Философия ғылымының әдіснамасы

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Философия ғылымының әдіснамасы

Тәуелсіз Қазақстанның ертеңгі болашағына өз үлесін қосар білікті
маман, зерделі азамат болып, ел тағдырын шешуге, қоғам дамуының
жауапкершілігін мойнына алуға ұмтылған әрбір жас үшін философия пәнін оқып-
үйрену өте қажет.Философияның басты ерекшелігі – әлемді, бүкіл дүниені
тұтас қарастырады, оның ішкі байланысын, жалпы даму заңдылықтарын
зерттейді. Яғни, ол – дүниетанымдық ғылыми жүйе болып табылады. Таным
тарихындағы ең белгілі жалпылама философиялық
әдістерге диалектика және метафизик а жатады. Бұлар — жалпы философиялық
әдістер. Диалектика — заттар мен құбылыстардың ішкі қайшылықтарын,
өзгерістерін, дамуын, себеп-салдарын, карама-кайшылықтарының бірлігі мен
күресін жіті бақылайтын философиялық зерттеулер әдісі. Диалектикалық
әдістің мәнді нышандары мыналар: 1) мәні мәңгілік, өзгермейтін нәрсе
болмайды, сондықтан бір-ақ рет берілген және мәңгілік ештеңе жоқ; 2) нәрсе
өзінің жалпылама байланыстарында алынып, қарама-қарсылықтарға айналған даму
үстінде жан-жақты зерттеледі. Диалектика ойлау амалы мен тану әдісі жөнінен
өзіне қарама-қарсы келетін метафизикамен катар пайда болып, дамыды. Оның
ерекшелігі — объектінің бөліп алынып қарастырылуында, статистикалық және
бір мәнді зерттелуінде (абсолютті ақиқат ізделінеді, қайшылықтарға көңіл
бөлінбейді, олардың бірлігі ескерілмейді). Метафизикалық әдіс бойынша
нәрселер мен үдерістер бір ұстаныммен қарастырылады. Бар немесе жоқ, ақ не
қара, дос не жау, т.б. Қозғалысты қарастырған кезде метафизика оның толып
жатқан формаларының біреуіне ғана мойын бұрады.

Адамдардың қызметінде әдіснамалық дүниетаным аса маңызды рөл атқарады.
Өзінің табиғатына орай танымның тұтастай және ғылымның тереңде жатқан
негіздерімен байланыста әмбебап әдістерді талап ететін міндеттер болады.
Мұндайда философияның әдіснамасын айналып өтуге мүмкіндік болмайды. Әр
нақты жағдайда, бір көлемді өлшеу қажет болғанда, физик қандай өлшеу амалын
таңдап алуды әзі біледі. Гендік инженериямен және организмнің жаңа тұқым
қуалаушылық қасиеттерін зерттеумен айналысатын биолог-генетик ДНҚ-ның
қосарланған шиыршығын қандай ферменттермен және қай жерінен ажыратуды және
қандай өзге белсенді препараттармен бүл молекуланың жаңа шиыршықтарының
үзіктерін жабыстыру амалдарын тандап алады. Осы тектес жағдайлардың бәрінде
ғалымға өзінің кәсіби ақпараттарын игеру жеткілікті. Ал қазіргі заманғы
нақты ғылыми теорияларды ойлап шығару үшін бүл жеткіліксіз. Өйткені жаңа
теорияларды электронды микроскоппен, ферменттермен, лазер құралдарымен
құруға болмайды. Ол үшін теория құрудың логикалық ережелері мен
ұстанымдарын білу, теориялық және эмпириялық білімдер арасындағы
байланыстарды белгілейтін әдіснамалық нұсқауларды игеру керек. Мұндайда
философияның әдіснамасысыз еш нәтижеге жету мүмкін емес. Өйткені философия
жалпылама әдіснама саласында көрінеді, оның өзіндік әдісінің мәні осында.
"'''Философиялық әдіс'''" дегеніміз — нағыздықты игерудің теориялық және
практикалық мейлінше жалпылама әдістерінің жүйесі, сонымен қоса
философиялық білімдердің жүйе құру әдісі болып табылады.

Белгілі бір адамдардың дербес қызметі ретінде философия ежелгі шығыс
елдерінде – Қытайда, Индияда, т.б. елдерде, кейінірек антика дәуірінде
ежелгі Греция топырағында қалыптаса бастаған. Бірақ, оның түпкі туындайтын
түбірі адамдардың әлемдегі айрықша болмысында, дүниеге өзіндік қатынасында
жатуы тиіс. Ол қатынас жануарлардың өзін қоршаған табиғи ортаға қатынасынан
мүлдем өзгеше. Жануарлар табиғи дамудың төл туындысы, белгілі бір
географиялық ортамен тікелей үйлескен, олар өздерін табиғаттан бөліп, оған
бір бөгде күштей сырт қатынас жасай алмайды. Сондықтан олар үшін табиғатты
игеру, оны түсіну, ішкі сырына қанығу мәселесі тұрған жоқ. Адамдар болса,
ортаға тікелей бейімделудің нәтижесінде емес, сол ортаны игеру қызметі
нәтижесінде, оған дәнекерлі, құрал-саймандар арқылы, өзара қоғамдасу арқылы
қатынасады. Бұл процесс өзі атқаратын іс-әрекеттерді де, оның өзгеретін
объектісін де және ақырында өзінің кім екенін де белгілі дәрежеде көре
білуді, түсіне білуді де қажет етеді.
Осыған орай адам табиғатқа, жалпы әлемге солардың тек бір бөлшегі ғана
емес, олардан біршама бөгделенген, оқшауланған сырт күштей қатынас жасай
алады. Сол арқылы ол өзін де өзгертіп, өзінің мүмкіндіктерін ортаның
мүмкіндіктерімен ұштастырады, өзіне де сырт көзбен қарай алады. Бұл, әрине,
адамдардың тарихында өзгере беретін жағдай.
Дүниетаным, дүниеге көзқарас дегеніміз – айнала қоршаған орта, бүкіл әлем,
тұтас дүние туралы, ондағы адамның орны, тіршіліктің мән-мағынасы туралы
көзқарастардың, пікірлер мен түсініктердің жүйеленген жиынтығы.
Дүниеге көзқарас адам қоғамымен бірге пайда болған қоғамдық тарихи құбылыс.
Оның шығуының қайнар көзі – өмірдің өзі, адамның тіршілік болмысы.
Дүниеге көзқарастың негізгі ұғымдары – дүние және адам. Олар
ажырамас бірлікте. Яғни, адамнан бөлектенген дүние және табиғат, сондай-ақ
сыртқы дүниемен салыстырылмаған адамның іс-әрекеті, ішкі рухани өмірі,
әрқайсысы өз бетінше дүниетанымды құрай алмайды. Дүниеге қатынасы арқылы
адам өзінің тағдыры мен өмірлік позициясын, сүйіспеншілігі мен сенімі
туралы белгілі бір көзқарастар аумағын кеңейтеді. Адам мен дүние
арақатынастары бір-бірімен жаңа байланыста қаралған сайын, сыртқы
материалдық әлем және ішкі рухани дүние туралы түсініктер тиянақталынады.
Осыдан келіп дүниеге көзқараста, біріншіден, әлем, табиғат және қоғам
туралы, олардың бірлігі туралы, екіншіден, адам және оның дүниедегі орны
туралы, үшіншіден, болмыс пен болашақтың мән-жайы туралы көңілге қонымды
түсініктер қалыптаса бастайды.
Дүниетанымның тұтастығын құрастыратын негіз – білім. Білім адамның
көкірегіне қоныс теуіп, санасына ұялап, оның өмір тәжірибесінің елегінен
өтіп барып, сенімге айналады. Сенім дегеніміз – дүниеге көзқарастың түп
қазығы, бағыттаушысы, адамның өз позициясына, тоқыған ойына, істеген ісіне,
ұмтылған мұрат-мақсатына деген беріктігі. Сенімі берік адамның көзқарасы,
дүниетанымы нақты, ісі қонымды, бағыты қашан да айқын.
Дүниеге көзқарастың қалыптасуы табиғи, әлеуметтік және нақты мәдени ортаға
тәуелді. Дүниеге көзқарасты ғылыми және ғылыми емес, қарапайым деп бөлуге
болады. Сөйтіп, қарапайым дүниетанымда мифологиялық, діни және ғылыми
көзқарастар, материалистік және идеалистік ағымдар араласып жатады.
Ал тарихи тұрғыдан алғанда дүниеге көзқарастың мифологиялық,
діни, натурфилософиялық және философиялық түрлері қалыптасты.
Ежелгі дәуір мәдениетінің дүниетанымы – миф.
Миф – алғашқы қауым адамына тән ойлаудың бірінші бөлінбеген формасы. Мұнда
поэзия мен ғылымның, дін мен моральдың, рационалды әсердің элементтері бар.
Ежелгі миф-аңыздар алғашқы адамдардың тіршілігінің маңызды белгісіндей,
олардың рәміздік мазмұны арқылы адамзат қоршаған ортаны және уақытты әрі
игерді, әрі түсінді. Мифологиялық дүниетанымның кіндігі – кеңістік пен
уақытты адаммен жақындастыру талпынысы, бағдары. Мифологиялық уақытта адам
мен табиғаттың арасында алшақтық жоқ болды. Миф алғашқы адамдардың
тіршілігінің ажырамас бір бөлігі болып табылады. Миф – адамның қауымдық
санасының алғашқы қалыптасуының көрінісі. Ол ешбір құбылыстың түп негізін,
шығу себебін ашпайды. Жазулы ақпарат жоқ кезде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.