Айналмалы қозғалысты ұйымдастыру. Қозғалысты реттеудің техникалық құралдары

Пән: Транспорт
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Курстық жұмыс

Тақырыбы: Айналмалы қозғалысты ұйымдастыру.Қозғалысты реттеудің техникалық құралдары.

Орындаған: Тексерген:
тобының студенті (қолы) ________

(қолы)________ Комиссия:
(Бағасы) (күні) _____________ __________ ______ __________ (ФИО) (қолы) _____________ _________
(ФИО) (қолы)

Семей -2018

Курстық жұмыс мазмұны:
І Кіріспе---------------------------- ----------------------------------- ----------------------------------- ----------------------------------3 -4
ІІ Негізгі бөлім------------------------------ ----------------------------------- ----------------------------------- -----------------5-18
2.1 Айналмалы жол қозғалысын ұйымдастыру ----------------------------------- ---------------------5-9
3 Қозғалысты реттеудің техникалық құралдары-------------------------- ---------------------------9-11
3.1 Жол қозғалысын реттеудің тарихы----------------------------- ----------------------------------- ----11-12
3.2 Техникалық құралларды енгізу мен пайдалану-------------------------- -----------------------12-13
3.3 Жол қозғалысын реттеудің техникалық құралдары-------------------------- --------------13-14
3.4 Жол қозғалысын жол белгілері арқылы реттеу----------------------------- --------------------14-16
3.5 Жол қозғалысын жол таңбаларымен реттеу----------------------------- ---------------------------17-18
IV Қорытынды-------------------------- ----------------------------------- ----------------------------------- -------------------------19
V Қолданылған әдебиеттер тізімі----------------------------- ----------------------------------- ----------------------20

І Кіріспе
Автокөліктердің көбеюі қозғалыс қарқындылығының өсуіне және жол жүктемесінің артуына әкеледі. Қозғалыс қарқындылығының артуы жол желісінің ұзындығынан айтарлықтай алда болатыны сөзсіз. Осының салдарынан жол жағдайлары нашарлайды, ЖКО саны артады, жол жұмысының тиімділігі төмендейді. Автокөлік жолдарында өте қауіпті аймақ болып, өткізу қабілеті айтарлықтай азаятын және автокөлік жылдамдығы төмендейтін бір деңгейдегі қиылыстар саналады. Сол себепті автокөлік жол желісін жетілдіру, қиылыстарды қайта жабдықтау басты мәселеге айналып отыр .
Көшелер мен жолдардың қиылысуы - көше-жол желісінің ең қауіпті учаскелері болып табылады. Бұларда ЖКО, соның ішінде реттелмеген қиылыстарда жаяу жүргіншілерді қағу қауіптілігі туындайды. Реттелетін қиылыстар барынша қауіпсіз болып табылады, бірақ олар көлік ағымын тежейді. Екі деңгейдегі қиылыстар қозғалыс талаптарына барынша жауап беретін, қиылыстардың тиімді түрі болып саналады. Бірақ олардың салынуы үлкен қаржыны талап етеді, сонымен қатар олар тек жоғары қарқынды қозғалыс кезінде ғана экономикалық тиімді болып есептеледі.
ЖКО-ның көп бөлігі негізінен көше жол желісінің қомақты бөлігін алатын реттелмейтін қиылыстарда кездеседі. Қозғалыс қарқындылығы жоғары бір деңгейлі қиылыстарда жол беру міндетімен автокөліктің күту уақыты айтарлықтай созылмалы болуы мүмкін . Бұл жол қозғалысына қатысушылардың уақытты қысқарту мақсатымен әр түрлі жағдайларды қарастыруға итермелейді. Қиылыстардың орналасуы, оған кіру мен маневр жасау жағдайы қауіпті жағдайды туғызады, соның салдарынан қозғалыстың жалпы сипаты бақылауға бағынбай кетеді. Қазақстан Республикасының жол полициясының статистика мәліметтеріне сәйкес ЖКО-ның 40% бір деңгейлі қиылыстарда болады екен. Халықаралық статистика мәліметтеріне сәйкес реттелмейтін қиылыстарды кіші және орташа диаметрлі айналмалы қиылыстар түрінде қайта жабдықтау апаттылықты 40-80% төмендетеді. Бұл Заманауи айналмалы қиылыс терминін кеңінен қолданысқа енгізді. Осы терминмен айналмалы жүргін бөлігінде қозғалыс басымдылығына ие болатын, ұзын өлшемді көлік құралдарының жүрісін және жаяу жүргіншінің қауіпсіз қозғалысын қамтамасыз ететін кіші және орташа диаметрлі айналмалы қиылыс түрі анықталады. Мұндай айналмалы қиылыстар АҚШ-та, Канадада, Батыс Еуропа елдерінде, Жаңа Зеландия, Израилде кеңінен қолданысқа енді. Заманауи айналмалы қиылыстарының кеңінен қолданылуы келесі сандық нәтижелермен негізделеді: ағылшын баспа мәліметтері бойынша Ұлыбританияда мұндай 5000 қиылыс, Францияда 1994 жылдың соңында 12080 заманауи айналмалы қиылыс, ал ол 2005 жылы 27000 артқан.

ІІ Негізгі бөлім
2.1 Айналмалы жол қозғалысын ұйымдастыру
Айналмалы қозғалысты қолдану ЖКО санын мағыналы түрде азайтып, өткізу қабілеті мен өту уақытын арттырады . Сонымен қатар олардың салыну құны әртүрлі деңгейдегі қиылыстарды салуға қарағанда бірнеше есе арзан. Осы қасиеттерінің арқасында айналмалы қиылыстардың қолданылуы көп елдерде кеңінен етек алды, өйткені бұл көп қаражат жұмсамай жол жағдайын жақсартуға мүмкіндік береді. Бұған қоса айналмалы қозғалыстың дұрыс ұйымдастырылуы толығымен немесе бөлшектей көлік ағымының қиылысуын, кезекпен қосылу мен ауытқу арқылы болдырмайды. Сонымен қатар мұнда болған жол-көлік оқиғаларының салдары жеңіл болады, сондықтан қиылыстың бұл түрі аз қауіпті болып саналады.

1-кесте Кішкене және орта диаметрлі айналмалы қиылыс түрлері

Әлемдік ЖҚҰ тәжірибе сараптамасы қозғалыс қауіпсіздігін жоғарлатудың тиімді әдістерінің барына куә бола алады. Ең тиімдісі болып реттелмейтін қиылысты заманауи айналмалы қиылыс ретінде қайта жабдықтау болып табылады.Қиылысты айнамалы қиылыс ретінде қайта жабдықтау ЖКО санын айтарлықтай азайтады, демек әлемдік тәжірибеде кеңінен қолданыс алып отырған бұл әдістің тиімді екенін көруге болады.

2-кесте Қиылыс түрлеріне байланысты ЖКО көрсеткіштері

Заманауи кішкене айналмалы қиылыстарды қолдану және жобалау ерекшеліктері Ұлыбританияның жол басқармасында толық ұсынылған. Кішкене айналмалы қиылысқа орталық аралшықтың радиусы 4 м болатын қиылыстар мен жанасулар жатады. Бұл жағдайда орталық аралша борттық таспен жабдықтылмайды. Ұлыбританияның көлік департаменті кішкене айналмалы қиылыстарға келесідей анықтама береді. Кішкене айналмалы қиылысқа көлік құралдарының, диаметрі 1-4 м болатын ақ шеңберлі белгі бойымен қиылыстағы жол қозғалысын ұйымдастыру түрі жатады. Ұзын өлшемді (жүк көлігі, автобус, автопоезд) көлік құралдарына аралшықты қиып өтуге қозғалыс ережесі рұқсат етеді. Кішкене айналманың өлшемі мен төмен
бағасы оны жергілікті көше жол желісінде кеңінен қолдануға мүмкіндік береді. Кейбір елдерде, соның ішінде Қазақстанда орталық аралшасы белгімен ғана белгіленетін кішкене айналманы салу тәжірибесі төмен және ол жол ережесін бұзуға себеп болуы мүмкін. Сондықтан Қазақстан тәжірибесіне шағын айналмалы қиылыстарды қолдануға көбірек назар аударып отырмыз, оның өлшемі де айтарлықтай үлкен емес, және орталық аралша борттық таспен салынады, ал бұл тәртібі төмен жүргізушілер үшін аса маңызды болып табылады. Шағын айналмалы қиылыстардың артықшылықтарына келесілерді жатқызуға болады:
· Шағын айналмалы қиылыстар аудан секілді екі жолағы бар магистральды көшелердегі қызыл сызықты өлшеміне және жергілікті көшелерге салына алады.
· Шағын айналмалы қиылыстардың орталық аралшаны қолдану конструкциясы (Англия, Германия, АҚШ, Франция) ұзын өлшемді көлік құралдарының қозғалысын шектемейді. Орталық аралшадағы ені 1-2 м болатын еңісті шеткі жолақ жүк көліктері мен автобустардың кіруіне мүмкіндік береді.
Американдық нормаларға сай қалалық шағын айналмалы қиылыстардың геометриялық өлшемдері :
· есептік қозғалыс жылдамдығы - 25 кмсағ;
· сыртқы диаметрі - 25-30 метрге шейін;
· тәуліктік қозғалыс қарқындылығы - 15 000 авттәулік дейін.

Шағын айналмалы қиылыстардың минимальды геометриялық өлшемдері: орталық аралшаның радиусы - 5 м; апрон ені - 4 м; айналмалы жүргін бөлігіне кіру ені - 5,7 м; айналмалы жүргін бөлігіне кірудегі оң жақ шетінің дөңгелектену радиусы (тоқтау сызығында) - 10 м; айналмалы жүргін бөлігінің ені - 6 м; сыртқы радиусы - 15 м;
Жол қозғалысының қауіпсіздігі еліміздегі автокөлікті пайдаланудағы басты мәселелердің бірі болып табылады. Қазақстан Республикасының жол қозғалысын ұйымдастыру тәжірибесінде айналмалы қиылыстарды қолдану деңгейі төмен. Әлемдік тәжірибе бойынша айналмалы қиылыстардың қауіптілікті төмендетудің тиімді әдісі болып табылатынын, басқа да көрсеткіштер бойынша ЖҚҰ сапасын арттыратынын дәлелдейтін зерттеулер маңызды болып отыр.

3 Қозғалысты реттеудің техникалық құралдары
3.1 Жол қозғалысын реттеудің тарихы
Жол қозғалысын реттеу деп әдетте, қозғалыс қауіпсіздігін және жылдамдықты жоғарылатуға бағытталған ұйымдастыру - техникалық іс - шараларының жүйесін түсінеді. Іс - шаралар жол - көлік оқиғаларын ұқыптылықпен зерттеудің негізгі жасыланады. Реттеу белгілі - бір жылдамдықта тиым салу немесе басып озуды шектеу, аялдамалардың және тұрақтардың, белгілі бір маневрлердің және т. б. жобаларының, көлік құралдарын уақыт мезгілінде орналастыруын бөлу жолымен іске асады.
Жол қозғалысын реттеудің негізгі құралдары болып бағдаршамдық сигналдау, жол және жолақ белгілері табылады. Қалалық қарқынды қозғалыс жағдайында ең тиімді реттеу құралы болып, қақтығысушы көліктер онымен қоса көлік және жүргінші ағындарын уақыт кеңістігінде дұрыс бөлуді қамтамасыз ететін, бағдаршамдық сигналдау табылады.
Жол қозғалысын техникалық реттеуінің даму тарихы 1868 жылдан басталады. Сол жылы Лондон қаласында семафор типті алғашқы құрылғы пайда болды. Уақыт өте келе бұл құрылғы жаңартылды. Оның түсетін қызыл және жасыл жарық фильтрлері бар, жанғыш газбен жұмыс істейтін шамдары болды. 1914 жылы Кливленд қаласында (АҚШ), одан кейін 1918 жылы Нью - Йорк және Чикаго қалаларында қолмен басқарылытын бірінші бағдаршамдар пайда болды. Бастапқыда бұл бағдаршамдардың екі сигналы болды: жасыл және қызыл. Сары сигналдың функциясын полицейдің ескерту ысқырығы атқарды. 1918 жылы Нью - Йоркте үш түсті бағдаршамдар шыға бастады.
20 - шы жылдары Москва көшелерінде жол қозғалысын реттеуге орналған бірінші қондырғылар пайда болып. Бастапқыда бұл құрылғылар семофор типті болды, ал 1930 жылы Петровка және Кузнец көпірі қиылысында, сигналдары қолымен ауыстырылатын отандық бірінші үш түсті электрлі бағдаршамдар шықты.
30 - шы жылдары біраз мемлекеттер, тұрақты бұрыштық жылдамдықпен қозғалатын кезекпен сызықпен қосылатын, түрлі - түсті әйнектермен - сектор лары бар құрылып, стрелкалы бағдаршамдар орната бостады. Бұндай бағдаршамдар 1932 - 1933 жылдары Москва қаласында сынақталған болатын. Бірақ та жетілмеген конструкциясына және сигналдарының нашар ажыратуна байланысты олар, жол қозғалысын реттеу тәжірибесінде қең қолданысқа ие болған, үш түсті бағдаршамдармен ығыстырылды.Басында бағдаршамдарда жасыл сигнал жоғарыда орналысқан болатын. Бірақ кейін жақсы көрінуі үшін - жоғарыда маңыздылау қызыл сигнал орналастырылды.
Енді, 1968 жылы жол белгілері сигналдары жайындағы конвенцияға сәйкес барлық елдерде бағдаршам сигналдарының бірдей орналасуы мақұлданды: жоғардан төмен қарай - қызыл, сары, жасыл.Үш түсті сигнализациясы бар электрлі бағдаршамдарды енгізу, жол қозғалысын әжептеуір жоғарылатты. Бірақ та көп жағдайда сигналдар қомен реттеушінің көмегімен ауыстырып отырды.20 - шы жылдарда АҚШ - та қатаң уақыттық программада жұмыс істейтін, бағдаршам сигналдардын аустырып отыруға арналған арнайы автоматтар - контроллерлер енгізілген кездері болды. Қазіргі кезде контроллерлер қолмен реттеуді ығыстырды. Сол кездерге автоматтар, колік құралдарының қозғалысын жасыл толқын принципі бойынша ұйымдастыру үшін пайдаланыла бастады.1928 жылы Лос - Анжелес қаласында, ал 1930 жылы Москва қаласында, құрылысы бар бағдаршамдар арналастырылды. Москвада осыған ұқсас құрылғы, соғысқа дейінгі жылдарда соляк кошесінде сынақтан өткізілген болатын.
Электронды - есептегіш техниканы қолдану, жол қозғалысын реттеудің сапалы жана автоматты жүйесін жасауға мүмкіндік берді. Оларды қолдану жол қозғалысын тиімділеуді қамтамасыз етеді, көлік құралдарының кідірістерін төмендетеді, қозғалыс жылдамдығын және көше - жол торабының өткізу қабілетін жоғарылату.

3.2 Техникалық құралларды енгізу мен пайдалану
Қозгалысты ұйымдастырудың кабылданган стандарттарын іске асыруга қажетті техникалық құралдарды қолдану болып табылады. Келесі кезең құрылыс-монтажды жэне баптауды іске асыру жұмыстары.Техникалық кұралдарды жұмыс қалпында ұстау,оган кызмет көрсету және ағында жөндеу жұмыстары аркылы камтамасыз етіледі. Техникалық құралдардың ең көп тобы ашык ауада жұмыс істейтін перифериялық құрылғылар болып табылады. Олар әр түрлі факторлардың әсеріне тэуелді:температураның толкуы,шаң, саз, атмосфералық жауын-шашын, жел т.б.. Сондыктан техникалық құралдарды қолдану үлкен енбек сыйымдылығын қажет ететін процесс. Техникалық құралдарды енгізудің барлық кезеңдерін және олардың үздіксіз жұмыс істеуінің кажеттігі монтажды қолданысқа беру қызметі үлкен іс-шараларды орындайды. Ол:
МАИ бірге отырып,жол қозгалысын ұйымдастырудың техникалық құралдарын енгізудің кажетті материалдармен құрылғылардың сұранысын анықтаудың келешек және жылдык жобасын кұру;
- багдаршам объектілерін жэне козгалысты ұйымдастыру жүйесін жобалауға тапсырушының кызметін іске асыру;
- техникалық кұралдарды екі шетін арматураларды детіктермен бұйымдарды жасау;
- баптауды іске асыру жұмыстары;
- салушы ұйымдармен орындалып жаткан кұрылыс-монтажды жұмыстын сапасын бақылау;
- қолданыстағы техникалық кұралдарының қалпын бақылау және профилактикалық қызмет көрсету және жөндеу;
- қолданыстагы техникалық құралдарга техникалық іс-қағаздар кірістіру;
- ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.