Уақыт және оның түрлері. Әлемдік уақыт
Уақыт және оның түрлері
Уақыт — өлшемдер жүйесінің оқиғаларды реттеу, олардың ұзақтығын және
араларындағы интервалдарын сипаттауда, және нәрселердің қозғалысын
сипаттауда пайдаланатын маңызды мүшесі. Уақыт мифология, философия және
ғылымның әр салада пайдалану үшін қарама-қайшылысыз сипаттау, зерттеу
нысаны болып, талай-талай ұлы ғалымдарды өмірге әкелген.[1]
Уақыт - оқиғаның ұзақтығы және тізбектілігін сипаттайтын физиканың
негізгі түсініктерінің бірі.[2]
Физика мен басқа ғылымдарда уақыт іргелі өлшем болып табылады, яғни ол
басқа өлшемдер арқылы өрнектелмейді, себебі басқалары — жылдамдық, күш,
қуат сияқты өздері іргелі өлшемдермен өрнектеледі (атап айтқанда бұл
жағдайда — уақыт, әрі кеңістік деп аталатын келесі іргелі өлшемдермен).
Ғылымда керектігі, әрі мүмкіндігі — өлшем үшін пайдаланатын және таңдалынып
алынған өлшем бірлігі бар уақыт — операциялық анықтамасы қолданылады.
Философтар арасында екі түрлі уақытқа деген көзқарас бар. Біріншісіне
сәйкес уақыт — ғалам құрылымының іргелі бөлігі, оқиғалардың қатар-қатар
жүруінің өлшемі. Бұл сэр Исаак Ньютон жататын реалистік көзқарас, сондықтан
бұны Ньютондық уақыт деп те атайды. Бұған қарсы көзқарасқа сәйкес уақыт —
адамзат соның көмегімен оқиғаларды реттеп, салыстыратын, интеллектуалды
құрылымның (кеңістіктік пен сандармен қатар) іргелі мүшесі. Готфрид Лейбниц
пен Иммануел Кант дәстүрі болатын осы екінші көзқарасқа сәйкес уақыт
арқылы өтетін ағатын затқа жатпайды, немесе оқиғаларға ыдыс бола
алмайды, және өзі өлшене алмайды.
Технологтар мен ғалымдар мезгілдік уақыт өлшеумен айналысқан, және
астрономияның негізгі зерттеу нысаны болған. Периодты оқиғалар мен периодты
қозғалыстар уақыт өлшем бірлік стандарты ретінде ұзақ уақыт пайдалылып
келеді. Мысалы, күннің аспан бойымен қозғалысы, маятник тербелісі, айдың
фазалары және жүрек дүрсілі. Уақыттың әлеуметік маңызы да зор (“уақыт –
ақша”), ол адамның күнделікті уақыттың шектеулілігін сезінуі мен адам
өмірінің шектеулілілігі.
Әлемдік уақыт
Бүгінгі қоғамдарда уақытты өлшеудің маңыздылығы сонша, ол халықаралық
деңгейде қадағаланады. Ғылыми уақыт негізі ретінде Халықаралық Атомдық
Уақыт (TAI) есіміммен белгілі, әлемдік атомдық сағатқа негізделген
үзіліссіз секундтар есебі болып табылады. Бұл азаматтық уақыттар негізі -
Ғаламдық Уақыт Бақылауды (UTC) қоса барлық басқа уақыт өлшемдердің іргелі
нұсқасы болып табылады. Жер әлденеше уақыт аймақтарына бөлінеді. Бұлардың
көбісінің бір-бірінен 1 сағат айырмасы бар, және шартты түрде жергілікті
уақыттың ҒУБ-дан немесе Гринвич Орта Уақытынан айырмасын көрсетеді. Көп
аймақтардың бұл айырмашылықтары жылына екі рет күндізгі уақыт үнемдеуге
өтуінен себебінен өзгеріп тұрады.
Физики ғылымдарындағы уақыт
Ньютон дәуірінен Эйнштейдікіне дейін уақыт пен кеңістікке байланысты
ұғымдар терең қарастырылған, уақыт барлығына бірдей “абсолютті” және
“бірқалыпты” (Ньютон сөзі) ағады деп есептелді. Классикалық механика ғылымы
Ньютонның осы ойына негізделеді.
Бүгінгі физика уақыт түсінігі
XIX ғасыр соңына қарай электризм мен магнетизмге байланысты физиктер
классикалық уақыт мағынасынан ... жалғасы
Уақыт — өлшемдер жүйесінің оқиғаларды реттеу, олардың ұзақтығын және
араларындағы интервалдарын сипаттауда, және нәрселердің қозғалысын
сипаттауда пайдаланатын маңызды мүшесі. Уақыт мифология, философия және
ғылымның әр салада пайдалану үшін қарама-қайшылысыз сипаттау, зерттеу
нысаны болып, талай-талай ұлы ғалымдарды өмірге әкелген.[1]
Уақыт - оқиғаның ұзақтығы және тізбектілігін сипаттайтын физиканың
негізгі түсініктерінің бірі.[2]
Физика мен басқа ғылымдарда уақыт іргелі өлшем болып табылады, яғни ол
басқа өлшемдер арқылы өрнектелмейді, себебі басқалары — жылдамдық, күш,
қуат сияқты өздері іргелі өлшемдермен өрнектеледі (атап айтқанда бұл
жағдайда — уақыт, әрі кеңістік деп аталатын келесі іргелі өлшемдермен).
Ғылымда керектігі, әрі мүмкіндігі — өлшем үшін пайдаланатын және таңдалынып
алынған өлшем бірлігі бар уақыт — операциялық анықтамасы қолданылады.
Философтар арасында екі түрлі уақытқа деген көзқарас бар. Біріншісіне
сәйкес уақыт — ғалам құрылымының іргелі бөлігі, оқиғалардың қатар-қатар
жүруінің өлшемі. Бұл сэр Исаак Ньютон жататын реалистік көзқарас, сондықтан
бұны Ньютондық уақыт деп те атайды. Бұған қарсы көзқарасқа сәйкес уақыт —
адамзат соның көмегімен оқиғаларды реттеп, салыстыратын, интеллектуалды
құрылымның (кеңістіктік пен сандармен қатар) іргелі мүшесі. Готфрид Лейбниц
пен Иммануел Кант дәстүрі болатын осы екінші көзқарасқа сәйкес уақыт
арқылы өтетін ағатын затқа жатпайды, немесе оқиғаларға ыдыс бола
алмайды, және өзі өлшене алмайды.
Технологтар мен ғалымдар мезгілдік уақыт өлшеумен айналысқан, және
астрономияның негізгі зерттеу нысаны болған. Периодты оқиғалар мен периодты
қозғалыстар уақыт өлшем бірлік стандарты ретінде ұзақ уақыт пайдалылып
келеді. Мысалы, күннің аспан бойымен қозғалысы, маятник тербелісі, айдың
фазалары және жүрек дүрсілі. Уақыттың әлеуметік маңызы да зор (“уақыт –
ақша”), ол адамның күнделікті уақыттың шектеулілігін сезінуі мен адам
өмірінің шектеулілілігі.
Әлемдік уақыт
Бүгінгі қоғамдарда уақытты өлшеудің маңыздылығы сонша, ол халықаралық
деңгейде қадағаланады. Ғылыми уақыт негізі ретінде Халықаралық Атомдық
Уақыт (TAI) есіміммен белгілі, әлемдік атомдық сағатқа негізделген
үзіліссіз секундтар есебі болып табылады. Бұл азаматтық уақыттар негізі -
Ғаламдық Уақыт Бақылауды (UTC) қоса барлық басқа уақыт өлшемдердің іргелі
нұсқасы болып табылады. Жер әлденеше уақыт аймақтарына бөлінеді. Бұлардың
көбісінің бір-бірінен 1 сағат айырмасы бар, және шартты түрде жергілікті
уақыттың ҒУБ-дан немесе Гринвич Орта Уақытынан айырмасын көрсетеді. Көп
аймақтардың бұл айырмашылықтары жылына екі рет күндізгі уақыт үнемдеуге
өтуінен себебінен өзгеріп тұрады.
Физики ғылымдарындағы уақыт
Ньютон дәуірінен Эйнштейдікіне дейін уақыт пен кеңістікке байланысты
ұғымдар терең қарастырылған, уақыт барлығына бірдей “абсолютті” және
“бірқалыпты” (Ньютон сөзі) ағады деп есептелді. Классикалық механика ғылымы
Ньютонның осы ойына негізделеді.
Бүгінгі физика уақыт түсінігі
XIX ғасыр соңына қарай электризм мен магнетизмге байланысты физиктер
классикалық уақыт мағынасынан ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz