Бастауыш Мектеп -- білім беру жүйесінің алғашқы сатысы

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Бастауыш Мектеп -- білім беру жүйесінің алғашқы сатысы. 1917 жылға дейін Қазақстандағы білім берудің бағыттарына сәйкес Бастауыш Мектептердің құрылымдық жүйесі әр түрлі болды (қара Мектеп, Ауылдық мектептер, Бастауыш халық училищелері, т.б.). Олардағы оқу мерзімі 1 -- 2, 3 -- 4, 5 -- 6 жылдық еді. 20 ғасырдың 30-жылдарынан бастап Кеңес Одағы елдерінде жаппай міндетті бастауыш білім беру ісі қолға алынды. 1919 жылдан жұмыс істеген 2 -- 3 жылдық Бастауыш Мектептер 1941 жылы 4 жылдық болып өзгерді. Мектеп жасындағы қыз балаларды оқытуға да айрықша көңіл бөлінді. Сол кездегі әлеуметтік-экономикалық жағдайға байланысты халықтың көпшілігі үшін Бастауыш Мектеп білім беру жүйесінің алғашқы әрі соңғы сатысы ретінде қызмет етті. Ел экономикасының жедел қарқынды дамуы барысында Бастауыш Мектептер үлкен әлеуметтік қызмет атқарды. 1960 жылдан бастап жаппай орта білім алуға көшу Бастауыш Мектептің құрылымдық жүйесін, негізгі мақсатын түбегейлі өзгертті. Бастауыш Мектеп жалпы білім беретін орта мектептің құрамындағы бастауыш сыныптарға айналды. Оқу мерзімі 3 жылдық болды. Кейбір аз қоныстанған елді мекендерде ғана Бастауыш Мектеп дербес күйінде қалды.
Оқу жоспарына математика, табиғаттану, көркем жазу, ана тілі, орыс тілі, ]]дене шынықтыру]], еңбек пәндері енгізілді. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық жағдайы, ғылыми-техникалық жетістіктер, педагогикалық, психологиялық ғылымындағы іргелі зерттеулер ықпалымен Бастауыш Мектептің оқыту мазмұны күрделі өзгеріске ұшырады. 1990 жылдан бастап Бастауыш Мектептің жаңа оқу бағдарламалары жасалды. Оқу мерзімі қайтадан 4 жылдыққа ауысып, оқыту мазмұны тәуелсіздікрухының талабымен қайта жасалды. ҚР-ның "Білім беру туралы заңында" орта білім берудің сатылары: бастауыш (1 -- 4 сыныптар), негізгі (5 -- 9 сыныптар), жоғарғы (10 -- 11 сыныптар) болып нақтыланды.
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында Білім беру жүйесінің басты міндеті- ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау; оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу - деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттері көзделген. Бұл міндеттерді шешуде, әрбір орта мектептің бастауыш сатысында білім беруде оқу-тәрбие үрдісін жаңа технологияларға сай ұйымдастыру әрбір мұғалімнің күнделікті ізденісі арқылы, барлық жаңалықтар мен қайта құру өзгерістерге батыл жол ашарлық жаңа практикаға, жаңа қарым-қатынасқа өту қажеттігі туындайды.
Жеке тұлғаны жан-жақты дамыту шеңберінде білім берудің мақсаты мен мәнінің өзгеруі білім беру технологиясы деп аталатын жаңа ұғымның пайда болуына ықпал етті. Бұл ұғымның мәнін білім беру үдерісін өзгеше дамытатын жүйе деп түсінуге болады, онда білім алушылардың іс-әрекеті жетекші фактор болып табылып, оқыту мұғалім мен білім алушының субьектаралық өзара әрекетін қарастыратын және олардың мүмкіндіктерін қамтамасыз ететін рефлексиялық басқару ретінде көрінеді.
Бастауыш мектепте қазіргі педагогикалық технологияларды пайдаланудың тиімділігі оқушылардың білімін арттыруда, іс-әрекетін дұрыс ұйымдастыра алуымен байланысты. Педагогикалық іс-әрекеттің қыр-сырын әртүрлі салада қарастырған ауқымды зерттеу еңбектері баршылық. Мәселен, қазіргі педагогикалық технологияларды пайдалануда оқушы білімін арттыру, қызығушылығын қалыптастыру, бастауыш мектеп оқу үдерісінің тиімділігін арттыру мәселелері қазақстандық ғалымдар - Н. Д. Хмель, С. А. Ұзақбаева, Л. К. Керімов, Б. Әбдікәрімұлы, М. А. Құдайқұлов, А. Е. Әбілқасымова, М. Ж. Жадрина, Г. Ж. Меңлібекова, Б. С. Имандосова және т.б. еңбектерінде қарастырған.
Оқу-тәрбие үдерісін жетілдіру мақсатында педагогикалық технологияларды ұсынған Н.П.Гузиктің, В.М. Монаховтың, Ф. Шаталовтың, Т.Галиевтың, Л.Бектұрғановалардың еңбектері және т.б. ғылыми тұрғыдан практикалық мәні зор еңбектері біздің зерттеу жұмысымызда басшылыққа алынды. Қазіргі кезде білім беру саласында болып жатқан ауқымды өзгерістер түрлі ынталы бастамалар мен түрлендірулерге кеңінен жол ашуда. Осы тұрғыдан алғанда, ұрпақ тәрбиесімен айналысатын әлеуметтік- педагогикалық қызметтің тиімділігін арттыру, оны жаңа сапада ұйымдастыру қызметтігі туындайды. Бұл үшін мұғалімдердің инновациялық іс- әрекеттің ғылыми - педагогикалық негіздерін меңгеруі мақсат етіледі. Ал жаңа технология пайдалану міндетті деңгейдегі білімді қалыптастыра отыра мүмкіндік деңгейіне жеткізеді. Сондықтан мұғалімнің біліктілігін көтеру мен шығармашылық педагогикалық әрекетін ұйымдастыруда қазіргі педагогикалық технологияларды меңгерудің маңызы зор.
Инновация ұғымын қарастырсақ, ғалымдардың көбі оған әр түрлі анықтамалар берген. Мысалы,Э. Роджерс инновацияны былайша түсіндіреді: Инновация- нақтылы бір адамға жаңа болып табылатын идея. Майлс Инновация- арнайы жаңа өзгеріс. Біз одан жүйелі міндеттеріміздің жүзеге асуын, шешімдерін күтеміз дейді. Ендеше инновация ұғымы - педагогикалық сөздік қорына ежелден енген термин. Ол кейбір ғалымдардың еңбектерінде жаңа, жаңалық енгізу деп көрсетілсе, кейбіреулер оны өзгеріс деген терминмен анықтайды.
Инновация термині қазірде білім берудің теориясы мен тәжірибесінде кеңінен қолданылып жүр. Бірақ, ғалымдарбұл терминніңнақтылы анықтамасы белгілі бір категория ретінде берілмеген. Берілетін анықтамалардың көпшілігі бұл ұғымды кеңінен таныта алмайды. Инновацияны білім беру жүйесіндегі жаңалық енгізу деп айтсақ, оның мағынасын тарылтқан болар едік.
Инновация ұғымы ең бірінші XIX ғасырда мәданиеттанушылардың зерттеуінен пайда болды, яғни, бір мәдениет түрлерін екінші ел мәдениетіне енгізу дегенді білдіреді және бұл ұғым этнографияда әлі сақталған.
Инновация латыншадан аударғанда жаңа, жаңалық, жаңарту дегенді білдіреді екен . Яғни, С.Ожегов сөздігіне сүйенсек, инновация бірінші рет шыққан, жасалған жуық арада пайда болған, бұрынғының орнын басатын, алғаш ашылған, бұрыннан таныс емес енгізілген жаңалық болып шығады.
Инновация ұғымын әр елде әр түрлі түсінген, кейбір мемлекеттерде (АҚШ, Индерланды) бұл термин кең тараған, ал Арабия, Жапония тәріздес мемлекеттерде кезіктіру мүмкін емес. Сондықтан әр елде бұл құбылыс-
қа қандай көз қарас қалыптасқанын анықтау мақсатымен ғылымы- педагогикалық, техникалық, саяси әдебиеттер мен баспа беттерін зерттей келе, Ресейде, шетелдерде, ТМД елдерінде, Қазақстанда инновация ұғымына көптеген анықтамалар берілгенін көреміз.
Ресейде инновация ұғымына өте күдікпен қарағаны мәлім. Мәселен, XIX-XX ғасыр басындағы бірде - бір білім реформаларында бұл термин кездеспейді. Негізінде реформа жүзеге асқан , яғни, инновациялық үрдіс өткен , бірақ инновация термині еш жерде аталмайды.
Ал Америка ғалымдары Биль және Болен педагогикалық инновацияны құрамына материалдық өзгеруіне ғана емес, сол материалды қолданудағы көзқарастардың кешенді өзгеруін білдіретін үлкен өзгеріс деп түсінеді.
Қазақстан мемлекетінде инновация ұғымын пайдалану соңғы жеті жылдың енші-сінде. Ең алғаш инновация ұғымына қазақ тілінде анықтама берген ғалым Н.Нұрахметов. Ол Инновация, инновациялық үрдіс деп отырғанымыз - білім беру мекемелерінің жаңалықтарды жасау, меңгеру, қолдану және таратуға байланысты бір бөлек қызметі деп жазады. Ал инновация негізінен құраушы ұғымдардың: инновация, нововедение, новшество, новое т.б. қазақша аудармаларын жасаған Ы.Алтынсарин атындағы білім мәселелерін ғылыми зерттеу институтының әдіскері Қ.Құдайбергенова болып табылады. Ол өз еңбектерінде инновацияны нақты қойылған мақсатқа сай салынған жаңа нәтиже деп есептеп, төмендегідей аудармалар жасаған: инновация - жаңарту, нововедение - енген жаңалық, новое - жаңа, новшество - жаңалық, инновациялық процесс - жаңарту үрдісі.
Инновация сөзі - қазіргі уақытта барлық өндіріс, медицина, техника салаларында өте жиі қолданылып жүрген термин. Қазір жаңа, өзгеру, жаңаша деген мағынаны білдіреді және дәл қазіргі жаңа заманға да жаңа, жаңаша өзгерудің мазмұны терең және анық екендігі белгілі.Бұл әдістеменің негізінде үйренушінің дербес қабілеті, белсенділігін қалыптастыру, оқыту материалдарын өзінше пайдалану ар-қылы танымдық белсенділігін арттыру алға шығады. Мұның ерекшеліктері негізінен мыналар:
-үйренушінің белсенділік іс- әрекетін дамыту;
-оқыту мен үйретудің өзара үйлесімдігін қалыптастыру;
-мұнда үйренушінің дербес қабілетін дамытуға көмек беру;
-үйренушінің танымдық үрдіске белсенді қатысуын анықтау мүмкіндігі;
-көрнекілік құралдарын көбірек пайдалану арқылы сезімін жоғарлату.
Жаңа педагогикалық технологияның негізгі үлгілерін ғалымдардың еңбектеріне талдау жасай отырып, мұғалімнің оқушымен жекелей қарым-қатынасына негізделген оқытудың жаңа технологияларын бағыттарына қарай жіктеп төмендегідей топтастыруға болады. Педагогикалық технология оқушының өз бетімен жасайтын оқу - танымдық қызыметінің құрылымы мен мазмұнын анықтайтын оқу- тәрбие процесінің жобасына негізделуі қажет делінген шарт мазмұнын (оқу материалын) тек орта қабілеті бар оқушыға арналған ақпарат көзі болудан оқушының өз бетімен белсенді жұмыс жасап, дамуына жол ашатын оқу құралына айналуын қажет етеді.

12 жылдық білім беруде бастауыш білім мазмұнын интеграциялау мәселесі
Категория: Педагогикалық технологиялар
12 жылдық білім беруде бастауыш білім мазмұнын интеграциялау мәселесі
Тұлғаның өмір сүру әрекетінің негізгі шарты: оның санасында дүниенің біртұтас бейнесі және ондағы адамның өз орны болуы; адамның заттармен, құбылыспен, табиғатпен заңды байланысын орнату болып табылады. Тұлғаны дамыту және қалыптастыру, дүние, табиғат, қоршаған орта және адам, олардың өзара байланысы жөнінде біртұтас көзқарас қалыптастыру; оқушылардың әр түрлі әрекеттері үшін барынша жағдай туғызу - бұл білімді интеграциялаудың негізгі мақсаты. Бұл жерде әңгіме, білімнің жиынтығы және эрудицияның кеңдігі жөнінде емес, еркін бағдар және XXI ғасыр адамының даралық мәдениеті, өзіндік позициясын таңдап алуын қамтамасыз ететін дара тұлғалық, құзырлылық сапасы жөнінде болып отыр. Сондықтан бастауыш білім мазмұнының бүгінгі күн талабына сәйкес болуы аса маңызды мәселе.
Баланың өзіндік "дүние бейнесі" ерте пайда болады және толық еместігіне қарамастан оның маңызды жетістігі - тұтастығы. Бала мектепке көлгеннен кейін осы тұтастық пәндер арасындағы шекараның салдарынан бұзылады да, нәтижесінде оның алған білімі өзара нашар байланысады. Кейбір мұғалімдер өз сабақтарында пәнаралық байланысты қолданғанымен ол мәселені тұтас шеше алмайды.
Білім - тұтастық және оқушы алдында да сол күйде болуы керек. Пәндер арасындағы кедергілерді жою үшін білімді басты объектілердін, немесе тақырыптардың айналасына біріктіру қажет. Бұл пәнді әр қырынан қарастыруға, оның барлық өзара байланысын ашуға мүмкіндік береді. Анализ, синтез, салыстыру, біріктіруді қолдануға болады. Бұл дүниетанымды, адамтану, экологиялық, коммуникативтік білімдер мен іскерліктерді қалыптастыру үшін маңызды. Интеграция мазмұнды кең қамтуға, уақытты үнемдеуге, міндетті пәндер санын азайтуға мүмкіндік береді.
Бастауыш сынып оқушысында қоршаған дүниені тұтастықта қалыптастыру мәселесі бастауыш білім берудің өзіндік ерекшелігіне қайшы келмейді. Бастауыш сыныптарда танымдық әрекетті талдау бастапқы деңгейде болады, әзірше құбылыстарға тереңдеп енбейді. Бәрі туралы аздап интегралды келу дәл осы бастапқы буынға сәйкес келеді.
Сонымен қатар пәндік оқыту моделінің көптеген жақсы жақтары бар екендігіне қарамастан, оны бірден-бір және жетілген модель деп айта алмаймыз. Оған балама ретінде пәнсіз оқыту, сабақсыз, тіпті кейде сыныпсыз оқыту модельдері болған және қазір де бар. Қазіргі уақытта батыс елдерінің элементарлық мектептерінде оқытудың барынша интеграцияланған формасы қолданылады.
Қазіргі дамыған елдердегі бастауыш білімнің ерекшелігі қоршаған дүние мен қоғамның дамуы туралы білімдердің интеграциясы болып табылады. Бұл тәсіл көптеген елдерде (Бельгия, Англия, АҚШ, Германия, Австрия) мектепке дейінгі тәрбиеге, бастауыш мектеп және кіші орта мектепке. сол сияқты орта мектепте интеграцияланған курс (жа-ратылыстану, қоғамтану, Отантану және т.б.) түрінде енгізілген. Бұл елдердің бастауыш мектептерінде интеграциялау өлі және тірі табиғат, техника, адам, т.б. білімдерді біріктіреді.
К.Д.Ушинскийдің өз шешімін бала нақты заттар туралы нақты бейнелер бойынша ғана ойлай бастайды деген психологиялык, ойларымен негіздеді. Сонымен қатар ғылыми ойлаудың даму процесі туралы логикалық-әдіснамалық ой-пікірлердің, яғни тарихи түрғыдан ең соңында пайда бопатын пәндік оқыту жүйесінің оқытудын, ең басына шы-ғарылуы арасындағы алшақтықты дәлелдейді.
"Пәндік оқытуда... бір ғылым бір ғылымнан соң еш жерде соқтығыспай жүріп отырған кезде бағдарламада тәртіптілік көрсеткенімен, ол баланың басында берекесіздік (хаос) пайда болады. Тіпті одан да сорақысы баста жатқан кездегі идеялардың өлі күйі, молада жатқан сияқты бірі жөнінде екіншісі білмейді. Басқаша жағдайда ғылым өз жүйесінде балаларды басқаша педагогикалық жолмен дамытуы қажет және оларға өмірлері үшін өте қажетті пайдалы мәліметтерді беруі керек... Баланың басында ғылымдар схоластикалық күйде жатуы дұрыс емес, білімдер мен идеялар қандай ғылымдардан алынса да, органикалық түзілімде дүниеге және оның өміріне анық, мүмкіндігінше кеңейтілген көзқарас беруі керек... Қазіргі мектеп мынадай жағдайға келе жатыр: ғылымдар жүйесінің ашылуы бастапқыда емес, оның соңында жузеге асырылуы керек, яғни дәл адамзат тарихындағы сияқты жүйе білімдермен толтырылмай керісінше білімдер жүйеге құрылуы керек".
Міне. осы жасқа сыныптық оқу жүйесін К.Д. Ушинский педагогикалық тұрғыдан барынша тиімді шешті. Ана тілінің негізгі мақсаты балалар-ды қоршаған дүние қубылыстарын алдына қойып, солар туралы айтуға және ойлауға, жазуға, оқуға. есептеуге, өлшеуге, сурет салуға және жапсыруға мәжбүр етті. Балалар ешқандай "ғылымды", еш-қандай "оқу пәнін" оқып үйренген жоқ. КД.Ушинский балаларды дамыту мақсатында ай-налысудың бірден үш түрін: қабылдау, сезімдік әсерлену, ойлау; ал тілде - ауызша, жазбаша, гра-фикалық бейнелеуді жүзеге асырды. Пәндік жүйе-де бүл сабақтардың мазмүны органикалық бай-ланыспаған бірнеше пәндерге бөлініп орналасады.
Мағжан Жұмабайұлы баланы оқытуда оның жүрегіне ең алдымен нақты бейне, сурет орнату керек деп кеңес береді. "Мүндайда бала біреудің айтқан сөзін сөзбе-сөз қайталап, "күйіс қайырып" турмайтынын, тиісті сөзін өз жүрегінен суырып сөйлейтінін айтады. Мектеп пен түрмыс бірі -Қырым, бірі - қияда жатпауын, мектепте оқыған адам білімді қушақтап алып, түрмыста жарамсыз болып шықпауын, бала нені білсе де, көзімен көріп, қолымен ұстап, мумкін болғанынша өзі істеп білуін қолдайды. Мектеп бітіріп шыққан соң бала бүкіл әлемге, өзгенің және өзінің өміріне білім жүзімен ашыпған саналы ақыл көзімен қарай білсе, міне, білімдендірудің көздейтін түпкі мақсаты осы. Мек-теп осы бағытта баланың келешекте жетілуіне мықты негіз салуы керек".
Білім берудің бүгінгі күнгі мақсатына сәйкес бастауыш мектептің бітірушісі мыналарды меңгеруі және білуі керек:
- қоршаған дүние туралы білімі болуы және оны әр түрлі жағдайларда қолдана алуы;
- өз бетімен және басқалармен ынтымақтас-тықта жүмыс істей білуі;
- аналитикалық-синтетикалық жүйелі және шығармашылық ойлау қабілетін меңгеруі, коммуникативтік қабілетінің болуы;
- ауызша және жазбаша қарым-қатынас мәдениетінің болуы, өз қүрдастарымен және ере-сектермен өзара қарым-қатынас жасай білуі;
- ұлттық және жалпы адамзаттық қүндылық-тарды түсінуі және қабылдауы;
- табиғатпен, қоғаммен және өз-өзімен дене және адамгершілік, рухани үйлесімділікке умтылуы.
Бастауыш сынып оқушыларының оқу әрекеті процесінде жоғарыда көрсетілген бағыттар бой-ынша білім беру және дамытудың нәтижелері, ин-теграция факторын есепке алғанда және білім маз-мүнын интеграциялаудың белгілі бір педагогикалық шарттарын сақтаған кезде ғана қол жеткізіледі.
Алдымен интеграцияның қозғаушы күшін анықтап алайық. Оны жүзеге асыру үшін қандай шарттарды міндетті түрде орындау керек? Оқу пәндері интеграциясының қүндылықтары қандай?
Оқытудың өмірмен байланысы - дидактика-ның негізгі қағидаларының бірі болып табылады және ол педагогтар мен лсихологтар еңбектерін-де арнайы зерттелген. Психологтар оқушылардың алған білімдерін тәжірибеде қолдана білуін, олар-дың танымдық және психикалық процестерін да-мытатындығын (қабылдау, ойлау, қиял) дәлелде-ген болатын.
Сол сияқты зерттеулер көрсеткендей, түлға-ның білім, икемділікті меңгеру дәрежесі және олар-ды әр түрлі практикалық әрекетте қолдануы, олар-дың әлеуметтік белсенділіпнің де маңызды көрсеткіші болып табылады.
Бастауыш мектеп жасындағы оқушылар (тек олар ғана емес) жеке білімдерін практикада қолдана алмайтындығын, өзін қоршаған дүние туралы ұғымдарды, олардың жүйесін талдай, қорытын-ды жасай білмейтіндігін, білімді жаңа жағдайға көшіре алмайтындығын көрсетті. Бүл бастауыш сынып оқушыларында өзіндік және жүйелік ойлаудың қалыптаспағандығының дәлелі.
Оқушылардың жүйелік ойлауы, танымдық әрекеттің шығармашылық тәсілдері, оқушыда құндылық бағдардың қалыптасуына, білімнің жеке элементтері арасында байланыс орнығуына жағдай туғызады.
Білім берудегі дифференциацияны жоққа шығармайтын, оны толықтыратын интеграциялық жүйені ендіру, дәстүрлі білім беруге қарағанда оқушыларда біртұтас дүние бейнесін, өзінде бар білімді жүйелеу қабілетін меңгерген және әр түрлі проблеманы шешуге дәстүрден тыс келе алатын оқушыны қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Бастауыш сынып оқушылары үшін интеграцияның мүмкін болатын шарттарын анықтағаннан кейін, біз келесі факторларға көңіл бөлдік.
Біріншіден, кіші мектеп жасындағы оқушы қорытылған ақпаратты қабылдауға, білім - құйманы, мысалы, ерекше сападағы білімді қалыптастыруға қабілетті ме?
Америкалық ғалымдар: Р.Карплас, Д.Сиск, С.Кейплен, Р.Хенви және т.б. сол сияқты, ресейлік ғалымдар: В.В.Давыдов, Л.В. Занков, Л.В.Тарасов және т.б. адам зиялылығының 80%-ы сегіз жасқа таман қалыптасатындығын және оның 50%-ы төрт жаста қалыптасатындығын дәлелдейді. Олай болса, егер балаларды қорытып ойлау әдістеріне үйретсе, олар дүниені тұтастықта көруге, интеграциялық құрылымда нәтижелі білім алуға қабілетті деген сөз.
Екіншіден, жағымды факторларға мыналар да жатады: бастауыш сыныпта барлық пәнді бір мұғалімнің оқытуы кейбір ұйымдастыру қиыншылықтарын жояды; бастауыш сынып мұғаліміне бізді қызықтырып отырған проблема бойынша әрбір пәннің мүмкіндігі жақсы белгілі. Ол пәндердің қайсысы білімді меңгерту тұрғысынан бір-біріне жақын, қандай әдістемелік тәсілді және қай сабақтарды сәйкестендіруге болатындығын біледі; оған қайталаулардан құтылу, әрбір пән бойынша ілгерілеу қарқынын реттеу оңайға түседі.
Қиылысатын іскерліктерді жетекші, жалпы ғылыми идеяларға сәйкес пәндік білімдерді таңдау және біріктіру негізінде оқу бағдарламаларын жүйелеу. Содан соң, әр түрлі пәндерді оқытуды келістіруден опарды терең өзара кіріктіруге көшу әр түрлі деңгейде жүзеге асырылады:
- пәнішілік интеграция, пәнаралық интегра-ция, пәндер мазмүнын жақындастыру, жаңа түзілім пайда болуына әкелетін мүшеленген бөліктердің толық бірігуі ретінде - синтез;
- бастапқы деңгейі: бір пән бойынша сабақ-та үғымдарды, бейнелерді басқа пәндерден алу, яғни "басқа аймаққа кіру" принципі;
- тереңірек деңгей: қазіргі жаратылыстану, мәдениеттану, т.б. әдіснамалық негізін құрайтын жалпы принциптерді әр түрлі пәндер бойынша са-бақтарда қолдану;
- өз ерекшеліктері бойынша әр түрлі пәндік білімдерді қажет ететін мәселелер мен құбылыстардың кешенін қарастыру.
Зерттеліп отырған проблема түрғысынан және жоғарыдағы факторларды есепке ала отырып біздің көзқарасымыз бойынша интеграцияның мүмкін болатын жолдары анықталды:
- пәндердің бір курсқа толық бірігуі, синтез-делген курстарды оқыту - толық интеграция;
- өзектік бағыттары бойынша жеке пән-дердің бірігуі;
- оқу бағдарламаларында объектілер бой-ынша блок қүру.
Біз бүгінгі күнгі зерттеулерде қол жеткізіліп отырған негізде оның соңғы екі жолы жүзеге асы-рылуы қажет деп есептейміз.
Біздің жұмысымыздың келесі қадамы: мектеп беретін білім мен өмір арасындағы қарама-қайшы-лықтарды, яғни интеграцияның жағымсыз факторларын анықтау.
Мектепте жеткілікті дәрежеде шешімін таба алмай отырған, бірақ одан тыс өмірде талап етілетін мәселелерді талдауға толығырақ тоқталып, яғни жағымсыз қарама-қайшылық туғызатын себептер мен салдарды анықтаймыз. Олар: пәндердің шашыраңқылығы; қоршаған дүниені біртұтас зерделеуге педагогикалық түрғыдан қарастыру непзінің болмауы, қазіргі білімнің интег-рациясы тенденциясын көрсететін жаңа дидактикалық негіздің жасалмауы.
Дегенмен, жағымды фактор ретінде әрбір адамның ақиқат шындықты, дүниені тұтастықта көруге тырысуы, бөлшектенбеген біртүтас білімге үмтылысы заңды деп қарастыру керек.
Объектілер бойынша интеграция аталған мәселелерге жеткілікті көңіл бөледі, пәндік жүйені жетілдіре отырып, оның кемшіліктерін жоюға мүмкіндік туғызады. Ол оқушыларға қызығу туғы-затын, мағыналы түсінікті материал арқылы берген кезде пайдалы болады; пәндер арасындағы өзара байланыстар мен өзара тәуелділікті тереңдетеді, сол арқылы жалпы идеяға біріктірілген және уақыт бойынша шоғырландырылған әр түрлі ақпараттар-ды көбірек қабылдауға мүмкіндік береді.
Бастауыш сыныптарда білімді интеграциялау, сонымен оны жоғары дәрежедеп өмір мектебіне, яғни "тек сауаттылықты ғана меңгертіп қана қой-май, балалардың жалпы білім қорына кіретін пай-далы мәліметтерді, сол сияқты өзара оқыту, тал-дау және эксперимент жасауды жүзеге асыра-тын мектеп - шеберханаға айналады" (ЯАКомен-ский).
Аталған факторлар (процестің қозғаушы күші) қазіргі зерттеулерді талдау, мұғалімдер тәжірибесі мен эксперименттік жұмыстардың нәтижесі білімді интеграциялау мүмкін болатын педагогикалық шарттарды анықтауға алып келді.
Бірінші шарты: жетекші объектілер бойынша пәндердің қосылуы, жақындасуы. Бастауыш сыныптағы барлық пәндер негізінен балалардың қоршаған дүниені тану процесіне өз үлестерін қосады. Сондықтан пәндерді жетекші объектілер негізінде жақындастырудың, бірлікте үйлестірудің әр түрлі варианттары болуы мүмкін. Ол идея білімнің әрбір аймағында сол жалпылықты, яғни жекеліктің көп түрін табуға мүмкіндік береді, өйткені сол жалпыны тану арқылы дүниені, адамдардың қарым-қатынас әлемін біртұтас көру қалыптасады.
МЕКТЕПТІҢ БАСТАУЫШ САТЫСЫНДАҒЫ ОҚЫТУ ТУРАЛЫ
МЕКТЕПТІҢ БАСТАУЫШ САТЫСЫНДАҒЫ ОҚЫТУ ТУРАЛЫ

Бастауыш бiлiм жалпы орта бiлiм беретiн мектептердiң бастауыш сыныптарында немесе мектептiң өз бетiнше оқу-тәрбие берудi ұйымдастыратын бiлiм мекемесiнiң бастауыш сатысында оқыту мен тәрбиелеудiң өзара байланысы арқылы қамтамасыз етiледi.
Мектептiң бастауыш сатысында оқытудың мақсаты:
- оқытудың келесi сатысындағы оқу бағдарламаларын игерту мақсатында оқушылардың танымдық қабiлеттіліктерін және бiлiктіліктерін дамытуды қамтамасыз ететiн қарапайым бiлiм негiздерiн меңгерту;
- негiзгi оқу iс-әрекетi дағдыларын қалыптастыру;
- ұлттық дiлiн, өз елiнiң мәдени-тарихи ерекшелiктерi мен дәстүрлерiн ескере отырып, отандық және әлемдiк мәдениеттi таныту.
Жалпы бастауыш бiлiм (1-саты) оқуды, жазуды, санауды, оқу әрекетiнiң негiзгi бiлiктерi мен дағдыларын, теориялық ойлаудың элементтерiн, оқу әрекеттерiне өзiндiк бақылаудың қарапайым дағдыларын, өзiн-өзi ұстау және сөйлеу мәдениетiн, жеке бас гигиенасы мен салауатты өмiр салтының негiздерiн меңгертудi қамтамасыз етедi.
Мектепке дейiнгi жастағы балаларды бiрiншi сыныпқа қабылдауда олардың функционалдық сауаттылық негiздерiн меңгеру дәрежесiн емес, оның мектепке жалпы дайындығын тексере отырып, жоғарыда көрсетiлген мақсаттар бағдарға алынады.
Әйтсе де көпшiлiк жағдайда балалардың оқу, жазу және санай алу дағдыларының қалыптасуы тексерiлетiнiн; баланың оқуға дайындығын тестiлеу арқылы тексерудiң нәтижесiздiгiн; алдын-ала тексерудiң жағымсыз немесе төмен деңгейдегi көрсеткiштерi баланы оқуға қабылдамауға негiз болатындығын тәжiрибе көрсетiп отыр. Бiрақ, мұндай құқық медицина қызметкерлерiне ғана тән.
Тестiлеудiң, баламен әңгiмелесудiң барлық түрлерiнiң мақсаты - алдағы оқыту процесiне баланың жеке даму ерекшелiктерiн ескере отырып түзетулер енгiзу.
Мұғалiм бiрiншi сынып оқушыларымен жұмыс iстегенде мектепке дейiнгi жастағы баланың жетiстiктерiнiң деңгейiн ескеруi, интенсивтi даму жағдайында жеке жұмыс жүргiзуi, мектепке дейiнгi жаста қалыптаспаған сапаларын түзету бойынша арнайы көмек жасауы тиiс.
Оқу жетiстiктерi мен даму деңгейлерi бойынша жасанды iрiктеу арқылы балаларды дайындық деңгейiне қарай топтастыруға болмайды.
Бiрiншi сынып оқушыларында оқуға деген ынта қалыптастыру, оларға белгiлi бiр табысқа қол жеткiзетiндей жағдай жасау және оларды өзiн-өзi бақылауға дайындау мақсатында оқу жылының бiрiншi жартыжылдығында ынталандырудың баға қоюды талап етпейтiн әдiстерi мен тәсiлдерi пайдаланылуы қажет. Оқушылардың мектеп талаптарына бейiмделуiн жеңiлдету мақсатында оқу жүктемесiн бiрте-бiрте өсiру арқылы сабақтардың "сатылық" режимi сақталады. Сабақтар арасындағы үзiлiстердiң ұзақтығы оқушылардың белсендi демалысы мен ыстық тамақтандыру ескерiп белгiленедi, алайда ол 10 минуттан кем болмауға тиiс.
Бiрнеше ауысымда жұмыс iстейтiн бастауыш сатысы бар бiлiм беру ұйымдарында бiрiншi сыныптықтар оқуды бiрiншi ауысымда ертеңгі сағат 8.30-дан ерте бастамауы тиіс.
Бастауыш мектептегi оқыту төмендегiлердi қамтамасыз ететiндей екi деңгейде жүргiзiледi:
1) оқушылардың жалпы бiлiмдiк дайындығы - ғылым негiздерiн оқыту оқу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.