар түрінде жан-жаққа таралады.
Сейсмикалық толқындар таралуына қарай
Сейсмикалық толқындар қума, көлденең және беттік толқындар болып үшке
бөлінеді.
Сейсмикалық толқындардың таралу жылдамдығы тау жыныстарының құрамына,
құрылымына және физикалық жағдайына байланысты болады.
Қума толқындардың таралу жылдамдығы 5 – 6 кмс, көлденең толқындардікі
3 – 4 кмс.
Сейсмикалық толқындар туындатушы жарылымдардың ұзындығы бірнеше км-ден
(1966 жылғы Ташкент жерсілкінуінде – 8 км) жүздеген км-ге (1960 жылғы
Чилидегі жерсілкіну) дейін жетеді.
Ал 1957 жылғы Гоби Алтайындағы жерсілкінуде жалпы ұзындығы 700 км-дей
жарылымдар жүйесі пайда болған.
Жер қыртысында немесе мантияның жоғары бөлігіндегі тау жыныстарының
лездік қозғалысқа келуінен жер асты соққысы туындаған орынды жерсілкіну
ошағы, ошақтың тереңдіктегі орнын гипоцентр, Жер бетіндегі проекциясында
орналасқан ауданды эпицентр деп атайды.
Жер қойнауындағы орналасу тереңдігіне қарай
Жерсілкіну Жер қойнауындағы орналасу тереңдігіне қарай:
Жер бетіне жақын (тереңдігі 10 км-ге дейін),
орташа немесе қалыпты тереңдіктегі (10 – 60 км),
аралық (60 – 300 км) және терең фокусты (300 км-ден терең) болып
жіктеледі.
Ең көп тарағаны жақын және орташа (Ашғабадта жерсілкінудің тереңдігі
15 — 20 км, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.