Javascript тілінің теориялық негіздері

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

Негізгі бөлім

javascript тілінің теориялық негіздері
JavaScript негіздері
Мәтінді
JavaScript объектілері
Айнымалылар құру

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

javascript тілінің теориялық негіздері

JavaScript әдетте қосымшалардың объектілерін программалық түрде пайдалану үшін және браузерлерде веб-парақтарға интерактивтілікті орнату үшін арналған сценарийлер тілі ретінде қолданылады .

1992 жылы Nombas компаниясы Cmm (Си-минус-минус) орнатылған скриптер тілін жасай бастады, бұл тіл С тіліне ұқсастықты сақтай отырып, жеткілікті қуатты тіл болуы тиіс еді. Оның аты ScriptEase болып өзгертілді. Ал оның негізінде CEnvi өнімі жасалынды. 1995 жылда Nombas веб-парақтарға қойылатын версиясын шығарды. Скрипттер тілі арқылы

өзгертуе болатын парақтар Espresso Pages деп аталды, олар ойындар, қолданушы енгізген формаларды тексеру мен анимация жасау үшін скрипттер тілін пайдалануды көрсетеді.

Espresso Pages Windows басқаруында 16-биттік Netscape Navigatorда ғана жұмыс істеді.

Netscape компаниясы Брендан Айкты 1995 жылы жалдап, оған Netscape браузеріне ұқсас браузер немесе Scheme программалау тілін енгізуді тапсырды. Браузер өңдеу менеджменті Netscape парақтардың HTML-кодына қойылған программалау тілдерін қолдауы тиіс деп сенген еді. Айктан басқа өңдеушілер Netscape Communications негізін қалаушы Марк Андерсен мен Sun Microsystems негізін қалаушылардың бірі Билл Джой қатысты. Олар

веб-ресурстардың құрама бөліктері: суреттер, плагиндерді веб-дизайнерлер мен программистерге ыңғайлы болуы үшін біріктіру тілін жасауды мақсат етті. Бірінші бұл тіл LiveScript деп аталды және клиент жағында пограммалау үшін де, сондай-ақ сервер жағында да программалау үшін арналды. Тіл синтаксисіне С мен Java тілдерінің ықпалы болды. Сол кезде Java сөзінің сәнді екеніне байланысты 1995 жылдың 4 желтоқсанында LiveScript JavaScript болып өзгертілді. JavaScript қосымшаларға қойылу мүмкіндігіне байланысты тілдің мәнін арттырып, оның кең таралуына алып келді. Сонымен, JavaScript - клиент тарапынан веб -қосымшаларын өңдеуге қолданылатын ең жиі таралған программалау тілі.

Тіл мүмкіндіктері. JavaScript объектілі-бағытталған тіл, бірақ тілде протиптеуді пайдалану дәстүрлі класс-бағытталған тілдермен салыстырғанда объектілермен жұмыста ерекшеліктерге ие. Сонымен қатар JavaScript функциональды тілдерге тән қасиеттерге ие - функциялар бірінші класс объектісі ретінде, объектілер тізім ретінде, анонимді фнкциялар,

тұйықталу - бұлар тілге қосымша қолдау береді.

Синтаксис жағынан JavaScript көбінесе С мен Java-ға ұқсас. JavaScript-те:

1. Барлық идентификаторлар регистрге тәуелді;

2. Айнымалылардың аттарында әріптер, астын сызу, доллар символы, араб цифрлары қолданылады;

3. Айнымалы аты цифралардан басталмайды;

4. Бір жолдық комментарийлерде //, бірнеше жолдан тұратын комментарийлерде /**/ пайдаланылады.

Тіл құрылымы. JavaScript құрылымын бір-бірінен анық ерекшеленетін 3 бөліктің бірігуі түрінде көрсетуге болады:

1. Ядро (ECMAScript) ;

2. Браузердің объектілік моделі (Browser Object Model - BOM) ;

3. Құжаттың объектілі моделі (Document Object Model - DOM) .

Ядро. Netscape компаниясы JavaScript тілінің түпнұсқасын жасады. Microsoft

компаниясының жасаған JavaScript тілінің версиясы JScript деп аталды. Бұл екі ұйым да Компьютер өндірушілердің еуропалық ассоциациясының (European Computer Manufacturer’s Association-ECMA) ECMAScript деп аталған JavaScript/JScript cтандартын жасау үрдісіне қатысты. ECMAScript() браузерлік тіл емес және онда ақпаратты енгізу мен шығару әдістері анықталмайды. Бұл скриптті тілдерді құрудың негізі боп табылады.

ECMAScript спецификациясы мәліметтер типтерін, нұсқауларды, түйінді сөздерді, операторларды, өрнектерді баяндайды.

Браузердің объектілік моделі - тілдің ядро мен құжаттың объектілі моделі

арасындағы браузер-спецификалық бөлімі. Браузердің объектілік моделінің негізгі қызметі - браузердің терезелерін басқару және олардың өзара әрекетін қамтамасыз ету.

Браузердің терезелерінің әрқайсысы DOM-ның орталық объектісі болып табылатын window объектісімен көрсетіледі. Терезелерді басқарудан басқа браузердің объектілік моделінің көлемінде браузерлер келесі мүмкіндіктерді қолдау қамтамасыз етеді:

1. Фреймдерді басқару;

2. Жүйелік сұқбатттар;

3. Ашылған парақтың адресін басқару;

4. Браузер туралы ақпаратты басқару;

5. Монитор параметрлері туралы ақпаратты басқару.

Құжаттың объектілі моделі - HTML-құжаттар үшін қосымшаларды программалау интерфейсі. DOM бойынша құжат (мысалы, веб-парақ) төмендегі өзгертулерге мүмкіндік беретін қасиеттерге ие объектілердің ағашы түрінде берілуі мүмкін:

1. Түйіндерді қосу;

2. Түйіндерді өзгерту;

3. Түйіндерді жою;

4. Түйіндер арасындағы байланысты өзгерту.

Құжаттың объектілі моделінде негізгі элемент түйін боп табылады.

HTML-құжатта негізгі екі арнайы түйінмен-элементтер түйіні және мәтіндік түйіндермен жұмыс істейді. Бірінші жағдайда түйін құжат элементіне, екінші жағдайда элементтің ашылатын және жабылатын дескрипторларының арасында орналастырылатын мәтінге сәйкес келеді.

Веб-парақтарға қойылу тәсілдері:

1. Парақтың ішіне орналастырылуы JavaScript-кодын параққа қосу үшін <script></script> тегтерін қолдануға болады, олар <head> контейнерінің ішіне орналастырылады. Бір құжатта <script> контейнерлері бірнеше рет болуы мүмкін. «type='text/javascript'» атрибутын көрсету міндетті емес, өйткені үнсіздік бойынша javascript тұрады. Төмендегі скрипт «Hello, World!» классикалық жазуы бар модальдық терезені браузер ішінде шығарады:

2. Тегтің ішіне орналастыру HTML спецификациясы оқиғаларды өңдеушілерді беру үшін қолданылатын атрибуттар жиынын қамтиды.

Қолдану мысалы:

Бұл мысалда сілтемені басқанда confirm('Сіз сенімдісіз бе?') ; функциясы «Сіз сенімдісіз бе?» деген жазуы бар модальды терезені шақырады, ал return false; сілтеме бойынша өтуді блоктайды. Бұл код егер браузерде JavaScript-ті қолдау қосылғанда ғана жұмыс істейді, әйтпесе сілтеме бойынша өту ескертусіз жүреді.

3. Жеке файлға шығаруJavaScript қосудың үшінші мүмкіндігі бар- скриптті жеке файлда жазу, ал соңынан оны төмендегі конструкция бойынша қосу:

Script элементінің атрибуттары 1. Міндетті атрибут type, мәні ретінде "text/javascript" жазылады

2. Міндетті емес атрибут src, мәні ретінде скрипт бар файлдың адресін қабылдайды

3. Міндетті емес атрибут charset, src пен бірге сыртқы файлдың кодировкасын көрсету үшін қолданылады

Лексикалық құрылымы. Программалау тілінің лексикалық құрылымы - бұл тілде программалар қалай жазылатынын анықтайтын қарапайым ережелер жиынтығы. Бұл тілдің төменгі деңгейлі синтаксисі айнымалы аттарының, символдардың түрлерін, бір нұсқаудың екіншісінен қалай бөлінетінін анықтайды.

1. Символдар жиыны. JavaScript - те программа жазғанда Unicode символдар жиыны қолданылады.

2. Регистрге тәуелділік. JavaScript - регистрге тәуелді тіл.

HTML тілінде тегтер мен атрибуттар кез-келген регистрде жазыла берсе, ал JavaScript-те олар кіші әріптермен жазылады. Мысалы, оқиға өңдеуші атрибуты HTML-да onClick деп, ал JavaScript-те onclick деп белгіленеді.

3. Ажыртушы символдар. JavaScript программадағы лексемалар арасындағы пробелдер, табуляциялар мен жолдарды өткізулерді ескермейді.

4. Міндетті емес үтірлі нүкте. Қарапайым JavaScript нұсқаулары әдетте үтірлі нүктемен

(; ) аяқталады. Ол нұсқауларды бір-бірінен ажыратып тұрады. Егер әрбір нұсқау жеке жолда жазылса, үтірлі нүктені қоймауға болады.

Мысалы, келесі фрагмент үтірлі нүктесіз жазылуы мүмкін:

a = 3;

b = 4;

5. Литералдар. Литерал - бұл программа мәтінінде тікелей көрсетілген мән.

Мысалы:

12// Он екі саны

'Hi' // Басқа жол

true // Логикалық мән

false // Басқа логикалық мән

Литералдар - кез келген программалау тілінің маңызды бөлігі, өйткені оларсыз программа жазу мүмкін емес.

6. Идентификаторлар. Идентификатор-бұл қарапайым атау. JavaScript те

идентификаторлар айнымалы мен функция аттарын, кейбір циклдардың белгілерін атау үшін қолданылады. Бірінші символ әріп, төменгі сызық (_) немесе доллар белгісі ($) болуы керек.

Мысалы:

my_variable_name

v13

_dummy

$str

Мәліметтер типтері мен мәндері. Компьютерлік программалар мәндерді (values) басқара отырып жұмыс істейді.

Програмалау тілінде өңделетін мәндердің типтері мәліметтер типтері (data types) ретіндебелгілі бола отырып, тілдің ең бір іргелі ұғымы боп саналады.

JavaScript тілінде 3 қарапайым мәліметтер типі бар:

1. Сандар;

2. Жолдар;

3. Логикалық мәндер.

Сондай-ақ екі тривиальды тип null және undefined анықталған, олар тек бір ғана мәнді анықтайды.

JavaScript-тегі күрделі типтер:

1. Объект (object) ;

2. Массив (array) ;

3. Функция (function) .

Объект дегеніміз мәндер (сан, жол немесе басқа объектілер) жиыны.

Объектілер екі жақты қасиетке ие: атаулы мәндердің реттелмеген жиыны немесе нөмірленген мәндердің реттелген жиыны түрінде болуы мүмкін. Соңғы жағдайда объект массив деп аталады.

Функция - бұл орындалатын кодпен байланысты объект.

Функция белгілі бір операцияны орындау үшін шақырылады (invoked) .

JavaScript-те онымен жұмыс істеу үшін арнайы синтаксис анықталған.

Бұл типтерден басқа JavaScript тілінде объектілердің бірнеше арнаулы түрлері бар.

Бұл объектілер жаңа мәліметтер типін емес, ал тек объектілер класын (classes) көрсетеді.

Класс Date мерзімді, класс Error синтаксистік қателерді көрсететін объектілерді анықтайды.

JavaScript негіздері

Егер Сіздің компьютерде JavaScript бағдарламасы қосылмаған болса, оны қосу керек. Содан кейін ғана тақырыптарды оқуға болады . Бұл бөлімде JavaScript бағдарламасының

тек негізгілері ғана беріледі. Бұл бөлім кейін біртіпдеп толықтырылып отырады.

HTML коды арқылы әдемі, бірақ статикалық web беттер құрылады. Бұл беттер пайдалы қызмет етіп келеді. Солай дегенмен көптеген адамдар компьютердің барлық мүмкіндігін пайдаланғысы келеді. Олар web беттермен өзара әрекетесетін көптеген кішкене бағдарламалар жасалынған. Белсенді web беттер құру үшін арнайы бағдарламалық тілдер құрылды. Солардың бірі JavaScript . Осы арқылы браузерде орындалатын программалар құруға болады.

JavaScript арқылы кезелген редакторде, мысалы Блокнота бағдарлама құруға болады. JavaScript тілінде браузерде орындалатын жай командаларды құруға болады. Олар HTMLкодта тікелей бетте немесе жеке файлда сақталады. Бағдарламаның қалай жұмыс істетінін көру үшін браузер терезеде HTML файлды ашу керек. Ол үшін браузер менюінен ФайлОткрыть командасын таңдаңыз да JavaScript бағдарламасы бар HTML файлды дискіден табыңыз.

Бағдарламаның басы мен аяғы JavaScript тілінде өзіндік екі тегпен беріледі

Бағдарлама body тегіне қойылады:

<HTML>

<HEAD>

< Title >Титул документа</Title>

</HEAD>

<BODY>

</BODY>

</ HTML >

Ескірген браузерлер javascript командаларын түсінбейді, сондықтан оларды түсіндірмесимволдары арқылы жабу ұсынылады:

<!-

//-- >