ІІ-ІІІ ғасырлардағы германдықтардың қоныс аударуы

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Мақсаты : Жай қарапайым бір ғана гүл шоғырынан алқапты жайлаған гүлдер іспеттес осынау ерте заманан ірге тасын қалап, қарапайым халық тайпадан руға осылайша тарих сатысымен кезеңденіп көтеріліп келген герман тайпасы жайлы ой тастап, назар аудару.

Маңыздылығы : Юлий Цезарь мен Тацидтың жазбаларының көпшілік білетін, бірақ ойымыздан тыс қалған яғни біздің заманымызға дейінгі І ғасырының басы мен біздің заманымыздың І ғасырдың аяғындағы герман тайпалық қоғамдық құрылысына тоқталу.

Міндеті : орта ғасырдың басындағы герман тайпаларының қоғамдық құрылысы мен өміріндегі өзгерістергезер салу.

Тақырыптың өзектілігі : ІІ-ІІІ ғасырлардағы германдықтардың қоныс аударуы.

Тақырыптың құрылымы : Баяндама кіріспе, үш тарау, қорытынды, сонымен қатар әдебиеттер тізімі мен қосымша материалдан тұрады.

Біздің заманымызға дейінгі І ғасырдың ерте кезіндегі германдықтар Юлий Цезарьдың «Галль соғысы туралы жазбаларындағы»және онымен замандас басқа антиктік авторлардың шығармаларындағы деректер германдықтардың біздің заманымызға дейінгі І ғасырдың орта кезінде тайпалық құрылыста өмір сүргендігін дәлелдейді. Әр түрлі герман тайпаларының қоғамдық даму деңгейі біркелкі болған жоқ. Бір қатар тайпалар, әсіресе Солтүстік Германия мен Ютландияда, сол кездің өзінде -ақ отырықшы өмір сүрген. Бұл тайпалардың шаруашылығында егіншілік басты рөл атқарды. Жер өзгіз жегілген соқамен өңделіп отырды. Біздің заманымыз басталғанға дейін - ақ германдықтарда доңғалақты соқа қолданылған. [1] Кейбір герман тайпалары біздің заманымызға дейінгі І ғасырда өздері ие болғантерриторияға түбегейлі отырықтанған жоқ, бұл ішінара Цезарь соғыс негізінен германдықтарға қатысты. Оларда, римдік қолбасшылық байқалуына қарағанда, мал шаруашылығы мейлінше маңызды болған. «Олар егіншілікпен оншама ынта қойып шұғылданбайды - деп жазды Цезарь, - және негізінен сүтпен, құртпен және етпен қоректенеді». Герман тайпаларының жер өңдеу мәдениеті сол кездегі римдік жер өңдеу мәдениетінен анағұрлым артта болғанымен, Цезарь жазып отырған тайпаларда да маңызды рөл атқарған. Мұндай тайпалардың қоныс аударуы тіпті де номаттардың әдеттегі көшпенділігі емес еді. Олардың оқтын - оқтын ілгері жылжып отыруы жаңа жерге деген мұқтаждықтарынан еді, бұл егіншіліктің экстенсивті сипатымен байланысты болатын.

Империя болған едәуір тығыз байланыс германдықтарды рулық құрылыстың ыдырау процесін жеделдетті. Өндірістік күштердің өсуіне себепші болған бұл процесс, бәрінен бұрын еркін қауымдастардың арасында мүліктік жіктелістің пайда болуына, басқару органдарындағы ақсүйектер ролінің күшеюіне көрінді.

Біздің заманымыздың ІҮ ғасырының аяғында варвар тайпаларының айрықша ірі, жаппай көшуі мен олардың әдетте «халықтардың ұлы қоныс аударуы» деп аталатын Рим империясының территориясына басып кіруі басталды. Герман және герман емес варвар тайпаларының империяға шабуылы, біріншіден, олардың арасында өндірістік күштердің өсуімен байланысты мүліктік және әлеуметтік теңсіздіктің терңдеуіне және екіншіден, байлықты молайтуға, жер мен әскери олжаны иемденіп алуға тырысуынан туды.

Өндірістің дамуымен жекелеген герман тайпалары арсында айырбас пайда болды. Германдықтар көршілес халықтармен де көлемі жағынан шағын сауда жүргізіп отырды. Сауда жолдары ол кезде Рейн, Дунай мен Висла, сондай-ақ Солтүстік және Балтық теңіздерінің жағалауымен өтетін. Ішкі айырбас заттары: тұз, елтірі мен металл болды. Германияға көбнесе Рим көпестері арқылы, металл бұйымдары, сән-салтанат заттары, шарап әкелініп отырды. Балық, тері, мал, елтірі, янтарь сыртқа шығарылды. Германдықтардың шаруашылығында сауда ереулі роль атқарған жоқ.

Мүліктік теңсіздіктің пайда болуы германдықтардың қоғамдық құрылысына үлкен әсер етті. Сонымен бірге ақсүйек семьяларының пайдалануында, қатардағы қауымдастарға қарағанда, бірте-бірте жерде көп болып шықты, өйткені жер бөлісі семьялар арасында тепе-тең бөлінбей, «атақ-абыройына қарай» сірә, бұл семьялардың әлеуметтік жағдайына сәйкес бөлінсе керек.

Герман тайпаларыңың қоғамдық өмірінде пұтқа табыну дінінің қызметшілері-абыздар мен сәуегейлері белгілі роль атқарды. Абыздар жиналыстарда тәртіпті сақтады, кей жағдайларда қылмыс іс тегендерді жазаға тартты. Алайда абыздар мен сәуегейлер қоғамдық өмірде денрбес мәні болған ерекше артықшылықтары бар жік құрған жоқ.

Германдықтар Тацит тұсында мемлекетке дейінгі құрылыста өмір сүрді. Жоғары билік бұл кезде де халық жиналысының қолында қалып қойды, халық жиналысы соғыспен бітім мәселелерін және басқада аса маңызды істерді шеіп, тайпалардың ақсақалы мен әскери көсемдерін сайлады, тайпаның салтына сәйкес сот құрды. Халық жиналысынан басқа ақсақалдар кеңесі де үлкен мәнге ие болды. Бұл билік оганы мәні шамалыістерді дербес шешіп, ал неғұрлым маңыздыларын халық жиналысында талқылауға әзірлеп отырды. Сөйтіп, ақсақалдар кеңесін құрған ақсүйектердің істің барысында едәуір әсері болды.

Бұл кездегі герман тайпаларында қалыптасқан басқару ұйымын Энгельс «әскери демократия»ретінде сипаттайды. Ол соғыспен етене байланысты еді, өйткені«соғыс және соғыс ісін жүргізетін ұйым енді бұдан былай халық тұрмысының қалыпты қызыметіне айналды». Басқарудың бұл жүйесі сонымен қатар демократия болды, өйткені қатардағы қауымдаста рқоғамдық басқаруға қатысып отырды. Халық жиналысы тайпа өірінде басқарудың жоғарғы органы ретінде маңызды роль атқара берді. Жасақтардың әскери істегі маңызының өсе түскеніне қарамастан, тайпаның әскери күш қуатының негізі барлық еркін адамдардан-жауынгерлерден құралған жасақтар болып қалды. Әскери демократия, Ф. Энгельстің атап көрсеткендей, «ру құрылысының тұсында дамуы мүмкін болған басқару ұйымының анағұрлым дамыған түрі еді».

Рулық қатынастар әлі де өте күшті болды, әрі германдықтардың бейбітшілік пен соғыс кезіндегі өмірінің барлық жағын анықтады. Туысқан адамдар өлген туысының дүние мүлкін мұра етіп алуға қатысып отырды, олар жәбірлеуші үшін кек алуға және вергельд пен заң тәртібін бұзған туысы үшін айып төлеуге қатысуға міндеті болды. Соғыстағы ұрыс тәртібпі рулар мен туысқандардың топтары бойынша жасалды.

Жергілікті халықтармен жерді бөлісу Рим жер иелерінің иеліктерінің үштен бір бөлігін готтарға беру арқылы ғана жүзеге асты. Бұл жерлер бірінші кезекте Одоакрдың жолын қуушылардың есебінен готтарға бөлінді, ткезінде бұл олар италияндықтардың жер иеліктерінің үштен бір бөлігін алған болатын. Бірақ бұл жерлер, шамасы, остготтарға жеткліксіз болса керек, тағы да бұған қосымша ретінде Рим жер иеленушілердің бір бөлігінің жерлері бөліске түсті.

І тарау . Герман тайпаларының қоғамдық құрылысы

Германдықтарда да, қоғамдық дамудың дәл сондай сатысында тұрған басқа тайпалдағы сияқты, бұл кезде көбінесе егіншіліктің тыңайту жүйесі қолданылады. Мұндай жүйе жағдайында топырақтың құнарлылығын қалпына келтіру үшін жердің едәуір бөлігін ұзақ уақытқа тыңайтуға тастап, жыртылатын жер учаскілерін үнемі ауыстырып отырды.

Германдықтарда кәсіпшік те болды. Германияның кей жерлерінде шамалы мөлшерде болса да рудадан темір өндірілді; сондай - ақ мыс пен күміс кендері де болды және тұз өндіріліп отырды. Балтық теңізінің жағалауынан янтарь жиналды. Германдықтар деревня - деревня болып қоныстанды, оларда әдетте рулық қауымда тіршілік етті, дұшпандардың шабылуынан қорғану үшін, олрадың балшық дуалдары мен тосқауылдары бар бекіністері болды.

Германдықтардағы негізгі шаруашылық ұясы қауым болды. Маркстік - Лениндік тарих ғылымы қауымының бір ізгілікпен бірін - бірі алмастырған үш : 1. қандық - туыстық

2. егіншілік

3. көршілік (немесе марка) формасы болғанын ажыратады.

Цезарьдың кезінде германдықтарда қандық - туыстық қауым өріс алған болатын. Ол үшін коллективті өндіріс пен барлық жерге коллективтік меншік тән болды. Қауымның мүшелері жерді бірлесіп өңдеп отырды, жер жыл сайын (немесе бірнеше жылда бір рет) рулар - сол тайпаның қан жағынан туыс бірлестіктері арасында - қайта бөлініп отырды. «Және олардың ешқайсысының, - дейді Цезарь германдықтар туралы, - дәл өлшеп берілген жер учаскесі немесе жеке меншік иелігі жоқ; бірақ лауазымды адамдар мен ақсақалдар руларға және бірге тіршілік ететін туысқандардың топтарына қайдан және қанша жер беруді лайық көрсе, сонан және сонша жерді бөліп беріп отырады, ал бір жылдан кейін оларды басқа орынға кетуге мәжбүр етеді».

Мұндай шаруашылық жүйесіне әлеуметтік құрылым да, басқару ұйымы да сәйкес болды. Германдықтарда таптарға бөлу жоқ. Оларда мемлекет те болмады. Цезарь : «бейбіт де тайпалардың ортақ мемлекеті жоқ», - дейді. Әкімшіліктің жоғарғы органы болып халық жиналысы саналды оған қару - жарақ асынуға праволы барлық ересек еркектер қатыса алатын еді. Ру ақсақалдары негізінен сот қызметін орындады. Соғыс кезінде әскери бастық сайланып отырды. Соғыс герман қозғалысының өмірде тіпті маңызды роль атқарды. Кейбір герман тайпалары бұл кезде өзіне басқа тайпаларды бағындырып, оларды алым төлеп тұруға мәжбүр етті.

Орын алған салт бойынша көрші тайпаларға әскери шабуылдар ұйымдастыру үшін көсемдер өздеріне ілесіп жорықа шығуға ықтиярлы түрде әзір екендіктерін білдірген жауныгерлердің ішінен отрядтар құрып отырды. Бұл отрядтар әлі тұрақтылық сипатқа ие емес еді, бірақ болашақ әскери жасақтардың ұрығы болды.

Тацит кезіндегі германдықтардың қоғамдық құрылысы, біздің эрамыздың І ғасырының аяғында қарайғы германдықтардың қоғамдық дамуының деңгейі туралы римдік тарихшы Тациттың- «Германия», «Анналдар» және басқа шығармаларының негізінде, сондай- ақ археологиялық ескерткіштер бойынша пайымдауға болады. Цезарьдың уақытынан бері өткен бір жарым ғасыр ішінде германдықтардың қоғамдық құрылысы елеулі өзгеріске ұшырады: германдықтар отаршылдыққа түбегейлі көшті, егіншілік деңгейі де өсті.

Біздің заманымыздың І-ІІғасырларында темір түренді соқа таралды. Германдықтар сонымен бірге арпа, бидай, қара бидай, сұлы секілді ауыл шаруашылық дақылдарын, сондай-ақ овощ (шалқан, пияз), бұршақ тұқымдастар (жасымық, горох) пен техникалық дақылдары (зығыр, сора, вайда) өсірді. Жер өңдеу мәдениетінің жақсаруы кейбір жерлерде тіпті минералдық тыңайтқыштардың (топырақтың ізбестендіру) қолдануынан да көрінді. Бірақ егіншіліктің үлес салмағын арттыру кезінде де шаруашылықта мал өсіру маңызды роль атқара берді. Мүйізді ірі қара мал (өгіздер) -ауыл шаруашылықжұмыстары үшін, жылқы, негізінен, әскери қажеттер мен жүк тасуға пайдаланылып отырды. Ірі қара мал - сүт өнімдерін, ет, май, тері, ал ұсақ мал - оған қоса жүн беріп отырды. Кісі өлтірушінің туыстарынан өлген адамның туыстарыалатын вергельд (құн) - малдай төленіп отырды. Мал сонымен бірге қатардағы қауымдастардың ақсақалдарға беретін сыйлықтарының құрамына, күйеудің қалындығына беретін некелік сыйлығына енетін.

Германдықтарда қолөнері мен кәсіпшілік дамып отырды. Металл қорыту мен ұсталыққа қоса, германдықтар тоқуды кендір кездемелер мен жүн маталар дайындауды, қыштан бұйым жасауды білген. [2]

Германдықтар Тацит тұсында мемлекетке дейінгі құрылыста өмір сүрді. Жоғары билік бұл кезде де халық жиналысының қолында қалып қойды, халық жиналысы соғыспен бітім мәселелерін және басқада аса маңызды істерді шеіп, тайпалардың ақсақалы мен әскери көсемдерін сайлады, тайпаның салтына сәйкес сот құрды. Халық жиналысынан басқа ақсақалдар кеңесі де үлкен мәнге ие болды. Бұл билік оганы мәні шамалы істерді дербес шешіп, ал неғұрлым маңыздыларын халық жиналысында талқылауға әзірлеп отырды. Сөйтіп, ақсақалдар кеңесін құрған ақсүйектердің істің барысында едәуір әсері болды.

Бұл кездегі герман тайпаларында қалыптасқан басқару ұйымын Энгельс «әскери демократия» ретінде сипаттайды. Ол соғыспен етене байланысты еді, өйткені«соғыс және соғыс ісін жүргізетін ұйым енді бұдан былай халық тұрмысының қалыпты қызыметіне айналды». Басқарудың бұл жүйесі сонымен қатар демократия болды, өйткені қатардағы қауымдаста рқоғамдық басқаруға қатысып отырды. Халық жиналысы тайпа өірінде басқарудың жоғарғы органы ретінде маңызды роль атқара берді. Жасақтардың әскери істегі маңызының өсе түскеніне қарамастан, тайпаның әскери күш қуатының негізі барлық еркін адамдардан-жауынгерлерден құралған жасақтар болып қалды. Әскери демократия, Ф. Энгельстің атап көрсеткендей, «ру құрылысының тұсында дамуы мүмкін болған басқару ұйымының анағұрлым дамыған түрі еді».

Германдықтарды, біздің заманымыздан көп бұрын, аналық рудан аталық руға (патриархалдққа) көшу жүзеге асты. Бірақ біздің замнымыздың бірінші ғасырында аналық право бойынша ұйымдасқан рудың кейбір қалдықтары әлі сақталды. Мәселен, нағашы мен жиенің арасын байланыстырған қан жағынан жақындықтар әке мен бала арасындағы байланыстай берік деп саналды. Германдықтарда әйелдер ерекше құрметке ие болды.

Сөйтіп, Татцит сипатаған дәуірде, герман. тайпалары рулық құрылыстың жоғарғы сатысында тұрды. Бірақ германдықтарда дамудың бұл сатысындағы рулық құрылыс енді ыдырай бастаған еді. Мұны мүлік теңсіздігінің шығуы, әлі шектеулі түре болса да жерге жеке меншіктің пайда болуы, қан жағынан туыс қауымның егіншілік қаумымен ауысуы, мұрагер ақсүйектер мен мұрагер корольдік биліктің қалыптаса бастауы дәлелдейді.

Сонымен қатар мыны құнды жазба деректерден де герман тайпасы жайлы мағлұмат алуға болады:

ЦЕЗАРЬ

« ЗАПИСКИ О ГАЛЛЬСКОЙ ВОЙНЕ »

Книга І, гл. 31 . . . Арверны исекваны пригласили [на помощь] германцев за плату. Сначала германцев перешло к ним через Рейн около 15 тысяч человек. Но после того как этим диким варварам понравились и земля, и образ жизни, и богатства галлов, их переправилось очень много: в настоящее время их набралось в Галлии до 120 тысяч…

Гл. 48 …Ариовист все эти дни удерживал свою пехоту в лагере и завязывал ежедневно только конные стычки. Это был тот род сражения, в котором германцы были опытны. У них было 6 тысяч всадников и столько же пехотинцев, самых храбрых и всего войска для своей защиты: они сопровождали всадников во время сражений. Под их прикрытием всадники отступали. Если положение становилось опасным, то пехотинцы ввязывались в бой; если кто-нибудь падал с лошади, получивши тяжелую рану, они его окружали. В случаях продвижения на необычно далекое расстояние или особенно быстрого отступления их скорость благодария упражнению оказалось такой большой, что, держась за гриву лошадей, они не отствали от всадников.

Книга ІҮ, гл. 1. Следующей зимой, в год консульства Гнея Помпея и Марка Красса, германские племена узипетов и тенктеров большими массами перешли Рейн недалеко от впадения его в море. Причиной перехода было то обстоятельство, что их в течение многих лет тревожили свевы, котрые теснили их войной и мешали им возделывать поля.

Племя свевов - самое большое и воинственное из всех германских племен. Говорят, что у них сто округов и каждый [округ] ежегодно высылает из своих пределов на войну по тысяче вооруженных воинов. Остальные, оставаясь дома, кормят себя и их; через год эти [последние] в свою очередь отправляются на войну, а те остаются дома. Благодаря этому не прерваются ни земледельческие работы, ни военное дело. Но земля у них не разделена и не находится в частной собственности, и им нельзя более года оставаться на одном и том же месте для возделывания земли. …

ГАЙ ПЛИНИЙ СТАРШИЙ

«ЕСТЕСТВЕННАЯ ИСТОРИЯ»

Книга ХІ. Гл. 127. Северные варвары пьют из рогов зубра, наливая (напиток) из сосудов в оба рога, взятые с одного животного.

Книга ХҮІ. Гл. 2-4. …На севере… мы видели племена, которые зовутся большими и малыми хавками. Здесь вода в Океана ^* поднимается дважды в течение суток через равные промежутки времени и заливает огромные пространства…

Здесь живет это убогое племя, занимая либо высокое бугры, либо возвышения, сооруженные руками человеческими на уровне наибольшей высоты, которой когда-либо достигал прилив. На этих [высоких местах] расположены их хижины; когда вся окружность покрыта водой, их обитатели похожи на мореходов….

ІІ тарау. ІІ - V ғасырлардағы германдықтардың қоғамдық өміріндегі өзгерістер мен халықтардың ұлы қоныс аударуы

Германдықтардың өндірістік күштерінің өсуі өндіріс пен жер өңдеу мәдениеті құралдарын жетілдіруіден, әр түрлі қолөнердің, кәсіпшіліктердің дамуынан және неғұрлым кең таралуынан, сауданың өсуінен көрініс тапты. Темір түренді ауыр соқаны қолдану өріс алды, оны(соқа) үлкен семьялар жаңадан тазартылған жерде де, сондай-ақ бұрын егілген жерде де пайдаланылып отырды. Тырма кең таралды. Ормандардан тазарту есебінен өнделетін жердің аумағы көбейді. Мал тұқымдары жақсарды.

Рулар арасында және ру ішінде теңсіздіктің шыққанын, әдетте ерікті егіншілердің жерлерін ұстаушы болған жартылай ерікті адамдар (франктерде-литалар, юттарда-лэттер, ламгобардтарда-алодиалар) тобының бірсыпыра герман тайпаларында пайда болу фактісі дәлелдейді. Жартылай еріктілердің бұл тобына негізінен кедейленген туыстар кірді, сонымен бірге кейбір бағындырылған тайпалардың мүшелері де күруі мүмкін. Мұндай жартылай ерікті адамдардың жағдайы екі жақты болды. Өзінің қожаларына жек басы және жарым - жартылай материалдық тәуелділікте бола отырып олар мүліктік келісідер жасай алды.

Германдықтардың басқару жүйесі бұрыңғысынша әскери демократия болды. Бірақ бұл кезең үшін ақ сүйектер ролінің одан әрі күшеюі, қоғамдық өмірде қарапайым еріктілердің маңызының кемуі, әскери жасақтарға сүйенген тұқым қуалайтын корльдік билік түріндегі мемлекет белгілерінің дамуы тән қасиет болды.

Әлеуметтік экономикалық өмірдің жаңа жағдайлары мәдениетпен идиология саласында да өзгерістер тудырмай тұра алмады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.