Педагогикалық тәжірибені. Педагогикалық эерттеулердегі өлшем шкалаларын қолдану
Педагогикалық ғылым бойынша диссертациялық зерттеулер, эксперимент
яғни тәжірибе жасау мақсатына эмпирикалық бекітулер мен зерттеулер болжамын
сыртқа шығару жатады.
Педагогикалық тәжірибенің келесі моделін қарастырайық. Эксперимент
барысында зерттелетін жағдайдың өзгеруін, педагогикалық обьекті ретінде
алайық. Обьекті ретінде жеке адам, топ, ұжым және жаңа әдістемемен білім
алып жатқан көптеген оқушылар жатады. Обьектінің жағдайы басқа да
көрсеткіштермен, сипаттамалармен, критерий бойынша өлшенеді. Критерий
мысалына мыналар жатады: үлгермеушілік, білім деңгейі, ал сипаттама
мысалына – тапсырманың орындалу уақыты, оқушылар жіберген қателер, дұрыс
орындалған тапсырмалар т.б. жатады.
Педагогикалық тәжірибе мақсатты түрде обектіге әсер етеді, оны белгілі
түрде өзгерте алады. Бұл әсер етуге – оның құрамы, құрылымы, ерекшелігі
жатады, міне, осылар теориялық зерттеулер нәтижесі болып табылады.
Әсер ету мысалына жаңа мазмұн мен формалар, әдістер, оқыту құралдары
жатады. Педагогикалық эксперимент кезінде обьектінің жағдайының қажет
етілген жаққа қарай өзгеруіне негіз қалау керек.
Зерттелетін обьектіге мақсатты бағытталған әсер ету нәтижесін бөліп
алып қарау үшін, соған ұқсас обьектіні алып, әсер етпеген жағдайда қандай
өзгеріске ұшырайтынын қарау керек.
Эксперименттік эерттеулердегі екі обьектінің бұл түрін: эксперименталды
топ (ұсынылған әдістеме бойынша оқитын топ) және бақылау тобы (ол дәстүрлі
әдістеме бойынша оқитын тип) болып бөлінеді.
Мына суретте кез-келген педагогикалық эксперименттің құрылымы берілген:
Бастапқы жағдайы 111 Соңғы
жағдайы
1
11
1V
Салыстыру нәтижесінде констатация, яғни эксперименттік топтың бастапқы
және соңғы жағдайының айырмашылығы жеткіліксіз болады, мұндай ұқсас
өзгерістер бақылау тобымен де жүргізіледі, мүмкін ол төртінші топпен
салыстырумен белгіленген. Сондықтан да зерттеушінің әрекетінің алгоритмі
мына төмендегідей болады:
1) 1 салыстыру негізінде эксперименттік және бақылау тобының бастапқы
жағдайының ұқсастығын белгілеу;
2) эксперименттік топқа әсер ету;
3) 11 салыстыру негізінде эксперименттік және бақылау тобының соңғы
күшінің айырмашылығын белгілеу;
Біз мұнда эксперименттік және бақылау тобының жағдай мен әсер етуін алып
тастап, жанама түрде 111 салыстыру процедурасын жүзеге асырамыз.
Статистикалық әдістер қайда деген сұрақтар қойылады. Бұл әдістің
атқаратын рөлі бақылау және эксперименттік топтың сәйкес келуі немесе
жағдайының айырмашылығын нақты және дұрыс, қатесіз негіздеуден тұрады.
Өлшем теориясының элементтері.
Эксперименттік және бақылау тобының бастапқы және соңғы жағдайы туралы
қолда бар ақпарат өткізілген өлшемдермен анықталады. Кез-келген өлшем шкала
бойынша жүргізіледі, және таңдап алынған шкала алынған мәліметтер мен
көптеген операциялардың типін анықтайды.
Сондықтан да бұл білімде өлшем шкалаларының ерекшеліктеріне қысқаша шолу
жасалынды және педагогикалық зерттеулерде көп таралған эксперименттік және
әдістердің типтері сипатталады.
Өлшем шкалалары
Обьектінің жағдайы критерийлері бойынша бағаланады. Критерийлер
ретінде; оқушылардың үлгерімі, білім беру мекемелерін тиімді басқару т.б.
жатады.
Бағалау шкаламен өлшенеді. Шкала - бұл сандық жүйе, зерттеліп отырған
құбылыстар мен процестердің ерекшеліктері арасындағы қатынастар көптеген
сандармен беріледі.
Шкаланың бірнеше типі болады:
Біріншіден, дискретті шкаланы бөлек алып қарауға болады, ол бағаланып
отырған көлемді, мысалы; мектеп бағасын балл – 1, 2, 3, 4, 5 балл
деп бағалайды, және үздіксіз шкалалар, оған мысал оқушылардың тапсырманы
орындауға жіберген уақыты минутпен беріледі.
Екіншіден, қатынастар шкаласы, аралық шкаласы, рангалық шкалалар және
атаулар деп бөлуге болады.
Төменде шкаланың қуаттылығы схемасы берілген.
Қатынастар шкаласы – ең қуатты шкала. Бұл шкала өлшеніп отырған обьектінің
басқа обьектіден қаншалықты үлкен екендігін бағалауға мүмкіндік береді.
Қатынастар шкаласы үнемі есепті бастаудың табиғи басы 0-ден басталады,
бірақ өлшемнің табиғи бірлігі жоқ.
Қатынастар шкаласымен барлық физикалық өлшемдер, көлемдер – уақыт,
сызық мөлшері, аудан, көлем, токтың күшц, қуаттылығы өлшенеді.
Педагогикалық өлшемде қатынастар шкаласының орны бар, мұнда берілген
тапсырманың орындалған уақыты секундпен, минутпен және сағатпен өлшенеді.
Ал, еңбек және кәсіби оқыту бойынша зерттеулерде физикалық көлемде өлшеу
мен бағалау қолданылады, жіберілген қателар миллиметрмен, күштің мөлшері
ньютон (кг) түрінде өлшенеді.
Аралық шкаласы - өте сирек қолданылады, Мұның табиғи есептеу бастапқы
және өлшемнің табиғи бірлігі жоқ. Аралық шкаласына Цельсия, Реолеор немесе
Фарангейт бойынша температуралар шкаласы жатады. Цельсия шкаласы мына
төмендегідей болып белгіленеді: нан мен судың мұз болып қатуы, 100 градуста
– судың қайнауының мөлшері қабылданған, бұл жерде жылу аралығы қайнау мен
қату 100 тең бөліктерге ьөлінген. Бұл жерде 30° С температура 10° С тан үш
есе үлкен деген түсінік дұрыс емес. Тек температуралар аралығы туралы - 30°
С температура 20° С температураға қарағанда 10° С температура артық деп
сөйлеу керек.
Рангалы, реттік шкала – мұндай шкалалар обьектілерді ... жалғасы
яғни тәжірибе жасау мақсатына эмпирикалық бекітулер мен зерттеулер болжамын
сыртқа шығару жатады.
Педагогикалық тәжірибенің келесі моделін қарастырайық. Эксперимент
барысында зерттелетін жағдайдың өзгеруін, педагогикалық обьекті ретінде
алайық. Обьекті ретінде жеке адам, топ, ұжым және жаңа әдістемемен білім
алып жатқан көптеген оқушылар жатады. Обьектінің жағдайы басқа да
көрсеткіштермен, сипаттамалармен, критерий бойынша өлшенеді. Критерий
мысалына мыналар жатады: үлгермеушілік, білім деңгейі, ал сипаттама
мысалына – тапсырманың орындалу уақыты, оқушылар жіберген қателер, дұрыс
орындалған тапсырмалар т.б. жатады.
Педагогикалық тәжірибе мақсатты түрде обектіге әсер етеді, оны белгілі
түрде өзгерте алады. Бұл әсер етуге – оның құрамы, құрылымы, ерекшелігі
жатады, міне, осылар теориялық зерттеулер нәтижесі болып табылады.
Әсер ету мысалына жаңа мазмұн мен формалар, әдістер, оқыту құралдары
жатады. Педагогикалық эксперимент кезінде обьектінің жағдайының қажет
етілген жаққа қарай өзгеруіне негіз қалау керек.
Зерттелетін обьектіге мақсатты бағытталған әсер ету нәтижесін бөліп
алып қарау үшін, соған ұқсас обьектіні алып, әсер етпеген жағдайда қандай
өзгеріске ұшырайтынын қарау керек.
Эксперименттік эерттеулердегі екі обьектінің бұл түрін: эксперименталды
топ (ұсынылған әдістеме бойынша оқитын топ) және бақылау тобы (ол дәстүрлі
әдістеме бойынша оқитын тип) болып бөлінеді.
Мына суретте кез-келген педагогикалық эксперименттің құрылымы берілген:
Бастапқы жағдайы 111 Соңғы
жағдайы
1
11
1V
Салыстыру нәтижесінде констатация, яғни эксперименттік топтың бастапқы
және соңғы жағдайының айырмашылығы жеткіліксіз болады, мұндай ұқсас
өзгерістер бақылау тобымен де жүргізіледі, мүмкін ол төртінші топпен
салыстырумен белгіленген. Сондықтан да зерттеушінің әрекетінің алгоритмі
мына төмендегідей болады:
1) 1 салыстыру негізінде эксперименттік және бақылау тобының бастапқы
жағдайының ұқсастығын белгілеу;
2) эксперименттік топқа әсер ету;
3) 11 салыстыру негізінде эксперименттік және бақылау тобының соңғы
күшінің айырмашылығын белгілеу;
Біз мұнда эксперименттік және бақылау тобының жағдай мен әсер етуін алып
тастап, жанама түрде 111 салыстыру процедурасын жүзеге асырамыз.
Статистикалық әдістер қайда деген сұрақтар қойылады. Бұл әдістің
атқаратын рөлі бақылау және эксперименттік топтың сәйкес келуі немесе
жағдайының айырмашылығын нақты және дұрыс, қатесіз негіздеуден тұрады.
Өлшем теориясының элементтері.
Эксперименттік және бақылау тобының бастапқы және соңғы жағдайы туралы
қолда бар ақпарат өткізілген өлшемдермен анықталады. Кез-келген өлшем шкала
бойынша жүргізіледі, және таңдап алынған шкала алынған мәліметтер мен
көптеген операциялардың типін анықтайды.
Сондықтан да бұл білімде өлшем шкалаларының ерекшеліктеріне қысқаша шолу
жасалынды және педагогикалық зерттеулерде көп таралған эксперименттік және
әдістердің типтері сипатталады.
Өлшем шкалалары
Обьектінің жағдайы критерийлері бойынша бағаланады. Критерийлер
ретінде; оқушылардың үлгерімі, білім беру мекемелерін тиімді басқару т.б.
жатады.
Бағалау шкаламен өлшенеді. Шкала - бұл сандық жүйе, зерттеліп отырған
құбылыстар мен процестердің ерекшеліктері арасындағы қатынастар көптеген
сандармен беріледі.
Шкаланың бірнеше типі болады:
Біріншіден, дискретті шкаланы бөлек алып қарауға болады, ол бағаланып
отырған көлемді, мысалы; мектеп бағасын балл – 1, 2, 3, 4, 5 балл
деп бағалайды, және үздіксіз шкалалар, оған мысал оқушылардың тапсырманы
орындауға жіберген уақыты минутпен беріледі.
Екіншіден, қатынастар шкаласы, аралық шкаласы, рангалық шкалалар және
атаулар деп бөлуге болады.
Төменде шкаланың қуаттылығы схемасы берілген.
Қатынастар шкаласы – ең қуатты шкала. Бұл шкала өлшеніп отырған обьектінің
басқа обьектіден қаншалықты үлкен екендігін бағалауға мүмкіндік береді.
Қатынастар шкаласы үнемі есепті бастаудың табиғи басы 0-ден басталады,
бірақ өлшемнің табиғи бірлігі жоқ.
Қатынастар шкаласымен барлық физикалық өлшемдер, көлемдер – уақыт,
сызық мөлшері, аудан, көлем, токтың күшц, қуаттылығы өлшенеді.
Педагогикалық өлшемде қатынастар шкаласының орны бар, мұнда берілген
тапсырманың орындалған уақыты секундпен, минутпен және сағатпен өлшенеді.
Ал, еңбек және кәсіби оқыту бойынша зерттеулерде физикалық көлемде өлшеу
мен бағалау қолданылады, жіберілген қателар миллиметрмен, күштің мөлшері
ньютон (кг) түрінде өлшенеді.
Аралық шкаласы - өте сирек қолданылады, Мұның табиғи есептеу бастапқы
және өлшемнің табиғи бірлігі жоқ. Аралық шкаласына Цельсия, Реолеор немесе
Фарангейт бойынша температуралар шкаласы жатады. Цельсия шкаласы мына
төмендегідей болып белгіленеді: нан мен судың мұз болып қатуы, 100 градуста
– судың қайнауының мөлшері қабылданған, бұл жерде жылу аралығы қайнау мен
қату 100 тең бөліктерге ьөлінген. Бұл жерде 30° С температура 10° С тан үш
есе үлкен деген түсінік дұрыс емес. Тек температуралар аралығы туралы - 30°
С температура 20° С температураға қарағанда 10° С температура артық деп
сөйлеу керек.
Рангалы, реттік шкала – мұндай шкалалар обьектілерді ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz