ХАЛЫҚТЫҚ ТӘРБИЕНІ ПАЙДАЛАНУ ЖОЛДАРЫ

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ХАЛЫҚТЫҚ ТӘРБИЕНІ ПАЙДАЛАНУ ЖОЛДАРЫ

Халық тәрбиесі баланын жас кезінен көпшіл, ынтымақшыл, өнегелі адам
болуын көздеген, баладан адамгершілік қасиетгі талап еткен. Қазіргі танда
ұл-қызымыздың білімді, әдепті, тәрбиелі, мәдениетті, бір сөзбен айтқанда
сегіз қырлы, бір сырлы азамат болуын армандаймыз. Келешекте елге ие болатын
ұрпақтың бойына біліммен қатар адамы жақсы қасиеттерді меңгерту үшін ең
алдымен мұғалімнің білімі терең, ой-өрісі бай болғаны жөн. Білім берудің
ұлттык жүйесіне ден қойып, этнопедагогика, яғни ұлтымыздын өзіне тән
педагогикалық мәдениетін жандандыру қолға алынған сәтте мектептердегі
окулықтарға көп көңіл аудару қажет деп ойлаймын.
Соңғы жылдардағы әлемдік білім беру мсн жаһандану талабына орай
жаңашылдыққа бет алған мемлекетімізде игі істер атқарылуда. Осыған
байланысты қажетті оқу-әдістемелік құралдар, жаңа оқулықтар әзірленуде.
Қазіргі таңда тіліміздің қүдіретін танытатын өрнекті сөз – ортақ
қазыналарды қалай оқытып жүрміз деген оймен окулықтарды ақтарып, ой
елегінен өткіздік. "Кітаптың бағасы арзан, іші толған маржан" демекші, орта
білім беретін мектептердің жас баланын дүниетанымына, жас ерекшелігіне сай
ауыз әдебиетінің үлгілерін (жұмбақ, жаңылтпаш, мақал-мәтелдер) көптеп
кездестіруге болады.
"Сөз асылы - мақал" дейді халық. Оны айтушылар да, тұтынушылар да
халық. Сондықтан макал – халық тәжірибесінде туған, тұжырымдалған ой-
пікірлер. Мақал-мәтелдер қазак фольклорында жасалып, сөйлеу тілінде көбірек
қолданылатын даналық католы нақыл сөздер десек қателеспейміз.
Көптеген мақалдар адам баласының еңбек ету жайында беріліп, онда
халықтың еңбекке көзкарасы байқалады. Мысалы: "Ағаш кессең, ұзын кнс,
қысқартуың оңай" деген мәтел сөздерге тәжірибесі мен көргені аз балалар
алғаш бұл жұмбакталып айтылған сөз бе деп түсінбей қалуы да мүмкін. Ойға
салып талқылай келе, өмір тәжірибесінен алынып айтылған өнегелі сөз екеніне
сүйсініп үлгі етеді. "Еңбектің наны тәтті, жалқаудың жаны тәтті", "Бір
түйір дәнде бір тамшы тер бар", "Еңбек түбі -береке", "Ердің атын еңбек
шығарады", "Еңбегін қатты болса, татқаның тәтті болар" т.б. Қазақ
мақалдарымен қатар ұлы ақын Абайдың "Енбек етсең ерінбей, тояды қарның
тіленбей" сынды нақыл сөздердің жасөспірімдерді еңбекке баулуда, еңбек
сүйгіштікке тәрбиелеуде септігін тигізері даусыз. Сондай-ақ еріншектік,
жалқаулық- кісінін соры, жаман әдет екендігін жас буынға ескертетін "Еңбек
етпесең елге өкпелеме, егін екпесең жерге өкпелеме", "Адамды еңбек асырар,
жалқаудың құтын қашырар", "Еңбектің наны тәтті, жалқаудың жаны тәтті"
сияқты мақалдар еңбекті дәріптеп, жасөспірімдерге еңбск адамын үлгі-өнеге
ете отырып, жағымсыз қасиеттерден жирентіп, жақсы мінез-құлық
қалыптастыруда еңбектің орны ерекше қастерленеді.
Білім алу, еңбек сүюшілікке дағдылану, бәрі де адамның саулығына,
жақсы тәрбиеге байланысты екені де мақалдарда толық қамтылған. "Денсаулық-
зор байлық" деп алдымен денсаулығынды сақта, саулығың жақсы болса, ойлаған
мақсатыңа жетесің деп үйретеді. Ал "Тазалык - денсаулық кепілі" екені
баршаға аян. Саулықтың негізі - таза тұрып, таза жүруге байланысты екені де
ескертіледі. Осы айтылған мақалдардың бәрі де жас буынға ой салып, өмір
танытады.
Жас ұрпақты жағымды мінез-құлыққа, өнерлі болуға, адамгершілікке
тәрбиелеудің қайнар көзі, әрине, мақал-мәтелдер. "Кекшіл болма, көпшіл
бол", "Мейірімді алғыс алады, мейірімсіз қарғыс алады", "Жақсы бала -
сүйік, жаман бала - күйік"," Үйрен жақсы әдеттен, жирен жаман әдеттен",
"Игі істер өлмейді, ізгі ойлар өшпейді", "Жігіттің құны - жүз жылқы, ары
мың жылқы", "Батырдың өмірі қысқа, даңқы ұзақ", "Бір кісі қазған құдықтан
мың кісі су ішеді", "Талабы жоқ жас та бір, қанаты жоқ құс та бір", "Қорқақ
көлеңкесінен де қоркады", т.б. мақалдар арқылы әдепсіз қылықтардан
жирендіреді, ненің жаксы, ненің жаман екенін түсіндіреді. Жас баланы
адамшылыққа, ізгілікке баули отырып, жаман әдеттен арылуға үйретеді.
Осылайша бала бойындағы кемшіліктерді атап көрсетіп, жаман мен жаксының ара-
жігін ажырата білуге, әзілдің астарындағы сын ескертпені аңғаруға үйретеді.
Мысалы: "Өтірік сөз жанға қас", "Ашу - ақылдың дұшпаны", "Күшіңе сенбе,
адал ісіңе сен", "Білмеген бүлдіреді, бүлдіреді де күлдіреді", "Қисыктың
келеңкесі де қисык", "Жаман адам - ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.