Шетелдегі халыққа білім беру жүйесі
шетелдегі халыққа білім беру жүйесі
Қарастырылатын мәселелер:
1. Европа елдеріндегі білім беру жүйесі.
2. Азия елдеріндегі білім беру жүйесі.
3. Америка елдеріндегі білім беру жүйесі.
4. Оқушылардың үлгерімін сандық белгімен көрсетудің әр түрлі
жүйелері.
Қазақстан Республикасының білім жүйесі дүниежүзілік білім жүйесіне сәйкес
болуы тиіс. Біз соған ұмтылуымыз керек. 1999 жылғы
Қазақстан Республикасының білім туралы заңы осыны ескерген. Дүниежүзілік
білімнің, оның жүйесінің дамуына негізінен төрт факторлар әсер етеді.
Олар:
А) қоғамдық өндірістің даму деңгейі, оның ғылыми - техникалық негізін
жетілдіру:;
В) әлеуметтік саясат, ел басқарушыларының білімге деген көзқарасы;
С) тарихи тәжірибе және ұлттық ерекшелік;
Д) педагогикалық факторлар.
Жеке меншік мектептердің ақысы қымбат демесек, білім беруі өте жоғары.
Мәселен, АҚШ та мектепте оқитын ақысының бір айдағы бағасы 7 – 10
мың доллар болса, бала-бақшада 400-500 доллар, ал, университетте 17-20 мың
доллар (ол жақтағы доллардың құны біздегі доллардың құнынан 50-100 еседей
төмен). Жапонияда да осы АҚШтың деңгейіндей. 6-15
жасар балалар мектептің бірінші сатысында тегін оқыса, екінші сатысында
ақыға көшеді. Токио, Осака, Иокогама қалаларында баллардың 40-60 проценті
ақылы мектептерде оқиды.
Дамыған елдерде білім жүйесіне мемлекет жеткілікті қаржы бөледі.
АҚШта жалпы федеральдық бюджеттің 12 проценті мектепке, білім саласына
бөлінеді.
Федеральдық бюджеттен басқа білімге бөлінетін басқа да көздері бар. Ол
байлардың көмегі, салық т.б., сондықтан оларда әр оқушыға, студентке
жұмсайтын қаржының ауқымы бізге қарағанда әлдеқайда жоғары. 1988 жылы
Кеңес үкіметі бойынша бір оқушыға жылына 60 сомнан 300 сомға дейін болса,
Швецияда 1000 доллар болған.
Мектептегі муниципальдық (жергілікті) басқарудың принципін
кеңейту көзделген. АҚШ - тың федеральдық өкіметі мектептерге қаржылай және
техникалық түрде көмек көрсете отырып, олардың қызметіне шек қоймайды.
Мектеп ісін басқару жергілікті жерге берілген. Оны үлкен кеңес басқарады.
Үлкен кеңес құрамында ұстаздар, заңгерлер, өндіріс өкілдері, ата-аналар
болады. Мектептің қай бағытта, қалай дамуы солардың қолында. Бұл жүйе
Қазақстанда да бастама алды.
Бүгін дүние жүзінде мектептер әр түрге бөлінуде. Мектеп
балаларының білімге деген құштарлығ ы, қабілеті, ата-ананың жағдайы т.б.әр-
түрлі. Бастауыш мектепті балалар бірдей бастаса, 5-6 сыныптан немесе одан
жоғарғы сыныпта оқушылардың пәнге деген қызығушылықтары өзгеріп шыға
келеді. Сондықтан да орта, жоғарғы сынып оқушыларын арнап әр түрлі
бағдарлама бойынша оқыту керек.
Мұндай бөлініс жергілікті жағдайға, өндіріске де байланысты.
Мәселен, Австрияда мектептің үш түрі бар:
а) Реальдық гимназия. Мұнда оқушылар математика мен жаратылыстану пәндерін
тереңдетіп оқиды.
ә) Экономикалық реальдық гимназия. Мұнда арнайы экономикалық білімнің
негізін береді.
б) Гуманитарлық гимназия. Мұнда гуманитарлық пәндерді, әсіресе шет тілдерін
оқытады.
Австрияда кәсіптік білім беру жолы кең дамыған. 15-19-
жасар балалардың 48-пайызы сонда оқып, ауыл шаруашылығының кіші маманы,
іс қағазын жүргізуші, коммерция т.б. саладан кәсіби мамандық алады.
Аталған мемлекетте діни орындарының жеке менешік
мектептері де кең өріс алған. Оны негізінен өздері қаржыландырып,
оқушылардыің қалауынша бастауыш, орталау, орта білім береді.
Жалпы шет мемлекеттер білім туралы заңды көп өзгерпейді. Мәселен,
¦лыбритания мемлекеті 44-жылдан кейін ғана 1988 жылы білім туралы заңды
қарап өзгерістер енгізді. Оларда ескі заң бойынша оқу бағдарламаларын әр
мектеп өздері құрып келсе, енді жаңа заң бойынша бұл мәселе орталықтанды.
Бұл мемлекетте міндетті пәндердің саны онға жетеді және оның ішінде діннің
тарихы және мәдениеті бар.
Оларда жаратылыстануды екі жолмен оқытады:
а) Жалпы жаратылыстану мәселесі.
б) Сабаққа ынтасы жоғары балаларға арнап биология, физика, химия жеке
пәндер ретінде өтеді. Оқушыларды 7,11,14,16-жасында тест арқылы сыныптан-
сыныпқа көшіреді. Себебі 7-жаста бастауыштың бірінші сатысын , 11-
жаста бастауышты, 14-жаста даралап оқытуға көшіру, 16-жаста міндетті
негізгі білім беретін мектепті бітіреді.
Батыс Европада, АҚШ - та эксперименталдық мектептер де жұмыс істейді.
Мұндай мектептерді ашық мектеп дейді. Себебі бұл мектептердің шәкірттері
ұстазымен келісіп сабақты стадионда, мұражайда, алаңда, саябақта т.б.
өздеріне ыңғайлы жерде жүргізе береді. Оқушылар мұндай мектепте білімді
өз қалаулары бойынша әр түрлі пәндерден алады. Мұндай мектептерде
сабақ бағдарламасыз, басқарусыз келісім-шарт бойынша бригадалық
әдіспен өтеді. Бұл мектептерді “ашық”, “қабырғасыз”, “жабайы” деп те
атайды. Себебі сабақ ашық аспанның астында, тақтасыз, партасыз өтеді.
Германияда білім беру жүйесі ерекшелеу. Білім беру бала бақшадан басталып
негізгі бастауышпен жалғасады. Онда бастауыш мектепті “Хауптшуле”
деп атайды. Оның баламасы “бас мектеп” бастауыш мектептегі бағыт-
балаларды ойын, фантазия және оқушылардың өздерінің бастамасымен оқыту.
Алғашқы кезде апталық сағат 18-20-болса, соңына таман 30-ға жетеді. ‡шінші
сыныптан бастап пән мамандары дәріс береді.
Германияда әр жер – Ланд (облыс) өз бағдарламасымен жұмыс
істеп орталық басқаруға сүйенеді. Мәселен, Баварияда бастауыш мектептің
оқушылары неміс тілінен, әдебиеттен, математикадан, елтанудан, эстетикадан,
музыкадан, ритмикадан дәріс алады. Оқушылар белгіленген оқу жоспарымен
жұмыс істейді. Дарынды балаларға жеке оқу жұмысын ұйымдастырады. Оқудың
қорытындысы үшінші сыныпта 10 балдық жүйемен тексеріледі. ‡й тапсырмасының
көлемі 30 минуттық жұмыстан ауыспауы керек.
Бесінші сыныптан бастап оқушылар екінші сатылық мектепке көшіріледі.
Оқушылар өздерінің үлгеріміне, қабілетіне қарай түрлі мектептерге бөлінеді:
а) Грундшуле (негізгі мектеп) 5-10 сынып аралығында.
б) Реальді мектеп 5-11 сынып аралығында.
в) Гимназия.
г) Одан қала берсе өндірістік, сауда мектептері де бар.
5-6 сынып оқушылары бағдарламалы (ориентация) сынып оқушылары
болып табылады. Себебі оқушылар жоғарыда көрсетілген мектепге бөлінеді.
Шәкірттер білімдерінің жетісуіне, сапасына қарай бір
мектептен екінші мектепке ауыса береді. Негізгі мектепте оқу мерзімі 5-6
жыл, оқушылар мектепті емтихан тапсырумен аяқтайды. Егер
де оқушының орта бағасы 3 балды құрайтын болса, ол кәсіптік -
техникалық оқу орнына, өндірістік, кооперативтік мектепке немесе
реальдық мектептің 10-ыншы сыныбына түсіп оқуына құқығы бар.
Реальдық мектепте оқу мерзімі 6 жыл, 5-10 сынып аралығында. Барлық
оқу орындарынан реалдық мектептің келешегі мол. Себебі реалдық
мектептен гимназияға, кәсіптік техникалық оқу орнына немесе жалпы орта
білім беретін мектепке ауысуына болады. Реальдық мектепті
бітірушілер негізінен саудада немесе тұрмыстық қажет орындарында қызмет
істейді.
Германияда гимназия өте жақсы дамыған оқу орны. Оқушылар гимназияда 5-7, 8-
10, 11-12 сыныптарда толықтырылып немесе ауысып отырады. Гимназияның
өзі төртке бөлінеді: көне тілдерді оқытатын, қазіргі тілдерді оқытатын,
математикадан білім беретін, жаратылыстанудан білім беретін.
Оқушылардың гимназияда ... жалғасы
Қарастырылатын мәселелер:
1. Европа елдеріндегі білім беру жүйесі.
2. Азия елдеріндегі білім беру жүйесі.
3. Америка елдеріндегі білім беру жүйесі.
4. Оқушылардың үлгерімін сандық белгімен көрсетудің әр түрлі
жүйелері.
Қазақстан Республикасының білім жүйесі дүниежүзілік білім жүйесіне сәйкес
болуы тиіс. Біз соған ұмтылуымыз керек. 1999 жылғы
Қазақстан Республикасының білім туралы заңы осыны ескерген. Дүниежүзілік
білімнің, оның жүйесінің дамуына негізінен төрт факторлар әсер етеді.
Олар:
А) қоғамдық өндірістің даму деңгейі, оның ғылыми - техникалық негізін
жетілдіру:;
В) әлеуметтік саясат, ел басқарушыларының білімге деген көзқарасы;
С) тарихи тәжірибе және ұлттық ерекшелік;
Д) педагогикалық факторлар.
Жеке меншік мектептердің ақысы қымбат демесек, білім беруі өте жоғары.
Мәселен, АҚШ та мектепте оқитын ақысының бір айдағы бағасы 7 – 10
мың доллар болса, бала-бақшада 400-500 доллар, ал, университетте 17-20 мың
доллар (ол жақтағы доллардың құны біздегі доллардың құнынан 50-100 еседей
төмен). Жапонияда да осы АҚШтың деңгейіндей. 6-15
жасар балалар мектептің бірінші сатысында тегін оқыса, екінші сатысында
ақыға көшеді. Токио, Осака, Иокогама қалаларында баллардың 40-60 проценті
ақылы мектептерде оқиды.
Дамыған елдерде білім жүйесіне мемлекет жеткілікті қаржы бөледі.
АҚШта жалпы федеральдық бюджеттің 12 проценті мектепке, білім саласына
бөлінеді.
Федеральдық бюджеттен басқа білімге бөлінетін басқа да көздері бар. Ол
байлардың көмегі, салық т.б., сондықтан оларда әр оқушыға, студентке
жұмсайтын қаржының ауқымы бізге қарағанда әлдеқайда жоғары. 1988 жылы
Кеңес үкіметі бойынша бір оқушыға жылына 60 сомнан 300 сомға дейін болса,
Швецияда 1000 доллар болған.
Мектептегі муниципальдық (жергілікті) басқарудың принципін
кеңейту көзделген. АҚШ - тың федеральдық өкіметі мектептерге қаржылай және
техникалық түрде көмек көрсете отырып, олардың қызметіне шек қоймайды.
Мектеп ісін басқару жергілікті жерге берілген. Оны үлкен кеңес басқарады.
Үлкен кеңес құрамында ұстаздар, заңгерлер, өндіріс өкілдері, ата-аналар
болады. Мектептің қай бағытта, қалай дамуы солардың қолында. Бұл жүйе
Қазақстанда да бастама алды.
Бүгін дүние жүзінде мектептер әр түрге бөлінуде. Мектеп
балаларының білімге деген құштарлығ ы, қабілеті, ата-ананың жағдайы т.б.әр-
түрлі. Бастауыш мектепті балалар бірдей бастаса, 5-6 сыныптан немесе одан
жоғарғы сыныпта оқушылардың пәнге деген қызығушылықтары өзгеріп шыға
келеді. Сондықтан да орта, жоғарғы сынып оқушыларын арнап әр түрлі
бағдарлама бойынша оқыту керек.
Мұндай бөлініс жергілікті жағдайға, өндіріске де байланысты.
Мәселен, Австрияда мектептің үш түрі бар:
а) Реальдық гимназия. Мұнда оқушылар математика мен жаратылыстану пәндерін
тереңдетіп оқиды.
ә) Экономикалық реальдық гимназия. Мұнда арнайы экономикалық білімнің
негізін береді.
б) Гуманитарлық гимназия. Мұнда гуманитарлық пәндерді, әсіресе шет тілдерін
оқытады.
Австрияда кәсіптік білім беру жолы кең дамыған. 15-19-
жасар балалардың 48-пайызы сонда оқып, ауыл шаруашылығының кіші маманы,
іс қағазын жүргізуші, коммерция т.б. саладан кәсіби мамандық алады.
Аталған мемлекетте діни орындарының жеке менешік
мектептері де кең өріс алған. Оны негізінен өздері қаржыландырып,
оқушылардыің қалауынша бастауыш, орталау, орта білім береді.
Жалпы шет мемлекеттер білім туралы заңды көп өзгерпейді. Мәселен,
¦лыбритания мемлекеті 44-жылдан кейін ғана 1988 жылы білім туралы заңды
қарап өзгерістер енгізді. Оларда ескі заң бойынша оқу бағдарламаларын әр
мектеп өздері құрып келсе, енді жаңа заң бойынша бұл мәселе орталықтанды.
Бұл мемлекетте міндетті пәндердің саны онға жетеді және оның ішінде діннің
тарихы және мәдениеті бар.
Оларда жаратылыстануды екі жолмен оқытады:
а) Жалпы жаратылыстану мәселесі.
б) Сабаққа ынтасы жоғары балаларға арнап биология, физика, химия жеке
пәндер ретінде өтеді. Оқушыларды 7,11,14,16-жасында тест арқылы сыныптан-
сыныпқа көшіреді. Себебі 7-жаста бастауыштың бірінші сатысын , 11-
жаста бастауышты, 14-жаста даралап оқытуға көшіру, 16-жаста міндетті
негізгі білім беретін мектепті бітіреді.
Батыс Европада, АҚШ - та эксперименталдық мектептер де жұмыс істейді.
Мұндай мектептерді ашық мектеп дейді. Себебі бұл мектептердің шәкірттері
ұстазымен келісіп сабақты стадионда, мұражайда, алаңда, саябақта т.б.
өздеріне ыңғайлы жерде жүргізе береді. Оқушылар мұндай мектепте білімді
өз қалаулары бойынша әр түрлі пәндерден алады. Мұндай мектептерде
сабақ бағдарламасыз, басқарусыз келісім-шарт бойынша бригадалық
әдіспен өтеді. Бұл мектептерді “ашық”, “қабырғасыз”, “жабайы” деп те
атайды. Себебі сабақ ашық аспанның астында, тақтасыз, партасыз өтеді.
Германияда білім беру жүйесі ерекшелеу. Білім беру бала бақшадан басталып
негізгі бастауышпен жалғасады. Онда бастауыш мектепті “Хауптшуле”
деп атайды. Оның баламасы “бас мектеп” бастауыш мектептегі бағыт-
балаларды ойын, фантазия және оқушылардың өздерінің бастамасымен оқыту.
Алғашқы кезде апталық сағат 18-20-болса, соңына таман 30-ға жетеді. ‡шінші
сыныптан бастап пән мамандары дәріс береді.
Германияда әр жер – Ланд (облыс) өз бағдарламасымен жұмыс
істеп орталық басқаруға сүйенеді. Мәселен, Баварияда бастауыш мектептің
оқушылары неміс тілінен, әдебиеттен, математикадан, елтанудан, эстетикадан,
музыкадан, ритмикадан дәріс алады. Оқушылар белгіленген оқу жоспарымен
жұмыс істейді. Дарынды балаларға жеке оқу жұмысын ұйымдастырады. Оқудың
қорытындысы үшінші сыныпта 10 балдық жүйемен тексеріледі. ‡й тапсырмасының
көлемі 30 минуттық жұмыстан ауыспауы керек.
Бесінші сыныптан бастап оқушылар екінші сатылық мектепке көшіріледі.
Оқушылар өздерінің үлгеріміне, қабілетіне қарай түрлі мектептерге бөлінеді:
а) Грундшуле (негізгі мектеп) 5-10 сынып аралығында.
б) Реальді мектеп 5-11 сынып аралығында.
в) Гимназия.
г) Одан қала берсе өндірістік, сауда мектептері де бар.
5-6 сынып оқушылары бағдарламалы (ориентация) сынып оқушылары
болып табылады. Себебі оқушылар жоғарыда көрсетілген мектепге бөлінеді.
Шәкірттер білімдерінің жетісуіне, сапасына қарай бір
мектептен екінші мектепке ауыса береді. Негізгі мектепте оқу мерзімі 5-6
жыл, оқушылар мектепті емтихан тапсырумен аяқтайды. Егер
де оқушының орта бағасы 3 балды құрайтын болса, ол кәсіптік -
техникалық оқу орнына, өндірістік, кооперативтік мектепке немесе
реальдық мектептің 10-ыншы сыныбына түсіп оқуына құқығы бар.
Реальдық мектепте оқу мерзімі 6 жыл, 5-10 сынып аралығында. Барлық
оқу орындарынан реалдық мектептің келешегі мол. Себебі реалдық
мектептен гимназияға, кәсіптік техникалық оқу орнына немесе жалпы орта
білім беретін мектепке ауысуына болады. Реальдық мектепті
бітірушілер негізінен саудада немесе тұрмыстық қажет орындарында қызмет
істейді.
Германияда гимназия өте жақсы дамыған оқу орны. Оқушылар гимназияда 5-7, 8-
10, 11-12 сыныптарда толықтырылып немесе ауысып отырады. Гимназияның
өзі төртке бөлінеді: көне тілдерді оқытатын, қазіргі тілдерді оқытатын,
математикадан білім беретін, жаратылыстанудан білім беретін.
Оқушылардың гимназияда ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz