7. Ұңғыманы меңгеру және қабатты ашу әдісіне, бұрғылау жұмысының өндірісіне және ұңғыма құрылысына талаптар . . . 21
7. 1. Ұңғыма конструкциясына талап . . . 21
7. 2. Ұңғыманы цементтеу сапасына және технологиясына талап . . . 21
7. 3. Бірінші ашу кезінде жуу сұйықтығының типін негіздеу және таңдау . . . 22
7. 4. Бұрғылау жұмысының талабы . . . 23
8. Бұрғылау жұмысының көлемі және газ, мұнай өндіру жобасының жоспарын негіздеу . . . 24
9. Ұңғымалық жабдықты, ұңғыманың пайдалану және жағдайына, қабатты өңдеуді бақылау . . . 27
10. Қоршаған ортаны және жер қойнауын қорғау . . . 30
10. 1. Жер қойнауын қорғау . . . 30
10. 2. Кәсіпшілік қалдықтары және тұтынылуы . . . 30
10. 3. Жобаның қоршаған табиғи ортаға әсерін бағалау . . . 31
10. 4. Өмірлік іс-әрекет қауіпсіздігі . . . 32
Терминдер . . . 33
Қолданылған әдебиеттер . . . 34
Буклет . . . 35
Қорытынды . . . 37
Кен орны туралы жалпы мәлімет
Географиялық тұрғыдан Солтүстік Бозащы кенорны Бозашы түбегінің солтүстік батысындағы Каспий теңізінің солтүстік шығыс жағалауында орналасқан (1-сурет) . Әкімшілік тұрғыдан болса, кенорын аумағы Қазақстан Республикасының Маңғыстау облысының Түбқараған ауданының территориясында орнын басуда.
Сурет
1. Географиялық тұрғыдан Солтүстік Бозащы кенорны
Кенорын ауданының климаты жазда 30-45
0
С 0-ден жоғары, ал қыста 30
0
С 0-ден төмен қауырт тербелмелі температураларымен сипатталады. Атмосфералық жауын-шашын айтарлықтай көп емес және негізгі болатын уақыты күзбен қысқа түседі. Гидрографиялық торы жоқ, тек уақытымен атмосфералық жауын-шашынмен толықтырылып тұратын сорлар немесе тұзды көлшіктер ғана бар. Техникалық сумен жабдықтау үшін еділ (волжская) суын қолданады. Көптеген кенорынның тазартқыш қондырғыларынан тазартылып өтіп, еділ суын ауызсу ретінде де қолданады.
Бұл ауданның жер бетінің бедері теңіз деңгейінен 19-дан бастап 28 м төменге дейін жететін жазықты құрайды. Автокөліктің қозғалысына кедергі келтіретін ағынсыз ойлардан тұратын сорлар өте көп. Түбектің орта бөлігінде шағыл топырақтар, ауданы 1200 км
2
жететін бөлек массивтер және әр түрлі көлемдегі түп жыныстардың қалдықтары кең таралып дамыған. Жер құйқасы түгелдей құнарлылық қабатынан айырылған, ауыл шаруашылық жұмыстарына жарамсыз.
Экономикалық тұрғыдан, жобаланатын жұмыстардың ауданы әлсіз дамыған. Бұл жерде жаратымды жағдай болып жұмыс істеп тұрған Каражанбас, Каламкас және мұнай кенорындарының жақын орналасуы болып келеді. Сәйкесінше олар батысқа және солтүстік шығысқа қарай 22, 32, және 33 км қашықтықтарда орналасқан. Ең жақын елді мекен кенорыннан 120 км қашықтықта орналасқан Шетпе теміржол бекеті. Облыстық орталық - Ақтау қаласы 260 км-ге кенорыннан қашық. Автокөлік жолдары Солтүстік Бозашы, Каражанбас, Каламкас және Арман мұнай кенорындарын Шетпе елді мекенімен және Форт-Шевченко, Ақтау қалаларымен байланыстырады.
Солтүстік Бозащы кәсіпшілігінің үстімен түгел кенорынды электроэнергиямен қамтамасыз ететін жоғарғы вольтты электрторабы өтеді. Арнайы құрылған мұнай құбыры арқылы Солтүстік Бозащы кенорны ұңғыларының өнімі Арман кенорнының орталық дайындау учаскесіне келіп түседі. Сол жерден мұнай белгілі тауарлы кемеліне жетіп, “КазТрансОйл” мұнай құбырына бағытталады.
2. Солтүстік Бозащы кен орнының геологиялық-физикалық сипаттамасы
2. 1. Өнімді қабаттың мұнайға қанығушылығы, коллекторлық қасиеті және оның біртексіздігі
Жеке коллектор-қыртыстың және қабаттың біртексіздік деңгейін сипаттайтын негізгі көрсеткіштер: коллектор үлесі, бөліну және таралу коэффициенттері. Таблица 1-де әрбір кеніш үшін біртексіздіктің көрсеткіштері көрсетілген, ал таблица 2-де қалыңдығы, оның орташа мәні және өзгеру шегі.
Таблица 1. Өнімді қабаттағы біртексіздіктің статикалық көрсеткіштері
01. 01. 2017ж. есептеме 12 ұңғымадағы 14 тереңдік және 6 рекомбинирленген сынаманы, ал ерітілген газдың компонентті құрамын 18 сынаманы зерттеу нәтижесі бойынша құралған. Сурет 2-5-терде бор қабаты бойынша зерттеулер нәтижесі көрсетілген.
Сурет 2. Қанығу қысымының газдың болуына тәуелділігі. К
1
nс-А
1
қабаты
Сурет 3. Көлемдік коэффициентінің газдың болуына тәуелділігі. К
1
nс-А
1
қабаты
Сурет 4. Тығыздықтың газдың болуына тәуелділігі. К
1
nс-А
1
қабаты
Сурет 5. Қыртыстық мұнай тұтқырлығының тығыздыққа тәуелділігі
Өңдеуді жобалау үшін геолого-өнеркәсіптік және технико-экономикалық негізін даярлау
3. 1. Қыртысты және ұңғыманы гидпродинамикалық зерттеу нәтижесінің сараптамасы, оның өнімділігінің және режимінің сипаттамасы
Таблица 3-те зерттеу нәтижесінде ұңғыманың ауданындағы өнімді қыртыстың түп маңы аймағының филтрлі-сыйымдылық қасиеті анықталған.
Таблица 3. 2006-2016 жылдар аралығындағы гидродинамикалық зерттеулер нәтижелері
№ ұңғ.
Күні
Зерт теу түрі
Перф. интерв., м
Тоқт. дейінгі сұй. дебиті, м
3
/тәул.
Қысым, МПа
Депрес., МПа
Скин-эф
фект
Өткізг, мкм
2
Қырт.
Түпт.
№ ұңғ.:
І объект (юра)
№ ұңғ.:
Солтүстік Бозащы (І блок)
№ ұңғ.:
11052
Күні:
10-28. 01. 2013
Зерт теу түрі:
КВУ
Перф. интерв., м:
536-538, 5
Тоқт. дейінгі сұй. дебиті, м3/тәул.:
5
Қысым, МПа:
5, 98
Депрес., МПа:
0, 378
Скин-эффект:
5, 60
Өткізг, мкм2:
-2, 02
2, 84
№ ұңғ.:
05-15. 04. 2013
Күні:
КВУ
Зерт теу түрі:
536-538, 5
Перф. интерв., м:
5, 5
Тоқт. дейінгі сұй. дебиті, м3/тәул.:
4, 5
Қысым, МПа:
-
Депрес., МПа:
-
Скин-эффект:
-2, 28
Өткізг, мкм2:
3, 792
№ ұңғ.:
11056
Күні:
05-18. 07. 2013
Зерт теу түрі:
КВУ
Перф. интерв., м:
535-539; 541-544
Тоқт. дейінгі сұй. дебиті, м3/тәул.:
8
Қысым, МПа:
5, 28
Депрес., МПа:
0, 577
Скин-эффект:
4, 70
Өткізг, мкм2:
-1, 75
2, 58
№ ұңғ.:
11088
Күні:
10. 01-08. 02. 2013
Зерт теу түрі:
КВУ
Перф. интерв., м:
525-528
Тоқт. дейінгі сұй. дебиті, м3/тәул.:
1
Қысым, МПа:
5, 36
Депрес., МПа:
0, 271
Скин-эффект:
5, 09
Өткізг, мкм2:
-3, 9
0, 548
№ ұңғ.:
ІІ объект (неокомский)
№ ұңғ.:
Солтүстік Бозащы (І блок)
№ ұңғ.:
11048
Күні:
28. 10-01. 11. 2013
Зерт теу түрі:
КВУ
Перф. интерв., м:
419-428
Тоқт. дейінгі сұй. дебиті, м3/тәул.:
19
Қысым, МПа:
3, 44
Депрес., МПа:
0, 724
Скин-эффект:
2, 716
Өткізг, мкм2:
3, 11
5, 78
№ ұңғ.:
11051
Күні:
19-25. 08. 2016
Зерт теу түрі:
КВУ
Перф. интерв., м:
409-416, 5
Тоқт. дейінгі сұй. дебиті, м3/тәул.:
14, 3
Қысым, МПа:
2, 36
Депрес., МПа:
0, 88
Скин-эффект:
1, 48
Өткізг, мкм2:
4, 4
5, 08
№ ұңғ.:
11053Н
Күні:
17-18. 02. 2013
Зерт теу түрі:
КВУ
Перф. интерв., м:
479, 57-632, 79
Тоқт. дейінгі сұй. дебиті, м3/тәул.:
26
Қысым, МПа:
3, 43
Депрес., МПа:
1, 6
Скин-эффект:
1, 83
Өткізг, мкм2:
-054
13, 95
№ ұңғ.:
27. 02-01. 03. 2013
Күні:
КВУ
Зерт теу түрі:
479, 57-632, 79
Перф. интерв., м:
19
Тоқт. дейінгі сұй. дебиті, м3/тәул.:
3, 63
Қысым, МПа:
1, 731
Депрес., МПа:
1, 90
Скин-эффект:
-0, 3
Өткізг, мкм2:
9, 85
№ ұңғ.:
11054Н
Күні:
18-20. 02. 2013
Зерт теу түрі:
КВУ
Перф. интерв., м:
-
Тоқт. дейінгі сұй. дебиті, м3/тәул.:
11
Қысым, МПа:
3, 19
Депрес., МПа:
1, 05
Скин-эффект:
2, 14
Өткізг, мкм2:
-0, 88
8, 17
№ ұңғ.:
11055
Күні:
20-22. 01. 2013
Зерт теу түрі:
КВУ
Перф. интерв., м:
442-451
Тоқт. дейінгі сұй. дебиті, м3/тәул.:
-
Қысым, МПа:
2, 07
Депрес., МПа:
-
Скин-эффект:
-
Өткізг, мкм2:
-
-
№ ұңғ.:
19. 02. 2013
Күні:
КВУ
Зерт теу түрі:
442-451
Перф. интерв., м:
15
Тоқт. дейінгі сұй. дебиті, м3/тәул.:
2, 83
Қысым, МПа:
2, 035
Депрес., МПа:
0, 80
Скин-эффект:
-3, 3
Өткізг, мкм2:
21, 25
3. 2. Өңдеудің негізгі технологиялық көрсеткішінің сипаттамасы
Таблица 4. СБ (I блок) толықтай. 2012-2016 жылдардағы ұңғыманың сынамалау және сынақ нәтижелерінің негізгі технологиялық көрсеткіштері
Көрсеткіштер
Өлшем бірлігі
2012 ж.
2013 ж.
2014 ж.
2015 ж.
2016 ж.
Көрсеткіштер:
Мұнайды өндіру, барлығы
Өлшем бірлігі:
мың, т
2012 ж.:
8, 7
2013 ж.:
22, 5
2014 ж.:
0, 2
2015 ж.:
0, 6
2016 ж.:
33, 46
Көрсеткіштер:
Мұнайды жинақталған өндіру
Өлшем бірлігі:
мың, т
2012 ж.:
8, 7
2013 ж.:
31, 2
2014 ж.:
31, 3
2015 ж.:
31, 9
2016 ж.:
65, 38
Көрсеткіштер:
Газды өндіру, барлығы
Өлшем бірлігі:
млн, м
3
2012 ж.:
0, 11
2013 ж.:
0, 32
2014 ж.:
0, 002
2015 ж.:
0, 01
2016 ж.:
0, 43
Көрсеткіштер:
Газды жинақталған өндіру
Өлшем бірлігі:
млн, м
3
2012 ж.:
0, 11
2013 ж.:
0, 42
2014 ж.:
0, 4
2015 ж.:
0, 4
2016 ж.:
0, 86
Көрсеткіштер:
Газ факторы
Өлшем бірлігі:
м
3/
т
2012 ж.:
12, 2
2013 ж.:
14, 1
2014 ж.:
13, 9
2015 ж.:
10, 9
2016 ж.:
12, 8
Көрсеткіштер:
Өнімнің орташа сулануы
Өлшем бірлігі:
%
2012 ж.:
2, 5
2013 ж.:
3, 5
2014 ж.:
4, 6
2015 ж.:
3, 5
2016 ж.:
14, 1
Көрсеткіштер:
Сұйықтықты өндіру, барлығы
Өлшем бірлігі:
мың, т
2012 ж.:
8, 9
2013 ж.:
23, 3
2014 ж.:
0, 2
2015 ж.:
0, 6
2016 ж.:
38, 9
Көрсеткіштер:
Сұйықтықты
жинақталған өндіру
Өлшем бірлігі:
мың, т
2012 ж.:
8, 9
2013 ж.:
32, 2
2014 ж.:
32, 4
2015 ж.:
33, 0
2016 ж.:
71, 9
Көрсеткіштер:
Жыл соңындағы ұңғыма фонды
Өлшем бірлігі:
шт
2012 ж.:
7
2013 ж.:
12
2014 ж.:
13
2015 ж.:
13
2016 ж.:
13
Көрсеткіштер:
Сынақта болған ұңғыма фонды
Өлшем бірлігі:
шт
2012 ж.:
7
2013 ж.:
12
2014 ж.:
13
2015 ж.:
13
2016 ж.:
12
Көрсеткіштер:
Өндіруші ұңғыманың
жұмыс жасаған фонды
Өлшем бірлігі:
шт
2012 ж.:
6
2013 ж.:
0
2014 ж.:
1
2015 ж.:
0
2016 ж.:
12
Көрсеткіштер:
Мұнай бойынша
1 ұңғыманың орташа дебиті
Өлшем бірлігі:
т/тәул.
2012 ж.:
25, 5
2013 ж.:
21, 3
2014 ж.:
5, 2
2015 ж.:
3, 5
2016 ж.:
9, 5
Көрсеткіштер:
Сұйықтық бойынша
1 ұңғыманың орташа дебиті
Өлшем бірлігі:
т/тәул.
2012 ж.:
26, 2
2013 ж.:
22, 1
2014 ж.:
5, 5
2015 ж.:
3, 6
2016 ж.:
11, 1
Сурет 6. СБ (I блок) толықтай. 2012-2016 жылдардағы сынамалау және сынақ нәтижелері бойынша негізгі технологиялық көрсеткіштерінің динамикасы
3. 3. Өңдеудің есептік нұсқасын және оның бастапқы сипаттамасын негіздеу
Мұнайлы кен орынның өңдеу жүйесі әсер етуші және ісер етпейтін, сонымен қатар ұңғыманың орналасу торы бойынша жүйелерге жіктеледі.
Таблица 5. Өңдеудің І және ІІ объектісі үшін есептік нұсқаның негізгі бастапқы технологиялық сипаттамасы
Сипаттамасы
Нұсқалар
1
2
3
Нысандар
І
ІІ
І
ІІ
І
ІІ
Сипаттамасы:
Өңдеу режимі
Нұсқалар:
Қабаттық қысымды ұстау
Сипаттамасы:
Айдалатын агент
Нұсқалар:
Салқын су
Салқын су
Ыстық су 90
0
С
Ыстық су 90
0
С
Салқын су + полимер
Салқын су + полимер
Сипаттамасы:
Ұңғ-ны орналастыру жүйесі
Нұсқалар:
9 нүктелі аудандық
Сипаттамасы:
Барлық ұңғ. саны, бірлік
Нұсқалар:
167
99
167
99
167
99
Сипаттамасы:
Тігінен
Нұсқалар:
167
95
167
95
167
95
Сипаттамасы:
Көлбеу-бағытталған
Нұсқалар:
-
2
-
2
-
2
Сипаттамасы:
Көлденең
Нұсқалар:
-
2
-
2
-
2
Сипаттамасы:
Ұңғ-ның жұмыс режимі:
Нұсқалар:
Сипаттамасы:
Өндіруші
Нұсқалар:
Р
түп
сорапты жабдық жұмысының техникалық шартымен шектеледі
Сипаттамасы:
Айдау
Нұсқалар:
Р
айд
< Р
гүп
Сипаттамасы:
Ұңғыманы қолдану коэффициенті, бірлік үлес:
Сипаттамасы:
Өндіруші
Нұсқалар:
0, 9
Сипаттамасы:
Айдау
Нұсқалар:
0, 9
Сипаттамасы:
Өндіруші
ұңғ-ны пайдалану коэффициенті, бірлік үлес
Нұсқалар:
0, 9
Сипаттамасы:
Айдау ұңғ-ның пайдалану коэф., бірлік үлес
Нұсқалар:
0, 9
Сипаттамасы:
Іріктеп айдау компенсациясы
Нұсқалар:
100
Өңдеу нұсқаларының технологиялық және технико-экономикалық көрсеткіштері
4. 1. Күрделі салымдар
Өңдеу жылы бойынша баға өсуін ескеріп және 2017 жылдың ағымдағы баға нұсқасы бойынша нысанды жабдықтандырудағы құрылыстың толық құны таблица 6-да келтірілген.
Таблица 6. Күрделі салымдарды есептеу
Жұмыс, нысан және шығын атаулары
Өлшем бірлігі
Мөлшері
Бірлік құны, мың. $
Барлық құны, мың. $
Құрылыс бойынша күрделі салымдар
2017 жыл
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
Ұңғыма құрылысы (жерасты)
Өлшем бірлігі:
Мөлшері:
Бірлік құны, мың. $:
Барлық құны, мың. $:
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
Өндіруші ұіңыманы енгізу
Өлшем бірлігі:
Ұңғ.
Мөлшері:
103
Бірлік құны, мың. $:
308
Барлық құны, мың. $:
31677
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
4613
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
Уақытша мұнай беріп тұрған ұңғыманы ҚҚҰ-ға аудару
Өлшем бірлігі:
Ұңғ.
Мөлшері:
58
Бірлік құны, мың. $:
150
Барлық құны, мың. $:
8700
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
150
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
ІІ объекттен І объектке ұңғыманы аудару
Өлшем бірлігі:
Ұңғ.
Мөлшері:
10
Бірлік құны, мың. $:
162
Барлық құны, мың. $:
1619
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
0
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
І объекттен ІІ объектке ұңғманы аудару
Өлшем бірлігі:
Ұңғ.
Мөлшері:
30
Бірлік құны, мың. $:
162
Барлық құны, мың. $:
4857
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
0
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
Шығарылған ұңғыма
Өлшем бірлігі:
Ұңғ.
Мөлшері:
79
Бірлік құны, мың. $:
100
Барлық құны, мың. $:
7900
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
0
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
Ұңғыма құрылысының қорытындысы
Өлшем бірлігі:
Мөлшері:
Бірлік құны, мың. $:
Барлық құны, мың. $:
54753
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
Инфляцияны ескергендегі ұңғыма құрылысының қорытындысы
Өлшем бірлігі:
Мөлшері:
Бірлік құны, мың. $:
Барлық құны, мың. $:
62838
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
Жерүсті құрылысы
Өлшем бірлігі:
Мөлшері:
Бірлік құны, мың. $:
Барлық құны, мың. $:
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
Кәсіпшілікті жабдықтандыру
Өлшем бірлігі:
Мөлшері:
Бірлік құны, мың. $:
Барлық құны, мың. $:
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
Өндіруші мұнай ұңғымасын жабдықтандыру
Өлшем бірлігі:
Ұңғ.
Мөлшері:
103
Бірлік құны, мың. $:
28
Барлық құны, мың. $:
2859
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
416
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
Шығару желілері
Өлшем бірлігі:
км
Мөлшері:
40
Бірлік құны, мың. $:
43
Барлық құны, мың. $:
1727
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
252
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
Мұнайды жинау пункті (МЖП)
Өлшем бірлігі:
шт
Мөлшері:
8
Бірлік құны, мың. $:
200
Барлық құны, мың. $:
1600
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
533
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
Айдау желілері
Өлшем бірлігі:
км
Мөлшері:
47
Бірлік құны, мың. $:
122
Барлық құны, мың. $:
5713
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
98
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
МЖП-нен МДҚ-сына дейінгі мұнай коллекторы
Өлшем бірлігі:
км
Мөлшері:
20
Бірлік құны, мың. $:
60
Барлық құны, мың. $:
1200
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
600
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
Су үлестіруші пункт
Өлшем бірлігі:
шт
Мөлшері:
5
Бірлік құны, мың. $:
90
Барлық құны, мың. $:
450
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
450
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
Блокты шоғырлы сорапты станция
Өлшем бірлігі:
км
Мөлшері:
Бірлік құны, мың. $:
Барлық құны, мың. $:
11762
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
11762
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
БШСС-сынан СҮП-не дейінгі су таратқыш коллектор
Өлшем бірлігі:
км
Мөлшері:
8
Бірлік құны, мың. $:
198
Барлық құны, мың. $:
1584
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
0
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
Мұнайды қыздыру пеші
Өлшем бірлігі:
шт
Мөлшері:
10
Бірлік құны, мың. $:
29
Барлық құны, мың. $:
290
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
116
Жұмыс, нысан және шығын атаулары:
Мұн. дайындау қонд.
Өлшем бірлігі:
Мөлшері:
Бірлік құны, мың. $:
Барлық құны, мың. $:
4458
Құрылыс бойынша күрделі салымдар:
0
4. 2. Жобаны жүзеге асырудың тиімділік көрсеткіштері
Таблица 7. Инфляцияны ескеріп бағаның қолма-қол қаржылай ағынын есептеу
Сурет 2. Қанығу қысымының газдың болуына тәуелділігі. К
1
nс-А
1
қабаты
