Тұрар Рысқұловтын саяси портреті

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Тұрар Рысқұловтын саяси портреті.

Қазақстанның қазіргі заман тарихы, әсіресе 20 ғасырдың алғашқы жартысы
қазақ халқы үшін ауыр зардаптарға толы болды, яғни сол уақыттағы Алаш
зиялыларының көсемі Әлихан Бөкейханов айтқандай - Заман жаманға айналды.
Келешек қараңғы, қорқыныш зор. Осындай бүліншілік заманда аяқ асты болып,
зорлықта қалмауымыздың қамын кеңесу үшін... – деп баяндаған болатын.
Осындай қиындықтардан шығу жолын іздеген қазақ зиялылары әр түрлі бағытты
ұстана отырып ел тәуелсіздігіне қол жеткізуге барынша саяси белсенді
жұмыстар атқарды. Кейбір зиялы қауым өкілдері ұлттық территориялық
автономия құрамыз десе, ал қалған бөлігі кеңестік билікте жүріп-ақ қазақ
халқының аман қалуына жағдай жасады. Сондай тұлғалардың бірі Тұрар
Рысқұлов.
Мақсатымыз Тұрар Рысқұловтын саяси портретін ашу болғандықтан оның
негізгі мемлекеттік қызметтегі кейбір тұстарын ашып көрсетпекпіз. Сондай
белсенді істерінің бірі, 1918 жылы күзде Түркістан Республикасының
Денсаулық сақтау халық комиссары болып Т. Рысқұлов тағайындалды. Бұл
негізінен өте қиын жағдай еді яғни Түркістан Республикасында ашаршылық
жағдайы орын алып тұрған болатын. 1917-1918ж Түркістанда 1,114 милион адам
аштан қырылды. Оның 75% қазақтар. 1919ж Т. Рысқұловтын бастауымен Түркістан
өлкесінде аштарға көмек беру комиссиясы құрылды. Құрылған ұйымның құрылымы
мен ережесін Т. Рысқүлов өзі жасап шығарады. Енді ғана құрылып жатқан
комиссияның жұмысы көптеген обьективті қиыншылықтар мен басқа ұйымдардың
қасақана әрекеттерінен ауырлай түсті. Жалпы бұл Орталық комиссияға
жергілікті атқару комитеттері ешқандай көмек көрсетпейді, ол комитеттерді
басқарып отырған азаматтардың шовинистік көзқарасы басым еді. Осы мәселені
алғанда Т. Рысқұлов басшылығымен жасалған Орталық Комиссияның жұмыс жоспары
мынадай негізгі бағыттарды қамтыды:
- республика көлемінде ашыққан халыққа жедел көмек ұйымдастыру үшін
арнайы қоғамдық тамақтандыру орындары мен жетім балалар үйлерін
ашу, оларға дәрігерлік көмек ұйымдастыру;
- өлкелік Азық-түлік директориясымен бірлесе отырып қоғамдық
тамақтандыру орындарын етпен, нанмен және басқа да азық-түліктермен
қамтамасыз ету үшін азық-түлік даярлайтын бөлімдер құру;
- ұсақ таулары өнеркәсіп орындарын: тоқыма, етікшілік, аспаздық,
жібек пілләсі, қағаз және қолөнер шаруашылықтарын ашып, жандандыру
үшін жергілікті халықтарға жан-жақты көмек көрсету;
- отырықшы халықтын егіншілікпен шұғылдануына жағдай жасау үшін
оларға мемлекеттік қордан жер үлесін беріп, егіншілер комунасын
ұйымдастыру және Жер шаруашылығы комиссариятымен келісе отырып, бұл
комуналарды қажетті ауылшаруашылығы құрал саймандармен және
тұқыммен жабдықтау;
- көшпелі халыққа өздерінің мал шарушылықтарын қалпына келтіруге және
өркендетуге мүмкіндіктер ашу;
- қоғамдық тамақтандыру орындарында тамақтанып әлдене бастаған
аштардың еңбекке жарамдыларын экономикалық ұйымдардың көмегімен
түрліше қоғамдық жұмыстарға: жолдар салу, суландыру жүйелерін
қалпына келтіру, отын даярлау, құрылыстар жүргізу және т.б
жұмыстарға тарту. Жалпы осындай қызметтер жасаған болатын.
Бұл жерде байқайтынымыз қазақ зиялыларының негізгі идеясы бір
болғандығы Т. Рысқұловтын бұл баяндамасындағы 5 тармақ Алаш партиясының
программасындағы 10-бөліміндегі “Түркістанда жермен бірге су сыбағасы да
кесілуі, жерді қазақ үй басына иеленбей ауыл аймақ, туысқан табына
меншіктеп алу; өзара әділдік жолымен пайдалану” ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.