Ашылып қалған мәдени қабатты зерттеу және байқау қазбасы

Пән: Мәдениеттану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

Негізгі бөлім

1. Ашылып қалған мәдени қабатты зерттеу және байқау қазбасы.
2. Суретке түсіру.
3. Ескерткішті суреттеп жазу.

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Археологиялық заттарды суреттеп жазу басты назар аударатын мәселелердің қатарында: өзіндік ерекшеліктеріне қарай заттардың белгілері; классификация таксондары (әр авторда әр түрлі болуы мүмкін); бір атауға біріктірілетін заттардық таңдау.
Дәстүрлі археологиялық терминологияға жрғары метафоралық ерекшелік тән болып келеді. Заттардың (әшекейлердің) конструктивті элементтерін суреттеп жазу барысында келесі метафоралық терминдер қалыптасқан канал (моншақты өткізетін жіп), томпақша (әшекейдегі сәл биіктеу жер), ілгек (ілуге арналған жер), құлақша, ұя, бас, бел, аяқ, тіл, мұрт, тарақ, дене, тағы басқа терминдер қолданысқа енген.
Сонымен қатар кез келгенконструктивті элементтің өз дефинициясы бар және белгілі порциялар бойынша суреттеп жазылады, олар: түрі, құрылысы, жалпы нұсқасы (формасы). Бұл тәсілде қалыптасқан терминдерде метафоралықтан алшақтау, оны сирек қолдануға тырысқан.
Сонымен, конструктивті-морфологиялық әдіс негізінде суреттеп жазу жүйесі пайдаланылады, ол нақты бөлінген подсистемадан тұрады, олар субординаттық, базалық және суперординатты деңгейлерге бөлінеді.
Конструктивті-морфологиялық бағыт логикаға назар аударудың қажеттілігін басшылыққа ала отырып, басқа ғылымдарда қалыптасқан жүйеге көңіл аударуды ұсынада. Белгілі бір заттың түр-сипатын суреттеп жазу кезінде оны биологиялық, геометриялық объектілермен салыстыру керек, бұл ғылымдарда оны әлдеқашан суреттеп, оған классификация жасалып қойған болуы мүмкін. Осы тұрғыдан алғанда суреттеп отырған үзеңгінің формасы дөңгелек болса, оны суреттеп жазу барысында дөңгелек, дөңгелекше және тағы сондай сөздерді пайдалануға болады.

Археологиялық барлау кезінде ашылған ескерткіштің жобасын түсіргеннен кейін атқарылатын жұмыстың бірі - оның үстінде жатқан қыш ыдыс сынықтары, сүйек, металл және т.б. археологиялық заттарды (артефакттарды) жинау. Бұл жұмысқа зерттеуші алдын-ала даярлық жасап, табылған заттарды салуға, орауға, тасымалдауға қажетті үлкенді-кішілі қалталарды, қорапшаларды, заттардың табылған жерін, реттік санын көрсетіп, оларды суреттеп жазуға арналған тіркеу қағазын даярлайды. Ескерткіштің үстінде жатқан заттарды дұрыс жинап, олардың табылған жерін нақты көрсету үшін ескерткіш орналасқан жерді көлемдері 10х10 м не 15х15 м келетін төртбұрыштарға бөліп, оларға көлденеңінен әріптік, ал тігінен сандық көрсеткіштер қойылады.
Сонымен қатар, ескерткіш орналасқан құрылыс орындарына не ол арқылы өткен жол, ағып жатқан өзен, жылға, бұлақ немесе телефон, электр желісі тартылған бағандар және т.б. белгілеріне қарай бөліктерге (шағын-шағын) бөліп қарастыруға болады. Ол үшін жүргізілген төртбұрыштар не ескерткішті бөліп тұрған басқа да белгілердің барлығы кішірейтілген масштаб бойынша жоба сызылған масштабқа түсіріліп, оларға реттік сандар қойылады.
Ескерткіштің үстінде жатқан археологиялық заттарды жинау алдын-ала бөлінген төртбұрыштар бойынша, не оның белгілеріне қарай бөліктері бойынша бір шетінен бастап, белгілі бір бағытта ескерткіш алып жатқан жерді толық аралап шыққанша жүргізіледі. Заттарды жинау кезінде оларды алдын-ала іріктеуге болмайды. Археолог үшін ескерткіштің үстінде жатқан заттардың барлығы құнды, себебі олардың кез-келгені зерттеліп отырған ескерткішке қатысты мәлімет беретін заттай дерек болып табылады. Ескерткіштің үстінде жатқан заттарды жинау кезінде, әсіресе, олардың жекелеген түрлеріне ғана көңіл аударып, басқа түрлерін назардан тыс қалдырудың нәтижесінде зерттеліп отырған ескерткіштің өмір сүрген уақыты дұрыс анықталмауы мүмкін. Мысалы, ортағасырлық елді мекеннің үстінде жатқан заттарды жинау кезінде зерттеуші тек бояулы ыдыстарға көңіл аударып, бояусыз ыдыстарды есепке алмаса, ескерткіштің өмір сүрген уақытын анықтау кезінде айтарлықтай қателік жіберуі ықтимал.
Ескерткіштің әрбір шаршысынан, бөлігінен табылған заттар жеке есепке алынып, оларға санақнамалық талдау жасалып, оның нәтижесі күнделікке жазылады. Әрбір шаршыдан, бөліктен жиналған заттар сарапталғаннан кейін оның ішінен ыдыстың тұрпатын беретін үлгілері алынады да, ал ыдыстың тұрпатын анықтауға келмейтін ұсақ сынықтары сол шаршының, бөліктің бір жеріне көміп, ыдыс сынықтары көмілген жерді ескерткіштің жобасына белгілеп қояды.
Ескерткіштің үстінде жатқан заттарды жинау кезінде кездескен құрылыс қалдықтарының шегарасы анықталып, жобада оның орналасқан жері көрсетіледі. Құрылыс орындарынан табылған заттар бөлек есепке алынады.
Сонымен қатар, ескерткіштің үстінде жатқан археологиялық заттарды жинау кезінде оның бұзылған, қазылған бөліктерінен шығып жатқан заттарды жинауға ерекше мән берген жөн, себебі онан шығып жатқан заттар зерттеліп отырған ескерткіштің бір не бірнеше тарихи кезеңдеріне қатысты жәдігерлер болуы мүмкін. Сондықтан ескерткіштің бұзылған не қазылған жерінен шығып жатқан заттарды бөлек алып, олардың ескерткіштің басқа бөліктерінен табылған заттарға қосылып кетуіне жол бермеу керек.
Жалпы, ескерткіштің үстінде жатқан заттарды сауатты жинап, оларды дұрыс есепке алудың нәтижесінде ескерткіштің жекелеген бөліктерін мекендеген тұрғындардың кәсібі, шаруашылығы туралы құнды деректер алуға болады.
Ескерткіштің үстінен жинап алынған заттарға тіркеу қағазы толтырылады. Тіркеу қағазында экспедицияның, ескерткіштің аты, заттың аты, табылған жері, реттік саны жазылады.

Ашылып қалған мәдени қабатты зерттеу және байқау қазбасы

Барлау жұмыстары кезінде ашылған ескерткіштің мәдени қабатын зерттеп, оның өмір сүрген уақытын анықтау жауапты жұмыс. Ол үшін барлау кезінде ашылған ескерткішті аралап көру кезінде белгілі болған, оның мәдени қабатының табиғи құбылыстардың әсерінен не әртүрлі шаруашылық жұмыстары кезінде бұзылған жерінде тазарту жұмыстары жүргізіледі. Тазарту жұмыстары мәдени қабаттың жоғарғы қабатынан бастап табиғи жерге дейін жүргізіледі, оның қабырғасы тік, ені кең, суретке түсіруге қолайлы және аса ұқыптылықпен тегістелуі керек.
Тазарту жұмыстары жүргізілген жерден ескерткіштің мәдени қабатының қалыптасу тарихы анық көрінетін болуы керек, әсіресе, мәдени қабаттың құрылыс кезеңдерінің ара-жігі, құрылыстардың қалдықтары, еден сызықтары, қабырға сылақтары, олардың үстінде, арасында жатқан құландылардың қалыңдығы, құрамы, түрі, түсі жақсы ажыратылатын болуы керек.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.