ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІНІҢ ТАРИХЫ. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 337 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ҚОРҚЫТ АТА АТЫНДАҒЫ ҚЫЗЫЛОРДА МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

ГУМАНИТАРЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТ

ҚАЗАҚ ТІЛІ МЕН ӘДЕБИЕТІ ЖӘНЕ ЖУРНАЛИСТИКА КАФЕДРАСЫ

пук

ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

Пән аты: Kast 2204- ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІНІҢ ТАРИХЫ

Мамандығы: 5В050400 - ЖУРНАЛИСТИКА

Оқу түрі: күндізгі

ҚЫЗЫЛОРДА, 2015.

Құрастырған: доцент Алдажар Әбдірасуллеұлы ӘБІЛОВ

Пәнінің оқу-әдістемелік кешені Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 5В050400 - журналистика мамандығы бойынша бекіткен мемлекеттік білім беру стандартына (1998 ж. ) сай, типтік оқу бағдарламасы (авторлары: ф. ғ. д. проф З. Биснғали, ф. ғ. к, доц. Ө. Әбдіманов) негізінде жасалып, қазақ тілі мен әдебиеті және журналистика кафедрасының ғылыми-әдістемелік семинарында талқылаудан өткен және Гуманитарлық-педагогикалық факультеттің оқу жоспарлары мен бағдарламалары бойынша комитеті бекіткен (Хаттама №1. 31. 08. 2015ж. ) «Қазақ әдебиетінің тарихы» пәнінің оқу бағдарламасы негізінде жасалды.

Пәннің оқу-әдістемелік кешені қазақ тілі мен әдебиеті және журналистика кафедрасының мәжілісінде талқыланды. Хаттама №1. 31. 08. 2015 ж.

Кафедра меңгерушісі : Ғ. Ә. Тұяқбаев

филология ғылымдарының кандидаты,

доцент

Пәннің оқу-әдістемелік кешені Гуманитарлық-педагогикалық факультеттің жұмыс оқу жоспарлары және оқу бағдарламалары комитеті мәжілісінде мақұлданған.

Хаттама № 1. 31. 08. 2015 ж.

Комитет төрағасы: Б. Ж. Әбдікәрімов

физика-математика ғылымдарының докторы,

профессор

М А З Ұ Н Ы

Алғы сөз . . . 3

Пән бойынша негізгі ұғымдар мен түсініктер (глоссарий) . . . 5

Қазақ әдебиетінің тарихы пәнінің оқу бағдарламасы . . . 13

Қазақ әдебиетінің тарихы пәнінің жұмыс бағдарламасы . . . 37

Қазақ әдебиетінің тарихы пәнінің силлабусы . . . 62

Пән бойынша тапсырмалар кестесі . . . 93

Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілу картасы . . . 94

Қазақ әдебиетінің тарихы пәні бойынша лекциялар кешені . . . 97

Практикалық (семинар) сабақтардың жоспары мен тақырыптары . . . 279

Пәнді игеруге арналған әдістемелік нұсқау . . . 294

Практикалық сабақтарға арналған әдістемелік нұсқау . . . 310

БАОӨЖ жоспары, тапсырмалары, аптасы, сағаты, әдебиеттері, жұмыс түрі. . . . 316

БАӨЖ кестесі, тапсырмалары, аптасы, сағаты, әдебиеттері, СӨЖ түрі . . . 320

БАОӨЖ әдістемелік нұсқау мен талаптар. . . . 323

Аралық және қорытынды бақылауға арналған тест тапсырмалары . . . 329

Жазба жұмыстарының тақырыбы . . . 337

Пайдалануға ұсынылатын әдебиеттер . . . 339

Оқуды бақылау мен оның нәтижесін бағалау . . . 340

Оқу сабақтарының бағдарламалық және мультимедиалық қамтамасыз етілуі . . . 344

Арнаулы дәрісхана, кабинет, зертханалар саны . . . 344

АЛҒЫСӨЗ

«Қазақ әдбиетінің тарихы» пәні білім алушының әдебиет тарихы мен терориясына және сынына қатысты пәндерді оқып білудегі жинақтаушы курс болып саналады. Журналистика мамандығы бойынша бұл пәннен басқа пәндерде қазақ әдебиеттануы мәселелері, қазақ әдебиеті тарихына қатысты жәйттер оқытылмайтындығы - пәнге ерекше назар аударуды қажет етеді.

Курстың мазмұны білім алушыны қазақ әдебиетінің даму жолымен, кезеңдер ерекшелігімен таныстырады, Оларға әлем әдебиеттануынының және ұлттық әдебиеттанудың қалыптасу, даму тарихынан мәлімет береді. Сөйтіп, әдебиеттанушылық білім шеңберін кеңейтеді.

Жоғарыда аталған типтік оқу бағдарламасы 5В050400 - журналистика мамандығы бойынша мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандартына сәйкес жасалған, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ баспаға ұсынған. Бағдарлама авторлары: ф. ғ. д. проф З. Биснғали, ф. ғ. к, доц. Ө. Әбдіманов, пікір жазғандар - ф., ғд, проф. Д. Ысқақұлы және ф. ғ. л., проф Қ. Алпысбаев

Пәннің оқу-әдістемелік кешені қазақ тілі мен әдебиеті және журналистика кафедрасының мәжілісінде талқыланды. Хаттама №1. 31. 08. 2015 ж. Пәннің оқу-әдістемелік кешені Гуманитарлық-педагогикалық факультеттің жұмыс оқу жоспарлары және оқу бағдарламалары комитеті мәжілісінде мақұлданған. Хаттама № 1. 31. 08. 2015 ж.

Мұнда білім алушыға «Қазақ әдебиетінің тарихы» пәнінің әдебиет теориясы мен сынына және журналистикаға қатыстылығы, әдебиет тарихын дәуірлеудің ғылым ретіндегі мәні, өзге ғылымдармен байланысы, қарауына жататын проблемалары, оларды зерттейтін салалары мен түрлерін қамти отырып, жалпы әдебиет тарихы мен қазақ әдебиеті тарихының негізгі проблемаларынан, сондай-ақ сөз өнері білімінің тарихынан терең білім беру мақсат етіп қойылған. Осы мақсатқа жетуде мынадай міндеттерді шешу көзделді:

- Пән бойынша теориялық білімдерді игерту, қазақ әдебиетінің тарихын дәуірлеу мәселелері, оның дәуірленуінің ғылыми негіздері және т. б. туралы жалпы әдебиеттануға, қазақ әдебиетіне қатысты теориялық мәлімет беру. «Әдебиет тарихын дәуірлеудің ғылыми негіздері» пәні доктаранттың әдеби - теориялық білімдерін тереңдетіп, әдебиеттанушылық - зерттеушілік еңбектің негіздерімен таныстырады.

- Қазақ әдебиетінің тарихына қатысты, әдеби дәуірлеуге қатысты көркем туындыны жан - жақты зерттеп, талдап, салыстырып, оның көркемдік - идеялық мазмұнын ашудың түрлі тәсіл, амалдарына үйретеді. Көркем туынды және әдеби кезеңдер жайлы теориялық, эстетикалық пайым - түсініктерін нақты шығармаларды талдау, салыстыру, салғастыру, байыптау, бағалау барысында практика жүзінде қолдана білуге дағдыландырады.

- Әдебиеттердің бір - бірін байыту құпияларын игеріп, шеберлік, қаламгер шеберлігі мәселелері сырын ашуға, бұл мәселенің әдеби дәуірлермен, кезеңдер талабымен байланысын тануға машықтанады.

- Қазақ әдебиетінің тарихын оқып-үйренуде әдеби дәуірлер туралы, бағыттар мен ағымдар, дәуірлердің өзге кезеңдерінен өзгешелігі, жаңалығы мен жетістігі, жанрлық ерекшеліктер мен сөз қолданысы, көркемдігі туралы мәлімет беріп, кезең қамтитын шығармалар туралы, ақын - жазушылар шығармашылығы туралы және сол кезеңге қатысты зерттеулер мен пікірлер туралы толық ақпарат беру.

- Білім алушыны әдебиетті дәуірлеуге қатысты ұғымдармен, пікірлермен таныстырады, қазақ әдебиеті тарихындағы кезеңдер ерекшеліктерін, әдебиеттер байланысын танып, білуге, талдау жасауға үйретіп, көркем әдебиеттегі бағыт, ағым, тәсіл, әдіс және жанр мәселелерінің әдеби дамумен байланысын, жүйелілігі мен заңдылықтарын, әдебиет тарихына қатысты теориялық мәселелерді игертеді.

Білім алушы меңгеруге тиісті білім және шеберлік жүйесі:

1. Қазақ әдебиетінің өсу, даму жолымен таныса отырып, әдебиет тарихын дәуірлеудің ғылыми негіздеріне қатысты басты теориялық қағидалар мен ұғым-түсініктермен, терминологиялық жүйесімен, тұжырымдармен жете танысу.

2. Әдебиет тарихын дәуірлеуге қатысты әдебиеттанудағы теориялық көзқарастар мен пікірлерді, тұжырымдар мен болжамдарды сараптай отырып, олардың дұрыстығына сенімді болу.

3. Әдебиет тарихын дәуірлеудің ғылыми негіздерінің теориялық-методологиялық негіздерін игере отырып, көркем әдебиетте болатын әр алуан құбылыстарды сипаттай алу, өз ойын, пікірін кәсіби дәлелдей алу.

4. Қорытынды жасауға, баға беруге нақты әрі шұғыл шешім қабылдауға машықтану.

5. Теория мен практиканы ұштастыра алу.

6. Қазақ әдебиетінің даму жолымен, ерекшеліктерімен танысу.

ПӘН БОЙЫНША НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАР МЕН ТҮСІНІКТЕР

(ГЛОССАРИЙ)

АБЫЗ - түркі халықтары тәңірі, сенімінде болғанкөне дәуірдегі бірегей мәдени-әлеуметтік жүйенің өкілі.

АВТОРДЫҢ БЕЙНЕСІ - әдеби шығармадағы жазушының өз түлғасының көріну қалпы.

АВТОРЛЫҚ ҚОЛЖАЗБА - әдеби шығарманың автордың өз қолымен жазылған түпнұсөасы.

АКАДЕМИЯЛЫҚ БАСЫЛЫМ - Ақын-жазушылардың шығармаларының ғылыми-текстологиялық зерттеу негізінде дайындалып, жарық көрген толық жинағы.

АРХЕТИП (грек. Агсһе - бастау, бейне) алғашқы үлгі, түпнұсқа. Архетип жалпыадамзаттық рэмізділіктің негізіне, шығарма. Жасампаз қиялдың нәр алатын бастауына жатады. Архетип өнерде ерекше рөл атқарады. Мәдени Архетиптер - бұл ілкі мәдени түпнұсқалар, адам және оның табиғат пен қоғамдағы орны жөніндегі түсінік- рәміздер, тарихтың терең қойнауларынан үзілмей «өсіп» шығып, қазіргі мәдениеттің нормалық-құндылық кеңістігінде өз маңызы мен мағынасын жоғалтпаған және бүгінгі адамдардың әрекеттеріне жалпы жоба беретін баптық-құндылық бағдарлар. Архетип туралы ілімдер К. Юнгтің «Аналитикалық психологиясында», Л. С. Выготскийдің «Мәдени-тарихи теориясында», Дж. Кулидің «Рәміздік интеракционизмінде» және мәдениетті құндылық-рәміздік жүйе мен адамдар тіршілігінің рухани интенциясы деген түсініктерде жан-жақты дамытылды. К. Юнгтің аналитикалық психологиясында Архетип көмескі сананың тылсымдық құрылымдарында «ұжымдық бейсаналық» түпнұсқалар ретінде сақталды. Мәдени тұлғаның рухани-шығармашылық қазынасын қауымдық тылсымдағы Архетиптер құрастырады. Оларға адамның рухани өмірін априорлы (тәжірибеге дейін) қалыптастыратын және оның іс-әрекетін, мінез-құлық жүйесін жалпылама анықтайтын құндылықтар қисыны жатады. Осының негізінде адамда «мендік» сезім, этноста ортақ уақыттық-кеңістік өрісі пайда болады. Әрбір халық өз мәдениетін еркін дамытуға мүмкіндік алған кезде Архетиптеріне жиі оралады. Мысалы, Қазақстанда соңғы жылдары, мәдениет пен өнердің әр саласындағы «ұлттық негіздерін жаңғырту идеясы осымен тұстас».

АРХИТЕКТОНИКА (грек. Агсһііекіопіке - құрылыс өнері)

үйдің құрылымдық жүйесін құрылыс заңдылықтарына сай, жоғары көркемдік дәрежеде жүзеғе асыру және оның нақтылы шешімін табу шеберлігін білдіретін сәулет өнерінің ұғымы;
көркем шығарманы құрастырудың жалпы эстетикалық жоспары, оның бөліктерінің өзара байланысының үйлесімдігі.

Жалпы мәдени туындыларға қатысты да Архитектоника ұғымы, қолданылады. Әр алуан құрылымдық жүйелердің үйлесімділігін арттыру үшін, оның әсемдігі мен функционалдық сәйкестігі біртұтас болуы керек. Архитектоникада құрылымның бас элементтері мен қосалқы бөліктерінің арасындағы икемділікке үлкен көңіл бөлінеді. Мысалы, мәдени туындының сыртқы бітімдерінің безендірілуі, қоршаған ортамен және тұрмыс қажеттіліктермен үйлесімді-құрастырылу қисындығы Архитектоника талаптарына сай келеді.

АФФЕКТ (лат. - жан толқынысы) - адам көңіл-күйінің шұғыл өзгеріп, әсерленуі (үрейлену, масаттану, ызалану) . Аффект кезінде стрестік жағдайлар туындап, адам өзінің жүйкесін толық бақылай алмайтын ерекше сезімдік кейіпке түседі (оқыс мимикалар, айқайлау, жылау, т. б. ) . Бұл құбылыс әсіресе балаларда жиі кездеседі (мазасыздану, үрейлену, т. б. ) . Қуаныш кернеген немесе қайғы-қасіретке душар болған ересек адамның да жан толқынысы Аффект түрінде болуы мүмкін. Аффекттің мәдени жағын алсақ, онда оның тылсымдық не рухани тазарудың (катарсис) функциясын атқаратынын ескерген жөн. Әсіресе өнер шығармаларынан ләззат алу, оны тамашалау кезіндегі Аффекттер адамның көңіл-күйін көтеріп, тұлғааралық ерекше бір ынтымақтастықты тудырады. Аффект феномендері қазіргі бұқаралық мәдениет тұрғысынан да жиі қолданылады (тартымды ету, адамның ішкі дүниесіне жақындау) . Кейде Аффект пайда табуды көздеген адамдар үшін тылсымдық инстинктерді қоздыру мақсатында да қолданылады.

Әбу Насыр әл-Фараби (870-950) - қазақ топырағында дүниеге келген ұлы ғұлама, энциклопедист ғалым, философ, математик, музыка теоретигі. Отырар қаласында әскербасының отбасында өмірге келген. Отырар медресесінде, Шашу, Самарқан, Бұхара, кейін Харран, Мысыр, Халеб, Бағдат шаһарларында білім алған.

Әбу Насыр әл-Фараби - түрік ойшылдарының ең мәшһүрі, «Әлемнің 2-ұстазы» атанған ғұлама. Әбу Насыр әл-Фараби мәдениеттанулык көзкарастары сол замандағы ең озық өркениет - араб, парсы, түркі мәдениеттерінің тоғысуы нәтижесінде қалыптасқан. «Жібек жолы» бойындағы қалалардың жоғары өркениеттілігі аясында қалыптасқан «Қайырымды қала тұрғындарының көзқарастары», «Фусул әл-мадани» («Мемлекеттік қайраткерлердің нақыл сөздері», т. б. трактаттарында Әбу Насыр әл-Фараби мәдениетті адамдық болмыстың шешуші буыны ретінде алады. Адамның өзі мәдени жан (Хайуани мадани) . Әбу Насыр әл-Фараби философиясында мәдениет термині («мәдәниат») сөзімен («медина») түбірлес қарастырылады. Қала түсінігі Әбу Насыр әл-Фараби философиясында адамдық үй ұғымына жақын келеді. «Фусул әл-мадани» еңбегінде Әбу Насыр әл-Фараби адамдық болмыс ретіндегі мәдениетті талдауды бірінші ұядан - отбасынан бастайды. Үйдің өзіне тән мақсаттары болғанымен, ол құрамдас бір бөлігі болып табылады. Қалада отбасылар келісімді, тату-тәтті өмір сүруі керек. Қала ұғымы мемлекетпен жақындастырылады. Тағы бір мағынасында қала ұғымы әлеуметтік-мәдени топ түсінігімен де байланысты қарастырылады, Әбу Насыр әл-Фараби - 4 түрлі қалалар бар дейді: қайырымдылар қаласы, надандар қаласы, адасқандар қаласы, азғындар қаласы. Бұл әлеуметтік мәдени типтер сол заманның мәдени бағдарламасымен сәйкес келеді. Рухани мәдениет бастауларын Әбу Насыр әл-Фараби адамдарды өзара байланыстыратын құндылықтардан - жандүние үндестігінен, әдеміліктен, қайырьшдылықтан, бақыттан іздеді. Қайырымды қала тұрғындары ақыл-ой, әділеттілік, теңдік, бақыт бастауларын жоғары бағалайды. Бұларға жету үшін мәдени тәрбиенің маңызы зор. Тәрбиенің неғізгі мақсаттарының бірі - білімді қалыптастыру. Білімсіз адамгершілік молаймайды, білімсіз адам өзгелердің ақылдылығын аңғармайды. Ғылым мен тәрбие ұштаса келе жоғары мәдениеттілікке жол ашылады. Мәдениеттілікке тәрбиелеу мәселесін Әбу Насыр әл- Фараби жалпы мұсылмандық білім жүйесі - мағрипатпен үндес қарастырады. Оның басты түйіні - мінсіз ақылды әрі жетілген адамды қалыптастыру (әл-камили әл-инсани) . Әбу Насыр әл-Фарабидің мәдениеттану саласындағы мұрасы ұшан-теңіз.

Барт Ролан (1915-1980) - француз семиотигі, эссеист, Париж университетін классикалық философия мамандығы бойынша бітірген. «Хаттың нөлдік дәрежесі» және «Мишле өзі туралы» деген еңбектерінен кейін танымал болған. 1950 жылдың ортасынан франңуз структурализмі мен теориялық семиотикасының жетекші өкіліне айналған, құрылымдық-семиотикалық тэсілді тұрмыстық бұқаралық мәдениетті талдауға қолданған («Мифология», 1957) . «Мода жүйесі» жэне «Расин туралы» еңбектерінде осы тәсіл арқылы көркем эдебиетке өзіндік түсіндірме берген. Барт көптеген теориялық мақалалар мен эсселер жариялағган.

Барт шығарманың бастапқы кезеңінде Сартр мен Маркстің ықпалымен жаттану ұғымын мәдени туындыларды талдауда қолданған. Жас Барт дискурстың құндылық жаты мен мәтіннің әлеуметтік мағынасына тығыз байланысты «хат» түсінігін қалыптастырады. Соссюр жэне Якобсон көзқарастарының ықпалымен Барт қоғам әлеуметтік дискурстың таңбаларына «екінші, яғни коннонативтік мағыналар береді» дейді. Семиотика лингвистиканың бір бөлігі болып табылады. Барт бойынша, тілде жаттанумен күресудің екі жолы бар.

семиолог-структуралист «табиғи» мәдени деректерде әлеуметтік әсіреленген мағыналарды ашып әшкерелейді;
әдеби шығармалар өзінің Камю, Брехт, Соллерс сияқты озық өкілдері арқылы идеологиялық демистификацияны жүзеге асырады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.