Ауызша тарих қазақ қоғамын зерттеудің тиімді тәсілі

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

http:www.enu.kz
А.Х. Бикенов
Астана қ., Қазақстан
ауызша тарих қазақ қоғамын зерттеудің тиімді тәсілі
Ауызша тарих дәстүрі қазіргі заманда тек қана тарих ғылымының емес сонымен қатар әлеуметтану,саясаттану сияқты қоғамды зерттейтін ғылымдар әдіснамасының құрамды бөлігіне айналды.Қазіргі заманда әлемнің белді университеттері мен зерттеу институттарындағы Oral history орталықтары осының айғағы болса керек. Осы зерттеу тәсілінің бастауларына назар аударсақ XIX ғасыр ортасындағы белгілі француз тарихшысы Сорбонна университетінің профессоры Жюль Мишле, өзінің Француз революциясының тарихы (1847-53), атты еңбегіне кірісер алдында мен үшін жазба құжаттар көптеген деректердің біреуі ғана деп айтқан болатын. Мен ауызша дәстүр дегенде, бөлек адамдардың пікірлерінен қалыптасатын ұлттық дәстүрді айтамын дей келе: то, что говорили и повторяли все -- крестьяне, горожане, старики, женщины, даже дети; то, что можно услышать, если как-нибудь вечером заглянуть в деревенскую таверну; то, что можно почерпнуть, если, встретив на дороге праздного путника, затеять с ним разговор о дожде, о времени года, потом о высоких ценах на продукты, потом о временах Императора, а потом о Революции- деп түсініктеме беріп кеткен [1,10]. Ал Ян Вансин Ауызша дәстүр: тарихи әдіснама зерттеулері(1965) деп аталатын өзінің классикалық еңбегінде африкалық ауызша дәстүрде есте сақталатын зердені бес категорияға бөледі: Во-первых, это формулы: заучивание формулировок, ритуалов, лозунгов и титулов. Во-вторых, географические названия и имена. Затем официальная и неформальная поэзия -- историческая, религиозная или личная. Четвертую категорию составляют рассказы -- исторические, дидактические, художественные или личные. И, наконец, пятую -- юридические и иные комментарии.Көріп отырғанымыздай шет ел ғалымдары ауызша тарихи дәстүрдің әдіснамалық және деректік маңызын дәл анықтап жазып кеткен [1,15].
Бүгінгі күні ғылымның біртұтастығы, әдіснамасы мен әдіс-тәсілдерінің, құралдарының бірыңғайлылығы дейтін көзқарас өзгеріске ұшырады. Бұл тарихшыға зерттеу нысанын таңдау құқығымен қоса, оның интеллектуалдық инструментарийді таңдауына мүмкіндік береді . Әр халықтың тарихы туралы мәліметтер мен деректердің сипаты ол халықтың қоғамдық даму ерекшеліктеріне де байланысты. Мысалы, қазақ халқының тарихы туралы мәлімет берерлік заттай, жазба деректермен бірге ауызша түрде жеткен деректер мол. Шоқан Уәлиханов қазақ халқының тарихы оның көркемдік ойымен тығыз байланысты және халық шежіресі болып табылатындығын былайша пайымдайды: Бұл халықтың ертеден өзіне тән тұрмысында есте қалдырмаған бірде-бір маңызды оқиғасы, бірде-бір тамаша адамы жоқ деуге болады. Олардың бірін суырып салма ақындар жырласа, екінші біреулерінің атын кейінгі ұрпақ естеріне ұмытылмастай етіп белгілі бір сыбызғышы не қобызшы сазгерлер қалдырып кеткен [2].
Соңғы жылдары қазақ тарихына қатысты түрлі сипаттағы заттай, әсіресе, сан алуан жазба деректердің игерілуі қарқынды дамып келеді. Алайда фольклор, ауыз әдебиеті сияқты ауызша түрде жеткен рухани мұраларымыздың қазақ халқының тарихын түзуде маңызы жоғары. Қазақтар одан өзін өзі таныды, өткенін білді, біртұтас халық, ұлт ретінде сезіне алды. Мұнда халықтың бүтін бітім-болмысы, тұрмыс-тіршілігі, дүниетанымы, мәдениеті, тарихи даму жолы толық көрініс тапты. Осыған орай Орталық Азия ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.