Қазақстан Республикасының 1991-2001 жылдардағы экономикалық жағдайы

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 76 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

І ТАРАУ. 1991-2001 жылдар аралығындағы экономикалық жағдай

1. 1 Алғашқы қадамдар: экономиканы ырықтандыру

1. 2 Ұлттық қаржы және банк жүйесінің дамуы

1. 3 1998 жылғы экономикалық дағдарыс. Зейнетақы реформасы

ІІ ТАРАУ. Қазақстанда жекешелендіру процесінің дамуы

2. 1 Бірінші кезең: ынталы жекешелендіру (1991-1992 жылдар)

2. 2 Екінші кезең: инвестициялық купондарымен жекешелендіру

(1993-1995 жылдар)

2. 3 Үшінші кезең: ақшалай жекешелендіру (1996-1998 жылдар)

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі. Бір кезде біз мінсіз мемлекет құрып жатырмыз деп ойладық. Мүлде әртүрлі халықтар мекендеген «құрлықтың алтыншы бөлігі» бір идеямен өмір сүрді. Бәлкім, біздің бәрімізді біріктірген тұғырнаманың дәл осы идеяшылдығы кеңестік мемлекеттің басқадай барлық құрамдас бөліктері үстінен саясаттың үстемдік етуіне себепші болған шығар.

Одақтас республикалардың «тіндерін» бір орталыққа түйіндеп, «бір ұлы отан» идеясын қолдау үшін нақ осы ақылға қонбайтын экономикалық заңдар бойынша өндірістік және шаруашылық байланыстар құрылған-ды. Алайда, табиғат заңдары секілді, экономика заңдарында да объективті сипат болады, ол адамдардың қалауы бойынша қайта жазылмайды немесе жойылмайды. «Жарқын болашаққа» жету жолындағы саяси бағыт сабын көпіршігі секілді жарылып кетті. Әрине, оған көптеген жайлар, бірақ негізінен - тиісті экономикалық негіздің жоқтығы себепші болды. Қашан Идея жоққа шығарылғанда, ал мемлекет өз өмірінің соңғы жылдарын әупірімдеп өткеріп жатқанда, жаппай етек алған дағдарыстан шегіне жетіп созылған бұл жасанды экономикалық «тіндер» бырт етіп үзіліп кетті. Осы қиын жағдайдан шығудың жолын іздеген кеңестік басшылық жаңалыққа көшуге тырысты, бірақ ол ескі «кеңестік» тәсіл бойынша саясаттан басталды. Бұл көшу тығырыққа әкеп тіреді.

Экономика - саяси тәуелсіздіктің негізі. Егер ел экономикасын реформалау жөнінде жасалған біздің алғашқы қадамдар, дұрысында тек сол кезеңдегі «посткеңестік» бейберекеттіктен аман қалу жөніндегі кезек күттірмейтін шаралар болса, ал қазіргі жүргізіліп жатқан реформалар стратегия мен айқын жоспарлардың шеңберіне сыйғызылған және болашақтағы нақты нәтижеге бағытталған. Бұл нәтиже - біздің елімізге әлемдік деңгейде ойдағыдай бәсекелестікке түсуге жағдай туғызуға бейімі бар күшті, диверсификацияланған экономикалық жүйені құру. Сонымен бірге бұл тек нарыққа және басқа да экономикалық түсініктерге жол ашу үшін ғана емес, жалпы бейнелеп айтқанда, «күн астындағы өз орнымызды» табу үшін бәсекеге түсу еді.

Тақырыптың зерттелу деңгейі.

Нұрлан аға! 1, 5 беттен тұратын осы тақырыпқа байланысты әдебиеттерге шолу жасап өтіңіз.

Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Дипломдық жұмыстың басты мақсаты 1991-2001 жж. аралығындағы Қазақстан Республикасының экономикасының дамуының негізгі бағыттарын анықтап, талдау жасау. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін төмендегідей міндеттер қойылады:

1991-2001 жылдар аралығындағы экономикалық өзгерісін көрсету;
Экономиканың жоғары дамуының негізгі себептерін ашу;
Жекешелендіру процесінің негізгі кезеңдеріне тоқтала отырып, оның мемлекеттің ары-қарай дамуына тигізген әсерінің дұрыс-бұрыстығын анықтау

Жаңалығы Экономикалық зерттеулерде 1991-2001 жж. аралығында Қазақстан Республикасының экономикалық дамуы негізінен қарастырылған. Ал, 1991-2001 жылға дейінгі Республикадағы экономикалық даму біршама зерттелген. Дипломдық жұмыста осы 1991-2001 жж. экономикалық даму және жекешелендірудің негізгі кезеңдері қарастырылған.

Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, негізгі мәселелерді қамтыған екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І ТАРАУ. 1991-2001 жылдар аралығындағы экономикалық жағдай.

1. 1 Алғашқы қадамдар: экономиканы ырықтандыру

1991-1997 жылдар

«Әркімнің қабілетіне қарай, әркімге - еңбегіне қарай» дейтін коммунистік «Алыстағы Тамашаға» жетуге ұмтылған Кеңес Одағының басшылығы көп жағдайда шаруашылық және өндірістік қатынастарды құрғанда, экономикалық мәннен әлдеқайда қашық жататын ойды басшылыққа алды. Нәтижесінде, экономикалық тұрғыдан негізделмеген өндірістік тізбектерге ұқсас, өзінше бір «жасанды тыныс алдыру» аппараты сияқты, орталықтан жоспарланатын тетіктің құлауымен бірге, Одақтық экономикалық жүйенің барлық қайшылықтары және жасандылығы жалаңаштанып сыртқа шықты.

Сондықтан, нарыққа өтуге апаратын біздің жолымыздың ең басында, бізге шаруашылық жүргізудің негіздерін өзгерту талабы қойылды. Бәрінен де бұрын, ресурстарды бөлу жөніндегі экономикалық шешімдерді мемлекеттік деңгейде өндіріспен тікелей айналысатын субъектілерге аудару қажет болды. Бұл өндіріс орындарының қаржылық дербестігін қамтамасыз етіп, оларға инвестициялардың нәтижесі мен тиімділігі үшін жауапкершілікті жүктеуге мүмкіндік беретін еді.

Бұрын, Одақ кезінде қалыптасқан тауар-ақша қатынастары, қажетті шешімдерді қабылдауға мұрсат берілген күнде де, олардың барлығын орталық ведомстволар деңгейінде шешуді талап ететін. Осы «қолапайсыз» қатынастардың мәні мынаған келіп тірелетін. Өндірістік-шаруашылық қызметтің кез келген субъектісі өзінің қаржы ресурстарын КСРО-ның Мемлекеттік банкінде немесе оның одақтық республикадағы есепшотында ұстайтын. Егер осы ресурстарды өзіне қажетті мақсат үшін мысалы, құрылыс салуға, азық-түлік сатып алуға және т. б., пайдаланғысы келсе, кәсіпорын осы мәселені Мемлекеттік жоспарлау комитетімен келісетін, ол қанағаттанарлық шешім қабылдаған жағдайда қажетті қаржыны бөлу үшін осыған сәйкес тапсырманы Мемлекеттік банкке беретін.

Сайып келгенде, кез келген мемлекеттің банк секторы мен мемлекеттік қаржысының негізін қалаушы бірнеше салалардың - салық және бюджет сияқты жүйелерінің мәселелерін шешуді бір мезгілде талап етті. Оларды сәтімен реформаландыру осыларды бір-бірімен өзара байланыстырғанда ғана мүмкін болатын.

Ашық нарықтық қатынастарды құру бізден экономиканың негіздерін түбегейлі өзгерістерге апаратын қадамдар жасауды талап етті. Мойындауым керек, бұл оңай емес еді. Осындай шешімдердің бірі 1993 жылғы нарықтық қатынастарды ырықтандыру болды. Нарыққа барар жолдағы осы қадамға біз тауар тапшылығы мен өсіп отырған гиперинфляция жағдайында бардық. Ырықтандыруды іске асырудың басталуымен бірге әртүрлі қаржы ұйымдарының жылдам өсуі басталды. Олардың ішінде коммерциялық банктер мен банк операцияларының жеке түрлерін іске асырушы ұйымдар ерекше орында тұрды. Мәселен, 1993 жылдың соңына қарай Қазақстанда 200-ден астам коммерциялық банктер құрылды. Бұл жағдайдың пайда болуы, заңнамадағы кемшіліктерге байланысты еді. Соның салдарынан кез келген кәсіпорын мен кооперативке өзінің меншікті банкін құрып алуға мүмкіндік туды. Бүлардың көпшілігі кейіннен қаржы жағынан қауқарсыз болып шықты. Олар аса жоғарғы инфляция мен валюта нарығындағы тұрақсыздық жағдайында, алыпсатарлық пайда табу үшін ғана құрылды.

Бүл, өз кезегінде, ырықтандырудың бірінші кезеңінің инфля-цияның өсуімен және төлем қабілеттілігіне деген сүраныстың қыс-қаруымен қосарлас жүруіне әкеліп соқты. Мәселен, 1993 жылдан 1995 жылдың соңына дейінгі кезеңде жылдық орташа инфляция 1200%-ға тең болды да _ғ мемлекеттік бюджеттің тапшылығы 1995 жылдың өзінде ғана шамамен 40 млрд. теңгені құрады, ал екінші деңгейдегі банктердің кәсіпорындарға несиесі бойынша жылдық көрсеткіші 400%-ға жетті.

Ырықтандырудың бастапқы кезеңінде тауарлардың белгілі бір түрлерінің бағаларына мемлекеттік бақылау әлі де болса сақталған еді. Мемлекеттік қажеттіктер үшін әкелінетін тапсырыстар тәжірибесін және басқа да шектеулерді мемлекет кәдімгі жай тіршілік мақсатында пайдаланды. Азық-түлікке және бірінші қажеттегі тауарларға нақты бекітілген бағалар қойылды. Осыған байланысты кәсіпорындар шығынға үшырады. Бүл шығындардың орнын жеңілдіктер берілген көтерме шаралар да, несиелерді қайтару мерзімін өзгерту саясаты да толтыра алмады.

Сонымен бірге, ол кезде мемлекет тұрғындарды қажетті тауарлармен жеткілікті түрде қамтамасыз ете алмады, осыдан келіп олардың үлкен тапшылығы туды. Біздің экономикамыз тар шеңберде шектеулі болатын, кеңес уақытында бірінші қажеттіліктің көптеген тауарлары оларды өндіретін басқа одақтық республикалардан жеткізілетін. Енді бірінші зәруліктегі тауарлармен қамтамасыз ету үшін, Үкімет көрші өндіруші-елдерден «тауарлық (матасқан) несиелер» алуға мәжбүр болды. С. Терещенко Үкіметі 100 млн. АҚШ доллары сомасында осындай несиелер алды. Олардың тауарлық деп аталған себебі - бізге несие беріп отырған елдердің тауарларын сатып алу қажеттілігі үшін берілетін. Қойылған шарт осылай болғандықтан, алынған несие олардан қант, темекі, май, шұжық және т. б. сатып алуға жұмсалатын.

Бізге жалпы тапшылыққа байланысты пайда болған әлеуметтік шиеленісті бәсеңдету үшін нарықты тауарларға толтыру қажет болды. Біздің адамдар азық-түлікті тапшылықтан сатып ала алмай жатқанда, қайдағы бір реформа туралы айтудың өзі қисынсыз еді. Дүкендердің сөрелері қаңырап бос қалған. Жаныңды тітіркендіретін көрініс қой - дүкенге кірсең, тауар жоқ. Мұны тек көзбен көру керек еді.

Үкімет бұл несиелерді бизнеспен енді ғана айналыса бастағандарға бөлуді ұйғарды. Өйткені олардың нарықтағы қызметін қолдау керек болды. Біз бір жағынан, олар бұл несиелерді тұрғындарға қажет азық-түлікті, дәрі-дәрмек сатып алу үшін мемлекеттік органдарға қарағанда әлдеқайда тиімді пайдаланар, содан соң несиелерімен өздері есептесер деп үміттендік. Дүкендегі саудадан түскен ақшаны жоғары инфляция құнсыздандырып отырды, ол алынған несиенің көлемін жаба алмады. Сонымен қатар, инфляция мен валюта бағамының арасындағы айырмашылық деңгейінде алаяқтық жасап, мемлекеттің осы шарасын пайда табу үшін олжаланып қалған бизнесмендер де болды. Бұл олардың алғашқы капиталдарын қалыптастырудың бір көзі болған. Бірақ та олардың несиені қайтаруға мүмкіндіктері болмады да, оларды мемлекеттің төлеуіне тура келді.

Барлық мәселенің түп тамыры - бағаны ырықтандырудан туындаған салдарға біздің тез жылдам қалыптаса алмағанымызда жатты. Қазақстандық кәсіпорындар, орасан зор құрылымдық проблемалармен бетпе-бет келгенде, өздерінің нарық ауқымдарынан айрылып қалды. Тұрақты макроэкономикалық жағдайды құру үшін бірқатар кезек күттірмейтін шараларды іске асыру қажет болды. Енді мемлекет орталықтандырылған несиелер беру практикасын, салық түрлерін және т. б. азайтуға тиіс болды. Қаржы жүйесі ресурстарды бөлудегі мемлекеттің рөлін қысқарту жолымен несиенің нақты бағасын қалпына келтіруді талап етті. Мемлекеттің несие түріндегі жасырын дотациялары арқасында шығынмен өмір сүріп отьфған кәсіпорындарға қүрылымдық өзгерістер жасап оларды жауапкершіліктері жоғары жеке кәсіпкерлердің қолына беру керек болды. Сөйтіп, тек 1994 жылы ғана жеңілдіктермен берілетін несиелерді беру практикасы және кәсіпорындардың несие сүрап елдің жоғарғы банкіне тікелей шығуы тоқтатылды.

Ол кездерде мен табан астында шешуді талап ететін тольш жатқан лроблемаларға үлгермейміз бе деп қауіптенгенмін. Оның үстіне, солардың барлығы да іс жүзінде еліміздің шаршаған, көңілдері қалған, алғашқы сылтаумен-ақ бұрқ етуге дайын тұрған тұрғындарымен байланысты еді. Қазір, реформаның табысты болуының себептері туралы сұрақтарға жауап бергенде, мен кейде белгілі бір анықтаушы факторды бөліп көрсетуге қиналамын. Кейбіреулер, бүл факторды адамдардың қайта құруға дайын түратын, оларды іске асыру қажеттігін түсінетін және қарсы алатын қоғам-дық «аужай» деп есептейді. Бірақ біз реформаны мүлде қарама-қарсы «аужайдан» бастадық деп айтуымызға болады. Одақтың ыдырауы, жүрттың сақталған ақшалары мен жиған-терғен ңорла-рының жойылып кетуі _г ең бастысы - олардың Идеяға және ер-теңгі күнге деген сенімді жоғалтуы, біздің адамдарды өздерін ешкімге керексізбіз деп, алданып қалдық деп ойлауға мәжбүр етті. Ал, көпшілігі белгілі дәрежеде осы түңілулерін, осы сенбеулерін біздер-мен де байланыстырды. Бірақ реформа іске асты - айтарлықтай табысты болды.

Кейбір ғалымдар немесе сарапшылар реформалаудың барысында сол реформаның өзінің әзір болу-болмауын бірінші қатарға қояды. Бүл сияқты реформаның «инкубациялық» кезеңдерінің 4 жылдан 5 жылға дейін созылғандығын көрсететін көптеген мысалдар бар. Бірақ, тағы айтайық, бізде мүқият дайындыққа немесе ұзаққа созылған зерттеулерге, оларды сынап көруге мүрша болған жоқ. Уақыт аймен, аптамен, кейде тіпті әрбір күнмен өлшенді. Жағдай үн сайын өзгерістерге үшырап түрды. Бірақ қалай болғанда да бұл реформалар табысты өтті.

Мен біздің реформалардың табысты болуында ең үлкен рөлді адам факторы атқарды деп есептеймін. Нақты қалай болғанын, бәлкім, мен тап басып айта алмаспын, бірақ жалпы алғанда, біздің адамдардың менталитетінің кейбір жақтары, олардың жаңаны қабылдауға немесе сырттан келген өзгерістерге оңтайлана алатын ерекше қабілеттері, ал жекелей алғанда - сол кездегі реформаторлар жасағына кірғен адамдардың түлғалық қасиеттері табысымыздың кепілі болды.

Сөйтіп, 1999 жылға қарай реформаның ықпалды көмегімен адрестік әлеуметтік көмекке өте отырып, зор көлемдегі әлеуметтік-түрмыстық жеңілдіктердің проблемаларын шешу мүмкін болды. Сол кездегі қолданыстағы ынтымақтастық зейнет жүйесінен жаңа - жинақтаушы зейнетақы жүйесіне көшу іске асырылды. Бюджеттік қатынастар және оған сәйкес еліміздің салық жүйесі қайта қарастырылып, қайтадан қүрылды. Барлық осы қайта қүрулардың нәтижелі болуының кепілі, ең алдымен ТМД-дағы ең үздік деген мәртебеге заңды түрде ие болған біздің күшті де серпінді банк жүйеміз болды.

1. 2 Ұлттық қаржы жүйесі. Банк жүйесінің дамуы

Осы кітаптың өткен тарауларында мен мемлекетті жанды организммен салыстырған болатынмын. Маған осы теңеу өте үнайды. Қазақстанды қүруға кіріскенде, мен оны көзіме дәл солай - бір жердің аумағында, бір заңның аясында жөне бір қоғам-ның шеңберінде түрып жатқан адамдардың өзіндік бір бірегей бірлестігі, өсіп-өнген, қалыптасқан біртүтас организм түрінде жиі елестететінмін. Осы теңеуді одан әрі дамытатын болсақ, онда эко-номика - бүкіл организмнің тіршілік қызметін, елдің жалпы «зат алмасуын» қамтамасыз етіп отыратын күре тамыры, ал қаржы, өз орайымен экономиканың «қан таратушы жүйесі» болып шыгады.

Сол себепті жақсы қалыптасқан қаржы жүйесі болуының ма-ңызын ескере отырып, 90-шы жылдарда басталған және одан кейінгі кезеңдерде іске асырылған экономикалық қайта қүрулардың көпшілігі қаржы саласына қатысты болды.

Жағдай солай болды, біз бүл реформаларды өте күрделі уақытта бастадық. Дегбірі қашқан жүрт болып жатқан барлық жағдайды қынжыла қабылдайтын. Кеңестік жүйенің күйреуімен «күйзелген» экономика нағыз «қаржы дауылын» басынан кешіріп жатты. Халық түтынатын тауарлардың тапшылығы, ақшаның қатты құнсыздануы, халықтың жинақтаған барлық салымдары мен күнделікті табыстарының қүнын жоюы - осы құбылыстардың барлығы орасан екпінмен өсіп отырды. Экономикадағы қаржыны тұрақтандыруды қамтамасыз ету және инфляцияны ауыздықтау керек болды. Халықтың мүқтаждықтарын және мемлекеттік қызмет көрсету мен оны атқаруды барынша қамтамасыз ететін айқын, тиімді және түрақты бюджетті орнықтыру қажет болды.

Реформаның әлеуметтік бағасының өте қымбатқа түсетінін біз түсіндік. Сонымен қатар басқа дамыған елдердің тәжірибесінен нарықтың қалыптасу процесі реформаның әлеуметтік жақтарын ысырып тастамайтынын көрдік. Біз реформаны халықты барынша қорғаштай отырып іске асыруға тырыстық, бірақ гиперинфляция жағдайында оны осылай жүргізу өте қиын болып еді. Осында ахуалда кешеуілдеу мүлде апатқа үшыратуы мүмкін еді.

Сол кездерді еске ала отыра, мен, бәрінен бұрын осы реформа дарға кірісердегі біздің өзімізге алған жауапкершіліктің аса ауы] салмағын да ойлаймын. Кеңестік экономика құлағаннан кейін жылдар бойы жиған-тергендерін жоғалтқан адамдарды бізді еліміздің қаржы жүйесіне қайтадан сендіре қою қиын еді. Барлыр қайта құрулардың әр жағында, ол неге қатысты болмаса да, мейл салық, мейлі қаржы реформасы бола ма, біз бәрінен бұрын: азаматтарымызды ескердік, солардың алаңсыз түрмысына деген жауапкершілік біздің мойнымызда еді.

Бүгіндері мені көп адамдар сынай берсін. Кейде маған жүрт тіпті ақылға сыймайтын кінәлар тағады. Мен осы бос сөздер мен негізсіз сындарға көңіл аудармасам да болатынын білемін, өйткені, маған сенсеңіздер, бүл менің өзіме және менің үзеңгілестеріме алған жауапкершілік жүгімен салыстырғанда түкке тұрмайды. Мұндай реформаландырудың тәжірибесі болмағандықтан, біз тәуекелге барғанбыз. Біз бір нәрсені ғана білдік - мемлекеттік аппарат пен біздің экономикамыздың қалыпты қызмет жасауына мүмкіндік беретін, тәуелсіз қаржы жүйесін құруды тақыр жерден бастау керек болды.

Біздегі ұлттық қаржы жүйеміздің реформалануы мен оның даму эволюциясын шартты түрде екі кезеңге бөлуге болады. Бірінпіі кезең - шамамен 1991 жылдан 1997 жылға дейін қамтиды. Бүл жылдары біздің алдымызда экономиканы ырықтандыру және макроэкономикалық түрақтануға жету мәселелері түрды. Екінші кезең - Қазақстанның қаржы жүйесінің түрақтанудан кейін нығайтып, одан әрі қарқынды дамуы - 1998 жылдан басталды. Дүниежүзілік қаржы дағдарысын еңсергеннен басталған бүл кезең, менің ойымша бүгіндері де жалғасып келеді.

Ашығын айтсақ, егер шын мәнінде біздің қаржы жүйеміздің қалыптасуын кезең-кезеңімен, барлық іске асырылған қайта құруларды сипаттай отыра көрсететін болсақ, онда бүл жеке кітап жазуды талап етер еді. Ал мен бұл тарауда реформаландырудың жалпы процестеріне және біздің қаржы жүйемізді дағдарыстан шығарудың жолдарын қалай іздестіруге, соның нәтижесінде ТМД елдерінің ішіндегі топбасшысына қалай айналғанымызға тоқталғым келеді. Бұл тарауда біздің банк жүйесінің, мемлекеттік қаржы саласының, сол сияқты зейнеткерлік реформасының және ұлттық қорды қалыптастырудың мәселелері жекелей қарастырылады. Бұдан басқа да сөзсіз көңіл аударуға тұрарлық сәттер көп: қазақстандық қор нарығының, бағалы қағаздар нарығының елдің мемлекеттік қарыздарын басқарудың қалыптасуы және т. б. көптеген мәселелер.

Біздің ұлттық қаржы жүйеміздің қалыптасуының барысында реформаландыруға, бірінші кезекте, оның банк саласы, салық және бюджеттік құрылымы жататын еді. Кейбір мағынада, зейнеткерлік реформаны іске асыру және Ұлттық қорды құру менің ерекше мақтанышыма айналды. Бұл тарау сіздерге барлығының қалай болғандығы туралы, сол кезеңде қандай қиындықтарға тап болдық және әлем қауымдастығының біздің қаржы жүйемізді мойындауына біздің қалай келгенімізді баяндап береді.

Қазақстан өзінің банк жүйесін қүруға егемендікті алғаннан кейін, 1990 жылы желтоқсанда бірден кірісті. Кеңестік икемсіз банк тетіктерінің барлық «тамашаларын» бастан кешірген біздер, енді экономиканы толыққанды дамыту үшін, бүкіл дүние жүзінде нарық жағдайында ең тиімді деп танылған, осы заманғы қос дең-гейлі банк жүйесінің керектігін түсіндік. Ол біздің тәуелсіз ақша-кредит саясатын жүргізуімізге, инфляцияның және мсмлекет поп қоғамды қаржымен қамтамасьтз ету сұраныстарының проблемаларын шешуімізге мүмкіндік беретін еді. Бізге капиталдың шынайы өзіндік құнын пайыздық мөлшерлермен көрсететін, ал банкілерге қарыз алғандардың қаржылық өміршеңдігі және несиелеудің экономикалық тиімділігі негізінде несие беретін жүйе қажет болды.

Шын мәнінде, «Қазақ КСР-індегі банктер мен банк қызметі туралы» 1991 жылы қаңтарда қабылданған Заң еліміздегі банк реформасының басы болды. Аталмыш Заң қос деңгейлі банк жүйесінің негіздерін қалауды қамтамасыз етті. Мысалы, облыстық басқармалары және бөлімшелері бар Республикалық мемлекеттік банк Қазақстан Республикасының Үлттық банкіне айналдырылды.

Республикалық Өнеркәсіп-құрылыс банкі акционерлік-коммерция-лық «Түранбанкке», Агроөнеркәсіп банкі - «Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіп банкіне» айналды _г акционерлердің ортасынан кейіннен «Қазкоммерцбанк» атанған «Қазақстан Коммерц» банкі шықты, Сыртқы сауда банкі - акционерлік-коммерциялық «Әлем-банк», Республикалық жинақ банкі - акционерлік-коммерциялық «Қазақстан Республикасының Жинақ банкі» болып аталды. 1993 жылы осы банктердің барлығы акционерлік банктерге айналды, ал Жинақ банкінің аты Қазақстан Республикасының Халық банкі деп өзгертілді. Қазір біздің банк жүйесінің екінші деңгейінің негізгі құрамы болып отырған бұл банктер Қазақстандағы аса ірі жеке-меншік банктері болып табылады.

Сайып келгенде, 1993 жыды теңгені енгізудің қарсаңында Қазақ-станның банк жүйесінде елеулі реформа болды: қос деңгейлі банк жүйесі қызмет етті, барлық мамандандырылған банкілер акционерлік банкіге айналды, ал Ұлттық банк орталық банктің кейбір қызметтерін атқаратын болды. Осының бәрі белгілі мөлшерде өзіміздің ұлттық валютамызға өтуді жеңілдетті.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.