Латын тілі тарихы

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Негізгі бөлім

2 . 1 Латын тілі тарихынан

Латын тілі (Lingua Latina) үнді европалық тілдер отбасының италяндық тобына жатады. Ол өте ерте заманда пайда болған. Алғашында бұл тілде латындықтар (Latini) тайпасы, Италяның орталығында Лация аумағында өмір сүрген, сонымен қатар, Ежелгі Римдіктер және б. з. д І ғасырда Римдіктердің қол астында болған Апеннин аралындағы италяндық тайпалар сөйлеген.

Медицинаның «әкесі» Гиппократтың (370-460 б. з. д) еңбектерінде біз ғылыми медициналық терминологияларды көре аламыз. Көптеген терминдер дүниежүзілік медициналық сөздікке енгізілген.

Гректермен қатар римдіктердің де нақты ғылымдар мен медицина төңірегіндегі еңбектері де жарық көре бастайды. Б. з. д І ғ Авл Корнелий Цельс 8 кітап - трактаттан тұратын энцоклопедия жазды. «De medicina» («Медицина жайлы») цельстің және де сол заманғы медицина жайлы еңбек жазған римдіктердің еңбектерінде грек терминдері көп қолданылды. Ерте заман дәрігерлері 2 тілде: грек және латын, жітік білуге тиіс болған.

Антикалық және антикалық дәуірден кейінгі кезкңдерді грек дәрігері, анатомы, фармокологы, филисофы Клавдий Галеннің (131-200 б. з. д) еңбектері медицинаның дамуына зор ықпал етті. Ол медициналық терминологияларды жүйелеп сөздіктер құрастырды, Гиппократтың еңбектеріне пікір жазды.

Ежелгі Римдік дәрігер, фармаколог, табиғаттанушы ботаниканығ негізін салушы Диоскорид Педаний Киликии. Император Нерон кезінде рим әскерімен бірге жер жерді аралап іскери дәрігер болган. Сол саяхаттары барысында өсімдіктерді зертттеп, дәрілік шөптерді жинақтап, «De material medica» (дәрілік заттар) еңбегін жазған. онда 600 ге жуық өсімдіқтер мен 1000 ға тарта медициналық припараттар жайлы айтылған.

Рим жерінде еңбек еткен грек дәрігері Руф Эфесскии грек тілінде анатомияға арнап «Адам денесінің мүшелерінің аталуы» атты оқу құралын жазды.

Араб тіліндегі өте танымал еңбектердің бірі «Медицина каноны» Ибн Синнаның немесе Авиценнаның (980-1037) жоғарғы жетістігі саналды. Араб систематикасының шыңырау шыңы саналды. Ол XII ғасырда латын тіліне аударылып XVI ғ аяғына дейін Европада медицинаны оқыту құралы ретінде пайдаланылды.

Белгілі италяндық анатом, ғылыми анатомияның негізін салушы Андреас Везалий (1514-1564) анатомияны оқыта жүріп, латын тілінде «De humani corporis fabrica» (Адам денесінің құрлысы) атты еңбегін жазды.

Орыс ғалымы Епифаний Славинецкий Анреас Везалийдің еңбегін орыс тілінде аударып, Ресейдің бірінщі медициналық мектебінде оқу құралы ретінде падаланылды.

Орыстың медициналық терминологиясына мол мұра қалдырған М. В. Ломоносов болды. Болашақ славяндық - грек -латындық академияның түлегі ретінде ол әрбір сөзге сейінмен қарап, мағынасының сақталуына аса назар аударып отырды.

Ресейдің бірінші анатомия профессоры, академик А. П. Протасов орыс тіліндегі анатомиялық терминологияның негізін салды.

XIX ғ ортасының өзінде Ресейдегі медициналық еңбектердің көпшілігі латын тілінде жазылды, солардың бірі ұлы орыс хирургі Н. И. Пироговтың «Anatome tepographica» «Мұздатылған өлікке үш бағыт бойынша жүргізілген топологиялық анатомия» еңбегін айтуға болады.

Орыстың керемет фармакологы И. Е. Дядьковский (1784-1841) өзінің белгілі диссертациясын «De modo, quo agunt medicamenta in corpus humanum» «Дәрінің адам денесіне әсер ету тәсілдері» латын тілінде жазып, қорғаған.

2. 2 Медицина тарихында латын және мемлекеттік тілдың рөлі.

Швецариялық ғалым және дәрігер Парацельс (1493-1541) лекцияларын - неміс тілінде оқығын.
Өз еңбектерін француз тілінде жазған атақаты француз хирургі Амбруаз Паре (1510-1590 )
XVII-XVIII ғғ латын тілі ұлы ашылулар мен әйгілі ғылыми жарияланулар халықаралық тіл болып қалды.
XVIIIғ бастап латын тілі мемлекеттік гармониялық байланыста болды.
Ғылымды халықаралықтндыруға ұмтылған әр елдің ғылымдары өздері ашқан жаңалықтарын барлығы қабылданған латын тілінде жариялауды ұсынды.
Ағылшын ғылымы жіне дәрігері Вильям Гарвейдің еңбегі: «Exercitatio anatomica de motu cordis et sanguinis in animalibus» «Жануарлардағы жүрек және қан айналымының анатомиялық зерттелуі» деп аталады.
«Физиология» терминін ең алғаш рет өз іңбегінде Галлер қолданды.
Швецариялық физиолог, медицина докторы Галлердің еңбегі «Elementia physiologiae corposis humani».
Тек қана дәрігер - ғалымдар емес, білімнің әртүрлі бөліміндегі өкілдері, философтары өздерінің орнықты фактілері мен заңдылықтарын латын тілінде жазған.

Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан

мемлекеттік медицина университеті

Факультет: Стоматолгия

Кафедрасы: Тілдер

Тақырыбы Латын тілі тарихы

Орындаған: Нурсейтов Саламат

Тексерген:

Ақтөбе-2017ж

Кіріспе

Латындар алғашында ежелгі Лация территориясында өмір сүрген, оның шекаралары-Тибр және Аниен өзендері, Апенин, Вольск таулары мен Тиренн теңіз аралығы. Римдік жаулап алу соғыстары кезінде олардың тілі бүкіл Италияға, кейін бүкіл антик әлеміне тараған. Латын хаты ежелгі римдіктермен пайдаланылып, Батыс Еуропа халықтарының көптеген хаттарының негізі болған. Латын алфавиті алғашқы уақытта көп түрлі алфавиттердің бір түрі еді, ал финикилік алфавитті гректер мен басқа халықтармен қабылданып алудың нәтижесінде қалыптастырды. Латын жазуын батыс гректік жазуға жақын және шығыс гректік ионилік алфавиттен ерекшеленетін этруск алфавиттерінің бірі де қолданылған. Көптеген әріптердің жазылуы аталып кеткен алфавиттерде өзгеріссіз сақталса, осы әріптердің дыбыстық мағынасы өзгеріске ұшырағаны байқалады. Латын алфавиті ежелгі грек алфавитіне ұқсас келеді. Антикалық тарихи әдепке сәйкес жазу өнері Лациумге гректермен Пелопоннестен әкелінген, олар Рим орталығында орналасқан Паланиге көшіп қоныстанған. Латын алфавиті мен жазуы пайда болуының әртүрлі нұсқалары бар. Ең кең таралған нұсқаларына сәйкес латын жазуы б. з. д ІХ ғ. қалыптасқан грек алфавит жазуының негізінде жасалған.

Қорытынды

Орта ғасырлар, негізінен V-XV ғасырлар қамтиды, - еуропа тарихының дәуірі. Жаңа көркем, ғылыми және философиялық әдебиет орта ғасырлардағы Еуропада көп уақыт аралығында латын тілінде жазылған. Латын тілін білмей, мәдениетті және білімді адамдармен қатынасуға мүмкін болған жоқ. Сондықтан латын тілі білімнің негізі болды. Қайта өрлеудің алдында тұрған бірінші міндет - грек және латын авторларының шағармаларын басу және жүйелеу, іздеу. Бұл дәуірдің көптеген мәдени қайраткерлері барлық өмірін осы игілікті міндетке арнады. Сонымен қатар, Қайта өрлеу дәуірі - бұл тек латын классикасын жинау және басуға ғана емес, сонымен қатар оны оқудың интенсивті уақыты, толық сипаттағы жасалған басылымдарға жақсы әртүрлі түсініктемелер берілді, олар әлі күнге шейін өз маңыздылығын жоғалтқан жоқ. Бұның бәрі латын тілін қолдауға және деңгейін көтеруге көмектесті. Көптеген әдеби шығармалардың ұлттық тілдерге (итальян, француз, неміс) жазылғанына қарамастан, Қайта өрлеу дәуірінің латын тілі ғылым және мәдениет қайраткерлерінің халықаралық тілі болып қалды, сонымен қатар ол «алтын латынның» классикалық нормаларына негізделген болатын.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.