Үйлену салтына байланысты туған өлеңдер

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Үйлену салтына байланысты туған өлеңдер

Халқымыздың ежелгі үрдісі бар,
Адастырмас ақ жолдан үлгісі бар.
Үлкен сыйлау ұққанға соның бәрі,
Зерделі ұл, зейінді қызды сынар. (Халық өлеңі.)

Қыз ұзату тойында тойбастар, жар-жар, сыңсу, келіп түсіретін
ауылдағы жиында беташар, т. б. өлеңдер айтылған.
Тойбастар. Ұзатылатын қыздың тойында айтылатын өлеңнің түрін тойбастар
деп атайды.
Тойбастар өлеңі той иесіне арналады. Той бастаушы:
Белгілі бұл қазаққа тілдін желі,
Той қылдын жұрт жимаған мерекелі.
Сәрсенбі сәтті күні той қылыпсыз,
Тойыныз тойға ұлассын берекелі, —
деп, той иесіне игі тілек білдіре өлеңдетіп, тойды бастайды.
Той бастау өлеңінің мақсаты — ұзатылатын қызына той жасап отырған үйге
құтты болсын айту, жақсы тілек білдіру. Сонымен бірге әке-шешесін, төркін
жұртын, бауырларын қимай отырған қызға дем беру, ата-ананың жолы осы,
қыз жат жұрттық деп көңілін аулау.
Тойбастар өлеңі төрт жолды, он бір буынды, жаттап алып айтуға жеңіл,
ықшам болып келеді.
Жар-жар. Тойбастар дан кейін, ұзатылатын қыздың тойында айтылатын
өлеңнің екінші бір түрі - жар-жар. Жар-жарды жиналғандар екі жақ болып
бөлініл, айтыс түрінде орындайды. Бұл жерде бір жағы қыздар, екінші жағы
жігіттер немесе қыз алушы және қыз беруші құдалар жағы болып екіге бөлініп
айтысады. Айтыста жаңа ұзатылып бара жатқан қыздың барған жерінде қайын
ата, қайын енесі, қайын сіңлілері мен қайындары бар екені, олардың қыз
туыстарының орнын басатыны, ол қыздың әдептілігі мен көргенділігіне,
бауырмалдығына байланысты екені айтылады. Мәселен, жігіт жағы:
Алып келген базардан
Қара насар, жар-жар-ау,
Қара мақпал сәукеле
Шашың басар, жар-жар-ау.
...Мұнда әкем қалды деп,
Қам жеменіз, жар-жар-ау,
Жақсы болса, қайын атаң,
Орнын басар, жар-жар-ау, —
десе, қыз жағы:
Есік алды қара су
Майдан болсын, жар-жар-ау,
Ақ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.