11-13 жас аралығындағы ұл баланың күнделікті тамақтану рационы

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Ғылым және Білім Министрлігі
АЛМАТЫ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Тамақтану өнімдерінің технологиясы кафедрасы

Тамақтану физиологиясы пәні бойынша жеке тапсырма
Тақырып: 11-13 жас аралығындағы ұл баланың күнделікті тамақтану рационы.

Орындаған:
2 курс студенті

ТОП 16-12 тобы

Марқаш А.К.
Қабылдаған:
Буламбаева А.А.

Алматы 2017
Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1 Жасөспірім жастағы балалардың тамақтану ерекешеліктері ... ... ... ... ...4
2 11-13 жас аралығындағы ұл баланың күнделікті тамақтану рационы...6
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13

Кіріспе

Тамақтану - ағзаның қуат шығынының орнын толтыруға, тіндер құры-луына және жаңартылуына және қызметтерін реттеп отыруға қа-жетті, ағзаға түсетін заттардың қорытылу, сіңу және сіңірілу үрдістері. ағзаның өмір сүруге, денсаулықты және жұмысқа қабілеттілікті сақтауға қажет нәрлі заттарды (ақуыз, май, көміртегі, дәрумендер, минералды тұздар)бойға сіңіру процесі.Балалар мен жасөспірімдердің дұрыс тамақтану жүйесін ұйымдастыру олардың денсаулығын нығайтып, дене және ой қабілетінің дамуына мүмкіндік береді, еңбек ету мен сабақ үлгеру қабілетін артырады. Егер тамақтану дұрыс ұйымдастырылмаса, тиімсіз, яғни жеткіліксіз болса, организмде метаболизм, зат алмасу бұзылып, оның айналадағы ортаның зиянды әсеріне және әртүрлі жұқпалы ауруларға қарсы тұрарлық қабілеті төмендейді.
Дұрыс тамақтанудың көрсетілген негізгі принциптерін сақтау оны құнды ететіні сөзсіз сондықтан әрбір адам денсаулығын сақтау үшін өзінің тамақтану рационын дұрыс қарастырулары керек. Оңтайлы тамақтану - ағзаның қалыпты өсуі мен дамуының оның барлық мүшелері мен жүйелерінің қызмет істеуінің негізгі жағдайларының бірі - тамақ көлемі бойынша жеткілікті, оның құрамында ағзаның тіршілігі үшін қасиетті барлық нәрселер болуы , адамның жасына, оның тіршілік ету жағдайларына сәйкес жұмсалған күш - қуатты орнына келтіретіндей болуы керек. Оңтайлы тамақ ішудің маңызды принципі режим болып табылады, яғни тамақ белгілі 1 сағат қана ішілуі тиіс. Дұрыс тамақтану адам денсаулығының құрамдас бір бөлігі болып табылады. Планетарлық масштабта өлімнің 60 % дұрыс тамақтанбаумен тура байланысты. Бүкіл әлемдік денсаулық сақтау ұйымы планета тұрғындары денсаулығының нашарлауының 10 себебінің ең қауіптісі деп маскүнемдік, шылым шегу, холестеринемия, гипертониялық ауру, артық салмақ, аз салмақты атап көрсетеді.
Тәуліктік ас мәзірі әртүрлі болуы керек. Тамақтану кезінде адам өзінің ас қабылдау қабілеті, көңіл -- күйіне баса назар аударғаны жөн. Кей ретте тамақ жеңіл жүрсе, кей ретте ол керісінше бұл процесті бәсеңдетеді.Мұны мамандар физиологиялық процесс деп те атайды.

1 Жасөспірім балалардың тәуліктік тамақтану ерекшеліктері
Балалардың тамақтануының үлкендерге қарағанда, едәуір айырмасы болады. Үлкендерге тамақ организмдегі тіршілік процестерін қолдану үшін, әртүрлі жұмыстарға жұмсалған күш қуатты қалпына келтіру үшін қажет болса, өсіп келе жатқан жас организмге тек өмірлік процестерді ғана қолдану үшін емес, сонымен бірге бүкіл организмнің өсу, даму, қалыптасу процесіне қажет. Соңғы жылдары ақпарат ағынының көбейгеніне, жиі қосымша жүктемелердің берілуімен мектеп бағдарламаларының қиындағанына байланысты айтарлықтай өскен ақыл-ой мен денеге күш салу қазіргі балаларға тамақтану тәртібін құруда жауапты қадағалау қажеттілігіне әкеледі.
Дұрыс берілмеген жүктемелер мен үйлестірілмеген тағам денсаулықтың нашарлауы мен созылмалы аурулардың асқынуына әкеп соғады. Баланы жеткілікті мөлшерде тағамдық ингредиенттермен, дәрумендермен, макро және микроэлементтермен қамтамасыз ету иммундық жүйе жағдайын жасартып, қоршаған ортаның кері ықпалына ағзаның төзімділігін жоғарылатады.. Мектепте ыстық тамақ ішетін оқушылар аз шаршайды және мектеп жүктемесін оңай орындайды. Уақытылы тамақтану, тамақтану мерзімін сақтау - бұл, ас қорыту жүйесі ауруының алдын алу болып табылады. Мектеп оқушыларына таңғы ас міндетті түрде болуы керек.
Таңертең алдағы жұмсалатын энергияны қамтамасыз ету үшін жеткіліксіз мөлшерде тамақ өнімдері мен калориясы бар ыстық тағам сүзбе пісірмесі, сүт ботқасы немесе етті тағам ұсынылуы қажет. Түскі ас біріншіден ыстық тағамнан, гарнирмен етті немесе балық өнімдері, ең жақсысы көкөністен болуы керек. Тиімді тамақтану балалар мен жасөспірімдердің жасына қарай организмнің негізгі нәрлі заттарды қажетсінуін және олардың ара қатынасын ескере отырып ұйымдастырылуы қажет.
Балалардың (1 жастан 3 жасқа дейін) тамағында нәруызға бай сүт және сүт өнімдері, ет, жұмыртқа болуы тиіс. 1 жастан 3 жасқа дейінгі балалардың күн тәуліктік рационында кем дегенде 600 -- 800 мл сүт, ал мектеп жасындағы балалардың рационында 400 -- 500 мл сүт болуы тиіс. 1 жастан 3 жасқа дейінгі балалардың майды қажетсінуін өсімдіктерден алынатын (күнбағыс, жүгері майы) маймен қамтамасыз ету керек, өйткені оларды организм жақсы сіңіре алады. Өсімдік майын көкөніс пюресі мен салатқа қосып беру керек. Балалардың тамағына жидек, жемістердегі және олардың өңделген өнімдеріндегі организмге тез сіңетін көмірсулардың болуының мәні зор.
Балалар мен жасөспірімдердің тамағындағы белоктар, майлар мен углеводтардың анағұрлым қолайлы ара қатынасы балалар үшін 1:1:3, ересектерге 1:1:4 болуы тиіс. Мұндай ара қатынастан едәуір ауытқу тамаққа жетерліктей мөлшерде нәрлі заттар мен витаминдердің енгізілуіне қарамастан денсаулыққа зиянын тигізуі мүмкін. Мысалы, тамақта әсіресе мал майының көп болуы баланың организміндегі зат алмасудың, ас қорытуының бұзылуына әкеп соғып, салмағын ауырлатады. Углеводтардың артық болуы да зат алмасуын бұзып, семіртеді, ал тәттіні мөлшерден артық пайдалану балалар мен жасөспірімдерде диабет ауруының өрістеуіне әкеліп соғады. Балалар мен жасөспірімдердің тамағы әр түрлі болуы тиіс, ал біркелкі тамақ балалардың тәбетін нашарлатады. Майлы етті тек мектеп жасындағы ересек балаларға (14 -- 17 жастағы) беруге рұқсат етіледі. Шала қуырылған немесе ысталған сүр етті бала организмі нашар сіңіреді және оған уланып қалу не ішек құрты жұғуы мүмкін. Сондықтан оларды балаға бермеген дұрыс.
Сондай-ақ тұзы көп немесе бұрыш, қыша, сілті көп қосылған ет және балық тағамдары 8 -- 10 жастағы балалардың тамақтану рационынан алынып тасталуы керек. Алкоголь ішімдіктердің барлық түрі (сыра, үй наливкасы, тұнбасы) балалар мен жасөспірімдердің организміне зиянды әсерін тигізеді. Ащы кофе, какао, шай ішсе, сондай-ақ шоколадты көп жесе, әсіресе, 3 жасқа дейінгі балаллардың нервісі қозады.Егер бала яслиге, балалар бақшасына немесе басқадай балалар мекемесіне барып төрт мезгіл тамақ ішетін болса, онда үйде қосымша тамақ берудің қажеті жоқ. Ал бала барып жүретін балалар мекемесі тамақты екі немесе үш рет беретін болса, үйден қосымша тамақтандыру керек. Соңғы тамақ ұйықтардан 1,5-2 сағат бұрын ішілуі тиіс.

1 кесте - Тамақтану режимі және құрамы төмендегі пайыздық қатынас негізінде жүруі қажет:

рс
Тамақтану режимі
Тамақтану уақыты
3 рет тамақтану, %
4 рет тамақтану, %
1
Таңертеңгілік ас
7.30-8.00
30
15
2
Таңертеңгілік ас
11.00-11.30

10
3
Түскі ас
13-13.30
45
35
4
Түстен кейінгі ас
16.30-17.00

15
5
Кешкі ас
19.00 - 20.00
25
25

Тамақтану сауаттылығының бес негізі бар:
1) Тамақ құрамында негізгі қоректік заттардың болуы (нәруыз, май, көмірсу);
2) Тамақ рационында қосымша заттардың болуы (витаминдер, микроэлемент);
3) Тамақ нәрлігі адам жасына, денсаулық күйіне, табиғат климатына байланысты;
4) Тәулік бойынша тамақтану тәртібінің мөлшерін сақтау;
5) Тамақтанудың санитарлық - гигиеналық нормаға сай болуы. ( Тамақтану режимінің маңызды элементтерінің бірі- тамақтың қайда ішілетіндігі, тазалығы, құнарлығы т.б).

2 11-13 жас аралығындағы ұл баланың күнделікті тамақтану рационы
11-13 жас аралығындағы ұл балалардың организіміне қажетті күнделікті қажет қорек заттардың мөлшері есептелінеді.Осыған орай 1 күндік ас мәзірі дайындалды.

2 кесте - Ас мәзірі

Таңғы ас

385
Асқабақ қосылған қою ботқа
250
453
Қаймақ қосылған ірімшік массасы
75
1
Май қосылған бутерброд
40
959
Сүтпен какао
200

Түскі ас

63
Шикі көкөністерден жасалған салат
100
222
Ет қосылған күріш сорпасы
200
1033
Суда піскен тұшпара
210

Бидай наны
90
859
Балғын жемістерден жасалған қайнатпа
200

Бесіндік ас

1058
Ватрушка
75
1006
Тосап қосылған сүтті сусын
200

Кешкі ас

472
Суда піскен балық
150

Бидай наны
90
88
Сыр мен сарымсақ қосылған қызылша салаты
100
943
Қант қосылған шай
200

Алма
100

3 кесте - Тамақтану рационының құрылымы (таңғы ас)

Шикізат атауы
Нетто
100 граммдағы тағам
1 порциядағы тағам
ЭҚ , ккал

ақуыз,г
май,г
көмірсу,г
ақуыз,г
май,г
көмірсу,г

1
2
3
4
5
6
7
8
9
№385 Асқабақ қосылған қою ботқа
бидай жармасы
52,4
10,7
1,1
70,6
5,61
0,58
37
175,59
асқабақ
84,6
1
0
6,5
0,85
0
5,5
25,38
ақуызды сүт
60,4
4,3
1
6,4
2,6
0,6
3,9
31,29
Су
60,4
0
0
0
0
0
0
0
қант
4,03
0
0
99,8
0
0
4,02
16,09
кілегейлі май
8,06
0,6
82,5
0,9
0,05
6,65
0,07
60,33
барлығы

9,10
7,83
50,45
308,68
шығымы
250

№453 Қаймақ қосылған ірімшік массасы
ірімшік
63,7
16,7
9
1,3
10,64
5,7
0,83
97,5
1
2
3
4
5
6
7
8
9
қаймақ
15,6
3
10
2,9
0,47
1,56
0,45
17,72
барлығы

11,11
7,3
1,28
115,18
шығымы
75

№1Май қосылған бутерброд
қарабидай наны
30
4,7
0,7
49,8
1,41
0,21
14,94
67,29
кілегейлі май
10
1,3
72,5
0,9
0,13
7,25
0,09
66,13
барлығы

1,54
7,46
15,03
133,42
шығымы
40

№959 Сүтпен какао
какао ұнтағы
4
24,2
17,5
27,9
0,97
0,7
1,12
14,64
Сүт
100
2,8
1,5
4,7
2,8
1,5
4,70
43,50
Су
110
0
0
0
0
0
0,00
0,00
қант
20
0
0
99,8
0
0
19,96
79,84
барлығы

3,77
2,20
25,78
137,98
шығымы
200

Жалпы сомма

25,51
24,78
92,54
695,26

4 кесте - Тамақтану рационының құрылымы (түскі ас)

Шикізат атауы
Нетто
100 граммдағы тағам
1 порциядағы тағам
ЭҚ, ккал

ақуыз,г
май,г
көмірсу,г
ақуыз,г
май,г
көмірсу,г

1
2
3
4
5
6
7
8
9
№222 Ет қосылған күріш сорпасы
сиыр еті
10
18,9
12,4
0
1,89
1,2
0
18,7
пияз
8
1,7
0
9,5
0,14
0
0,76
3,6
қызанақ езбесі
4
7,6
0
11,8
0,30
0
0,47
3,1
шыжғырылған мал майы
2
0
99,7
0
0
2,0
0
17,9
сарымсақ
0,6
6,5
0
21,2
0,04
0
0,13
0,7
қызыл бұрышы
0,04
0
0
0
0
0
0
0
Су
200
0
0
0
0
0
0
0
күріш жармасы
12
7,4
0,6
77,3
0,89
0,1
9,28
41,3
барлығы

3,26
3,31
10,64
85,32
шығымы

200
№1033 Суда піскен тұшпара
Тұшпара
185

тұшпара қамыры
83,3

бидай ұны
58,3
10,3
0,9
74,2
6,0
0,52
43,26
201,78
жұмыртқа
5
12,7
11,5
0,7
0,6
0,58
0,04
7,86
су
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.