Қазақстандағы мемлекеттік электр қуатын үнемдеуді дамытудың мәселелері

Пән: Электротехника
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ
Жылуэнергетика факультеті

Әлеуметтік пәндер кафедрасы

Қ а з а қ с т а н т а р и х ы
№ 3 с е м е с т р л і к ж ұ м ы с

Тақырып: Қазақстандағы мемлекеттік электр қуатын үнемдеуді дамытудың мәселелері

Орындаған: Латиф Қ.Н.
Топ: АУк. 16-3
Тексерген: доц. Байдильдина С.Х.

Алматы - 2016
Мазмұны
I. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
ІІ. Негізгі бөлім
a) Қазақстан электр энергетикасының даму кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 4
ә) Қазақстанда электр энергиясын тұтыну ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 6
б) Қазақстанның энергетика жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
в) Қазақстандағы электр энергиясын дамыту және үнемдеу жоспарлары..11
ІІІ. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 18

Кіріспе
Қазақстан энергетикасы -- электр энергиясы мен қуатын өндiру және электрмен жабдықтау жүйесi; ұлттық экономиканың өндiрiстiк және әлеуметтік инфрақұрылымындағы маңызды сала әрi өнеркәсiптiң басқа салаларын дамытудың басты базасы. Кеңестiк билiк дәуiрiне дейiнгi кезеңде өндiргiш күштердiң даму деңгейi төмен болуы себептi оның энергетикалық базасы Қазақстанда тым кенже қалды. Деректер бойынша, қазақ жерiнде барлық электр станциялардың қуаты 2,5 мың кВтсағ-тан аспаған, оларда жылына 1,3 млн. кВтсағ электр қуаты өндiрiлген. Кен кәсiпорындарына қызмет көрсету үшiн ұсақ локомобильдi немесе екi тактiлi мұнай электр станциялары қолданылған. Успенск сияқты кенiштiң барлық электр қуаты 32 кВт болған, ал Спасск зауытында 455 кВт-тан аспаған. Тек 6 қалада ғана қуаты шағын қалалық электр станциялары болған. Қарағанды алабындағы таскөмiр кенiшiнен алғаш көмiр өндiру 1856 ж. басталғанымен Қазақстанда отын өнеркәсiбi де нашар дамыды. 1917 жылға Қазан төңкерiсiне дейiнгi кезеңде мұнда 1182 мың т көмiр өндiрiлдi. Ленгiр қоңыр көмiр кенiшiн (1869 жылдан), Екiбастұз тас көмiр кенiшiн (1898 жылдан) және басқа кенiштердi қосқанда Қазақстанда төңкерiске дейiнгi 67 жылда 1,6 млн. т көмiр өндiрiлген. 1900 -- 18 ж. Ембi мұнай кенiшiнен 1377 т мұнай, соның iшiнде Доссор кенiшiнде (1911 жылдан) 1332 т мұнай өндiрiлген. Кеңестiк дәуiрдiң бас кезiнде қабылданған ГОЭЛРО жоспарының (1920) елдi электрлендiрудегi экономикалық және саяси мәнi зор болды. Бұл жоспардың Қазақстанға да тiкелей қатысы бар. Онда Сiбiр темір жолы бойындағы iрi сауда-өнеркәсiп орталықтарының қатарында Петропавлды, Ертiс өзенінiң бойындағы Павлодар ауданын бiрiншi кезекте, ал Дала өлкесiн екiншi кезекте электрлендiру, Павлодарда қуаты 15 мың кВт электр станцияларын салу межеленген. Осы жоспарға сай 1925 ж. Қарсақбай электр станцияларының құрылысы басталып, 1928 ж. мұнда мыс қорыту зауыты iске қосылды. Осы жылы Жоғ. Харуиз СЭС-i пайдалануға берiлiп, соның негiзiнде Риддер қорғасын зауыты iске қосылды. 1925 -- 26 ж. Доссорда мұнайдың 41,2%-ы, Мақатта 87,8%-ы электр қуатын қолдана отырып өндiрiлдi. Осы жылдары мұнай оқпандарын бұрғылау және мұнайды барлау үшiн КСРО-да тұңғыш рет электр қуаты қолданылды. Қазақстандағы отын-энергетика қорларды iздестiру жұмыстарының нәтижесiнде көмiр мен мұнайдың iрi кенiштерi табылды. Қазбалы отын қорлары бойынша Қазақстан Кеңес Одағында екiншi орынға шықты.

Қазақстан электр энергетикасының дамуының негiзгi кезеңдері
ҚР біртұтас электр энергетикалық жүйесі
Жалпы электр станциялары қуатының артуына, электр қуатының өндiрiлуiне, экономиканы электрлендiру деңгейiне жасалған талдау негiзiнде кеңестiк дәуiрдегi Қазақстан электр энергетикасының даму жолын негiзгi үш кезеңге бөлуге болады: бiрiншi кезең 1918 -- 45 жылдарды қамтиды, бұл кезеңде сол уақыттың өлшемi бойынша iрi электр станциялары салынып, алғашқы энергетикалық тораптар пайда болды. Екiншi кезеңде (1946 -- 58 ж.) аймақтық электр станцияларында электр қуатын бiр орталықтан өндiру күрт артты, алғашқы энергетикалық жүйелер құрылды.Үшiншi кезеңде (1959 -- 90 ж.) республиканың энергетикалық базасы жедел қарқынмен дамып, аймақтық энергетикалық жүйе қалыптасты. Сөйтiп, Қазақстан өзiнiң электр қуаты жөнiндегi мұқтаждарын толық қамтамасыз ететiн әрi оны өзге елдерге шығаратын ахуалға жеттi. Бұл кезеңде Алматыда, Қарағандыда, Петропавлда, Жамбылда, Шымкентте, Павлодарда iрi аймақтық су электр станциялары (АСЭС) салынды. Ертiс өзенінде Өскемен және Бұқтарма су электр станциялары (СЭС), Iледе Қапшағай СЭС-i жұмыс iстедi. Аса iрi Ақсу АСЭС-ы Екiбастұз кенiшiнiң арзан көмiрiн пайдаланды.1990 ж. КСРО экономикасының құлдырауы қарсаңында республика электр станцияларының қуаты 18 млн. кВт-тан асты, ал Қазақстанның жалпы электр энергиясын тұтынуы 104,8 млрд. кВтсағатты құрады, оның 87,4 кВтсағаты меншiктi электр станцияларында өндiрiлдi.1990 ж республикада 131,5 млн. т көмiр, 25,5 млн. т мұнай мен газ конденсаты және 6,8 млрд. м3 газ өндiрiлдi. Өндiрiлген көмiр мен мұнайдың едәуiр бөлiгi республикадан тысқары шығарылды.1990 ж. басқа елдерге 10 млн. т кокстелетiн және 46,6 млн. т энергет. көмiр (42,9%), 21 млн. т мұнай мен газ конденсаты (82,4%) шығарылды. Республиканың отын балансындағы газдың үлесi 15% болды.1990 ж. республиканың ұлттық табысындағы үлестi энергия сыйымдылығы 1 сомға шаққанда 4,01 кг болды, мұның өзi өзге одақтас республикалармен салыстырғанда 28%-ға көп. Қазақстан электр энергетикасы 1991 жылдан дағдарысты жағдайды бастан кешiрдi. Республиканың қолданыстағы энергетикалық қуаты 1990 жылдың басында 17000 мВт-қа жуық болса, 1998 ж. ортасына қарай бұл қуат 10000 мВт-қа дейiн қысқарды. 2000 жылдың қорытындысы бойынша электр қуатын тұтыну көрсеткiшi 8560 мВт-қа дейiн төмендедi. Қазақстан энергия өндiрушi қуаттардың тапшылығы және артық электр қуаты бар аймақтардан оны жеткiзе алатын электр желiсiнiң жоқтығы себептi оңтүстік және батыс аймақтар үшiн электр қуатын сырттан алды. ҚР Үкiметi 1996 ж. электр энергетикасының қуат өндiрушi және электр тораптары активтерiне мемлекеттік монополияны реформалау, сөйтiп электр қуатының бәсекелi рыногiн жасау қажеттiгi туралы шешiм қабылдады. Осы мақсатта электр энергетикасын құрылымдық жағынан қайта құрудың үкiметтiк бағдарламасы әзiрлендi. Бұл бағдарламаны iске асыру электр энергетикасының бәсекелi бөлiгiн (электр қуатын өндiру және оны тұтыну) табиғи монополистерден ажыратып алу (электр энергиясын беру және бөлу) қамтамасыз етiлдi. Iрi электр ст-лары (МАЭС) инвесторларға сатылды, ал аймақтық жылу электр станциялары (ЖЭО) жергiлiктi басқару органдарының меншiгiне берiлдi. 1120, 500 және 220 кВ кернеулi негiзгi тораптардың активтерi негiзiнде Электр тораптарын басқару жөнiндегi қазақстандық компания (4HH ААҚ), 110 -- 35, 6 -- 10 және 0,4 кВ кернеулi аймақтық электр тораптары негiзiнде бөлу электр тораптық акционерлік компаниялары (АЭК АҚ) құрылды. Қазақстан энергетикасын дамытудың 1997 -- 2000 жылдарға арналған бағдарламасы. Бұл саланы одан әрi дамытудың 1997 -- 2000 жылдарға арналған бағдарламасында электр қуаты рыногiн ұйымдастырудың мынадай үлгiлерi көзделдi: ақырғы тұтынушыға жеткiзiлетiн электр қуатының бағасы бойынша бәсеке; бiрыңғай электр қуаты рыногiнiң екi деңгейде (көтерме сауда және бөлшек сауда) болуы; электр қуатымен сауда жасауды ұйымдастыру; рынок субъектiлерiнiң аймақаралық (КЕGOC ААҚ), аймақтық және жергiлiктi (БЭК-тер) деңгейдегi тораптар бойынша электр қуатын тарату және бөлу қызметтерiн көрсету жөнiнде шарттар жасасу. Осы үлгiнiң енгiзiлуi екi жақты мерзiмдi келiсiмшарттар рыногiн құруға мүмкiндiк бердi. Бiр орталықтан диспетчерлiк басқару жүйесi қайта құрылды, ол электр қуатын бәсекелi (электр қуатын өндiру мен тұтыну) және монополиялы (электр қуатын тарату және бөлу) бөлiктерiнiң бөлiнiсi жағдайында жұмыс iстеуге бейiмделдi, сондай-ақ, электр қуатының сапалық көрсеткiштерi, атап айтқанда, электр тогының жиiлiгi жақсартылды. Электр энергетикасы секторын реформалау бағдарламасын дәйектiлiкпен iске асыру нәтижесiнде 2000 жылдан бастап оң өзгерiстерге қол жеткiзiлдi: екi жақты мерзiмдiк (форвардтық) келiсiмшарттар рыногi құрылып, жұмыс iстей бастады. Қазақстанның электр энергетикасы секторының бастапқы экспорттық әлеуетi 2001 жылдың басында 500 -- 1000 мВт деп бағаланды. Мыс., Екiбастұз АЭС компаниясы 2001 жылдан Ресейге (Омбы қаласының маңына) 300 мВт электр қуатын экспортқа шығара бастады. 2030 ж-ға дейiн электр энергетикасын дамыту бағдарламасы шеңберiнде Қазақстанның электр энергетикасы жөнiнен тәуелсiздiгiн қамтамасыз етудiң 2005 жылға дейiнгi жоспары әзiрлендi. Нарықтық экономика жағдайында электр энергетикасы секторындағы табиғи монополияның барлық құрылымдары уәкiлеттi орган (Энергетика және табиғи ресурстар министрлігі) тарапынан мемлекеттік бақылауға алынған. Электр қуатын тарату және бөлу жөнiндегi тарифтердi ҚР-ның Табиғи монополияларды реттеу және бәсекелестiктi қорғау жөнiндегi агенттiгi реттеп отырады. 2000 ж. 1 сәуiрде Тарифтер жөнiндегi бөлiмшеаралық комиссия КЕGOC ААҚ-ның аймақаралық деңгейдегi электр тораптары бойынша электр қуатын тарату жөнiндегi қызмет көрсетуiне арналған тарифтi есептеудiң жаңа әдiстемесiн қолданысқа енгiздi. Электр энергетикасы секторындағы реформаларды тереңдетудiң 2000 жылдан басталған кезектi кезеңi Республиканың электр қуатының көтерме сауда рыногiн жетiлдiру тұжырымдамасына негiзделдi. Бұл тұжырымдамаға сәйкес электр қуаты рыногiнiң қазақстандық операторы құрылды, оған электр қуатын өндiру мен тұтыну процестерiн нарықтық жолмен басқару мiндетi жүктелген.
Меншік иелері
ҚР-ның электр энергетикасы секторын қайта құру негiзiнде электр энергетикасы нысандары түрлi меншiк иелерiнiң қолына көштi: iрi электр станциялары шет елдiк компанияларға тиесiлi, кернеуi 220 және одан жоғары кВ электр тораптарын басқару, диспетчерлеу, т.б. мәселелердi шешу мiндеттерi электр тораптарын басқару жөнiндегi қазақстандық компания -- KEGOC-қа жүктелдi; кернеуi 110 және одан төмен кВ электр тораптары бұрынғы энергетика жүйесi шеңберiнде таратушы электр компанияларының басқаруында; электр қуатын өндiрушiлерден сатып алу және оны тұтынушыларға сату мiндетi Электр қуаты рыногiнiң қазақстандық операторына жүктелген.
Шикiзат көзi
Қазақстанда қазiр энергетика өнiмнiң 23-сiне жуығы ЖЭС-терде, қалған бөлiгi энергиясын СЭС-терде өндiрiледi. Қазақстанның батыс аймағында энергетикалық шикiзат көзi мұнай мен табиғи газ болғандықтан сұйық, газ тәрiздi және аралас типтi отынмен жұмыс iстейтiн станциялар дамытылған. Шығыс және оңтүстік аймақтарда әзiрге су қуатынан басқа меншiктi энергетика көздерi жоқ. Осыған байланысты оларда ядролық отын, тасымал мұнай, газ, көмiр пайдаланылады. Электр қуатын тұтынудың есептiк деңгейлерiне жасалған талдау 1990 жылдан бастап он жылдық кезеңде электр тұтыну көлемi жалпы республикалық және солтүстік, батыс аймақтар бойынша 2 есе дерлiк, ал оңтүстік аймақ бойынша 3 есе дерлiк кемiгенiн көрсетедi.
Электр энергиясын тұтыну
Соңғы 2 -- 3 жылда электр энергиясын тұтынудың азаю қарқынының баяулағаны байқалды, ал батыс аймақта ол өсе бастады. 2000 жылдың алғашқы жартысында республикада 27,4 млрд. кВтсағ электр қуаты тұтынылған, мұның өзi 1999 жылдың осы кезеңiмен салыстырғанда 7,2%-ға көп. Электр қуатын өндiру мен тұтыну көлемiнiң өсуi негiзiнен Батыс және Солтүстік аймақтарда (Павлодар-Екiбастұз өңiрiнде) байқалды. Қазақстанның Оңтүстік аймағында (Алматы, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл, Қызылорда облыстары) жеткiлiктi бастапқы энергетикалық қор жоқ болғандықтан оның электр энергетикасы тасып әкелiнетiн көмiрге, сырттан әкелiнетiн газ бен мазутке негiзделген. Бұл аймақтағы электр қуатының негiзгi көздерi -- Жамбыл МАЭС-i, Шымкент ЖЭО-1, Алматы ЖЭО, Қапшағай СЭС-i. Мұндағы тапшылық Солтүстік Қазақстанның ОЭС-ы, 220 -- 500 кВ электр тораптары бойынша Орта Азия республикаларынан әкелiнетiн электр қуаты есебiнен өтеледi. 2000 ж. 15 маусымнан бастап Қазақстанның Бiрыңғай энергетикалық жүйесiнiң (БЭЖ) Солтүстік бөлiгiнде Ресейдiң БЭЖ-iмен қатарласқан жұмыс қалпына келтiрiлдi, ал 2000 ж. қыркүйектен Қазақстанның БЭЖ-i Ресей мен Орта Азияның энергетика жүйесiмен қатарлас жұмысқа көшiрiлдi. Қазiр Қазақстанның барлық облыстарында аймақтық электр тораптары компанияларымен қатар көптеген делдалдар (трейдерлер) тұтынушыларды электр қуатымен жабдықтайды. Қазақстанның электр тораптарының қазiргi құрылымында 1150, 500 және 220 кВ-тық кернеулi жоғары класты жүйе құраушы негiзгi тораптардың ұзындығы тиiсiнше 1423 км, 5470 км және 17900 км. Аймақтық және жергiлiктi тораптардың көрсеткiштерi мынадай: 110 кВ -- 42000 км, 35 кВ -- 61500 км, 6 -- 10 кВ -- 199400 км және 0,4 кВ -- 115500 км. Республика экономиканың отын-энергетикалық қорының қажеттiгiн анықтау кезiнде өнеркәсiптiң түрлi салалары мен әлеуметтік аяда қуат үнемдейтiн 100-ге жуық технология мен шаралар ескерiлдi. Қазақстан өзендерiнiң су энергетика әлеуетi 200 млрд. кВтсағ, ал пайдалануға экономикалық тиiмдi су-энергия қоры 23 -- 27 млрд. кВтсағ деп бағаланды. Қазiргi кезде гидравликалық энергияның экономикалық әлеуетiн пайдаға асыру деңгейi небәрi 20%-ды құрайды. Жел қуатын пайдалану, үшiн Жоңғар қақпасы ауданында (100 -- 110 млрд. кВтсағ), Маңғыстау тауларында (100 -- 140 млрд. кВтсағ), т.б. аудандарда қолайлы жағдайлар бар. Оңтүстік Қазақстан, Алматы облыстарының аумағында негiзiнен жылытуға және ыстық сумен қамтамасыз етуге жарамды геотермиялы су қорлары анықталды. Жер асты суын пайдалану жылына 1 млн. т шартты отын үнемдеуге мүмкiндiк бередi. Республикада күн энергиясы мен биомассаның да белгiлi бiр әлеуетi бар. Энергияның мұндай әдеттен тыс көздерiнiң техникалық әлеуетi 13 млрд. кВтсағатқа бағаланып отыр, соның iшiнде жылына 5000 -- 6000 сағатты қамтамасыз ететiн кепiлдi қуат -- 380 мВт. Энергия өндiрiмi 1,9 -- 2,3 млрд. кВтсағ.
Ел президентінің энергетика саласын дамытуға үндеуі
Ел Президенті Нұрсұлтан Назарбаев "Қазақстан жолы - 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ" атты биылғы Жолдауында: "Біз энергетиканың дәстүрлі түрлерін дамытатын боламыз. Жылу-электр стансаларынан шығатын қалдықтарды тазарту жөніндегі ізденістер мен жаңалықтарға, өндіріс пен тұрмыста жаңа технологиялар арқылы жаппай электр қуатын барлық жерде үнемдеуге қолдау көрсету қажет. Таяуда Еуроодақтың ірі ком - па - нияларының алғашқы ондығы Еуроодақтың әйгілі жасыл эко - номика тұжырымдамасы негізінде қабылданған энергетикалық стра - тегиясына қарсылығын жария - ла - ды. Еуроодақ оны жүзеге асыр - ған төрт жылда 51 гигаватт энер - гия қуатын жоғалтты. Жасыл эко - номика бағдарламасымен жұмыс жүргізе отырып, біз осы қателікті ескеруіміз керек" - деді. Ұлттық экономиканың өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымындағы маңызды сала әрі өнеркәсіптің басқа салаларын дамытудың басты базасы - энергетика. Қазақстан Республикасының электр энергетикасын дамыту жө - ніндегі 2010-2014 жылдарға ар - налған бағдарламасы тұжырым - дамалық сипатқа ие және елі - міз - дің 2020 жылға дейінгі Стра - те - гия - лық даму жоспары мен елді үдемелі индустриялық-инно - ва - - - ция - лық дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған мем - - лекеттік бағдарламаны іске асы - - ратын стратегияның негіз құ - рау - - шы бөлігінің бірі ретінде әзір - ле - неді. Президенттің айтуы бойынша, алдағы уақытта Қазақстан электр энергетикасына қаржы салуға ең ыңғайлы нарықтың бірі болмақ. Сондай-ақ қазір Қазақстанда энергетика саласына инвестиция тартумен қатар, қалпына келетін энергия көздерін дамыту ісіне де көп көңіл бөлініп отыр. Еліміздегі энергияның 75 пайызы көмірдің көмегімен, 12 пайыздан астамы газ - ды-мазуттан, 9 пайызы су электр стансалары арқылы өнді - ріледі. Жалпы, жаңартылатын энер - гия көздері дегеніміз не? Жа - ңар - тылатын энергия көздері - бұл өз-өзінен жаңарып тұратын, жел - ден, судан, күннен алынатын та - биғаттың таза энергиясы. Мұндай таза энергияға көшуге адамзат қаншалықты мүдделі? Баламалы қуат көздерін жаппай пайдалану қашан жүзеге аса бастайды? Әри - не, мұндай сауалдар кез келген елді ойландыратыны белгілі. Өйт - кені, энергияны, оның ішін - де де болашақ энергиясын ойла - майтын мемлекет жоқ. Қазақстанның қазіргі энер - ге - тикалық теңгерімінде ЖЭО ар - қы - лы өндірілетін электр энер - - гиясы 88 пайызды, гидро - электр стансаларының өнімі 12 пайызды, ал балама энерге - тика - лық қуат көздерінен алына - тын электр энергиясы 0,02 пай - ыз - ды ғана құрайды екен. Ен - де - ше, осы бағытты қолдауға ба - рын - ша назар аудару қажет. Ал жа - ңар - тылатын энергия көздерін да - мыту жобалары бойынша бізге бел - гілісі Оңтүстік Қазақстан об - лы - сының Кентау қаласында жә - не Қарағанды облысының Шет ау - да - нында жел электр стансалары ор - натылған. Әлемдік тәжірибеде күн энер - гиясын пайдалану да тиімді әдіс - тің бірі саналады. Еліміздің та - биғи жағдайы күн энергиясын да - мыту үшін аса қолайлы екен - дігі баяғыда-ақ дәлелденген бо - ла - тын. Мәселен, оңтүстік өңір - лерде жүргізілген зерттеулер қо - ры - тындысы күн сағаттарының са - ны жылына 2200-2300 сағатқа же - тетіндігін көрсетті. Жалпы, әлем - де күн энергиясын электр ре - тінде қолдануы шынайы жү - зеге асуы үшін, ғалымдарға көп - теген кедергілерден өту ке - рек болды. Тек қана қазір 100 жыл - дан астам уақыт өткеннен кей - ін ғана, күн энергиясын электр - лік қолдану мәселесімен ай - на - лы - сатын жаңа ғылым саласы - "ге - лиоэнергетика" пайда болды. Бү - гін - гі таңда бұл саладағы жетіс - тік - тер өте көп. Қазақстан су, жел, күн энер - гетикасы сияқты электр қуатын өндірудегі балама қуат көздеріне бай елдердің бірінен саналады. Алайда, осы уақытқа дейін іші - на - ра гидроэнергия қуатын пайда - ланудан басқа, елімізде бұл бай балама қуат көздері іске қо - сыл - ған жоқ. Оның басты бір себебі, еліміздің жер қойнауына энергетикалық шикізат көздерінің мол шоғырланғаны болып отыр - ған - дығын да жасыруға болмайды. АСТАНА. ҚазАқпарат - Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев 100 нақты қадам Ұлт жоспарында мойындалған халықаралық энергосервистік шарттар арқылы энергия үнемдеу саласына стратегиялық инвесторлар тарту (59-қадам) туралы Үкіметке тапсырма берген еді. Олардың негізгі міндеті: жеке шығындарын өтей отырып, энергия үнемдеу саласында кешенді қызмет көрсету үшін жекеменшік энергосервистік компанияларды дамытуды ынталандыру және іс жүзінде энергетикалық шығындарды үнемдеуден қаржылай пайда табу екені көрсетілген. Осыған орай, 2015 жылдың 14-ші қыркүйегінде Инвестициялар және даму министрлігі Дүниежүзілік банкпен бірлесе отырып, Қазақстандағы энерготиімділікті арттыру атты үлкен жобаның басталғанын ресми хабарлады. Аталған министрліктің мәліметі бойынша, жобаны іске асыруға Швейцарияның ынтымақтастық және даму агенттігі Дүниежүзілік банк әкімшілік ететін Сенімгерлік қоры арқылы 21,7 млн. доллар грант бөлген. Бұл жоба мемлекеттік және әлеуметтік нысандардың энергия тиімділігін арттыруға, сондай-ақ, институциялық базаны, соның ішінде электр қуатын үнемдеу және энергия тиімділігін ұлғайту саласындағы жобаларды қаржыландыру механизмдерін құруға бағытталған. Жобаны жүзеге асыру шеңберінде электр қуатын үнемдеуді және одан келетін әлеуметтік пайданы көрсету мақсатында мектеп, балабақша, аурухана және көшелерге жарық бергенде энергияны әрі аз, әрі тиімді пайдалануға бағытталған жұмыстар жүргізіледі. Алғашқы іс-шаралар 2016 жылы Атырау, Маңғыстау, Қызылорда, Қарағанды, Павлодар және Шығыс Қазақстан облыстарындағы құрылыс маусымы барысында 19 әлеуметтік нысанда (атап айтқанда, 8 мектеп пен 11 балабақшада) жүзеге асырылады. Іріктеп алынған ғимараттарда жөндеу жұмыстарын жүргізген кезде жылу беру және жарық беру жүйесі ауыстырылады. Сонымен бірге, ғимараттардың терезелері мен есіктері жаңартылып, оларды жылылау жұмыстары жүргізіледі. Айта кетелік, бұл жобаны атқару құзыреті Электр қуаты мен энергия сақтандыруды дамыту институтына беріліп отыр. Институт мемлекеттік энергетикалық тізілімнің операторы болып табылады. Мұндай тізілім 2012 жылы құрылды және қолданысқа енгізілді. 2015 жылдың 1 шілдесіндегі ахуал бойынша, мемлекеттік энергетикалық тізілімге кірген субъектілердің саны 5214 кәсіпорын, компания және ұйымдарды құрайды. Соның ішінде 2266-сы Қазақстан Республикасының Энергия үнемдеу және энерготиімділікті арттыру туралы Заңының 16 бабының 4 тармағына сәйкес, энергия аудитін жүргізуге міндетті. Институт электр қуатын жылдық тұтынуға, салыстырмалы шығындарға мониторинг жасайды. Сондай-ақ, тізілімдегі субъектілердің энергия үнемдеу бағытындағы іс-шараларына талдау жүргізіп отырады. Атап айтарлығы, соңғы жылдары Қазақстанда мемлекеттік энергетикалық тізілім құру және заңнаманы жетілдіру көмегімен энергия тиімділіктің институционалдық платформасын қалыптастыруда ілгерілеушілік байқалады. Алдағы жоспарға электр қуатын көбірек тұтынатын ірі нысандарда тиімділікті арттыру, сонымен қатар энергосервистік компаниялар нарығын дамыту шаралары енгізілген. Осы шараларға қолдау көрсету үшін, 100 нақты қадам Ұлт жоспарына сәйкес, Қазақстандағы энерготиімділікті арттыру жобасы техникалық көмек көрсетеді. 14 қыркүйектегі кездесуде Инвестициялар және даму министрлігі мен Дүниежүзілік банк 100 нақты қадам Ұлт жоспарындағы 59-шы қадамды жүзеге асыру мәселелерін кеңінен талқылады. Солардың бірі - Энергия тиімділік қорын құру. Мұндай қор энергосервистік компанияларға жеңілдетілген несиелер мен қарыздар берудің нақты құралы болмақ.
Электр энергетикасын дамыту және энергия үнемдеу институты
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 30 қарашадағы №1294 Қаулысы арқылы Қазақэнергиясараптама АҚ атауын ауыстыру жолымен Электр энергетикасын дамыту және үнемдеу институты (бұдан әрі - Институт) АҚ құрылып, ол осы саладағы индустриялық-инновацилық қызметті мемлекеттік қолдау шараларын жүзеге асыруға құзіретке ие электр энергетикасы мен энергия үнемдеуді дамытудың ұлттық салалық институтына айналды. Институтты құруға электр энергетикасы саласында, сондай-ақ, көмір өнеркәсібін саласында олармен жапсарлас салаларда, ЖЭК пайдалану, энергия үнемдеу мен энергия тиімділікті арттырудағы міндеттерді шешу үшін аналитикалық, консультациялық және сараптамалық қызметтерді пайдалану, құзіретті және өзге мемлекеттік органдарға электр энергетикасын ұсыну саласындағы жалпы мемлекеттік міндеттерді орындау үшін мемлекеттік қатысу болып табылды.
Қазақстанның энергетика жүйесі
Қазақстанның энергетика жүйесі - электр энергиясы мен қуатын өндіру және электрмен жабдықтау жүйесі; ұлттық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.