ҮКІМЕТТІ БАСҚАРУДЫҢ ЭЛЕКТРОНДЫ ӘДІСІНІҢ ТИІМДІЛІГІ

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ӘОЖ 332.14:004.9

ҮКІМЕТТІ БАСҚАРУДЫҢ ЭЛЕКТРОНДЫ ӘДІСІНІҢ ТИІМДІЛІГІ

Н.Ж.Жоранова

Бұл мақалада электронды үкімет бағдарламасының дамуы және оның
үкіметті басқарудағы тиімділігі баяндалады. Сонымен қатар күнделікті
өмірдегі халыққа қажетті оңтайлы тұстары қарастыры-лады. Бұл мәеленің
өзегі электронды үкімет бағдарламасы болып табылады.

Қазіргі таңда ақпараттық технология жүйесінің ерекше дамығандығы сонша,
бұрын уақыт өткізіп, табан тоздырып атқаратын жұмыстарды электронды
құралдар арқылы бірден-ақ іс жүзіне асыруға болады.
Электронды үкімет жұмысы механизмінің басты мақсаты бұл жүйеге жер-
гілікті атқару органдарының ешқандай шығынсыз және қосылуын жүзеге асыру бо-
лып отыр. Бұл бағыттағы жұмыс қазір барынша қарқынды дамуда. Бүгіннің
өзінде бірқатар әкімдіктер өз жұмыстарын тиімді үлгісі Е-әкімдік
инфрақұрылымдарын құрған. Осындай игі істердің нәтижесінде еліміздің әрбір
тұрғынына бүгінде мемле-кеттік органдар тарапынан жеделде сапалы қызметтер
көрсетіледі.
Қызмет көрсету барысындағы шығындарды едәуір төмендетіп, уақытты үнем-
дейді. Электронды ақпараттық жүйенің тиімділігі Зейнет ақы төлеу жөніндегі
мем-лекеттік орталығы республикалық кәсіпорнында да байқалады. Осы аталған
жүйе-нің ерекшелігі мен тиімділігі қандай бір ай күтетін, яғни бір айда
дайын болатын. Ал қазір жеке әлеуметтік код өтініш бергеннен кейін небәрі
үш күнде дайын болады. Сондай-ақ орталықта электронды архив енгізіліп, ол
орталықтандырылған мәлімет-тер базасы жүйесіне қосылған. Оның ерекшелігі
мынада: егер зейнеткер еліміздің өзге аймағына қоныс аударатын болса,
бұрынғыдай құжаттарын өзімен бірге алып жүрмейді. Бұрынғы тұрған жерін дегі
әлеуметтік қамсыздандыру мекемесіне барып, ендігі қоныстанатын елді
мекендегі тұратын мекен-жайын көрсетіп, арыз берсе жетіп жатыр 1.
Интернет технологиялар мемлекеттік органдармен өзара қарым-қатынас жаса-
суды оңайлатып қана қоймай мөлдір және ашық, ал тұрғылықты халық үшін
ақпарат-тарға қол жетімділікті қамтамасыз етеді. Сол сияқты толып жатқан
мәліметтерге: заң жобаларына, құқықтық-нормативтік актілер базасына,
мемлекеттік сайттарға, арнайы құжаттамаларға, байқауларға т.б. қол
жетімділік еркін болады. Азаматтар өздері сайлаған өкілдерінің қызмет
барысына жақсы қоғамдық бақылау орнатады, шынайы уақыт режимінде өздерінің
ой-пікірлерін білдіріп, саяси шешімдер қабылдау процесі-не ықпал ету
мүмкіндігін иеленеді. Қарапайым адамдар үкіметтің не атқарып жатқа-нын және
қалай жұмыс істейтінін біліп қана қоймай, басқарудың шынайы процесіне
тікелей, виртуалды қатыса алады. Интернеттің жаппай таралуы адамдардың
мүмкін-діктері ауқымын кеңейте түсті.
Cайлау науқандарында белгілі бір мемлекет пен қандай да бір аймақтағы
интер-нет желісі қызу қолданысқа ие: сайлауға түсуші партияны немесе
кандидатты қолдау-ға арналған веб-тораптар, электрондық жарнамалар,
сайлаушыларды онлайндық тір-кеу, сайлау нәтижелерін жариялау, рейтингтер
жасау т.б. Дауыс беру рәсімін жүзеге асыруда Интернетті қолдану сайлауға
деген азаматтардың қызығушылығын оятады, бұл өз кезінде абсентеизмді жеңуге
көмектеседі, түптеп келгенде сайлауға қатысушы-лардың саны артады. Қоғамның
онлайндық дауыс беруге сенімін арттыру үшін қауіп-сіздік пен
конфиденциалдықтың жоғары стандарттарын қабылдау қажет, электрондық дауыс
беру сонымен қатар дауыстарды дұрыс санамау, қарама-қайшылық туғызу,
нәтижелерді бұрмалаулардан таза, ендігі мәселе бүлдіргіш (хакерлік) адами
фактор-лардан таза болуы шарт.
Осындай артықшылықтар үкіметтің өзге де жұмыс түрлерін қамтыды. Ресми
құжаттарды алу, салықтарды төлеу, әлеуметтік төлемдерді ресімдеу т.б.
қызметтер-дің барлығы мазмұны жағынан өзгерген жоқ, бірақ та е-government
технологияларын қолдану оларды іске асыруды мемлекет үшін де, азаматтар
үшін де оңайлатты.
Басқаша айтсақ, ақпараттық технологиялардың туындауы технологиялық тұр-
ғыда мынадай өзара байланысты төрт инновациялық фактормен анықталады:
1) жекелеген механикалық, электрлі және электромеханикалық
элементтерден электрондық жүйелерге өтумен;
2) барша электрондық элементтердің микро деңгейде ықшамдалуымен;
3) коммуникация мен ақпараттың дигитализациялануымен;
4) бағдарламалық қамтамасыз ету саласындағы өрлеп дамумен 2.
Қазіргі таңда мемлекеттің тиімсіз қызмет етуіне себепкер болып отырған
себеп-тердің маңдай алдысы - сыбайлас жемқорлық болып отыр. Жемқорлық дерті
мемлекет-пен бірге пайда болып, қатар дамып келе жатқан құбылыс десек те
болады.
Осындай жағымсыз қоғамдық құбылыс БҰҰ-ның сыбайлас жемқорлықпен күрес
туралы құжатында былай анықталған: “Сыбайлас жемқорлық - бұл жеке басы-ның
мақсатына артықшылықтар алу үшін мемлекеттік билікті теріс пайдалану”3.
Коррупцияның деңгейін төмендетудегі электрондық үкіметтің маңызы ғы-
лыми зерттеулерде де, саяси пікірталастарда да жоғары бағаланады. Алайда
электрондық үкіметтің маңызын ең алдымен мемлекеттік қызмет көрсету сапасын
арттыру, чиновниктерді ұстауға кететін шығынды азайту, азаматтардың мемле-
кетті басқару мен демократияны дамытуға қатысу деңгейін арттыру деп көрсету
жалпы танылған.
Электрондық үкіметтің антикоррупциялық әлеуеті мынадан көрінеді: мемле-
кеттік басқаруда ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану
чиновниктердің жемқорлық іс-әрекет жасау мүмкіндігін барынша азайтады.
Өйткені, электрондық үкімет мемлекеттік қызметті онлайн режиміне көшіріп,
азаматтар мен чиновниктер арасындағы жеке контактілерді минимумға
жеткізеді.
Электрондық үкімет жобаларын жүзеге асырған сайын:
- азаматтар мен мемлекет өкілдерінің контакті жасауы әлденеше рет
қысқарады (“бір терезе” принципі барлық қажетті мемлекеттік қызмет түрін
бір жерден көрсетуді қамтиды);
- азаматтар мен чиновниктердің контакт жасауының сипаты өзгереді:
электрондық үкімет жағдайында мұндай “кездесу орны” веб-портал болады.
Мемлекеттік қызмет көрсетудің де сипаты өзгереді: электрондық үкімет
стандартты және деперсоналды қызмет көрсетуді жолға қояды, бұл өз кезегінде
коррупциялық механизмдерді пайдалану мүмкіндігін қиындатады.
Антикоррупциялық электрондық жобалар көбінесе азаматтармен тығыз қарым-
қатынас жасайтын мемлекеттік органдардағы (әкімият, әділет органдары),
сонымен қатар “жемқор” деген жаманатты органдар - кеден, салық, қаржы, ішкі
істер органдарындағы сыбайлас жемқорлықты ауыздықтауға күшті серпін бере
алады.
Көріп отырғанымыздай, электрондық үкіметті жүзеге асыру жемқорлық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.