Философия және Миф

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Философия және Миф

Философия дегеніміз - адамның өзінің шеңберінен шығуға мүмкіндік беретін рухани форма. Ол адам рухының сөз арқылы болуы, өмір сүруі. Философия адамзат мәдениетінің түркі негіздеріне, оның дүниетанымдық универсийлеріне рефиксия жасау болып табылады. Бұл тұрғыдан алғанда филофофия адамдар үшін міндетті емес, тек адам әрекетін қалыптастыратын дүниетаным универсийлері ғана жалпы міндетті. Философия мәдениеттің дағдарстық кезеңдерінде орын алады, бұл жағдайда айқын философиялық тәсілдердің қажеттілігі сезіледі. Гегель: «Философия ақыл-оймен ұстап қаланған тарихи дәуір», - деп баға береді.

Миф - табиғат, қоғам және адам жөніндегі алғагқы тұрпайы фантастикалық түсініктер, ал ол алғашқы қоғамдық қауымының шеңберінде дүниеге келген. Мифтер - адамзаттың «балалық тарихындағы» туындылары. Сол кездегі адамдар мифтердегі айтылатын сиқырлы күштерге адам өзінің ықпалын тигізе алатынына кәміл сенді. Сонымен олар, жағалай қоршаған ортаны табиғаттың зор күштерін қиялдық жолмен түсінген және игеруге трысты. Мифтердің ерекшеліктері:

Қоғамдық сананың синкретикалық түрі
Жағалай қоршаған ортаны антропоморфизациялау
Мифте әлі ғылыми ұғымдар жоқ

Мифология - философияның алғашқы формасы, қайнар көзі, философияның бастамасы.

Философия бір уақытта дүние жүзінің үш жерінде - Қытай, Үнді, Грецияда дүниеге келген. Философияның мәселелері бір болғанымен, бұл үш цивилизация оларға үш түрлі жауап береді. Осы үш ұлы цивилизациялардың мифтері мен мифологиясының ерекшеліктеріне тоқталып өтсек.

Ежелгі Үнді мифологиясы

Үнді халқының ерекшеліктерінің бірі - оның өте бай мифологиясында. Жер бетіндегі бірде-бір халықтың аңыздарын, Үнді аңыздарымен салыстыруға болмайды. Үнді аңыздарында 3000 артық құдай кейіпкері суреттелген. Олар да адамдар сияқты сүйінеді, күйінеді, туады, қартаяды, соғысады, бір-біріне көмектеседі, т. с. с.

Үнді мифологиясындағы негізгі құдайлар мен ұғымдар.

Индира

Найзағайдың, күн күркіреудің құдайы

Индира: Митра

Найзағайдың, күн күркіреудің құдайы: Күн құдайы

Индира: Варуна

Найзағайдың, күн күркіреудің құдайы: Аспан құдайы

Индира: Агни

Найзағайдың, күн күркіреудің құдайы: От құдайы

Индира: Яма

Найзағайдың, күн күркіреудің құдайы: Өлім құдайы

Индира: Тапас

Найзағайдың, күн күркіреудің құдайы: Дене іңкәрі жылылық

Индира: Рита

Найзағайдың, күн күркіреудің құдайы: Ғарыштағы тәртіп

Индира: Пуруша

Найзағайдың, күн күркіреудің құдайы: Ғарыш адамы, рух

Индира: Карма

Найзағайдың, күн күркіреудің құдайы: Адам тағдырын құрайтын жан-дүние

Индира: Сансара

Найзағайдың, күн күркіреудің құдайы: Ғарыштағы қысылған, күйзелген жан-дүние әлемі

Индира: Мокша

Найзағайдың, күн күркіреудің құдайы: Бұл дүниедегі азаптан құтылып дүниежүзілік рухқа қосылуға мүмкіншілік алу

Индира: Дхарма

Найзағайдың, күн күркіреудің құдайы: Заң мен әділет құдайы

Үнді мифологиясындағы негізгі кітаптар: Ригведа, Упанишада, Махабрада, Бхабагита, т. с. с. Үнділер дүниенің пайда болуын - Пуруша ғарыш адамымен байланыстырады. Құдайлар оны құрбандыққа шалып, оның денесінен дүние пайда болады. «Пуруша неше бөлікке бөлінді? Оның аузы мен бөксесі, қолы мен аяғы, не нәрсеге айналды? Оның аузы - Бхарманға, қолы - Кшатриге, бөксесі - Вайшиге, аяғы - Шудраға айналды. Ай-ойынан, күн-көзінен, кіндігінен - кеңістік, тынысынан - жел, басынан - аспан, аяғынан - жер. Осылай дүниеге келді», - дейді Ригведа.

Ал, Упанишадаға келер болсақ, денесінен дүниені жаратқан Брахман дейді. «Брахман - ең бірінші құдай. Бәрін жаратқан, бәрін сақтайды». Ол дүниенің ең басты себебі байланыстырушы. Оны қалай танып білуге болады? - деген сұраққа «Неки, неки». «Ол емес, ол емес» - деген жауап береді. Ол танылдмайды, бұзылмайды, ауыспайды, байланбайды . . .

Үнді мифологиясында адам - табиғаттың өсімдік пен жануар сияқты ажырамас бөлігі ретінде қаралды. Адам - дене мен жаннан тұрады. Адам дүниеге келгенде оның бойына жан келіп кіреді және ол сол адамның кармасын анықтайды. Мысалы, егер сәбидің денесіне қылмыскердің жан-дүниесі ұяласа, онда ол өсе келе қылмысқа баруы мүмкін, бірақ ол өзін дұрыс ұстап, әрқашанда өзінің рухани тазалығын сақтаса, Мокшаға саядай тұтыну дәрежесіне көтеріліп, бұрынғы кармасынан айрылып, аспандағы рухқа қосылып, мәңгілікке жетуі мүмкін.

Мифологиядағы моральдік мәселелерге келер болсақ, онда дүниеге байланбау кемдерге көмектесу, еш нәрсені жәбірлемеу, өтірік айтпау сияқты талаптарға көп көңіл бөлген адам байлыққа қуанбау керек: біз байлыққа ие бола аламыз ба? Егер сені көрсек - Яма (Өлім құдайы) «Менің білетінім - байлықта тұрақтылық жоқ, өйткені мәңгілікке уақытшамен жетуге болмайды» деген дана сөздерді Үнді мифологиясында табуға болады.

Үнді мифологиясының негізгі қағидалары соңына пайда болған философиялық көзқарастарға өзінің зор әсерін тигізді.

Грек мифологиясы

Грек мифологиясы - осы күнгі уақытқа дейін адамзатгы таңғалдыратын мәдени құбылыс. Ол - бүкіл Европа өркениетінің іргетасына сіңген, бүкіл ағарған адамзаттың рухани өміріне осы уақытқа дейін ықпалын тигізіп, шығармашылық шабыт туғызатын көне мәдениет туындылары.

Грек мифологиясынан сонау көне замандағы адамдардың өмір-салтын, олардың қиялдар мен үміттерін, табиғаттың құбылыстарына оның ашылмаған сырларына деген көзқарастары мен қорқыныш сезімдерін, Дүниенің қалайша пайда болғаны жөніндегі алғашқы түсініктерін байқауға болады.

Грек мифологиясының кейіпкерлері осы уақытқа дейін өнер, философия, әдебиетте қолданылады. Кейбіреулерін атап өтейік. Грек мифологиясында ең жоғарғы құдай - Зевс ,

- Кронның баласы. Ол өзінің інілері Посейдон мен Аидпен Дүниені бөліп алады. Зевсқа аспан, Посейдонға - мұхит, Аидқа жер тиеді. Зевс аспандағы бұлттарды жинап, жерге жаңбыр жаудыртып найзағайды жібереді, ол үй шаруасына көмектесетін Құдай.

Грек мифологиясында егер Эрот - махаббатың Құдайы болса, өмірдегі қуаныш пен бақытты көрсетсе, Танатос - өлім Құдайы болған. Ал оның інісі - Гипнос - ұйқы Құдайы.

Егер Афродита - сүю мен құнарлықтың әсем Құдайы болса, онда Пандора - әсем залымдықты көрсетеді. Зевстің бұйрығы бойынша, ұста құдайы Гефест Пандораны өте әсем қылып жасап шығарды. Ол адамдарға келгенде өзімен әкелген қобдишасын ашып, бүкіл залымдықтарды жер бетіне шығарып жіберді, тек қана оның түбінде үміт қалыпты.

Көне гректердің Құдайларының ішіндегі әділқазысы - Фемида, әділеттілікті қадағалап байқап отыратын - ол Дике.

Егер Эфир күн Құдайы болса, онда Нюкта - түн Құдайы. Нюкта ешкімге қосылмай жалғыз өзі алдауды, құмартуды, қайғыны, аштықты, кәрілік пен өлімді тудырыпты.

Ал адамға келетін болсақ, грек мифологиясында оның жаны (психе) және ақыл-ойы (нус) бар. Жануарлардың жаны болғанымен олардың ақыл-ойы жоқ. Нус адамдарға ғана тән құбылыс.

Адам өмірінің ұзақтығын, жасын анықтайтын құдай - ол Мойра, ал адамның тағдырын анықтайтын - Ананке. Ал Тихе деген тағдыр құдайы белгілі бір кездейсоқтықтың негізінде адамның тағдырын күрт өзгертіп жіберуі мүмкін. Адамның ақыл-ойы мен сезімінде шабыт тудыратын құдайлар - олар Музалар. Эрато - махаббат пен поэзияның, Клио - тарихтың, Мелыюмена - трагедияның, Терпсихора - бидің, Талия- комедияның, Урания - астрономияның музалары.

Оқырманның байқағанындай бұлардың бәрі қазіргі мәдениет, білім салаларында осы уақытқа шейін айтылатын кейіпкерлер.

Көне Қытай мифологиясы

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.