Т. Кунның ғылыми революция концепциясы. XX ғасыр философиясы
Т. Кунның ғылыми революция концепциясы.
XX ғасыр философиясы.
Т. Кун (1927-1996) Теріске шығарутуралы Поппер тезисін
өзінің ғылыми қызметтің тарихи- ғылыми көзқарасы деген идеясы арқылы
сынға алады.
Т. Кун Ғылыми революциялар атты кітабында парадигма ұғымын
енгізді, содан бері осы түсінік өте көп қолданылуда. Парадигма дегеніміз
ғылымдар тобы ұғымдарының, заңдарының, әдістерінің тұрақты жүйесі. әдеттегі
қалыпты ғылым өзінің парадигмасын қолданып, әрі қарай даму барысында
лоргикалық қатал тәртіпке бағынады. Бірақ бір кезде осы парадигмаға
сыймайтын фактілер, құбылыстар пайда болып, олар жаңа парадигманы туғызуға
душар етеді. Жаңа парадигма ескісімен қарама-қарсы келіп, қайшылыққа түсіп,
адамда нұрлану жолымен табылады. Сондықтан жаңа парадигманы табу, жалпы
жаңа білімді іздеу, Кунның айтуы бойынша, психологиялық феномен, логиканың
орнына психология келді. Кун ғылым дамуындағы сабақтастықты жоққа шығарды.
Кунның анықтауынша, әлем картинасында оның мынадай маңызды
компоненттерін байқауға болады: парадигма, ғылымның қалыпты дамуы жәнеәне
ғылыми революция. Кунның пікірі бойынша парадигма бұл – тексерілетін ғылыми
гипотеза енгізілген жорамалдардың жалпы жиынтығын белгілеу үшін
қолданылатын ұғым. Ғылымның қалыпты дамуы – бұл шынайылығы күмән
туғызбайтын ұсыныстарды пайдалана отырып, ғалымның проблемалармен жұмыс
істеу кезеңі. Ғылыми революция – бұл ғылыми зерттеулер барысында, оның
кейбір мәселелерін пайымдау нәтижесінде оның жалпы жиынтығын өзгерту
қажеттілігі туындайтын кезең. Бір парадигмадан екінші парадигмаға өту
Кунның сипаттамасы бойынша секірулер арқылы жүзеге асады. Білімнің өсуі
жекелеген бір парадигманың ішінде жүзеге асады және бір парадигмадан
екіншісіне өтуге қатысы болмайды. Кунның айтуынша, әрбір парадигманың өз
ішінде ақиқаттылық пен маңыздылық критерийлері болады, демек екі немесе
бірнеше парадигмаларды саластырғанда олар бір-біріне сәйкес келмейді.
Сонымен қатар пайда болып ғылыми революцияны бағалайтын
және оны ғылыми үдеріс ретінде аяқталған нәтижесі деп анықтайтын ешқандай
да бейтарап позиция жоқ. Мұндай жағдайда ғылыми тұжырымның шынайылығы мен
жалпы маңыздылығы нақты бір ... жалғасы
XX ғасыр философиясы.
Т. Кун (1927-1996) Теріске шығарутуралы Поппер тезисін
өзінің ғылыми қызметтің тарихи- ғылыми көзқарасы деген идеясы арқылы
сынға алады.
Т. Кун Ғылыми революциялар атты кітабында парадигма ұғымын
енгізді, содан бері осы түсінік өте көп қолданылуда. Парадигма дегеніміз
ғылымдар тобы ұғымдарының, заңдарының, әдістерінің тұрақты жүйесі. әдеттегі
қалыпты ғылым өзінің парадигмасын қолданып, әрі қарай даму барысында
лоргикалық қатал тәртіпке бағынады. Бірақ бір кезде осы парадигмаға
сыймайтын фактілер, құбылыстар пайда болып, олар жаңа парадигманы туғызуға
душар етеді. Жаңа парадигма ескісімен қарама-қарсы келіп, қайшылыққа түсіп,
адамда нұрлану жолымен табылады. Сондықтан жаңа парадигманы табу, жалпы
жаңа білімді іздеу, Кунның айтуы бойынша, психологиялық феномен, логиканың
орнына психология келді. Кун ғылым дамуындағы сабақтастықты жоққа шығарды.
Кунның анықтауынша, әлем картинасында оның мынадай маңызды
компоненттерін байқауға болады: парадигма, ғылымның қалыпты дамуы жәнеәне
ғылыми революция. Кунның пікірі бойынша парадигма бұл – тексерілетін ғылыми
гипотеза енгізілген жорамалдардың жалпы жиынтығын белгілеу үшін
қолданылатын ұғым. Ғылымның қалыпты дамуы – бұл шынайылығы күмән
туғызбайтын ұсыныстарды пайдалана отырып, ғалымның проблемалармен жұмыс
істеу кезеңі. Ғылыми революция – бұл ғылыми зерттеулер барысында, оның
кейбір мәселелерін пайымдау нәтижесінде оның жалпы жиынтығын өзгерту
қажеттілігі туындайтын кезең. Бір парадигмадан екінші парадигмаға өту
Кунның сипаттамасы бойынша секірулер арқылы жүзеге асады. Білімнің өсуі
жекелеген бір парадигманың ішінде жүзеге асады және бір парадигмадан
екіншісіне өтуге қатысы болмайды. Кунның айтуынша, әрбір парадигманың өз
ішінде ақиқаттылық пен маңыздылық критерийлері болады, демек екі немесе
бірнеше парадигмаларды саластырғанда олар бір-біріне сәйкес келмейді.
Сонымен қатар пайда болып ғылыми революцияны бағалайтын
және оны ғылыми үдеріс ретінде аяқталған нәтижесі деп анықтайтын ешқандай
да бейтарап позиция жоқ. Мұндай жағдайда ғылыми тұжырымның шынайылығы мен
жалпы маңыздылығы нақты бір ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz