Шиеленістің табиғаты мен психологиялық ерекшелігі

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе

1. Шиеленістің табиғаты мен психологиялық ерекшелігі
2. Шиеленістің пайда болуы, дамуы және оларды шешу жолдары
3. Медициналық ұжымдағы шиеленістердің пайда болуы

4. Тартыс
5. Қорытынды

Кіріспе
Зерттеудің көкейкестілігі. Қазақстан Республикасындағы білім беру
жүйесінің басты міндеті ғылым мен тәжірибенің жетістіктері негізінде
алынған білімді нақты жағдайда пайдалану икемділігін меңгерген, өз бетінше
дұрыс, тиімді шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру болып
табылады. Психология ѓылымында психологиялық ±жымдағы болып жатқан түрлі
жағдайларды шешу, қызметкерлердің қарым-қатынас жағдайларда болып жатқан
шиеленісті жағдайлардан сауатты, дұрыыс шығу, бұл жағдайларды басқару
мәселесін шешуде қолданылатын психологиялық білімдерді практикада қолдану
– пссихологияның өзекті мәселелердің бірі.
Адами өркениет тарихы шиеленістердің көптүрлерімен бірге даму процесінде
қалыптасқан. Ежелгі заманнан-ақ адам қоғамы пайда болған шиеленістерді
тиімді жолмен шешу әдіс-тәсілдерді іздестіріп, шиеленіссіз қоғамда өмір
сіруді армандайды. Ежелгі құлпы тастарда, Қорқыт ата еңбектерінде
адамаралық қатынастарда шиеленістерге жол жоқ деген пікірлерін білдіріледі
[1,2]. Ұлы Әбу Насыр Әл-Фараби адамар арасында қарым-қатынас болмаса ол
өзімен өзі және басқалармен шиеленіске түседі деген ой білдіреді [3]. Жүсіп
Баласағұн “Құтты білік” еңбегінде, Махмұд Қащқари де адамдардың арасындаға
жақсы қасиеттерге көңіл бөлген[4,5].

1.Шиеленістің табиғаты мен психологиялық ерекшелігі
Шиеленістану ғылымы – бұл басқа ғылымдарға қарағанда жаңа ғылыми пән.
Бұл ғылым шиеленістің табиғаты мен оның шешу әдістерін қарастыра отырып,
бірнеше ғылымның зерттеу объектісі болып табылады. Олар: социология,
психология, әлеуметтік психология, саяси экономика, политология,
криминалистика, педагогика және бірнеше математикалық ғылымдар. Оның
бағасын анықтау өте қиын. Шиеленіс – бұл қоғамдық ортаны анықтаудың басты
элементі, қоғамның әлеуметтік динамикасы мен дамуын қарастырушы.
Шиеленіс проблемасы адамзат ойының басты элементі болып табылады. Кейде
бұл адамзат ойына үстемдік етеді.
Зерттеу мақсаты. Шиеленіс ұғымын анықтап, олардаң шығудын тиімділігін
көрсету
Зерттеу нысаны. Шиеленісті жағдайлардың психологиялық табиғаты
Зерттеу пәні. Шиеленіс процессі
Зерттеудің міндеттері:
1. Шиеленіс ұғымына сипаттама беру.
2. Шиеленіс түрлерін анықтау.
3. Шиеленістердің пайда болуына және дамуына ықпал ететін фактрларды
анықтап, оларға сипаттама беру
4. Шиеленісті жағдайлардан шығу тәсілдерін іс-жүзінде пайдалану.
Зерттеудің ғылыми болжамы: егер шиеленісті жадайларды психологиялық
тұрғыдан зерттеп, сипаттама берсек, олардың психологиялық функцияларын,
қолдану тәсілдері мен әдістемелерімен қаруланып, оны нәтижеге бағдарланған
психологиялық үрдісінде пайдалансақ, онда шиеленістер жағдайынан сауатты,
шиеленіссіз психологиялық білім сапасының дамуы жаңа сапалық деңгейге
көтеріледі, өйткені шиеленістерден дұрыс шығу және әдістерді тиімді
қолдану психологиялық қарым-қатынас мазмұнын тиімді меңгеруге ықпал етеді.
Зерттеу көздері: психология, әлеуметтік психология, психологиялық
менеджмент туралы еңбектер.
Зерттеудің әдістері: Зерттеу проблемасы бойынша философиялық,
психологиялық, педагогикалық және ғылыми-әдістемелік әдебиеттерге теориялық
талдау жасау, салыстырмалы талдау, әңгіме, сауалнамалар жүргізу, тестілеу,
анкета жүргізу.
Қорғауға ұсынылатын негізгі қағидалар:
- шиеленіс ұғымының мәні;
- шиеленісті жағдайлардың даму кезеңдері мен қазіргі жағдайы;
-психологиялық шиеленістердің психологияда алатын орны және атқаратын
қызметі;
- шиеленістер іс-әрекетінің құрлымы;
- шиеленісті жағдайлардан дұрыс жолдарын анықтау және оларды іске асырудың
әдістемесі ұсыну
2. Шиеленістің пайда болуы, дамуы және оларды шешу жолдары
Адамзат қоғамының тарихына көз жүгіртсек, көне заманнан бастап бүгінгі
күнге дейін қоғам дамуының барлық сатыларында әлеуметтік орын алғандығын
байқауға болады. Біздің тілімізде шиеленіс деп аталып жүрген бұл құбылыс
латын тіліндегі confliktus – қақтығыс деген ұғымды білдіреді.
Шиеленісті, даулы жағдайды көпшілік қолдамайды, тіпті одан іргелерін аулақ
салуды көздейді. Алайда, күнделікті өмірде адамдар кейде өздерінің еркінен
тыс осындай жағдайларға душар болып жатады.
Шиеленіс жекелеген адамдардың, әлеуметтік топтардың бір-бірімен қарым-
қатынас жасау, өзара әрекеттесу процесінде туындайды.
Қазіргі кезді, әсіресе, біздің қоғамызда әлеуметтік шиеленістер жиі орын
алып отыр. Еліміздің нарық қатынастарына көшу барысында қоғам өмірінің бар
саласында қайшылықтар бұрын-соңды болып көрмеген шиеленісті жағдайда ұласуы
жиі ұшырасып отырды.
Міне, сол себептен әлеуметтік шиеленістерді оқып-үйренудің теориялық және
қолданбалық маңызы бар. Болашақ мамандар шиеленіскен жағдайларға басшылық
ете білуі, оны дұрыс шешу жолдарын табуы, сол сияқты шиеленістің алдын алу
шаралары туралы біліммен қарулануы қажет.
Шиеленістер барлық қоғамдық ғылымдарда қарастырылады. Бұл құбылыстың жалпы
ғылыми тұжырымдамалары ең алғаш рет әлеуметтану ғылымда қалыптасты.
Әлеметтану ғылымындағы түрлі бағыттағы зерттеушілер өз кездерінде
шиеленістің қоғам дамуындағы маңызы туралы ойларын білдіріп, бұл құүбылысты
жан-жақты зерттеудің қажеттілігін мойындаған еді. XIX ғасырдың соңында
жарық көрген Г.Спенсер, М.Вебер және Л.Гумпловичтің еңбектерінде
шиеленістер әлеуметтік дамуға ықпал ететін құбылыс ретінде қарастырылады.
Л.Гумплович К.Маркстен кейін көп ұзамай шиеленістердің шығу себептерін
адамдардың материалдық қажеттерін өтеуге бағытталған қүрестен іздеу
керектігін айтты.
Әлеуметтік шиеленіс деген терминді алғаш рет ғылыми айналымға енгізген
неміс ғылыми Г.Зиммель болды. Г.Зиммель шиеленісті қоғам өмірінің қалыпты
және маңызды формасы ретінде қарастырған.
Г.Зиммельдің бұл бағыттағы ғылыми көзқарастарын XX ғ. 20 –жылдары Чикаго
мектебінің көрнекті өкілдері Роберт Парк, Эрнст Бюрджесс және Альбион Смолл
қолдады. Олар әлеуметтік өзара ықпалдасу теориясын негіздеді. Бұл теория
бойынша шиеленіс еркін бәсеке, бейімделу ассимиляция, әлеуметтік өзара
ықпалдасудың түрлері ретінде қарастырылған.
Әлеуметтану шиеленісі әлеуметтану ғылымының құрамында өз алдына жеке бағыт
ретінде XX ғ. 50 - жылдарында қалыптасты.

Зерттеудің көкейкестілігі. Қазақстан Республикасындағы білім беру
жүйесінің басты міндеті ғылым мен тәжірибенің жетістіктері негізінде
алынған білімді нақты жағдайда пайдалану икемділігін меңгерген, өз бетінше
дұрыс, тиімді шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру болып
табылады. Психология ѓылымында психологиялық ±жымдағы болып жатқан түрлі
жағдайларды шешу, қызметкерлердің қарым-қатынас жағдайларда болып жатқан
шиеленісті жағдайлардан сауатты, дұрыыс шығу, бұл жағдайларды басқару
мәселесін шешуде қолданылатын психологиялық білімдерді практикада қолдану
– пссихологияның өзекті мәселелердің бірі.
Адами өркениет тарихы шиеленістердің көптүрлерімен бірге даму процесінде
қалыптасқан. Ежелгі заманнан-ақ адам қоғамы пайда болған шиеленістерді
тиімді жолмен шешу әдіс-тәсілдерді іздестіріп, шиеленіссіз қоғамда өмір
сіруді армандайды. Ежелгі құлпы тастарда, Қорқыт ата еңбектерінде
адамаралық қатынастарда шиеленістерге жол жоқ деген пікірлерін білдіріледі
[1,2]. Ұлы Әбу Насыр Әл-Фараби адамар арасында қарым-қатынас болмаса ол
өзімен өзі және басқалармен шиеленіске түседі деген ой білдіреді [3]. Жүсіп
Баласағұн “Құтты білік” еңбегінде, Махмұд Қащқари де адамдардың арасындаға
жақсы қасиеттерге көңіл бөлген[4,5].
Шиеленістану ғылымы – бұл басқа ғылымдарға қарағанда жаңа ғылыми пән. Бұл
ғылым шиеленістің табиғаты мен оның шешу әдістерін қарастыра отырып,
бірнеше ғылымның зерттеу объектісі болып табылады. Олар: социология,
психология, әлеуметтік психология, саяси экономика, политология,
криминалистика, педагогика және бірнеше математикалық ғылымдар. Оның
бағасын анықтау өте қиын. Шиеленіс – бұл қоғамдық ортаны анықтаудың басты
элементі, қоғамның әлеуметтік динамикасы мен дамуын қарастырушы.
Шиеленіс проблемасы адамзат ойының басты элементі болып табылады. Кейде
бұл адамзат ойына үстемдік етеді.
Зерттеу мақсаты. Шиеленіс ұғымын анықтап, олардаң шығудын тиімділігін
көрсету
Зерттеу нысаны. Шиеленісті жағдайлардың психологиялық табиғаты
Зерттеу пәні. Шиеленіс процессі
Зерттеудің міндеттері:
1. Шиеленіс ұғымына сипаттама беру.
2. Шиеленіс түрлерін анықтау.
3. Шиеленістердің пайда болуына және дамуына ықпал ететін фактрларды
анықтап, оларға сипаттама беру
4. Шиеленісті жағдайлардан шығу тәсілдерін іс-жүзінде пайдалану.
Зерттеудің ғылыми болжамы: егер шиеленісті жадайларды психологиялық
тұрғыдан зерттеп, сипаттама берсек, олардың психологиялық функцияларын,
қолдану тәсілдері мен әдістемелерімен қаруланып, оны нәтижеге бағдарланған
психологиялық үрдісінде пайдалансақ, онда шиеленістер жағдайынан сауатты,
шиеленіссіз психологиялық білім сапасының дамуы жаңа сапалық деңгейге
көтеріледі, өйткені шиеленістерден дұрыс шығу және әдістерді тиімді
қолдану психологиялық қарым-қатынас мазмұнын тиімді меңгеруге ықпал етеді.
Зерттеу көздері: психология, әлеуметтік психология, психологиялық
менеджмент туралы еңбектер.
Зерттеудің әдістері: Зерттеу проблемасы бойынша философиялық,
психологиялық, педагогикалық және ғылыми-әдістемелік әдебиеттерге теориялық
талдау жасау, салыстырмалы талдау, әңгіме, сауалнамалар жүргізу, тестілеу,
анкета жүргізу.
Қорғауға ұсынылатын негізгі қағидалар:
- шиеленіс ұғымының мәні;
- шиеленісті жағдайлардың даму кезеңдері мен қазіргі жағдайы;
-психологиялық шиеленістердің психологияда алатын орны және атқаратын
қызметі;
- шиеленістер іс-әрекетінің құрлымы;
- шиеленісті жағдайлардан дұрыс жолдарын анықтау және оларды іске асырудың
әдістемесі ұсыну
3.Медициналық ұжымдағы қақтығыстардың пайда болуы

Тұлға аралық немесе адамдар тобы әрекеттееуі мен қатынасуы кезінде, олардың
ойлары мен ықпалдарының бір, бірше сәйкес емес, қарама-қайшы келуі
салдарынан, негативтіц эмоционалдық әсерден екі жақты да уайымға, қобалжуға
әкелуін қақтығыстар (конфликт) дейді. Топтағы адамдардың мүдделерінің,
пікірлерінің, мақсаттарының қарама-қарсы келіп, оларга жету жолдары да
әртүрлі түсінікте болуы көптеген конфликтік жағдайлар. дын негізінде
жатады.
Қақтығыс,талас, шиеленіс көріністері жалпы өмірде де, медицинада да
кездесіп, жиі байкалады. Әр шиеленісте дәрігердің ең бір басты мақсаты –
бұл қарсылықтың мотивын, ягни, себептерін білу. Көбінесе конфликт
себептеріне адамның билік білдіруі, өзін-өзі көрсеткісі келуі,. қозу
жағдайынан шығуы жатады. Қақтығыс үстінде оның себептері айтылмайды және
олар сезілмеуі де мүмкін. Бірақ, келешекте бұндай шиеленістің алдын алу
үшін, дәрігер оның себептерін білуі керек.
Сұхбаттасу үстінде ауру адамға ұсынылған мәлімет, тек ойлануға ғана
берілген ақпарат. Ал науқастың жан дүниесінің ішкілікті шиеленісін шешу
негізінде алынған мәлімет – сенім тудыратын түрде қабылданады. Конфликт,
дәрігер тәжірибесінде көбінесе қызметтестер арасында кездеседі. Конфликтің
негізінде жатқан жайларға карай жіктелуі:
•          тұлғааралық қақтығыстар;
•          тұлға және мекеме арасындағы қақтығыстар;
•        жеке топтар арасындағы қақтығыстар;
•          мекемелер аралық қақтығыстар
. Жіктеудің келесі түрі бойынша қақтығыстар мынадай топтарға бөлінеді;
• горизонталды қақтығыстар(бір-біріне бағынбайтын, бір қатардағы
қызметтестер арасында);
•    вертикалды қақтығыстар (бір-біріне бағыныштагы адамдар арасында);
•    аралас түрі.
Қақтығыс жағдайындағы басшының тәртібі. Шиеленіс кезінде адамның тәртібі
жөнінде әртүрлі үлгілер бар. Конфликті конструктивті шешу келесі жайларға
байланысты болады:
• шиеленісті адекватты (тиісті) қабылдау, яғни озінің, жекешелік және
қарсыласының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.