5-6 ЖАСАР БАЛАЛАРДЫ ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕГЕ БАУЛУДА ДАМЫТУШЫ ЗАТТЫҚ ОРТАНЫ ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 120 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 2

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР . . . 8

АНЫҚТАМАЛАР . . . 9

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР . . . 11

І ТАРАУ. 5-6 ЖАСАР БАЛАЛАРДЫ ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕГЕ БАУЛУДА ДАМЫТУШЫ ЗАТТЫҚ ОРТАНЫ ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1. Балабақшада балаларды ұлттық тәрбиеге баулудың теориялық шарттары . . . 12

1. 2. Ұлттық тәрбиені ұйымдастырудың қағидалары мен мүмкіндіктері . . . 28

1. 3. Заманауи балабақшаларда дамытушы заттық ортаны қалыптастырудың мазмұны мен мәні . . . 46

ІІ ТАРАУ. 5-6 ЖАСАР БАЛАЛАРДЫ ДАМЫТУШЫ ЗАТТЫҚ ОРТА АРҚЫЛЫ ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕГЕ БАУЛУДЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ

2. 1 Дамытушы заттық орта бағыттарын баланың жас ерекшелігіне сай жоспарлау тәсілдері . . . 57

2. 2. Елімізде және шет елдерде ұлттық тәрбиелеудің әдістемесі . . . 73

2. 3. Ересек топтарда балаларды ұлттық тәрбиеге баулуды дамытушы орта арқылы ұйымдастыру жолдары . . . 81

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 95

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 97

ҚОСЫМШАЛАР

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасы тәуелсіз ел ретінде, қазіргі қоғамда экономикалық, саяси-әлеуметтік жағынан өзін таныта отырып, өркениетті елдердің қатарына қосылу жағдайында. Білім, ғылым жүйесін, мәдениетін әлемдік өркениет үлгісінде дамытуда. Себебі, кез-келген тәуелсіз мемлекеттің рухани даму үдерісінде өзіндік ерекшеліктері болады. Осы ерекшеліктер сол елдің тарихымен, мәдениетімен, салт-дәстүрімен, сол елде мекен еткен халықтың тұрмыс-тіршілігімен сипатталады. Сол халықтың тәжірибесі жоғалмайды, халықтық сана мен идеяда, қоғамдық жүйелерде, мәдени даму барысында жүйелілікпен дамып жетіледі.

Білім беру мазмұнын жаңарту, білім беру жүйесін реформалау мәселелері тәуелсіз еліміздегі саяси-әлеуметтік даму талаптарынан туындайтынды. Сондықтан, үздіксіз тәрбиелеу мен білім берудің жүйесін жетілдіру жұмысы адамзаттық құндылықтарға негізделуде, жаңа бағыт алуда.

Қазақстан Республикасы Конституциясында[1], «Тілдер туралы»[ 2], «Білім туралы» Заңдарында [3], «Үздіксіз тәрбие тұжырымдамасы» [4], «Мәдени мұра» бағдарламасы [5], «Қазақстан Республикасында 2005-2010 жылдары білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы» [6] жас ұрпаққа білім беру мен тәрбиелеу жүйесін түбегейлі өзгертуге, дамытуға, балалардың бойындағы адами, рухани байлықтарын жетілдіруге және еліне, жеріне деген сүйіспеншілікке, адамгершілікке, ата-бабаның тарихи мұралары негізінде тәрбиелеуге баса назар аударылған.

Қазақстан Республикасы әлеуметтік-мәдени дамуының тұжырымдамасында: «Енді Қазақстан халықтарына өз мәдениетінің келбетіне қайтадан толық көлемінде ие болуға тура келеді, ал бұл арада қазақ мәдениетіне, мемлекетке тарихи атауын берген халықтың мәдениетіне даусыз басымдық берілуге тиіс, өйткені ол Қазақстаннан басқа еш жерде шын мәнінде түлеп, қажетінше дами алмайды», - деп атап көрсетілген. Президентіміз Н. Ә. Назарбаев «Сындарлы он жыл» [7] атты еңбегінде: « . . . қазақ тарихы адамзат шежіресінің құрамдас бөлігі екені ғылыми тұрғыда дәлелденуі керек», - деп ерекше тоқталған, тәрбиенің тарихпен сабақтастығының ашылу қажеттігі мектепке дейінгі мекемелердің қалыптасу, даму зандылықтарын, қазіргі қоғам дамуының талаптарымен салыстыра зерттеудің, ғылыми негізде зерделеудің көкейкестілігін көрсетеді. Себебі, оқыту мен тәрбие - әлеуметтік үрдіс, сондықтан, ол әлеуметпен бірге дамып, бірге өзгеріске түсіп отырады.

Қазақстан Республикасына адал патриот азамат даярлау, мемлекеттік рәміздердің мәні мен маңызын терең түсінген, халықтық дәстүрлерді қастерлейтін, халықтар достығының негізінде тәрбиеленген, халық, Отан, отбасы алдындағы жеке бастың міндеттері мен құқықтарын сезінген, Қазақстанда тіршілік етуші қазақ халқы мен басқа да ұлттардың тілін, тарихын, салт-дәстүрі мен әдет-ғұрыптарын қадір тұтып игеруге пейілді азамат болуы керек» делінген.

Бұл міндеттер мемлекеттік құжаттарда Қазақстан Республикасының Конституциясында, Тіл туралы Заңында, Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңдарында, мектепке дейінгі білім беру бағдарламалырнда атап көрсетілген.

Мектепке дейінгі тәрбиені дамыту, балабақшаларды көптеп ашу мәселесі қашанда мемлекеттің қаулы-қарарларында, мемлекеттік құжаттарда басты назарда болды. Сонымен бірге бұл мәселеге Н. К. Крупская[8], Л. А. Давиденко[9], Л. С. Выготский[10], А. С. Макаренко[11], Э. К. Суслова[12], В. А. Сухомлинский[13] еңбектерін арнаған.

Біздің елімізде мектепке дейінгі тәрбие, баланы балабақшада тәрбиелеу жөніндегі ең алғаш Нәзипа Құлжанова ғылыми еңбек (1887-1939) жазған. Ол еңбек «Мектептен бұрынғы тәрбие» деп аталып, алғы сөзін жазған А. Байтұрсынов [14] . «Ана мен бала тәрбиесі» деп аталатын педагогикалық еңбектері бүгінгі күнде де өз өзектілігін жойған жоқ [15] .

Бүгінгі танда педагог ғалымдар: А. В. Андросова, Б. Б. Баймұратова, С. Г. Бәтібаева, Г. Х. Дүкенбаева, А. К. Меңжанова, Н. Баримбеков, Т. А. Макеева, Қ. М. Меңдаяқова, Г. Метербаева, А. А. Нурахунова, Т. А. Левченко, А. Е. Манкеш, Ж. А. Исмайлова, Ә. С. Әмірова, Т. Иманбеков, З. Д. Еденбаева, Ф. Н. Жұмабекова, С. Н. Жиенбаева, О. Жүмадил-лаева, М. С. Сәтімбекова, Б. Арзанбаева, М. Т. Тұрыскелдина, А. Ж. Салиева, Ш. Сапарбаева, Н. Сайлауова, Ғ. З. Таубаева, Х. Т. Шерязданова, Г. Ж. Меңлібекова, т. б. мектепке дейінгі тәрбиенің әр түрлі салалары бойынша педагогикалық зерттеулер жүргізіп, тәлім-тәрбиенің мазмұнын, әдіс-тәсілдерін талдаған. Аталған ғалымдар еңбектерін оқып зерделеу арқылы мектепке дейінгі тәрбиенің даму, қалыптасу бағыт-бағдарын айқындауға болады [16] .

Бұл күнде осы ғалымдардың еңбектері толық мәнді ғылыми теория дәрежесіне көтеріліп, мектепке дейінгі оқыту мен тәрбие тәжірибесінде қолданылып келеді.

Ұлттық тәрбиелеу үрдісіне бағытталған міндеттерді ойдағыдай орындап шыға алатын азаматтарды тәрбиелеуші келешек тәрбиешілер қауымы - педагогикалық колледждер мен жоғарғы оқу орындарында оқып, білім алып жатқан студент-жастар.

Ал білімгерлерге ұлттық тәрбиенің қыры мен сырын, ғылыми негіздері мен тәлімдік мәнін, ғылыми-педагогикалық тұрғыда игерудің теориясы мен әдіс-тәсілдерін меңгерту мәселесімен этнопедагогика пәні айналысады.

Этнопедагогика ғылымының зерттеу объектісі - халық педагогикасы. Халық педагогикасы - халықтардың ғасырлар бойы ұрпақ тәрбиелеу тәсілдеріне негізделген тағылымдарының бай тәжірибесінің эмпирикалық жиынтығы болып саналады.

Ал, халықтық педагогика - ұлттық тәрбиенің ұрпақ тәрбиелеудегі тағылымдарын ғылыми жүйеге келтіріп зерттейтін, оны тәжірибеде қолданудың әдіс-тәсілдерін теориялық тұрғыда сөз ететін ғылыми педагогиканың бір саласы.

Этнопедагогиканың мақсаты - халықтық өнерді, салт-дәстүрді дәріптейтін, ана тілі мен дінін қадірлейтін, Отанын, елін, жерін сүйетін, жан-жақты жетілген, саналы, патриот азамат тәрбиелеу[17] .

Бұл пәннің міндеті халықтық тәрбие түрлерін мектепке дейінгі балалардың бойына сіңіріп қалыптастыру, білім, білік, дағдыларын дамыту, дене еңбегіне де, ой еңбегіне де қабілетті, нарық жағдайында өмір сүруге икемді, жан-жақты жетілген азамат етіп шығару. Яғни, жан тәрбиесі мен тән тәрбиесін қатар жүргізіп, балалардың қайрат жігерін, ақыл-ойын, сана-сезімін халықтың өнер туындылары негізінде оқытып тәрбиелеу арқылы іске асырылады.

Халықтық тәрбиенің негіздерін балаларға танытып, білімдер жүйесін меңгерту үшін, ең алдымен этнопедагогиканың теориялық-әдіснамалық танымдық негіздерін үйретуге тура келеді. Ал ол ұлт туралы ұғымды, ұлттардың туып, дамып қалыптасуын, этномәдениеттің ерекшеліктері мен оның әлемдік өркениетке ұштасуын, басқа елдердің педагогикасына ену жолдарын теориялық тұрғыда қарастырудан басталады.

Сондықтан этнопедагогика пәнін ұлттардың мәдениетін зерттеу жолы ретінде қабылдап, ғылыми-методологиялық, теориялық негіздерін оқытып білуден бастау жөн.

Халықтық педагогика ғылымы орыс, батыс елдерінде XVII- XVIII ғасырлардан бастап қолға алынып, қазақ этнопедагогикасының зерттелу жайын анықтап, педагогика саласына ене бастады. Ғылым ретінде қалыптасу тарихын сөз еткенде оны үш кезеңге бөліп қарастырамыз.

Бірінші - XIX ғасырдың екінші жартысында өмір сүріп, қазақтың ұлттық тәлімгерлік ой-пікірлері мен салт-дәстүрлері, халықтың сана-сезімі жайында тұңғыш еңбектер жазған Шоқан Уалиханов, Ыбырай Алтынсарин, Абай Құнанбаев сияқты демократ ағартушылар мен орыс, батыс саяхатшысы, этнограф ғалымдарының (А. Левшин, Э. С. Вульфсон, А. Вамбери, В. Радлов, Н. Г. Потанин, Н. Л. Зеланд, П. С. Паллас, А. Янушкевич, т. б. ) жолжазбалары, екінші - XX ғасырдың алғашқы 20-30-жылдарында халықтық тәлім-тәрбиені ғылыми тұрғыда арнайы қарастырып сөз еткен А. Байтұрсынов, М. Жұмабаев, Ш. Құдайбердиев, X. Досмұхамедов, М. Дулатов, Ә. Диваев, Н. Құлжанова, М. Әуезов, Ж. Аймауытов т. б. болды. Яғни, бұл кезеңді қазақ этнопедагогикасының ғылым ретінде қалыптасып, даму кезеңі деп қараймыз. Үшінші кезең - 35-40 жылдық үзілістен кейін (1970-2000 ж. ж. ) қазақ этнопедагогикасының қайта жанданған, даму дәуірі деп аламыз[18] .

Қазақ этнопедагогикасының бастау бұлағы ретінде ХІХ ғасырдың екінші жартысында өмір сүрген қазақтың оқымысты демократ-ағартушылары: Ш. Уәлиханов, Ы. Алтынсарин, А. Құнанбаевтардың ғылыми еңбектерімен тығыз байланысты, қазақ халқының салт-дәстүрі, тұрмыс-тіршілігі, ұлттық мәдениеті жайында олардың ой-пікірлеріне қазіргі таңда да ерекше маңызға ие.

Қазақ халқына тән осындай тәрбиенің озық тәжірибелерін жаңа ұрпақ тәрбиесінде қолдану маңызды міндетке айналуда. Елбасы Н. Ә. Назарбаев сөйлеген сөзінде «Дәстүрлі мәдениетті жаңарту, өз халқының тарихи тәжірибесіне жүгіну - бұл өзі тәуелсіздікке ие болған елдің өмірінен орын алатын заңды құбылыс» деп атап көрсеткен [19] .

Ұлттық тәрбие халық педагогикасы арқылы жүзеге асады. Халықтың ежелден қалыптасқан дәстүрлерін, шығармашылығын, мәдениетін балаларға таныстыру жұмыстары халықтық педагогика арқылы жүргізіледі.

Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың «Қазақстан - 2050» стратегиясында білім беру және тәрбиелеу жұмысының алдына ұлттық құндылықтар негізінде тәрбие жұмысын жүргізу керектігін мақсат етіп қойып отыр. "Ұлттық" деген сөздің өзі өз ұлтына, тіліне, тарихына, дініне, мәдениетіне деген құрметті білдіреді. Мағжан Жұмабаев ұлттық тәрбие сөзін өз еңбегінде қолданған алғашқы педагог. Ол өзінің әдеби-педагогикалық еңбегінде ұлттық тәрбие мәселесіне көп көңіл бөліп, тәрбиенің бастауы ұлттық тәрбие екендігін айтқан. М. Жұмабаев «Педагогика» еңбегінде ұлттық тәрбие жайлы былай деген: «Ұлт тәрбиесі баяғыдан сыналып келеді, оны көп буын қолданып келе жатқан жол болғандықтан, әрбір ұлттың баласы өз ұлтының арасында өз ұлты үшін қызмет ететін болғандықтан, әрбір тәрбиеші баланы сол ұлт тәрбиесімен тәрбиелеуге міндетті». Сондықтан біз ғылыми диссертациялық жұмысымызда мектеп жасына дейінгі балаларды ұлттық тұрғыдан тәрбиелеу мәселесін зерттедік.

Тәрбие - халықтың ғасырлар бойы жинақтап, іріктеп алған тәжірибесі, ізгі қасиеттерін жас ұрпақтың бойына сіңіру, өмірге деген өзіндің көзқарасын, мінез-құлық дағдыларын қалыптастыру. Осы ретте ұлттық тәрбие мәселесіне көп көңіл бөлді. Баланың бойына адамгершілік қасиеттерін дарыта отырып, жан-дүниесін қалыптастыру күрделі мәселе. М. Әуезов «Ел боламын десең, бесігіңді түзе», деп айтқандай, келешек ұрпақтың тәрбиесін бүгіннен бастап қолға алып, балаларды ұлтын, тілін құрметтейтін, Отанын сүйетін патриот, ұлттық рухы биік азамат етіп тәрбиелеу үшін ұлттық тәрбие беру керек екендігін өмірдің өзі көрсетіп отыр.

Президентіміз Н. Ә. Назарбаевтың халқына жолдауында қазіргі қоғам «арды бағалайтын, белсенді, жоғары моральды, әдепті және рухани байлығы мол адамдардан тұру керек. Қазақстаннның бірегей халықтарының ұлтаралық және мәдениетаралық достығы мен жетілуін қамтамасыз етіп, қазақ халқының сан ғасырлық мәдениетін, тілі мен дінін, дәстүрлерін сақтаймыз және дамыта түсеміз» деген сөздерінен ұлттық тәрбиеге деген қажеттіліктің жоғары дәрежесін байқаймыз [20] . Осыған байланысты Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында мынадай жетекші міндетті байқауға болады «Жалпыадамзаттық және ұлттық құндылықтар негізінде, жастардың өз Отанына сүйіспеншілігін, халық дәстүрлеріне құрметін тәрбиелеу» [3, 12б] .

Жоғарыда көрсетілгендей, халықтық педагогиканың туындыларының баланың дамуындағы құдіреті туралы еңбектер бола тұра, мектепке дейінгі жастағы балаларды тәрбиелеуде этнопедагогика материалын пайдалануды ғылыми негізде жүйелеген зерттеулер жеткілікті емес. Осының нәтижесінде мектепке дейінгі жастағы балаларды тәрбиелеуде халық педагогикасының материалдарын пайдаланудың қажеттілігі мен оны ғылыми тұрғыда негіздеудің арасындағы қарама-қайшылық туып отыр.

Осы қайшылықтардың шешімі ғылыми-зерттеу жұмысының көкейтестілігін көрсетеді. Сондықтан да халықтық педагогиканың мұраларын мектепке дейінгі мекемеде ұлттық тәрбиенің құралы ретінде пайдалана отырып, оның мазмұнын, мүмкіндіктерін қарастыру, тәрбие үрдісіндегі тиімді әдістері мен жолдарын іздестіру, балаларға ұлттық тәрбие беру барысында қосымша құралдар ретінде заттық-дамытушы ортаның мүмкіндіктерін пайдалану мақсатында біз диссертациялық жұмысымыздың тақырыбын «5-6 жасар балаларды дамытушы заттық орта арқылы ұлттық тәрбиеге баулуды жетілдірудің педагогикалық шарттары» деп таңдауды ұйғардық.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі : Ұлттық тәрбие - ұрпақтан-ұрпаққа жеткізілетін асыл қазына болып табылады. Ұлттық тәрбие - еліміздің келешігі. Себебі, жас ұрпақ ұлттық тәрбие ала отырып, дені сау, ұлтжанды, еңбекқор, сыпайы болып өседі. Қазіргі таңда кездесетін ана тілін, тарихын, өз халқының дәстүрлерін білмейтін жастардың көбеюі, халқымызға жат болған аталар мен әжелердің қарттар үйінде болуы секілді көптеген келеңсіз жағдайларды бірте-бірте жою, олардың алдын алу, болдырмау жолы - бұл жас ұрпақты ұлттық құндылықтар негізінде тәрбиелеу. Мектепке дейінгі мекемеде ұлттық тәрбие беру жұмысын дамытушы заттық орта ұйымдастыра отырып жүргізу кез-келген тәрбиешінің жұмысын жеңілдетеді, әрі балалардың зейін аударып, қабылдауына да орасан зор көмек көрсетеді.

Зерттеу мақсаты: Рухани-мәдени мұралар, ұлттық құндылықтар, адамзаттық игіліктер сабақтастығын сақтаған күйде 5-6 жасар балаларды дамытушы заттық орта арқылы ұлттық тәрбиеге баулудың тиімді жолдарын қарастыру.

Зерттеу міндеттері:

Ұлттық құндылықтар негізінде тәрбиелеу үдерісін даралауға мүмкіндік беретін баланың ортасын дұрыс ұйымдастыру.
Балаларға ұлттық тәрбие берудің шарттарын анықтау.
Мектеп жасына дейінгі балалардың жас ерекшеліктерін ескере отырып, дамытушы заттық ортаны ұйымдастырудың ерекшеліктерін белгілеу;
Дамытушы заттық ортаның құрамдас бөліктерін, заттық аймақтың тақырыптамаларын белгілеу;

Зерттеудің теориялық маңызы : Мектеп жасына дейінгі баланың жеке ерекшеліктерін, танымдық үрдістерін дамыту, ұлттық рухта тәрбиелеу, ересектермен, құрдастарымен қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру баланың даму ортасын ұйымдастырумен тығыз байланысты. Осыған орай диссертацияның теориялық негізі ретінде баланы ұлттық құндылықтар негізінде тәрбиелеу тұрғысынан қарастыратын теорияларды таңдадық.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы: Балабақшаларда топтық заттық ортаны безендірудің талаптары айқындалды, заманауи заттық - дамытушылық ортаны құру бойынша отандық және шетелдік озат тәжірибелер талданды, дамытушы заттық орта арқылы балаға ұлттық тәрбие беру әдістемесі жасалып, тәжірибеде тексеруден өтті.

Зерттеудің практикалық мәні: Зерттеу нәтижелерін жинақтай келе, мектепке дейінгі ұйым тәрбиешілеріне, жоғары оқу орындарының студенттеріне арнап балаларға ұлттық тәрбие беруде заттық-дамытушы ортаны ұйымдастыруға арналған әдістемелік нұсқаулық дайындалды. Бұл нұсқаулықты жоғары оқу орындарында болашақ тәрбиешілерді даярлауда, балабақша тәрбиешілерінің білімін жетілдіру мекемелері қызметінде пайдалану тиімді.

Зерттеу әдістері: Зерттеу міндеттеріне сәйкес психологиялық - педагогикалық деректерді теориялық тұрғыдан талдау, салыстыру, нақтылау және жинақтау, балабақшалардың озат тәжірибелерін зерделеу, тәжірибелік жұмыс жасау, нәтижелерді жүйелеу, графикалық бейнелеу әдістері арқылы қамтамасыз етіледі.

Магистрлік диссертацияның құрылымы: Диссертация жұмысы кіріспеден, негізгі екі тараудан, қорытындыдан, әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.

Ғылыми мақала: Магистрлік диссертациялық ғылыми жұмыс бойынша Алматы қаласы, Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінде өткізілген «Қазақстандағы және әлемдегі мектепке дейінгі білім беру; тәжірибе, қазіргі жағдайы және болашағы» (профессор А. К. Меңжанованың 80 жылдығына арналған) атты Халықаралық ғылыми - практикалық конференцияның материалдар жинағында «Мектепке даярлық топтағы балаларды дамытушы орта арқылы мектепке даярлау», «Мектепке даярлық топтағы балаларды дамытушы орта арқылы ұлттық тәрбиеге баулуды жетілдіру», Қазақстанның ғылымы мен өмірі Халықаралық ғылыми - көпшілік журналында «Мектепалды даярлықта балаларды ұлттық тәрбиеге баулуды дамытушы орта арқылы қалыптастыру», «Дүниежүзілік тарихтың өзекті мәселелері» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференцияда «Мектепке дейінгі мекемедегі білім берудің жаңа үрдістегі заттық дамытушылық ойын орталықтарын ұйымдастыру жолдары» тақырыптарында ғылыми мақалалар баспаға шығарылды.

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы, 1998, 48 б.

Қазақстан Республикасының «Тілдер туралы» заңы. 11 шілде, 1997.

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы. Астана, 2007, 27 шілде.

Үздіксіз тәрбие тұжырымдамасы. Алматы, 1992, 28 б.

Назарбаев Н. Ә. «Мәдени мұра» бағдарламасы мемлекеттік бағдарлама. Егемен Қазақстан. 29 қараша, 2003.

«Қазақстан Республикасында 2005-2010 жылдары білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы». Астана, 2001.

Н. Ә. Назарбаев «Сындарлы он жыл». -Алматы: ЮРИСТ. 2003-1806.

АНЫҚТАМАЛАР

Ұлттық сезім - өзінің ұлттық өкілділігін мойындай отырып ұлтына деген сүйіспеншілік, жанашырлық, халық мұраларын бағалай білу.

Білім беру бағдарламасы - білім беру мазмұны мен оқу үдерісін ұйымдастыру ерекшеліктерін сипаттайтын білім беру мекемелерінің нормативтік - басқару құжаттары.

Этнопедагогика -белгілі бір халықтың, тайпаның өзіне тән ерекшелігі бар дүниетанымдық, тәрбиелік, мәдени мұрасы.

Халық педагогикасы - халықтық ауыз әдебиетінде, салт- дәстүрлерінде, ырымдарында, балалар ойындары мен ойыншықтарында мәңгі қалған педагогикалық мағлұматтар мен тәрбиелу тәжірибесінің жиынтығы.

Тәрбие - халықтың көптеген ғасырлар бойы жинақтап, іріктеп алған, озық тәжірибесі мен ізгі істерін жас ұрпақ бойына дарыту, баланың сыртқы қоршаған ортадағы қарым - қатынасын, дүниетанымын, көзқарасын, өмірге деген құлшынысы мен қызығушылығын және соған сай мінез - құлқын қалыптастыру.

Ұлттық тәрбие - барлық халықтың ой-арманымен, тілегімен, тұрмыс-тіршілік тынысымен, ұлттық салт-дәстүрімен тығыз байланыста туып, қалыптасқан тарихи қазына, мәдени мұра

Адамгершілік тәрбиесі - бұл тұлғаның адамгершілік сана-сезімін, іс-әрекетін дамытатын, құндылық бағдарын айқындайтын құрал

Әдет-ғұрып дегеніміз- белгілі бір қоғамда немесе коллективте белгілі бір тарихи жағдайға байланысты адамдар арасында қалыптасқан қоғамдық тәртіптің түрі.

Салт - адам өмірінің күнделікті тіршілгінде (отбасынан бастап қоғамдық өмірдегі қатынаста) жиі қолданылатын мінез-құлық, қарым-қатынас ережелері мен жол-жора, рәсім, заңдарының жиынтығы. Ол жеке адам өмірінде еңбек іс әрекет, адамгершілік, құқы, діни ережелермен байланысты көрініс береді де, біртіндеп ауыл-айма, ру тайпаға ортақ рәсімге айналады.

Дәстүр - қоғамдық сананың барлық салаларымен байланыста дамыған, топтасқан қауымның қалыптасқан бірыңғай көзқарасын әдет-заңын марапаттайтын ритуал. Ол ғылымда әдебиетте, мектепте, халытық ортақ өнерде немесе қоғамдық қатыраста ал салт қоғамдық психологияға жақын. Мәселе, үлкенді сыйлау, қонақжайлық-дәстүрлер. Олар көптеген салттардан, ырымдардан, жол-жоралардан, рәсімдерден тұрады.

Ұлттық сезім дегеніміз - адамдардың туған жерге, өскен елге, ана тіліне, ұлттық салт-дәстүрлерге деген сүйіспеншілікті білдіруі. Ұлттық сезім адамды қоршаған ортаның әлеуметтік экономикалық, мәдени және жаратылыс құбылыстарының сол ұлт өкіліне тартқан ерекше табиғи сыйы.

Ұлттық мінез - адам мінезінен іс-әрекетінен көрінетін тұрақты құбылыс. Ұлттық мінез осы ұлтқа тән темпераменттік психикалық рухани сапасымен ерекшеленіп көзге түседі.

Мектепке дейінгі педагогика - мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту, тәрбиелеу, оқыту және оның негізгі заңдылықтары туралы ғылым.

Ойын - тіршіліктің нышаны, еңбекке бейімдеудің құралы, дене шынықтыру мен сергудің тәсілі.

Орта - бұл әлеуметтік және шығармашылық әрекеттің алаңы, өмір сүру формасы, қоғамдық тәжірибені беру және сақтау түрі, мәдениет дамуы, қабілеттерінің дамуы.

Дамытушы заттық орта - педагогикалық үрдісті жүзеге асыруға қажетті уақыт пен кеңістік жағынан жүйелі ұйымдастырылған, қажетті заттармен, ойын құралдарымен жабдықталған эстетикалық, психологиялық - педагогикалық шарттардың жиынтығы.

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

ҚР МЖМБС - Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты

ЖОО - жоғары оқу орны

МЖДБ - мектеп жасына дейінгі балалар

І ТАРАУ. 5-6 ЖАСАР БАЛАЛАРДЫ ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕГЕ БАУЛУДА ДАМЫТУШЫ ЗАТТЫҚ ОРТАНЫ ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1. Ұлттық тәрбиенің қайнар көзі - халық педагогикасы және оның өзіне тән ерекшеліктері

Қазіргі таңда мектепке дейінгі тәрбие мен білім беру жүйесін жаңартуға жан-жақты жетілген, ұлттық сана-сезімі дамыған, ұлттық психологиялық нышандары қалыптасқан, рухани байлығы дамыған, ғылым мен тәжірибе жетістіктерінен хабары бар, ертеңгі азаматты тәрбиелеу - отбасы, балабақша және мектептің үздіксіз жүзеге асыратын міндеттері екені баршаға аян.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.