Бастауыш мектепке арналған әдебиеттік оқытудың бағдарламасы

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті
Сырттай және қашықтықтан білім беру орталығы
СӨЖ
Бастауыш мектепке арналған әдебиеттік оқытудың бағдарламасы
Орындаған: СПМ-114 до
Раджапова Саида
ТҮРКІСТАН-2013
Бастауыш мектепке арналған әдебиеттік оқытудың бағдарламасы

Әдебиеттік оқу пәні бастауыш білім берудің маңызды компоненті ретінде Тіл мен әдебиет білім беру саласына енгізілген. Әдебиеттік оқу пәнініңнегізгі нысаны - балалар әдебиетінің көрнекті өкілдерінің шығармалары. Көркемдік циклға жататын бұл пәннің оқушының жеке тұлға ретінде дамуында, саналы оқу мен сауатты жазу дағдыларының қалыптасуында, мәтінмен алғашқы жұмыс істеуде алатын орны ерекше. Әдебиетік оқу адамның ішкі рухани жан дүниесі байлығын дамытуға, адамгершілік-имандылыққа тәрбиелеуге, сөз өнерін түсінуге, тілін, қиялын арттыруға мүмкіндік береді. Жоғарғы сыныптардағы Әдебиетті оқудың жүйелі курсына дайындайтын әдебиеттік оқу сабақтарында бірінші кезекте көркем мәтіннің негізі сөздің көркем бейне екендігіне назар аударуға, оқушыны сөз өнері әлеміне баулуға көңіл бөлінеді. Әдебиетті сөз өнері ретінде қабылдау- әдебиеттік оқу курсының әдіснамалық негізі.
Бастауыш білім беру деңгейі оқушысының бойында оқырмандық және тілдік дағдыларды қалыптастыру, олардың адамгершілік және әдеби-эстетикалық құндылықтар жөнінде түсініктерін кеңейту жолдары. Білім мазмұнының тақырыптары оқушының дүниетанымын арттыратын және айнала қоршаған дүние туралы дұрыс көзқарасын қалыптастыратын, оның тұлға ретінде өсіп-дамуын қамтамасыз ететін мәселелерді қозғайды.
Білім мазмұны идеялық-тақырыптық, көркемдік-эстетикалық ұстанымдар негізінде жүзеге асырылады.
Оқырмандық білікті мәтін бойынша жүргізілетін жұмыстар жүйесі (оқу, мәтінді талдау, мәтінге жоспар құру, кейіпкерлерді сипаттау т.б.) құрайды. Оқырмандық білік негізінде сөйлеу білігі (сөйлеуде жазушы тілін қолдануға әрекеттену, шығармадан алған әсерін ауызша, жазбаша жеткізе алу, мәтіндегі оқиғаға өз көзқарасын білдіру, халық ауыз әдебиеті үлгілерін шығармашылықпен пайдалана отырып, өзіндік әрекеттерін дәлелдей білуге баулу т.б.) қалыптасады.
Әдебиеттік оқу пәнінің мақсаты. Оқушылардың әдеби сауатын ашу негізінде рухани байыту, оқушыны көркем шығарманың мазмұнын түсінуге жетелеу, оқу дағдыларын және оқырмандық біліктілігін қалыптастыру, әдеби-эстетикалық талғамын жетілдіре отырып, ізгілікті-елжанды дара тұлға тәрбиелеу.
Әдебиеттік оқу пәнінің міндеттері. Әдебиеттік оқу пәні бойынша төмендегідей міндеттерді жүзеге асыру көзделеді:
· оқу сапасын (дұрыс, түсініп, шапшаң, мәнерлеп) жетілдіру;
· ауыз әдебиетінің бай жанрымен, отандық және әлемдік балалар әдебиетінің озық үлгілерімен таныстыру;
· ақын-жазушылардың балаларға арналған шығармаларының атын, жетекші тақырыбын, басты кейіпкерлерін, негізгі мазмұнын білгізу;
· талданып отырған мәтіннің тектік, жанрлық сипатын білдіру;
· әдеби- теориялық білім негіздерін қалыптастыру;
· адамгершілік және эстетикалық құндылықтар жүйесі негіздерін қалыптастыру;
· оқылған шығарма сюжеті ізімен немесе еркін тақырыпта әртүрлі әдеби шығармашылық жұмыс түрлерін (өлең,әңгіме құрастыру, мәтінді сахналау, мәтін бойынша сурет салу,мақала жазу, шағын үзіндіге киносценарий жазу, өзіндік ой қорытындысын жазу, т.б.) жүргізе алуға машықтандыру;
· кітаппен және кітапханалық анықтама, библиографиялық әдебиеттермен жұмыс істей білуге дағдыландыру.
Әдебиеттік оқу оқу пәні материалдарын сұрыптауда монографиялық ұстаным басшылыққа алынады. Бұл ұстанымның талабы бойынша Ы.Алтынсариннің, А.Құнанбаевтың, Ш.Құдайбердіұлының, С.Көбеевтің, С.Торайғыровтың, С.Дөнентаевтың, А.Байтұрсынұлының, М.Дулатұлының, М.Жұмабайұлының, Ж.Аймауытұлының, С.Сейфуллиннің, І.Жансүгіровтің, Б.Майлиннің, М.Әуезовтің т.б. классик ақын-жазушылардың балаларға арналған шығармалары әр сыныпта қайталанып отырады. Оқушылар жас ерекшеліктеріне қарай олардың әр түрлі жанрда, әр түрлі тақырыпта жазған шығармаларын оқуға мүмкіндік алады.
Оқу материалдары 2-4 сыныптардың тақырыптары маусымдық-тақырыптық ұстаным бойынша жүйеленеді. 1-сыныпты бітірген оқушыда оқу дағдысын қалыптастырып, жетілдіре түсу үшін халық ауыз әдебиеті үлгілерінің осы жастағы балаларға арналған нұсқалары жеткілікті түрде қамтылуы тиіс. Оқулыққа материалдар таңдауда қазақ балалар фольклорының оқушыларды адамгершілік, ізгілік қасиеттерге тәрбиелейтін ең сенімді құрал екендігіне ерекше көңіл бөлінеді.
Маусымдық - тақырыптық ұстанымға сәйкес топтастырылған материалдар оқушылардың туған ел табиғаты туралы (аспан - жер, аң - құс, өзен - көл, тау - тас, өсімдіктер дүниесі мен оларға адамдардың қарым -қатынасын байқататын) танымын арттыру, көркем және ғылыми-танымдық шығармаларды оқыту арқылы қоршаған ортаға, табиғатқа сүйіспеншілік сезімін ояту, экологиялық мәдениетін тәрбиелеу көзделеді.
Әдебиеттік оқу пәні оқушыны жоғарғы сыныптардағы Әдебиеттің жүйелі курсын меңгеруге дайындауға, әдеби сауаттандыруға, сөз өнері құралдары арқылы мәдени дамытуға баса көңіл бөлінеді. Бұл деңгейдің материалдарын оқытуда қазақ балалар әдебиеті тұтас бітімінің қысқа нұсқасы ұсынылады.
Бастауыш білім беру деңгейінде оқытудың қолжетерлігі ұстанымы, оқушылардың қызығушылығын ескеру ұстанымы, көрнекілік ұстанымыт.б. дидактиканың жалпы ұстанымдарының талаптары сақталады.
Пән бойынша оқу жүктемесі
Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартында ұсынылған типтік оқу жоспарына сәйкес 2-4 сыныптардағы Әдебиеттік оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
2-сыныпта аптасына - 4 сағат, жылына барлығы - 136 сағат;
3-сыныпта аптасына - 4 сағат, жылына барлығы - 136 сағат;
4-сыныпта аптасына - 4 сағат, жылына барлығы - 136 сағат.
Бастауыш білім беру деңгейінде барлығы - 408 сағат.

Әдебиеттік оқу пәні мазмұнының вариативті бөлігі.
Әдебиеттік оқу пәні мазмұнын толықтыруға, оқушының пән бойынша білімін арттыруға, танымдық қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталуы тиіс. Пәнді тереңірек білу үшін оқушыларға қосымша вариативті курстар ұсынуға болады. Мәселен:
2-сыныпқа: Ертегілер еліне саяхат;
3-сыныпқа: Ұлттық шешендік өнер, Сөздер сөйлейді;
4-сыныпқа: Фантастикалық әлем, Өлең - сөздің патшасы, т.б.

ІІ ӘДЕБИЕТТІК ОҚУ ПӘНІНІҢ БАЗАЛЫҚ МАЗМҰНЫ

2-СЫНЫП
Оқу материалдары төмендегідей 7 тарауды құрайды:
1. Туған елім - Қазақстан.
2. Асыл сөз.
3. Адам болам десеңіз.
4. Еңбек түбі - береке.
5. Өнегелі өмір.
6. Табиғат- тіршілік бесігі.
7. Біздің тілегіміз- достық.
Оқу аясы екі бөлімнен тұрады:
· Көркем шығарма бөлімі.
· Ғылыми-танымдық шығармалар бөлімі.
Көркем шыгарма бөлімі балалар әдебиетінің екі саласын қамтиды:
· Ауыз әдебиеті үлгілері.
· Жазба балалар әдебиеті үлгілері.
Ауыз әдебиеті үлгілерінен:
· балаларға арналған тақпақтар;
· төрт-түлік жырлар (мысалы, Бөбектің тілегі, Шопан атаға, Түйе, Сиыр);
· өтірік өлендер (үзінділер);
· мақал-мәтелдер (әр түрлі тақырыптағы);
· жұмбақ-жаңылтпаштар (әр түрлі тақырыптағы);
· ертегілер: хайуанаттар жайындағы ертегілер мен қиял-ғажайып оқиғалы ертегілер (мысалы, Байлық пен ақыл, Ұр, тоқпақ, Жақсылық пен Жамандық, т.б.);
· Аңыз-әңгімелер (мысалы, Қожанасыр мен Алдар
көсе, Үш сом, Кімнің баласы?, Бала Жиренше, Күй
құдіреті);
· шешендік сөздер (мысалы, Кедейлік неден?, Жақсы жігіт белгісі, Ананың арқасы, Қазыбектің Төле бимен кездесуі, Не қымбат?, Әйтеке бидің айтқаны, Жігіттің жақсысы).
Жазба балалар әдебиеті үлгілерінен:
· өлеңдер (Отан, отбасы, туған ел, туған жер, табиғат құбылысы, ел еңбегі, балалар өмірі суреттелген көркем шығармалар);
· мысалдар (адалдық пен аярлық, еңбекқорлық пен жалқаулық, зұлымдық пен мейірімділік, достық пен қастық сияқты қарама-қайшы мінез-құлықтар суреттелген көркем шығармалар);
· әңгімелер (отбасы береке-бірлігі, Отан тыныштығы, табиғат құбылыстары, жан-жануар тіршілігі, ел адамдарының ерен еңбегі, еддің тарихы мен тарихи тұлғалары суреттелген көркем шығармалар;
· мақала, очерк, естелік, өмірбаян, күнделік ( аспан әлемі, су асты тіршілігі, табиғат құбылыстары, жаратылыс құпиялары, адамзат сырлары, халықтық әдет-ғұрып, салт-дәстүр туралы шығармалар).

3 - СЫНЫП
Оқу материалдары төменде көрсетілген 10 тарауды қурайды:
1. Туған елім, туған жерім.
2. Маужырап барқыт қоңыр күз.
3. Білім- өмір шырағы.
4. Өткен өмірден.
5. Қыс бейнесі.
6. Жақсы -- ай мен күндей, әлемге бірдей.
7. Масатыдай құлпырар жердің жүзі.
8. Табиғат -- менің оз үйім.
9.Жаздыгүн шілде болғанда.
10.Сарқылмас қазына.
Оқу аясы екі бөлімнен тұрады:
· Көркем шығарма бөлімі.
· Ғылыми-танымдық шығармалар болімі.
Көркем шыгарма бөлімі балалар әдебиетінің екі саласын қамтиды:
· Ауыз әдебиеті үлгілері.
· Жазба балалар әдебиеті үлгілері.
Ауыз әдебиеті үлгілерінен:
· төрт түлік жырлары (мысалы, Торы құлын,т.б.);
· ертегілер: хайуанаттар жайындағы ертегілер мен қиял-ғажайып оқиғалы ертегілер (мысалы, Алтын балта, Құмырсқаның қанағаты, Қарлығаштың құйрығы неге айыр?, т.б.);
· аңыз-әңгімелер: (мысалы, Алдардың айласы,
Жиреншенің баласы, т.б.);
· батырлар жырларынан үзінділер (мысалы, Қобыланды батыр жырынан үзінді, т.б.);
· айтыс үлгілері (мысалы, Біржан мен қыз, Қожмамбет пен Ақансері;
· шешендік сөздер: (мысалы, Абылай хан, Төле бидің төрелігі, Бала Әйтекенің билігі, т.б.).
Жазба балалар әдебиеті үлгілерінен:
· өлеңдер (отбасы, Отан, туған ел, туған жер, табиғат құбылысы, ел еңбегі, балалық шақ суреттелген шығармалар);
· мысалдар (жалқаулық пен еңбекқорлық, аярлық пен адалдық, зұлымдық пен мейірімділік, қастық пен достық сияқты қарама-қайшы мінез-құлықтар суреттелген шығармалар);
· әңгімелер (отбасы береке-бірлігі, Отан тыныштығы, табиғат құбылыстары, жан-жануар тіршілігі, ел адамдарының ерен еңбегі, елдің тарихы мен тарихи тұлғалары суреттелген көркем шығармалар);
· мақала, очерк, күнделік: (жаратылыс құпиялары, су асты тіршілігі, табиғат құбылыстары, аспан әлемі, адамзат сырлары, халықтық әдет-ғұрып, салт-дәстүр туралы ғылыми-танымдық шығармалар).

4 -СЫНЫП
Оқу материалдары төменде көрсетілген 5 тарауды құрайды:
1. Халық ауыз әдебиеті үлгілері.
2. Өшпес өмір өнегелері.
3. Балалық шаққа саяхат.
4. Туған өлкем -- тұғырым.
5. Әлем әдебиеті үлгілері.
Оқу аясы екі бөлімнен тұрады:
· Көркем шығарма бөлімі.
· Ғылыми-танымдық шығармалар бөлімі.
Көркем шығарма бөлімі балалар әдебиетінің екі саласын қамтиды:
· Ауыз әдебиеті үлгілері.
· Жазба балалар әдебиеті үлгілері.
Ауыз әдебиеті үлгілерінен:
· батырлар жырынан үзіңділер ( мысалы, Ер Тарғын үзінді, Батыр бала Бөген мен Шұбар ат үзінді , Алпамыс батыр үзінді);
· аңыздар (мысалы, Алдар көсе мен Шықбермес Шығайбай, Қорқыт ата туралы аңыз, т.б.);
· ертегілер: жануарлар туралы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.