ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНДА ТУРИЗМДІ ДАМЫТУДЫҢ 2009-2011 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨҢІРЛІК БАҒДАРЛАМАСЫ

Пән: Туризм
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 46 бет
Таңдаулыға:

Шығыс Қазақстан облысы
әкімдігінің 2008 жылғы ___
____________ № _____ қаулысына
қосымша

ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНДА
ТУРИЗМДІ ДАМЫТУДЫҢ
2009-2011 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН
ӨҢІРЛІК БАҒДАРЛАМАСЫ

Өскемен

МАЗМҰНЫ:

1 Бағдарлама паспорты 4
2 Кіріспе 7
3 Туризм дамуының қазіргі жай-күйіне талдау 8
3.1 Әлемдегі экономиканың саласы ретінде туризмнің 8
рөлі
3.2 Әлемдік туризм тенденциясы 8
3.3 Шығыс Қазақстан облысындағы туризмнің жай-күйіне 9
баға беру
3.4 Шығыс Қазақстан облысының туристік саласын 10
дамытудың 2006-2008 жылдарға арналған өңірлік
бағдарламасын іске асырудың қорытындылары
3.5 Туристік кластер құру және оны дамыту жөніндегі 16
шараларды іске асыру
3.6 Туризм инфрақұрылымы 18
4 Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері 19
5 Бағдарламаны іске асырудың негізгі бағыттары мен 21
тетігі
5.1 Туристік қызметті мемлекеттік реттеу және қолдау 21
жүйесін дамыту
5.2 Қазақстандық туристік өнімнің маркетингі және 22
ілгерілеуі
5.3 Экологиялық туризм – орнықты даму факторы 22
5.4 Балалар-жасөспірімдер туризмі - ішкі туризмді 24
дамытудың және туристік мәдениетті тәрбиелеудің
негізін қалаушы факторлардың бірі
5.5 Кадрлар дайындау, туризм қызметкерлерінің 24
біліктілігін арттыру жүйесі және туризм саласын
ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету
5.6 Туризмді ақпараттық қамтамасыз ету 25
5.7 Туристердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету 26
5.8 Туризм саласындағы халықаралық ынтымақтастық 26
6 Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру көздері27
7 Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтижелер 28
8 Шығыс Қазақстан облысында туризмді дамытудың 29
2009-2011 жылдарға арналған өңірлік бағдарламаны
іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

1. БАҒДАРЛАМА ПАСПОРТЫ

Атауы Шығыс Қазақстан облысында туризмді дамытудың
2009-2011 жылдарға өңірлік бағдарламасы (бұдан
әрі –Бағдарлама)
Әзірлеу үшін негіздеме Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет
туралы Қазақстан Республикасының Заңы; Ќазаќстан
Республикасы Президентiнiѕ 2006 жылєы 1 наурыздаєы
Ќазаќстан ґз дамуындаєы жаѕа серпiлiс жасау
ќарсаѕында атты Ќазаќстан халќына Жолдауын іске
асыру жґнiндегi iс-шаралардыѕ жалпыўлттыќ жоспары;
Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың
2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарламасы туралы Қазақстан Республикасы
Президентінің 2006 жылғы 29 желтоқсандағы № 231
Жарлығы;
Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың
2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарламасын іске асыру жөніндегі
2007-2009 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарын
бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің
2007 жылғы 28 ақпандағы № 156 қаулысы
Негізгі әзірлеуші Шығыс Қазақстан облысының кәсіпкерлік және
өнеркәсіп басқармасы
Бағдарламаның мақсаты Сырттан келушiлер туризмi жјне iшкi туризм кґлемiн
арттыру есебiнен мемлекет пен халыќ кiрiсiнiѕ
тўраќты ґсуiн, халыќты жўмыспен ќамтуды ќамтамасыз
ету їшiн бјсекеге ќабiлеттi туристiк индустрия
ќўру
Бағдарламаның Ќойылєан маќсатќа сјйкес Баєдарламаныѕ бiрiншi
міндеттері кезектегi мiндеттерi мыналар болып табылады:
туризм инфраќўрылымын дамыту;
туризмдi мемлекеттiк реттеу мен ќолдаудыѕ тиiмдi
тетiгiн жасау;
облыстың тартымды туристiк имиджiн ќалыптастыру
және ілгері жылжыту;
туристік индустрияға инвестициялар тарту үшін
қолайлы жағдайлар жасау;
туристерге қызмет көрсету сапасын арттыру есебінен
туристік қызметтердің бәсекеге қабілеттілігін
арттыруға жәрдем көрсету;
Іске асыру мерзімдері 2009-2011 жылдар

Қаржыландырудың Баєдарламаны iске асыру їшiн
көлемдері және көздері2009-2011 жылдарєа кґзделiп отырєан шыєындар:
3 912 995,2 мың теңге,
облыстық бюджеттен 1 983 617,7 мыѕ теѕгенi
ќўрайды, оныѕ iшiнде:
2009 жылєа – 811 247,0 мыѕ теѕге;
2010 жылєа – 736 180,7 мыѕ теѕге;
2011 жылєа – 436 190,0 мыѕ теѕге.
қалалық және аудандық бюджеттен 11 620,0 мың
теңге:
2009 жылға – 5 840,0 мың теңге;
2010 жылға – 4 600,0 мың теңге;
2011 жылға – 1 180,0 мың теңге.
Сонымен ќатар, Ќазаќстан Республикасыныѕ
заѕнамасымен тыйым салынбаєан басќа да кґздерден
жалпы сомасы 1 917 757,5 мың теңге:
2009 жылға – 741 152,5 мың теңге;
2010 жылға – 544 252,5 мың теңге;
2011 жылға – 629 352,5 мың теңге ќаражат пайдалану
болжанады.
Бўл ретте Баєдарламаны iске асыруєа ќажеттi
бюджеттiк ќаражаттыѕ кґлемi тиiстi жылєа бюджеттi
бекiту кезiнде наќтыланатын болады.
Бағдарламаны іске Баєдарламаны iске асыру барысында мынадай
асырудан күтілетін нјтижелерге ќол жеткiзiледi:
нәтижелер iшкi туризм бойынша туристер аєыныныѕ
2009 жылєы 356,4 мың адамнан 2011 жылы 400,7 мың
адамға дейiн;
сырттан келушiлер туризмi бойынша 2009 жылєы 33,4
мың адамнан 2011 жылы 51,5 адамға дейiн тўраќты
ґсiмi.
Шартты тїрде орта есеппен бiр шетелдiк турист
ґзiнiѕ болуы уаќытында бюджетке 63 500 теңгеге
жуыќ јкелсе, 2009 жылдан 2011 жыл аралығында
сырттан келушiлер туризмiнен бюджетке тїсетiн
тїсiм 8 147 млрд. теѕгенi ќўрайды.
Сырттан келушiлер туризмi есебiнен сонымен ќатар,
халыќтыѕ туризм саласында жўмыспен ќамтылуы 2009
жылєы 2,3 мың адамнан 2011 жылы 3,0 мыѕ адамєа
дейiн ќамтамасыз етiледi.
Баєдарламада ұсынылған шаралар кешенін іске асыру
мемлекет азаматтары, сонымен қатар шетелден
келетін тұлғалардың есебінен туристер ағынының
одан әрі артуына ықпал ететін болады. Нәтижесінде
бұл облыстың туристік өнімінің тартымдылығының
артуына, жаңа жұмыс орындарын құруға,
инвестицияларды тартуға, облыстың мәдени-тарихи
және табиғи әлеуетін сақтауға және үйлесімді
пайдалануға әкеледі. Экономиканың шикізаттық емес
секторларының арасында маңызды кіріс
секторларының бірі бола алатын бәсекеге қабілетті
туристік индустрия құрылатын болады.

2. КІРІСПЕ
Шығыс Қазақстан облысында туризмдi дамытудыѕ
2009-2011 жылдарєа арналєан өңірлік баєдарламасы (бўдан
јрi - Баєдарлама) Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы
Қазақстан Республикасының Заңына, Ќазаќстан Республикасы Президентiнiѕ 2006
жылєы 1 наурыздаєы Ќазаќстан ґз дамуындаєы жаѕа серпiлiс жасау ќарсаѕында
атты Ќазаќстан халќына Жолдауын iске асыру жґнiндегi iс-шаралардыѕ
жалпыўлттыќ жоспарына, Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007-
2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы Қазақстан
Республикасы Президентінің 2006 жылғы 29 желтоқсандағы № 231 Жарлығына,
Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың
2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі
2007-2009 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарын бекіту туралы Қазақстан
Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 28 ақпандағы № 156 қаулысына сјйкес
јзiрлендi.
Жетi кластерлiк бастаманыѕ iшiнде туристiк индустрияныѕ экономиканыѕ
басты секторларыныѕ бiрi ретiнде танылуы оны дамытуєа жаѕа серпiн бердi.
Бағдарламаның мақсаты – туризм индустриясын ШҚО экономикасының
бастапқы саласына айналдыру үшін шын мәнінде жағдай жасау.
Бағдарлама үш жылға есептелген, кешенді сипатта және туризмді дамыту
саласындағы мемлекеттік саясаттың стратегиясын, негізгі бағыттарын,
басымдықтарын, міндеттері мен іске асыру тетіктерін айқындайды және туризм
инфрақұрылымын дамытуды, осы саланы мемлекеттік реттеу және қолдаудың
тиімді тетігін құрудың, туристік әлеуетті арттырудың, облыстың тартымды
туристік имиджін қалыптастырудың негізгі аспектілерін қамтиды.
Аталған Бағдарламаны іске асыру:
Шығыс Қазақстан облысында туризмнің дамуына кедергі келтіретін
факторларды жеңуге;
облыстың тарихи-мәдени мұрасы мен экологиялық балансын сақтай отырып,
бәсекеге қабілетті өңірлік туристік өнім жасақтауға;
облыстың қалыптасқан еңбек нарығы мен әлеуметтік-экономикалық дамыту
міндеттерін ескере отырып, адами, ақпараттық, материалдық және қолдағы бар
өзге де ресурстарды тиімді пайдалануға;
экономиканың сабақтас салаларын туризмнің қоғам өмірінің барлық
жақтарына әсер етуін есепке ала отырып, халықты жұмыспен қамтамасыз ету
деңгейін барынша арттыруға;
туристік дестинация ретінде Шығыс Қазақстан облысының тартымдылығын
қамтамасыз етуге;
өңірдің стратегиялық бейіні туризмнің бәсекеге қабілеттілігін ретінде
арттыруға ықпал етеді.

3. ТУРИЗМ ДАМУЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАЙ-КҮЙІНЕ ТАЛДАУ

1. Әлемдегі экономиканың саласы ретінде туризмнің рөлі

Туризм бұрыннан бері әлемдік шаруашылықтың кірісті
және
қарқынды дамыған салаларының бірі ретінде қарастырылады. Оны әлемдік жалпы
ұлттық табыстың 10 %-ға жуығы туризмнің үлесінде екендігі туралы факт
дәлелдейді.
Үшінші мыңжылдықтың басында әлемдік экспорттың
жалпы
көлемінің 8 % және әлемдік қызмет көрсетуді сатудың 30-35 % халықаралық
туризмнің үлесінде болады. Ішкі және халықаралық туризмнің жалпы шығыстары
әлемдік жалпы ұлттық өнімнің 12 % құрайды.
Әлеуметтік проблемаларды шешуде туризмнің дамуы маңызды рөл

атқарады. Әлемнің көптеген мемлекеттерінде дәл туризмнің есебінен жаңа
жұмыс орындары құрылады, халықтың жоғары өмір сүру деңгейі сақталады,
мемлекеттің төлем балансын жақсарту үшін алғышарттар жасалады. Туризм
саласын дамыту қажеттілігі білім беру деңгейінің артуына, халыққа
медициналық көмек көрсету жүйесін жетілдіруге, ақпарат таратудың жаңа
құралдарын енгізуге және т.б. ықпал етеді.
Туризм мәдени әлеуеттің сақталуына және дамуына әсер етеді,
түрлі
елдер мен халықтардың арасындағы қатынастарды үйлестіруге әкеледі,
мемлекет, қоғамдық ұйымдар мен коммерциялық құрылымдарды қоршаған ортаны
сақтау және сауықтыру ісіне белсенді араласуға жұмылдырады.

3.2. Әлемдік туризм тенденциясы

Егде жастағы адамдар бүкіл әлемде туристердің біршама тез өсетін
үлесін құрайды. Оларда қажетті қаражат бар, бірак сервиске өте қатаң талап
қояды. Топтық сапарларға сұраныс азайып, дербес туризм жандана түсуде.
Автобустық бағдарлар үлкен сұранысқа ие. 5-6 адамнан тұратын отбасылық
туристерге және кішкентай достастық кампанияларға ұсыныстар өсуде. Арнайы
турларға ұсыныстар артуда. Соңғы кезде білім беру интенсив-туризмдегі ойын-
сауық компонентін алмастыруда. Интенсив-турлар сән-салтанатты емес,
толыққанды және пайдалы болуы қажет. Туристік компаниялар интенсив-
бағдарламалардың компоненттерінің бірі ретінде конгрестер өткізуді қосады.
Туристік қызметтің іскерлік, соның ішінде конгрестер өткізу бөлігі
саяхаттың қарқынды дамыған және барынша пайдалы түрлерінің біріне жатады.
Туризмнің осы түрінің жыл сайынғы өсу қарқыны әлемде 8% құрайды. Ол саяхат
мақсаты - демалу болатын туризмге қарағанда қабылдап алатын тарапқа екі есе
кіріс береді. Қалаларға бару, демалыс күніндегі саяхаттар сияқты қысқа
мерзімді турлар үлкен сұранысқа ие. Демалыстың белсенді түрлері оның пассив
түрлерін толық ығыстырды. Осыған байланысты, шытырман оқиғалы және спорттық
сапарлар атақты бола бастады. Туризмнің барынша келешекті түрлерінің бірі –
экотуризм – адам аяғы баспаған табиғатта демалу. Туризм арнайы спорттық,
мәдени іс-шараларда, соның ішінде АҚШ және Жапония нарығында өсуде.

3. . Шығыс Қазақстан облысындағы туризмнің жай-күйіне баға
беру

Шығыс Қазақстан облысы ішкі және сырттан келушілер туризмін дамыту
үшін қажетті ресурстарға ие. Бүгінгі күні өңір:
Экономиканың дамуының жоғары қарқыны;
Инвестициялық тартымдылық:
Тиімді геосаяси және жағрафиялық жағдайы;
Көліктік қолжетімділік;
Ойын-сауық индустриясы;
Жағымды табиғи-климаттық жағдайлар;
Бай тарихи және мәдени мұра;
Ғасырлық қонақжайлық салт-дәстүр;
Туристік индустрияның кәсіби кадрларын дайындайтын білім беру
мекемелерінің болуымен сипатталады.
Облыстың бар туристік әлеуетін бірегей ету экологиялық, мәдени-
танымдық, жағажай, тау-шаңғы және іскерлік туризмді дамыту болып табылады,
ол ұзақ мерзімді келешекте қазақстандық және халықаралық нарықтарда
бәсекеге қабілетті кешенді туристік өнімді қамтамасыз етеді. Мұндай өнімді
жасау негізінде қолайлы климаттық жағдай, су, бальнеологиялық
ресурстарының болуы, бай ландшафтты-рекреациялық әлеует, сонымен қатар
өзіндік тарихи-мәдени мұра, халықаралық маңызы бар бірегей мұражайлық
кешендердің болуы жатыр.
Шығыс Қазақстан облысының аумағында мәдени-танымдық туризмнің өзегін
қалыптастыратын тарихи, мәдени ескерткіштер және тарихи-мәдени мұражай-
қорықтар (2008 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша 627 сәулет, тарихи және
мәдени ескерткіш, соның ішінде 15 – республикалық маңызы бар мемлекеттік
қорғауға алынған) бар.
Шығыс Қазақстан облысының негізгі танымал туристік, рекреациялық
аймақтары: Солтүстік-Шығыс (Белуха), Шығыс (Марқакөл көлі), Орталық
(Өскемен қаласы, Бұқтырма жағалауы), Солтүстік (Риддер қаласы), Батыс
(Семей қаласы), Оңтүстік (Алакөл көлі) болып табылады.
Бұл аумақтарда ТМД ғана емес, алыс шетелдердің көптеген туристерін
тартатын Оңтүстік Алтайдың негізгі табиғи ескерткіштері шоғырланған.
Облыс аумағында жалпы көлемі 1784536 гектар 10 ерекше қорғалатын
табиғи аумақ бар, оның 50811 гектар алаңында суқоймалары бар, 641258 гектар
жерді орман басып жатыр.
Туризмнің дамуына кедергі келтіретін проблемаларды шешуге жүйелі және
кешенді көзқарас болған жағдайда ғана қолда бар әлеуетті іске асыру
мүмкіндігі туады.

3.4. Шығыс Қазақстан облысының туристік саласын дамытудың 2006-2008
жылдарға арналған өңірлік бағдарламасын іске асырудың қорытындылары

Сырттан келушiлер туризмi жјне iшкi туризм кґлемiн арттыру есебiнен
мемлекет пен халыќ табысының тўраќты ґсуiн, халыќты жўмыспен ќамтуды
ќамтамасыз ету їшiн бјсекеге ќабiлеттi туристiк индустрия ќўру мақсатында
Шығыс Қазақстан облыстық мәслихатының 2005 жылғы 18 қазандағы
№ 13184-ІІІ шешімімен Шығыс Қазақстан облысының Туристік саласын
дамытудың 2006-2008 жылдарға арналған өңірлік бағдарламасы бекітілген.
Шығыс Қазақстан облысының Туристік саласын дамытудың
2006-2008 жылдарға арналған өңірлік бағдарламасын іске асыру
жоспарында Шығыс Қазақстанның туристік имиджін қалыптастыру, халықаралық
ынтымақтастықты дамыту, инфрақұрылымды дамыту, кадрлық саясатты жетілдіру,
туризм саласында қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі бірінші кезектегі
міндеттер қарастырылған.
Бағдарламаны іске асыру мақсатында Саяхат-Восток ЖШС құру туралы
Шығыс Қазақстан облысы әкімдігінің 2005 жылғы 7 қарашадағы
№ 367 қаулысы, Шығыс Қазақстан облысында туризмді дамыту мәселелері
жөнінде комиссия құру туралы Шығыс Қазақстан облысы әкімдігінің
2008 жылғы 25 тамыздағы № 126 қаулысы, Экономиканың басым салаларын
кластерлік дамыту жөніндегі жұмыс топтарын құру туралы Шығыс Қазақстан
облысы әкімінің 2005 жылғы 17 тамыздағы № 1-40ө өкімі, Өскемен және Семей
қалаларының маңындағы және облыс аудандарында берілген жерлер және жер
учаскелерін түгендеу жөніндегі жұмыс тобын құру туралы 2008 жылғы 31
наурыздағы өкімі, Жер қойнауын пайдалануға жер учаскелерін беру туралы
мәселелерді қарастыру жөніндегі облыстық комиссияның дербес құрамы туралы
Шығыс Қазақстан облыстық мәслихатының 2007 жылғы 10
сәуірдегі № 22361 шешімі қабылданды, Қазақстан Республикасы туризм және
спорт министрлігінің Туризм индустриясы комитеті мен Шығыс Қазақстан облысы
әкімдігінің арасында Катонқарағай бұғы паркі шаруа қожалығының базасында
Шығыс Қазақстан облысында емдеу-сауықтыру туризмін дамыту мәселелері
жөніндегі меморандумға қол қойылды.
Туризмнің қарышты және орнықты дамуын облыстың сырттан келушілер және
ішкі туризм көлемдерінің өсу қарқыны дәлелдейді:

Жыл Туристік Резидент емесРезидент Ішкі Көрсетілген
фирма туристердің туристердің туристердің қызмет көлемі
лардың саны (адам) саны (адам) саны (адам) (мың теңге)
саны
2006 72 10 781 9 083 196 798 974 490,4
2007 92 14 814 11 571 276 451 1 499 000,0
2008 101 7 094 3 970 106 785 767 000,0
жылдың
І-жарты
жылды
ғы

Бұл ретте туристік имиджді қалыптастыруға және туристік өнімді әлемдік
туристік қызметтер нарығына ілгерілетуге ерекше көңіл бөлінді: 2003 жылдан
бастап қазіргі уақытқа дейін Шығыс Қазақстан облысының делегациясы
Қазақстанның ресми делегациясының құрамында Берлин (ГФР), Мадрид (Испания),
Утрехт (Голландия), Лондон (Ұлыбритания), Шанхай (ҚХР), Пекин (ҚХР), Сеул
(Корея), Токио (Жапония), Мәскеу (РФ), Новосібір (РФ), Алматы KITF (ҚР),
Астана Астана-Демалыс (ҚР) қалаларында өткізілген ірі халықаралық
туристік биржалар, көрмелер мен жәрмеңкелерге жыл сайынғы қатысуы
қамтамасыз етілуде.
Шығыс Қазақстанның туристік имиджін қалыптастыру мақсатында туристік
индустрия субъектілерімен бірлесіп, бұқаралық, облыстық, имидждік, туристік
іс-шаралар өткізілді.
Жыл сайын Шығыс Қазақстан облысының туристік әлеуеті туралы
шығарылатын жарнамалық-көрмелік материалдардың сапасы артуда. Шетелде
Қазақстанның туристік мүмкіндіктеріне тұсаукесер өткізу үшін үш өлшемді
интерактив қарта негізінде тұсаукесерлік бағдарламалар, жаңа компьютерлік
технологиялардың көмегімен Шығыс Қазақстан облысының виртуалдық турлары
бағдарламасы, туристік паспорт, жолнұсқалар, қарталар, буклеттер мен қағаз
және электрондық нұсқадағы басқа да жарнамалық-ақпараттық өнімдер
шығарылды. Сонымен қатар, облыста туристік саланы дамыту үшін бірқатар
бағдарламалар, шекаралас мемлекеттердің (Қазақстан, Ресей, Қытай, Монғолия)
аумағынан өтетін Алтай – алтын таулар трансшекаралық бағдардың
қазақстандық бөлігі. Трансшекаралық бағдардың мақсаты төрт мемлекеттің
мәдениетімен, салт-дәстүрімен, тарихымен, табиғатымен танысу, Өскемен
қаласының тұрғындарына арналған демалыс күн аймақтарын құру жөніндегі
пилоттық жоба, блоктар бойынша Шығыс Қазақстан облысында туризмді дамытудың
қазіргі жай-күйі мен болашағының бағдарламасы әзірленді. Сонымен қатар,
Шығыс Қазақстан облысының туризмі туралы Web-сайт құрылған.
Туристік сала қызметкерлерінің біліктілігін арттыру мақсатында
туристік сала қызметкерлерінің біліктілігін арттыру, жаяу және су
туризмінің нұсқаушыларын дайындау және туризм нұсқаушыларын дайындау
жөніндегі оқыту семинарларын өткізу қамтамасыз етілді.
Бүгінгі күні Қазақстанда туризмнің қолданыстағы барлық түрлері іс
жүзінде бар. Туристік кластерді дамыту аясында облыста туристік кластер
түрлері айқындалған:
өңір ландшафтын пайдаланатын экологиялық туризм;
қазіргі бар тарихи-археологиялық әлеует пен мәдени мұраны ашып
көрсетуге бағытталған мәдени-танымдық туризм;
жағажай туризмі.
Туристік қызметтердің негізгі жеткізушілері туристік ұйымдар болып
табылады, олар - туристік қызметті жүзеге асыру құқығына лицензиялары бар
99 туристік ұйым мен жеке кәсіпкерлер және 16 туризм нұсқаушылары. Туристік
ұйымдардың көбін әлемнің көптеген мемлекеттерінде инновацияға негізделген,
экономикалық өсімнің тиімді генераторы болып табылатын шағын және орта
кәсіпорындар құрайды.
2006 жылы туристік қызметке жүргізілген статистикалық зерттеулер
қорытындысының деректері бойынша облыс аумағында 39 туристік ұйым және 2
жеке кәсіпкер болды. Орналастыру орындарын есепке ала отырып, көрсетілген
туристік қызметтердің көлемі 39 615,7 мың теңгені, сырттан келушілер
туризмі 10 781 адамды құрады, сыртқа шыққан туристердің саны 9 083 адамды
құрады, ішкі туризмге қатысқандардың саны – 196 798 адам. Келушілерді
орналастырумен айналысатын облыстағы 138 мейманхана шаруашылығының
кәсіпорны мен жеке кәсіпкерлер 188 мың адамға 932,0 млн. теңгенің қызметін
көрсетті. Орналастыру объектілерінде сыйымдылығы 10,3 мың төсекке арналған
орын бар 3313 нөмір бар.
2007 жылдың қорытындысы бойынша облыс аумағында 40 туристік фирма
және 5 жеке кәсіпкер туристік қызметпен айналысқан. 2006 жылмен
салыстырғанда орналастыру орындарын есепке ала отырып көрсетілген
қызметтердің көлемі 53,8% артып, 1499,0 млн. теңгені құрады. Сырттан
келушілер туризмі 14 814 адамды құрады, сыртқа шыққан туристер 11 571
адамды құрады, ішкі туризмге қатысушылардың саны 276 451 адам болды.
Облыстағы мейманханалық шаруашылық кәсіпорындары 1341,8 млн. теңгеге қызмет
көрсетіп, 261,4 мың адамға қызмет етті. Орналастыру объектілерінде
сыйымдылығы 12,3 мың төсекке арналған орны бар 4034 нөмір бар.
2008 жылдың І-жартыжылдығында туристік фирмалардың саны артып, нақты
туристік қызметпен айналысатын 46 туристік фирма мен 9 жеке кәсіпкер болды.
Орналастыру орындарын есепке ала отырып, көрсетілген қызметтер көлемі 767,0
млн. теңгені құрады. Сырттан келушілер туризмі 7 094 адамды құрады, сыртқа
шыққан туристердің саны 3 970 адамды құрады, ішкі туризмға қатысқандардың
саны 106 785 адам. Облыста 148 мейманханалық шаруашылық кәсіпорындары 667,2
млн. теңгеге қызмет көрсетіп, 92,5 мың адамға қызмет етті. Орналастыру
объектілерінде бір реттік сыйымдылығы 12,7 мың төсекке арналған 4220 нөмір
бар.
Туризмнің дамуы көлік инфрақұрылымын дамытумен тікелей байланысты.
Резидент емес туристер облысымыздың аумағына көбінесе автожол немесе әуе
көлігімен келеді. Ішкі туризм мақсатында автожол көлігі жиі пайдаланылады.
Турлар мен экскурсиялық бағдарларды ұйымдастыру автомобиль жолдарының
жағдайына байланысты.
Облыста жалпы пайдаланылатын автомобиль жолдарының ұзындығы 11,7 мың
шақырымды құрады, оның ішінде республикалық маңызы бар жолдар 3,4 мың
шақырым, облыстық маңызы бар жолдар 8,3 мың шақырым. Жолдардың 95% немесе
11,1 мың шақырымында қатты жабын бар. 457 жанар-жағар май құю стансасы
автомобильдерге отынын құю қызметін жүзеге асырады.
Туризм объектілеріне апаратын республикалық маңызы бар автомобиль
жолдары анықталды:
Оңтүстік рекреациялық аймағы:
Абай ауданы, Семей қаласының маңы
Семей-Қайнар – күрделі жөндеу қажет, 2000-2010 жылдарда
орташа
жөндеу жоспарланған, жол маңындағы сервис: ЖҚС – 4, тамақтану пунктері – 1;
Үржар ауданы
Алматы-Өскемен – күрделі жөндеу қажет, жол маңындағы сервис: ЖҚС – 2,
тамақтану пунктері – 5;
Таскескен-Бақты – жағдайы қанағаттанарлық, 2008-2010 жылдарға қайта
жаңғырту жоспарланған, жол маңындағы сервис: ЖҚС – 9.
Аягөз ауданы
Алматы-Өскемен – күрделі жөндеу қажет, жол маңындағы сервис: ЖҚС – 1,
тамақтану пунктері – 3, ТҚКС – 1;
Қарағанды-Аягөз-Ботагөз – күрделі жөндеу қажет, жол маңындағы сервис:
ЖҚС – 4, тамақтану пунктері –2.
Солтүстік-Шығыс рекреациялық аймағы:
Катонқарағай ауданы
Өскемен – Зырян – Рахман қайнарлары – жағдайы жақсы, 420-
450
шақырымға күрделі жөндеу қажет, 2008-2010 жылдарда орташа жөндеу
жоспарланған, жол маңындағы сервис: ЖҚС – 5, тамақтану пунктері – 2.
Шығыс рекреациялық аймағы:
Күршім ауданы
Зайсан-Қалжыр-Теректі – жағдайы қанағаттанарлық, 2008-2010 жылдарда
орташа жөндеу жоспарланған, жол маңындағы сервис: ЖҚС – 2, тамақтану
пунктері – 2.
Орталық рекреациялық аймағы:
Зырян ауданы
Өскемен-Зырян- Большенарым – жағдайы қанағаттанарлық,
2008-2010 жылдарда күрделі жөндеу жоспарланған, жол
маңындағы сервис: ЖҚС – 6, тамақтану пунктері – 7.
Батыс рекреациялық аймағы:
Риддер қаласы
Өскемен-Риддер – жағдайы қанағаттанарлық, 2008-2010 жылдарда орташа
жөндеу жоспарланған, жол маңындағы сервис: ЖҚС – 4, тамақтану пунктері – 8,
мейманхана - 1.
Ұлан ауданы
Өскемен-Семей – жағдайы жақсы, 2000-2010 жылдарда орташа жөндеу,
көпірлерді жөндеу жоспарланған, жол маңындағы сервис: ЖҚС – 4, тамақтану
пунктері – 8.
Алматы-Өскемен – жағдайы қанағаттанарлық, жол маңындағы сервис: ЖҚС –
2, тамақтану пунктері – 2.
Зайсан ауданы
Омбы-Майқапшағай – жағдайы қанағаттанарлық, жол маңындағы сервис: ЖҚС
– 3, тамақтану пунктері – 2.
Глубокое ауданы
Өскемен-Шемонаиха – жағдайы қанағаттанарлық, жол маңындағы сервис: ЖҚС
– 3, тамақтану пунктері – 2.

Облыстың рекреациялық аймақтарына апаратын облыстық маңызы бар жолдар
белгіленді:
Оңтүстік аймақ:
Абай ауданы
Семей-Қарауыл – жағдайы қанағаттанарлық, 2000-2010 жылдарда 16-

26 және 60-70 шақырымдарға күрделі жөндеу, қайта жаңғырту және қатты жабын
жоспарланған, жол маңындағы сервис жоқ.
Үржар ауданы
Мақаншы-Жалаңашкөл – жағдайы қанағаттанарлық, жол маңындағы сервис
Қарабұлақ ауылында.
Аягөз ауданы
Аягөз-Қарауыл-Қайнар жағдайы қанағаттанарлық, жол маңындағы сервис
жоқ.
Солтүстік-Шығыс рекреациялық аймағы:
Катонқарағай ауданы
Васильев өткелі - Большенарым – жағдайы қанағаттанарлық,
2008-2010 жылдарда орташа жөндеу жоспарланған, жол маңындағы
сервис Приморское, Большенарым ауылдарында.
Большенарым - Күршім – жағдайы қанағаттанарлық, 2008-2010 жылдарда 23-
28 шақырымға, 2010-2011 жылдарда 0-23 шақырымға күрделі жөндеу
жоспарланған, жол маңындағы сервис жоқ.
Шығыс рекреациялық аймағы:
Күршім ауданы
Күршім-Қалжыр – жағдайы қанағаттанарлық, 2008-2010 жылдарда орташа
жөндеу жоспарланған, жол маңындағы сервис жоқ.
Большенарым – Күршім – жағдайы қанағаттанарлық,
2008-2010 жылдарда ағымдағы жөндеу жоспарланған, жол
маңындағы сервис жоқ.
Ұлан ауданы
Өскемен-Самар – күрделі жөндеу қажет, 2009 жылға күрделі жөндеуге ЖСҚ
әзірлеу жоспарланған, 2010-2011 жылдарда күрделі жөндеу, жол маңындағы
сервис: ЖҚС – 2, тамақтану пунктері – 2.
Өскемен-Тарғын-Самар – күрделі жөндеу қажет, 2009 жылға күрделі
жөндеуге ЖСҚ әзірлеу жоспарланған, 2010-2011 жылдарда күрделі жөндеу, жол
маңындағы сервис: ЖҚС – 2, тамақтану пунктері – 2.

Әуе көлігі саласында
Сонымен қатар, халықаралық және ішкі туризмнің дамуына әсер ететін
негізгі факторлардың бірі жолаушыларды әуе көлігімен тасымалдау болып
табылады. Қазіргі уақытта бес әуекомпаниясының (Air Astana, SСAT,
Сибирь, Тулпар Авиасервис, ГТРК Россия) халықаралық Мәскеу, Санкт-
Петербург, Баян-Өлгей, Астана, Алматы, Қарағанды ішкі бағыттары бойынша
жүйелі рейстер бар. 2007 жылы Семей, Зайсан қалаларына, Үржар, Күршім,
Катон ауылдарына ұшатын әуе рейстері ашылды. 2007 жылы әуе көлігінің
қызметтерін 131 468 000 турист пайдаланды, оның ішінде 15 454 адам
халықаралық, 51 330 адам ішкі әуе желілерімен, 15 142 адам халықаралық,
49 542 адам ішкі әуе желілерімен келді.
Қазіргі уақытта Шығыс Қазақстан облысында халықаралық әуемен
тасымалдауға рұқсат алған әуеайлақтары Өскемен және Семей қалаларында
орналасқан. Келушілерді тіркеу сапасы мен мерзімдерін қысқарту мақсатында
Өскемен қаласының әуеайлағында қайта жоспарлау жүргізілді, шекаралық және
кедендік бақылаудан өтудің технологиялық сұлбасы өзгертілді, шекаралық
кабиналар ауыстырылды, кедендік жасыл дәліз ресімделді.
Дегенмен, жалпы әуе көлігін пайдалану арқылы іске асатын сапарлардың
санын арттыру үшін жолаушылар тасымалының жағрафиясын кеңейту, әуепаркін
жаңарту, баға және тариф саясатын белгілеу, қызмет көрсету сапасын арттыру
қажет.
Теміржол көлігі саласында
Соңғы жылдары теміржол көлігі билет құнының қолжетімділігіне
байланысты халықтың негізгі жол жүру құралы болып табылады.
Шығыс Қазақстан облысы аумағы бойынша Өскемен-Лениногорск, Өскемен-
Зырян, Защита-Серебрянск 3 жолаушылар пойызы бағдары өтеді. Сонымен
қатар Мәскеу, Барнаул, Бийск, Новосібір қалаларына ТМД мемлекеттері
қалыптастырған халықаралық жолаушылар тасымалын жүзеге асырады.
Бұдан басқа, теміржол қатынасын дамыту мақсатында Өскемен-Шар
стансасы теміржол тармағының құрылысы аяқталды, 2008 жылдың соңына дейін
тасымалды жүзеге асыруды жоспарлап отыр.
Жолаушылар тасымалы акционерлік қоғамының пойыздарындағы қызмет
көрсету деңгейі халықаралық стандарттарға сәйкес келмейді. Вагон паркінің
әбден тозуы және біршама бөлігінің ұзақ уақыт пайдаланылуы, оларды ауыстыру
немесе қайта жаңғырту қажеттілігі жолаушылар тасымалының өзін-өзі
ақтамайтындығымен, оларды субсидиялаудың мемлекеттік бюджет қаражаты
есебінен жүзеге асырылатындығымен түсіндіріледі.

3.5. Туристік кластер құру және дамыту жөніндегі шараларды іске асыру

Шығыс Қазақстан облысындағы туризм кластерін құрудың негізгі
мақсаты туристік индустрия құру болып табылады.
Жоғарыда аталған мақсаттарға жетуде мынадай міндеттердің шешімі
болжанады:
нормативтік-құқықтық базаны жетілдіру;
инфрақұрылымды дамыту;
еңбек ресурстарының біліктілігін арттыру;
қаржы құралдарын тарту үшін жағымды жағдай жасау;
салада пайдаланылатын технологияларды жетілдіру.
Туристік кластердің негізгі қатысушылары
1) негізгі:
орналастыру кәсіпорындары (санаторийлер, профилакторийлер,
мейманханалар, қонақ және аңшылар үйлері, демалыс үйлері);
тамақтану кәсіпорындары (мейрамханалар, дәмханалар, бар, асханалар);
көлік қызметтерін ұсынатын кәсіпорындар;
туристік-рекреациялық қызметтерді пайдалану жөнінде қызмет
көрсететін ұйымдар (туристік фирмалар);
2) қосымша:
бақылаушы-әкімшілік органдар (шекаралық, кеден, карантин
қызметтері, полиция, банктер);
спорт мекемелері (стадиондар, спорт алаңдары, бассейндер, теннис
корттары);
мәдениет кәсіпорындары мен мекемелері (мұражайлар, театрлар,
кинотеатрлар, көрмелер, галереялар, би клубтары);
экскурсоводтар, гидтер, туризм түрлері бойынша нұсқаушылар;
кәдесый өнімін өндірушілер;
ақпараттық агенттіктер (бұқаралық ақпарат құралдары);
коммуналдық және тұрмыстық қызмет көрсету (моншалар, кір жуатын
үйлер, химтазарту, фотосалондар);
сауда кәсіпорындары (дүкендер, базарлар, жалға алу пунктері);
байланыс кәсіпорындары, бірақ сымсыз қашықтық байланыстың пайда
болуымен олардың қатысуы минимумға келеді;
3) ілеспе:
азық-түлік, киім және басқа да қажетті тауарларды ұсынатын өнеркәсіп
және ауыл шаруашылық кәсіпорындары туристік қызметтерді жеткізушілер болып
табылады.
Шығыс Қазақстан облысының туристік қызметтерін пайдаланудың әлеуетті
туристік нарығы:
Қазақстан, экотуризм, тау-шаңғы, жағажай.
Ресей, экотуризм, тау-шаңғы, жағажай.
Қытай, экотуризм, тау-кен, жағажай, іскерлік.
Батыс Еуропа, экотуризм.
Жапония, экотуризм.
Израиль, экотуризм.
Корея, экотуризм, пантымен емдеу.
Шығыс Қазақстан облысында Туризм кластерін құрудың негізгі
басымдықтары:
бірегей туристік-рекреациялық аймақтар мен халықтың ерекше
мәдени әлеуетін (этноауылдар құру, кәдесый өнімдерін өндіру) пайдалану
арқылы сырттан келушілер туризмін дамыту;
отандық туристік қызметтерді тұтынушылардың түрлі санаттарының
қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын қымбат емес және қолайлы қабылдап алу
объектілерін жасақтау жолымен ішкі туризмді дамыту (тау-шаңғы базалары,
жағажай туризмін дамыту үшін демалыс базалары);
белсенді имидждік саясат жүргізу арқылы облыстың туристік әлеуеті
туралы ақпараттық вакуумды жеңу.
Туризм кластерін құру маңыздылығын ескере отырып, 2006 жылы Шығыс
Қазақстан облысының туристік саласын дамытудың
2006-2008 жылдарға арналған өңірлік
бағдарламасының іс-шаралар жоспарын іске асыру жөнінде туризмді кластерлік
дамыту бағдарламасы және өңірдің туристік брендін халықаралық деңгейде
ілгерілету бағдарламасы әзірленген.
Бағдарлама үш бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімде облыстағы туризмнің
қазіргі жай-күйіне баға берілген, қолдағы бар туристік өнімдер, туристік
әлеуетке талдау, турис саласын дамыту стратегиясы, бағдарламаны орындау
жөніндегі ұсыныстар мазмұндалған.
Екінші бөлімде туристік өнімнің тиімді брендін құру бағдарламасы және
бренд логотипінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.