Химиялық анализ әдістері. Кобальттің қасиеттері
Жоспар
II.Негізгі бөліи.
2.1 Химиялық анализ әдістері.
2.2 Кобальттің қасиеттері.
2.3 Кобальтті анализдеу әдістері.
III.Қорытынды.
VI.Әдебиеттер.
Кіріспе.
Химиялық анализдің көптеген тэәсілдері ертеден белгілі: кеңнен металл
өндірген, әр түрлі құймалар алған, шыны қайнатқан, қағаз дайындаған,
өсімдіктең дәрілер, бояулар, хош иісті заттар және басқалар алған. Киев
Русінде пробиркалық өнер ІХ-Х ғасырлардан бастап белгілі болған, бірақ
аналитикалық химия ғылым ретінде
Мөлшерлік анализ пәні — заттың мөлшерлік құрамын анықтауға мүмкіндік
туғызатын эдістерді оқып үйрену.
Мөлшерлік анализдің — анализденетін заттың құрамына кіретін әр түрлі
компоненттердің мөлшерін, сондай-ақ анализденетін қоспаның құрам
бөліктерінің мөлшерлік арақатынасын анықтау болып табылады.
Мөлшерлік анализ көмегімен көптеген мэселелер шешіледі, олардың
негізгілері мыналар:
Заттардың атомдық, мольдік және эквиваленті массаларын анықтайды.
Зерттелетін заттар құрамына кіретін иондар мен мо-лекулалардың,
элементтердің мөлшерін анықтайды. Зерттелетін зат-та оның құрам бөліктері
қандай арақатынаста болатынын табады. Мөлшерлік анализдің мәліметтері
бойынша, құрамындағы негізгі компоненттер мен қоспаның мөлшеріне байланысты
болатын зат-тардың сапасын анықтайды. Бұл өз кезегінде заттардың қолдануға
жарайтындығын анықтауға мүмкіндік береді.
Мөлшерлік анализ көмегімен тұрақты химиялық бақылау арқылы өндірістегі
технологиялық процестердің жүргізілу дұрыстығын тексереді. Химиялық
бақылаусыз өндіріске материалдын еш қайсысы түспейді және дайын өнімнің еш
қайсысы шықпайды.
Мөлшерлік анализдің нәтижелері массалық үлеспен (%), бір литр
ерітіндідегі моль санымен, 1 кг еріткіштегі моль санымен және т. б.
көрсетіледі.
Мөлшерлік анализді химиялық сондай-ақ аспаптық әдіспен орындайды.
Мөлшерлік анализдің химиялық әдістері құрам тұрақтылық заттың массасының
сақталу, эквиваленттер негізделген (анализдің аспаптық әдісі кітаптың басқа
бөлімінде қарастырылады).
Анализдің химиялық әдістеріне гравиметриялық және тетри-метриялық әдістер
кіреді (қышқылды-негіздік, тотығу-то-тықсыздану, комплексометриялық,
тұндыра титрлеу).
Гравиметриялық анализ — құрамы анық белгілі қосылыс түрінде немесе
химиялық таза күйінде бөлінген анықталатын компоненттің массасын дәл
өлшеуге негізделген мөлшерлік анализ эдісі.
Титриметриялық анализ — анықталатын заттың берілген мөлшерімен өткізуге
жұмсалған нақты концентрациялы реактив ерітіндісінің көлемін өлшеуге
негізделген мөлшерлік анализ әдісі. Титриметриялық анализ негізінде
эквиваленттер заңы жатыр.
Титриметриялық анализге қарағанда, гравиметриялық анализ дәлірек болып
табылады. Гравиметриялық анализде анықтау қателігі 0,1—0,005%, ал
титриметриялықта — 0,1—0,05% болады. Бірақ гравиметриялық анализ ұзағырақ
орындалады (бірнеше сағаттан бірнеше тәулікке дейін). Гравиметриялық
анализге қарағанда, титриметриялык анализдің артықшылығы анализді өте
жылдам орындау (экспрестігі) болып табылады.
Гравиметриялық және титриметриялық әдістер аналитикалық химияның
классикалық әдістері болып табылады, олар ғылыми зерттеулерде, завод
лабораториясының тәжірибесінде жан-жақты қолданылады. Оларды тамақ
өндірісінің технологиялық бақылауында: өнімдердің зольдігін (күлдігін) және
ылғалдығын, қышқылдығын, қант мөлшерін, белокты, күкіртті қышқылды, судың
кермектігін жэне т. б. анықтау үшін кеңінен пайдаланады.
Мөлшерлік анализдің маңызды операцияларының бірі аналити-калық таразыда
жүргізілетін массаны өлшеу болып табылады.
Қазіргі уақытта химиялық анализде қолданылатын ең қажетті және ең дәл
өлшегіш аспап — аналитикалық таразы. Химиялық анализде таразының бес түрі
қолданылады.
1. Технологиялық (техникалық) таразыны заттар мен нәселерді
1 кг-га дейін 0,01 г дэлдікпен жуықтап өлшеуге пайдаланады.
2. Аналитикалық таразыны шекті жүгі 200 г дейінгі, 0,0001 г
далдікпен.
3. Жартылай микроаналитикалық таразы шекті жүгі 100 г жәе
0,01 мг дәлелдікпен.
4. Микроаналитикалық таразы шекті жүгі 20 г жэне 0,0001 мг
дәлдікпен.
5.Ультромикротаразы шекті жүгі 1 г жэне 0,000001 мг
дәлдікпен.
Аталған аналитикалық таразылардың түрлерін бір табақты жэне екі табақты
деп бөледі.
Екі табақты (рычагты) аналитикалық таразының, технохимия-лықпен бірге,
жұмысшы (негізгі) бөлшектері бірдей болады, олар тек
қана размерлерімен, детальдарының даярлану дәлдігімен және кейбір қосымша
тетіктермен, демек өлшеудің дэлдігі жэне жыл-дамдығымен, шекті жүгімен
ерекшеленеді.
АВ-200 аналитикалық таразысы. Таразы шыны футляр ішіне жинақталған, оның
екі жағындағы есіктері ашылады және алдыңғы қабырғасы көтеріледі . Олар тең
иінді рычаг болып келетін 1 күйентеден түрады, куйентенің ортасына қырлары
төмен қаратылған металл немесе агат призма 2 орналасқан.
Сегізінші қосымша топшаны немесе VIII В тобын темір Ғе, кобальт Со,
никель N1, рутений Rи, родий Rһ, палладий Рd, осмий Оз, иридий Іг, платина
Рt қүрайды. Бүл тоғыз элемент үқсастық қасиеттеріне қарай үш үштікке
бөлінеді. Бірінші үштікке темір, ко-бальт, никель, екінші үштікке рутений,
родий, палладий, үштікке осмий, иридий, платина жатады.
Бұл элементтердің барлығы да металдар, олардың сыртқы қабатының s-
қабатшасындағы электрондары екіден артық болмайды және кезекті электрондары
сырттан санағанда екінші қабаттың d-қабатшасында орналасады.
Бұл металдар басқа элементтермен химиялық байланыс түзуге сыртқы d-
электрондарын жұмсау арқылы валенттіліктерін 2-ден 8-ге дейін әсіре алады.
Осыған сәйкес сегізінші қосымша топша элементтерінің химиялық
қосылыстардағы тотығу дәрежелері 2+-тен 8+-ке дейін артуға мүмкіндіктері
бар, бірақ рутений мен осмийден басқалары көбінесе 2+, 3+, 4+ тотығу
дәрежелерін көрсетеді.Ұқсас болғандықтан темір,кобальд,никільді темір
үштігіне біріктіреді де, ал қалған алты металды платиналық металдар деген
атпен қарастырады.
Кобальт дербес күйде жер қыртысында болмайды, метеориттерде кездеседі.
Табиғатта күкіртті мышьякты қосылыстар түрінде, никельдің, темірдің сондай
қосылыстарымен аралас кездеседі, мысалы кобальт СоАs8, шмальтит СоАs2.
Кобалыты алу өте қиын. Өйткені ең алдымен никельмен екеуін темірден,
сонан соң бірінен бірін ажырату керек, сонымен қатар бұл үш металдың
қасиеттерінде көп ұқсастық бар.
Кобальт күмістей ақ, жалтыраған металл. Ауа мен судың әре-кетіне берік.
Сұйық қышқылдарда ериді.
Кобалытың радиоактивті изотопы Со —60 бар, жартылай ыдырау мерзімі 5 жыл.
Бұл кобальттан өте күшті түрде ү— сәулелері шығады, сондықтан металдардың
дефектоскопиясында (металдардың қалың қабатындағы ақауларын табу),
медицинада қауіпті ісіктерді емдеуде қолданылады.
Кобальт құймалар құрамына кіретін маңызды металдың бірі, ол құймаларға
ерекше қаттылық қасиет береді, мысалы стеллит деген құйма (Сг —15—35%,
\У—10—25%, Со—40—60% (не №), С—0,5— 2,5%, қалғаны темір) жоғары
температураға шыдамды тез кесетін құралдар жасауға жұмсалады. Победит —
біздің елімізде шығарылған аса қатты құйма, белгілі құймалардың ең
қаттысының бірі (қаттылығы 9,7—9,9). Мұның да құрамында 10% Со бар.
Кобальттың қосылыстарын көк бояу жасауға қолданады.
Кобальт екі және үш валентті болады. СоО — кобальт (II) о кс и д оның
гидроксиді Со(ОН)2-нің негіздік қасиеті бар. Кобальтта аралас оксид Со304
бар, ол Со203-СоО-кобальт (II), (III) оксидтері. Бұлардан басқа Со02 бар.
Ішіндегі ең ... жалғасы
II.Негізгі бөліи.
2.1 Химиялық анализ әдістері.
2.2 Кобальттің қасиеттері.
2.3 Кобальтті анализдеу әдістері.
III.Қорытынды.
VI.Әдебиеттер.
Кіріспе.
Химиялық анализдің көптеген тэәсілдері ертеден белгілі: кеңнен металл
өндірген, әр түрлі құймалар алған, шыны қайнатқан, қағаз дайындаған,
өсімдіктең дәрілер, бояулар, хош иісті заттар және басқалар алған. Киев
Русінде пробиркалық өнер ІХ-Х ғасырлардан бастап белгілі болған, бірақ
аналитикалық химия ғылым ретінде
Мөлшерлік анализ пәні — заттың мөлшерлік құрамын анықтауға мүмкіндік
туғызатын эдістерді оқып үйрену.
Мөлшерлік анализдің — анализденетін заттың құрамына кіретін әр түрлі
компоненттердің мөлшерін, сондай-ақ анализденетін қоспаның құрам
бөліктерінің мөлшерлік арақатынасын анықтау болып табылады.
Мөлшерлік анализ көмегімен көптеген мэселелер шешіледі, олардың
негізгілері мыналар:
Заттардың атомдық, мольдік және эквиваленті массаларын анықтайды.
Зерттелетін заттар құрамына кіретін иондар мен мо-лекулалардың,
элементтердің мөлшерін анықтайды. Зерттелетін зат-та оның құрам бөліктері
қандай арақатынаста болатынын табады. Мөлшерлік анализдің мәліметтері
бойынша, құрамындағы негізгі компоненттер мен қоспаның мөлшеріне байланысты
болатын зат-тардың сапасын анықтайды. Бұл өз кезегінде заттардың қолдануға
жарайтындығын анықтауға мүмкіндік береді.
Мөлшерлік анализ көмегімен тұрақты химиялық бақылау арқылы өндірістегі
технологиялық процестердің жүргізілу дұрыстығын тексереді. Химиялық
бақылаусыз өндіріске материалдын еш қайсысы түспейді және дайын өнімнің еш
қайсысы шықпайды.
Мөлшерлік анализдің нәтижелері массалық үлеспен (%), бір литр
ерітіндідегі моль санымен, 1 кг еріткіштегі моль санымен және т. б.
көрсетіледі.
Мөлшерлік анализді химиялық сондай-ақ аспаптық әдіспен орындайды.
Мөлшерлік анализдің химиялық әдістері құрам тұрақтылық заттың массасының
сақталу, эквиваленттер негізделген (анализдің аспаптық әдісі кітаптың басқа
бөлімінде қарастырылады).
Анализдің химиялық әдістеріне гравиметриялық және тетри-метриялық әдістер
кіреді (қышқылды-негіздік, тотығу-то-тықсыздану, комплексометриялық,
тұндыра титрлеу).
Гравиметриялық анализ — құрамы анық белгілі қосылыс түрінде немесе
химиялық таза күйінде бөлінген анықталатын компоненттің массасын дәл
өлшеуге негізделген мөлшерлік анализ эдісі.
Титриметриялық анализ — анықталатын заттың берілген мөлшерімен өткізуге
жұмсалған нақты концентрациялы реактив ерітіндісінің көлемін өлшеуге
негізделген мөлшерлік анализ әдісі. Титриметриялық анализ негізінде
эквиваленттер заңы жатыр.
Титриметриялық анализге қарағанда, гравиметриялық анализ дәлірек болып
табылады. Гравиметриялық анализде анықтау қателігі 0,1—0,005%, ал
титриметриялықта — 0,1—0,05% болады. Бірақ гравиметриялық анализ ұзағырақ
орындалады (бірнеше сағаттан бірнеше тәулікке дейін). Гравиметриялық
анализге қарағанда, титриметриялык анализдің артықшылығы анализді өте
жылдам орындау (экспрестігі) болып табылады.
Гравиметриялық және титриметриялық әдістер аналитикалық химияның
классикалық әдістері болып табылады, олар ғылыми зерттеулерде, завод
лабораториясының тәжірибесінде жан-жақты қолданылады. Оларды тамақ
өндірісінің технологиялық бақылауында: өнімдердің зольдігін (күлдігін) және
ылғалдығын, қышқылдығын, қант мөлшерін, белокты, күкіртті қышқылды, судың
кермектігін жэне т. б. анықтау үшін кеңінен пайдаланады.
Мөлшерлік анализдің маңызды операцияларының бірі аналити-калық таразыда
жүргізілетін массаны өлшеу болып табылады.
Қазіргі уақытта химиялық анализде қолданылатын ең қажетті және ең дәл
өлшегіш аспап — аналитикалық таразы. Химиялық анализде таразының бес түрі
қолданылады.
1. Технологиялық (техникалық) таразыны заттар мен нәселерді
1 кг-га дейін 0,01 г дэлдікпен жуықтап өлшеуге пайдаланады.
2. Аналитикалық таразыны шекті жүгі 200 г дейінгі, 0,0001 г
далдікпен.
3. Жартылай микроаналитикалық таразы шекті жүгі 100 г жәе
0,01 мг дәлелдікпен.
4. Микроаналитикалық таразы шекті жүгі 20 г жэне 0,0001 мг
дәлдікпен.
5.Ультромикротаразы шекті жүгі 1 г жэне 0,000001 мг
дәлдікпен.
Аталған аналитикалық таразылардың түрлерін бір табақты жэне екі табақты
деп бөледі.
Екі табақты (рычагты) аналитикалық таразының, технохимия-лықпен бірге,
жұмысшы (негізгі) бөлшектері бірдей болады, олар тек
қана размерлерімен, детальдарының даярлану дәлдігімен және кейбір қосымша
тетіктермен, демек өлшеудің дэлдігі жэне жыл-дамдығымен, шекті жүгімен
ерекшеленеді.
АВ-200 аналитикалық таразысы. Таразы шыны футляр ішіне жинақталған, оның
екі жағындағы есіктері ашылады және алдыңғы қабырғасы көтеріледі . Олар тең
иінді рычаг болып келетін 1 күйентеден түрады, куйентенің ортасына қырлары
төмен қаратылған металл немесе агат призма 2 орналасқан.
Сегізінші қосымша топшаны немесе VIII В тобын темір Ғе, кобальт Со,
никель N1, рутений Rи, родий Rһ, палладий Рd, осмий Оз, иридий Іг, платина
Рt қүрайды. Бүл тоғыз элемент үқсастық қасиеттеріне қарай үш үштікке
бөлінеді. Бірінші үштікке темір, ко-бальт, никель, екінші үштікке рутений,
родий, палладий, үштікке осмий, иридий, платина жатады.
Бұл элементтердің барлығы да металдар, олардың сыртқы қабатының s-
қабатшасындағы электрондары екіден артық болмайды және кезекті электрондары
сырттан санағанда екінші қабаттың d-қабатшасында орналасады.
Бұл металдар басқа элементтермен химиялық байланыс түзуге сыртқы d-
электрондарын жұмсау арқылы валенттіліктерін 2-ден 8-ге дейін әсіре алады.
Осыған сәйкес сегізінші қосымша топша элементтерінің химиялық
қосылыстардағы тотығу дәрежелері 2+-тен 8+-ке дейін артуға мүмкіндіктері
бар, бірақ рутений мен осмийден басқалары көбінесе 2+, 3+, 4+ тотығу
дәрежелерін көрсетеді.Ұқсас болғандықтан темір,кобальд,никільді темір
үштігіне біріктіреді де, ал қалған алты металды платиналық металдар деген
атпен қарастырады.
Кобальт дербес күйде жер қыртысында болмайды, метеориттерде кездеседі.
Табиғатта күкіртті мышьякты қосылыстар түрінде, никельдің, темірдің сондай
қосылыстарымен аралас кездеседі, мысалы кобальт СоАs8, шмальтит СоАs2.
Кобалыты алу өте қиын. Өйткені ең алдымен никельмен екеуін темірден,
сонан соң бірінен бірін ажырату керек, сонымен қатар бұл үш металдың
қасиеттерінде көп ұқсастық бар.
Кобальт күмістей ақ, жалтыраған металл. Ауа мен судың әре-кетіне берік.
Сұйық қышқылдарда ериді.
Кобалытың радиоактивті изотопы Со —60 бар, жартылай ыдырау мерзімі 5 жыл.
Бұл кобальттан өте күшті түрде ү— сәулелері шығады, сондықтан металдардың
дефектоскопиясында (металдардың қалың қабатындағы ақауларын табу),
медицинада қауіпті ісіктерді емдеуде қолданылады.
Кобальт құймалар құрамына кіретін маңызды металдың бірі, ол құймаларға
ерекше қаттылық қасиет береді, мысалы стеллит деген құйма (Сг —15—35%,
\У—10—25%, Со—40—60% (не №), С—0,5— 2,5%, қалғаны темір) жоғары
температураға шыдамды тез кесетін құралдар жасауға жұмсалады. Победит —
біздің елімізде шығарылған аса қатты құйма, белгілі құймалардың ең
қаттысының бірі (қаттылығы 9,7—9,9). Мұның да құрамында 10% Со бар.
Кобальттың қосылыстарын көк бояу жасауға қолданады.
Кобальт екі және үш валентті болады. СоО — кобальт (II) о кс и д оның
гидроксиді Со(ОН)2-нің негіздік қасиеті бар. Кобальтта аралас оксид Со304
бар, ол Со203-СоО-кобальт (II), (III) оксидтері. Бұлардан басқа Со02 бар.
Ішіндегі ең ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz