Бастауыш сынып оқушыларына ойындарды қолдану арқылы белсенділікке тәрбиелеудің педагогикалық шарттары мен тиімді жолдарын айқындау

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 59 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1 Бастауыш сынып оқушыларына ойындарды қолдану арқылы белсенділікке тәрбиелеудің теориялық негіздері

Ойын бастауыш сынып оқушыларының оқу-танымдық іс-әрекетін белсендірудің құралы ретіндегі мәні және қызметі . . . 8
Бастауыш мектепте оқыту процесінде ойындарды қолдану мен ұйымдастырудың маңызы мен ерекшеліктері . . . 17

2 Бастауыш сынып оқушыларына ойындарды қолдану арқылы белсенділікке тәрбиелеу бойынша тәжірибелік - эксперименттік жұмыс мазмұны

2. 1 Бастауыш сынып оқушыларына ойындарды қолдану арқылы оқу-танымдық іс-әрекетін белсендіру бойынша мұғалім жұмысының мазмұны . . . 31

2. 2 Бастауыш сынып оқушыларына ойындарды қолдану арқылы оқу-танымдық іс-әрекетін белсенділікке тәрбиелеу бойынша мұғалім жұмысының тиімділігін айқындау . . . 36

2 . 3 Бастауыш сынып оқушыларына ойындарды қолдану арқылы белсенділікке тәрбиелеу бойынша жүргізілген эксперименттік тәжірибенің эмпирикалық материалдары . . . 42

Қорытынды . . . 59

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 61

Кіріспе

Зерттеу жұмысының өзектілігі. Кез келген елдегі білім беру жүйесі қоғамның әлеуметтік - экономикалық және мәдени дамуына ықпал етуіне бағытталған, себебі мектеп, жоғары оқу орны болашақта коғамның экономика, мәдениет, саяси өмірі салаларында белсеңді қызмет ететін адамдарды дайындайды. Сондықтан білім берудегі негізгі буын - мектептің pөлі өте маңызды.

Қазақстан Республикасының "Білім туралы" заңында білім беру жүйесінің жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған рөлі атап көрсетіле келіп, "педагог қызметкерлер оқушылардың мемлекеттік білім беру стандартында көзделген деңгейден төмен eмес білім, білік, дағды алуын қамтамасыз етуге, жеке шығармашылық қабілеттерінің көрініп, дамуы үшін жағдай жасауға міндетті, "-делінген [1, 132] .

Ендеше дәстурлі оқыту әдістемесінің білімді мемлекеттік стандарт деңгейінде толық меңгеруге кепілдік бермейтінін мектеп тәжірибесі көрсетіп отыр. Сондықтан, жаңартылған әдістемелік жүйенің оқыту процесінде іске асуы үшін оны технологияландыру қажеттілігі туындады.

Педагогикалық технология, оқыту технологиясы туралы мәселелер соңғы жылдары педагог - ғалымдардың назарын аударып, әр түрлі қырынан зерттелуде.

Оқытудың жаңа технологиясының бастапқы бip формасы болып табылатын бағдарламалап оқыту мәселелері А. И. Берг, В. П. Беспалько, Б. С. Блум, M. В. Кларин, И. Я. Лернер, В. Оконь, Б. Скиннер, Н. Ф. Талызина және тағы басқалардың еңбектерінде көрініп дамыды.

Дамыта оқыту бағытындағы педагогикалық технология Л. С. Выготский, Д. Б. Эльконин, В. В. Давыдов, Л. В. Занков, Г. И. Щукинаның зерттеулерінде, жеке-бағдарлы оқыту технологиясының жобасы Ш. А. Амонашвили, Е. В. Бондаревская, И. С. Якиманская еңбектерінде, жекелеп, даралап, саралап оқыту технологиясы А. А. Бударный, Р. Б. Вендровская, А. А. Кирсанов, А. В. Петровский еңбектерінде жан-жақты зерттелген. К. Я. Вазина (ұжымдық ойлау ic-әрекеті), Н. Д. Хмель (ұжымдық танымдық әрекет) сияқты ғалымдар ынтымақтастықты педагогикалық технологияның негізі деп қарастырса, жаңашыл-педагoгтap С. Н. Лысенкова, Е. И. Соседова, В. Ф. Шаталов мұны тәжірибеде жүзеге асырды.

Оқытудың модульдік технологиясы В. М. Монахов, Қ. Қабдықайырулы және басқалардың еңбектерінде қарастырылған.

Оқытудың ойындық технологиясының теориясы мен тәжірибесіне байланысты мәселелер M. Ж. Арыстанов, Н. К. Ахметов, Б. А. Қойшыбаев, П. И. Пидкасистый, Ж. С. Хайдаров және басқалардың еңбектерінде зерттелген.

Қазіргі кезде қай салада да маңызға ие болып отырған ақпараттық технологияның мәні, мазмұны, қолданылуы және оны оқу процесіне еңгізу мәселесі Б. С. Гершунский, Ж. А. Қараев, Н. М. Шахмаев сынды ғалымдар еңбектерінің өзегіне айналып отыр.

Оқушылардың оқу процесіндегі компьютерлік ойындардың, компьютер негізінде дербес оқытудың дидактикалық мүмкіндіктері туралы Қ. Аганина, Ж. Сардарова, К. Халықова және басқалардың, мектеп, жоғары оқу орнында математиканы оқыту процесінде Монахов технологиясын қолдану туралы Л. Оразбекова, И. В. Логинова және басқалардың зерттеулері бар.

Қазіргі заманда білім берудің, оны дамытудың көкейкесті мәселелерін шешу нақты, ғылыми-теориялық және практикалық бағыттағы реформаны қамтамасыз ететін, білім беру жүйесін прогрессивтік және динамикалық бірлікте тұтас, интегративті дамытуды жобалау мен жасақтауды, ерекше оқу-тәрбие процесін, жоғары тиімділіктегі педагогикалық технологияның пайда болуын талап ететін дидактикалық ғылымға тікелей тәуелді. Осыған байланысты ipгeлi ғылыми зерттеулердің неғұрлым өзекті де зор болашағы бар көкейкесті бағыты Қазақстандағы өркениет дамуының қарқынына және бүкіл дүние жүзінде соңғы жылдары жүріп жатқан ipi өзгерістерге сәйкес дамуда. Ал, жақын болашақтағы ҚР-ның дүниежүзілік процесте алатын орны оның үкіметі мен халқының Қазақстанды материалдық қана емес, парасат-пайымға негізделген, әрі ғылымды мол қажет ететін материалдық өндірістері басым дамыған мемлекетке айналдыру жөнінде алдына стратегиялық мақсат қоюға бел байлауымен айқындалады.

«Қазақстан жолы - 2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Елбасы Жолдауында: «Ұлттық білім берудің барлық буынының сапасын жақсартуда бізді ауқымды жұмыс күтіп тұр. Оқушыларға заманауи бағдарламалар мен оқыту әдістемелерін, білікті мамандар ұсыну маңызды»- деп көрсетті [2] . Осыған орай, үлкен жауапкершілік жүктеліп отырған мұғалімдерге жаңашылдықпен жұмыс жасауға тура келеді. Ең алдымен барлық пән бойынша білім сапасын арттыру керек. Сол мақсатта мектеп мұғалімдері де тынбай еңбектеніп, өз үлестерін қосулары керек. Мұндай міндетті шешу мұғалімдерден мектептерде оқушыларға беретін ғылым негіздерін олардың болашақ ic-әрекетінің берік негізі әpi тірегі болатындай етіп оқытуды, оқу-тәрбие процесін, білім мазмұнын жаңартумен қатар, оқытудың әді-тәсілдері мен әр алуан құралдарын қолданудың тиімділігін арттыруды, оқытудың жаңа технологиясын меңгеруді, педагогикалық жаңалықтарды тәжірибеге батыр еңгізуді талап етеді.

Бүгінгі күні білім мазмұнын жаңарту кезінде білімді жоғары деңгейде меңгеруін, оқушынын психологиялық даму ерекшелігін, олардың ақыл - ойын дамыту, танымдық қызығушылығын қалыптастыру қажеттілігін ескеру, көптеген ғалымдар өздерінің ғылым еңбектерінде оқу-танымдық іс-әрекетін белсендіру құралы ретінде ойындарды бөліп көрсетті. (В. С. Мухина, Е. Э. Селецкая, Н. Ф. Талызина т. б. ) бастауыш сынып оқушыларының әрекеттеріне қарасақ, олардың әлі де болса ойын балалары екенін көреміз. Сондықтан да бала өмірінде ойының маңызы ерекше. Ойынның балалардың дамуына әсерлі екенін, бала өмірінде алатын орны өз еңбектерінде көрсеткен атақты педагогтар К. Д. Ушинский, Н. К. Крупская, А. С. Макаренко, В. А. Сухомлинский, Ы. Алтынсарин, А. Байтұрсынов т. б. болды. Жаңашыл педагогтар, Ш. Амонашивили, С. Н. Лысенковалар т. б. ойынның оқу - танымдық қызығушылығын қалыптастыру құралы екенін өз іс - тәжірбиесінде дәлелдеді және оның нәтижелігін көрсетті.

Қазіргі қоғамға ақыл - ол кемел, шығармашылық жағынан қабілетті, іскер және білімді адамдар керек. Осыған сәйкес жалпы білім беру саласындағы түрлі өзгерістер болашақ ұрпақтарды оқыту, білім сапасын жаңарту, арттыру мәселелерін қарастырды.

Біз жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе біз бастауыш сынып оқушыларын ойын арқылы белсенділікке тәрбиелеу мәселесі бүгінгі күнге дейін толық зерттелмей келеді деп констатациялық тұжырым жасаймыз. Міне сондықтан да бұл мәселені өзекті деп есептейміз және дипломдық жұмысымыздың тақырыбын “Бастауыш сынып оқушыларына ойындарды қолдану арқылы белсенділікке тәрбиелеу” деп алдық.

Зерттеу объектісі: Бастауыш мектептердегі оқыту үдерісі.

Зерттеу пәні: бастауыш сынып оқушыларына ойындарды қолдану арқылы белсенділікке тәрбиелеудің педагогикалық шарттары мен жолдары.

Зерттеу мақсаты: бастауыш сынып оқушыларына ойындарды қолдану арқылы белсенділікке тәрбиелеудің педагогикалық шарттары мен тиімді жолдарын айқындау және негіздеу.

Зерттеу міндеттері:

“таным”, “танымдық іс-әрекет” ұғымдарының психологиялық -педагогикалық мәнін ашу;
бастауыш сынып оқушыларының оқу-танымдық іс-әрекетін белсенділікке тәрбиелеу ерекшеліктерін айқындау;
алдыңғы қатарлы мұғалімдер іс-тәжірибесін талдау және жинақтау;
Бастауыш сынып оқушыларына ойындарды қолдану арқылы белсенділікке тәрбиелеуің тиімділігін анықтау;

Зерттеудің ғылыми болжамы: Егер бастауыш сынып оқушыларын оқыту процесінде ойындарды қолданудың педагогикалық шарттары ментиімді жолдары оңтайлы пайдаланылса, онда бастауыш сынып оқушыларының оқу-танымдық іс-әрекетінің белсенділігі және білім сапасы артады.

Зерттеудің әдіснамалық негізі : Жеке тұлға теориясы, іс-әрекет теориясы, педагогикалық процесс теориясы, мемлекеттік құжаттар, бастауыш сыныпта ойындарды қолдану туралы әдістемелік зерттеу жұмыстары.

Зерттеу әдістері:

- Ғылыми - педагогикалық әдебиеттерді оқып үйрену мен талдау.

- Бақылау әдісі.

- Әңгімелесу.

- Сауалнама.

- Педагогикалық эксперимент.

Зерттеу нәтижелерінің сынақтан өтуі: Түркістан қаласы Ахмет Байтұрсынов атындағы № 1 жалпы білім беретін коммуналдық мемлекеттік мекемесінің бастауыш сынып оқушыларына жүргізілді.

Зерттеу нәтижесі:

Кіріспеде зерттеу тақырыбының көкейтестілігі көрсетіліп, зерттеудің ғылыми аппараты айқындалған.

Бірінші тарауда бастауыш сынып оқушыларына ойындарды қолдану арқылы оқу-танымдық іс-әрекетін белсендірудің теориялық негіздері қарастырылып, ойын бастауыш сынып оқушыларының оқу-танымдық іс-әрекетін белсендірудің құралы ретіндегі мәні және қызметі, ерекшеліктері ашып көрсетілді.

Екінші тарауда бастауыш сынып оқушыларына ойындарды қолдану арқылыбелсенділікке тәрбиелеу бойынша мұғалім жұмысына талдау жасалынып, бақылау және эксперименттік топтарда жүргізілген эксперименттік жұмыс нәтижелері, эксперименттік тәжірибе жүргізілген ойындар берілді.

Қорытындыда бастауыш сынып оқушыларына ойындарды қолдану арқылы белсенділікке тәрбиелеуге байланысты ұсыныстар қатары берілді.

Зерттеу жұмысының құрылымы:

Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады.

1 Бастауыш сынып оқушыларына ойындарды қолдану арқылы белсенділікке тәрбиелеудің теориялық негіздері

1. 1 Ойын бастауыш сынып оқушыларының оқу-танымдық іс-әрекетін белсендірудің құралы ретіндегі мәні және қызметі

Оқу - ғылыми танымнан айырмашылығы бола тұра, ол сөзсіз шындықты жеке таным формасының бейнесі, оның үстіне ол ғылыми таныммен тығыз байланысты формасы болып табылады.

Жалпы таным туралы өз ой пікірлерін ортаға салған атақты философтар да жоқ емес. Атап айтсақ: Р. Декарт, Г. Гегель, Г. Лейбниц т. б.

Г. Гегель: “Таным дегеніміз - сыртқы заттар мен құбылыстар қасиеттерінің мәні қатынастарының адам санасында идеалды образдар жүйелі ретінде бейнеленудің қайшылыққа толы күрделі процесі” - деді [3] .

Педагогикада таным процесі төмендегідей құрылымдардан айқындалған. 1. Қабылдау. 2. Ұғыну. 3. Талдап қорыту. 4. Бекіту.

Оқушының танымдық дербестігі жөнінде мәселе бүгінгі күндері түрлі пікірталастар тудырады. Оқушының танымдық дербестігі мұғалімнің кәсіптік дайындығына байланысты. Бұл оның педагогикалық процесте оқушылармен бірлесіп мақсатты түрде әрекеттерін ұйымдастыра білу, оларды білім негіздерімен, әрекет тәсілдерімен қаруланып, танымдық тапсырмаларды өмірдің жаңа кезеңдеріне сай қолдана білуге үйрету болып табылады.

Таным және адамның танымдық іс - әрекеті мәселелері бұл филологтардың негізгі мәселесі, генеологияның зерттеу пәні мен түйсінуі.

Философия танымының жалпы әдісі дидактиканы қаруландырады. Оқу процесінің методологикалық негізі - таным теориясы.

Психологиялық-педагогикалық зерттеулер көрсеткендей, белсендіру процесінің қозғаушы күші шығармашылық іс-әрекеттің белгілі бір түріне қызығушылық болып табылады.

Зерттеушілер оқушылардың оқу барысындағы танымдық қызығушылығын қалыптастыру проблемаларын практикада шешудің түрлі жолдарын бөліп керсетеді:

1) Танымдық іс-әрекеттің дербестігін қалыптастыратын өзіндік жұмысты ұйымдастыру мен оқу міндеттерін шешу арқылы (М. Г. Голант, Б. П. Есипов, М. Н. Скаткин, т. б. ) ;

2) Танымдық іс-әрекеттің тәсілдерін қалыптастыру арқылы (Д. Н. Богоявленский, Е. Н. Кабанова-Меллер, Н. А. Менчнская, В. В. Давыдов, Д. В. Эльконин) ;

3) Іс-әрекеттің бағдарланушылық негізін құрайтын жалпылама білімдерді енгізу арқылы (П. Я. Гальперин, Н. Ф. Талызина) ;

4) Оқытуға әдістемелік білімдер элементтерін енгізу арқылы (И. Я. Лернер, П. И. Пидкасистый) ;

5) Оқу іс-әрекетін өздігінше бақылауды дамыту арқылы (Л. И. Рувинский) .

Адамның іс-әрекеті сан-алуан түрлі болады. Материалдық және рухани өмірге қажеттерінің бәрі болып өмір сүру адам қоршаған дүние жөнінде хабардар болуға, табиғат, қоғам туралы дұрыс түсінігі болуға, айналадағы адамдардың және өткен ұрпақтардың тәжірибелерін игеруге тиіс, оған іздену, ойлау, білу, зерттеу, бір сөзбен айтқанда танымдық іс-әрөкетпен шұғылдану қажет. Сезім органдары мен ми адамға қоршаған дүниені қабылдауға, білгендерін өсінде сақтауға, оны ойына түсіругө, ойлауға т. с. с мүмкіндік береді. Сондықтан психикалық процестер: қабылдау, ес, ойлау, қиял-мұның бәрі адамның танымдық іс-әрекетінің көрінісі.

Педагогикалық тұрғыдан келетін болсақ, таным - «адамның сана-сезіміндегі шындық құбылыстар бейнесінің ерекше процесі» [4, 216] . Таным процесінде ойлаудың әртүрлі тәсілдері пайдаланылады (талдау, жинақтау, дедукция, индукция, абстрактыдан нақтыға көшу және т. б. ) . Танымның негізі және білім ақиқатылығының өлшемі-практикалық іс-әрекет.

Оқу-оқыту процесіндегі оқушылардың іс-әрекеті. Оқыту процесінің логикасы оның құрылымын анықтайды, ал құрылымына оқыту процесінің звенолары - танымдық іс-әрекеттің кезеңдері кіреді:

- таным міндеттеріне жете түсіну;

- жаңа материалды қабылдау;

- ұғыну-жаңа оқу материалдарын түсініп жинақтау процесі;

- білімді, іскерлікті және дағдыны бекіту және жетілдіру;

- білімді, іскерлікті және дағдыны практикада қолдана білу;

- оқушылардың жетістіктерін талдау, білімнің, білігін және дағдысын тексеру, бағалау.

Қабылдау-адамға тікелей әсер ететін заттардың я құбылыстардың адам санасына бейнелеу процөсі. Сабақ үстінде оқушылардың жаңа материалмен танысуы түйсіктен және қабылдаудан басталады. Ал түйсік сананың сыртқы әлеммен байланысы. Сезім мүшелерімізге әсер етіп, оның миымыза бейнеленуін түйсік деп атайды.

Ұғыну-бұл саналы түрде ғылыми білімді, заңдылықтарды ұғу, фактілерді жинақтау процесі қорытынды шығару. Ұғыну процесінде оқтылатын материал терең ойластырылады, дәлелденіледі және бекітіледі.

Бекіту-бұл оқушылардың білімді берік ұғынуының тиімді тәсілі. Сабақта жаңа материалды алғашқы бекіту қолданылады. Өткен оқу материалын еске түсіру үшін мұғалім күнделікті қайталауды жүргізіп отырады.

Білімді, білікті және дағдыны практикада қолдану оқушылардың өзіндік қасиетін дамытады. Оқушылардың өз бетімен дамуына лабораториялық жұмыстар, практикалық және семинар сабақтары, үйрету машиналары, ауызша және жазбаша жаттығу жұмыстары мүмкіндік туғызады.

Оқушылардың жетістіктерін талдау, білімін, білігін және дағдысын тексеру, бағалау-бұл оқытудың кері байланыс процесі. Таным іс-әрекетінің бұл кезеңінде оқушылардың сабақ үстінде төк қана белгілі сұрақ бойынша білімін тексеріп бағалаумен шектелуге болмайды. Сондықтан оқушылардың барлық жетістіктерін-білім сапасын, байымдау сауаттылығы, жалпы ой-өрісінің даму дәрежесін ескеріп, талдау жасап отырған жөн. Оның негізінде білім мазмуны анықталады, объективті баға беріледі.

Оқытудың нәтижесі ең алдымен танымдық іс-әрекеттің әртүрлі түрлерін немесе оның жетеленген элементтерін: ұғымдары, елестері, әртүрлі ақыл-ой әрекеттерін қалыптастыру болып табылады. Бұл танымдық іс-әрекетті тиімді қалыптастыру оқу процесінің тиімділігін дәлелдейді.

Ойын - балалар әрекетінің бір түрі. Оқушыларды оқыту және тәрбиелеу мақсатындағы қарым-қатынастың әдісі мен құралы. Ойында баланың жеке басы дамиды. Оқу және тәрбие әрекетінің жемісі баланың психологиялық жағынан көрінеді.

Ойын әрекет естің, ойлау мен қиялға, барлық таным процесіне әсерін тигізеді.

Бастауыш мектепте оқыту процесінде дидактикалық ойындар әрі оқу, әрі ойын қызметін қатар атқарумен ерекше орынд алады.

Н. К. Крупская “Қандай ойын болмасын баланы бір нәрсеге үйретеді. Ең бастысы, баланы мұқияттылыққа, еңбекке, жолдасымен ынтымақты болуға үйретеді” - дейді [5, 146] .

Бірден-бір оқушылардың сабаққа ынтасын арттыратын құралдың бірі- ойын.

Ойын балалар үшін оқу да, еңбек те. Ойын айналадағы дүниені танудың тәсілі. Ойын балаларға өмірде кездесетін қиыншылықтарды жеңудің жолын үйретіп қана қоймайды, ұйымдастырушылық қабілетін қалыптастырад дегенді айтады.

Н. Ф. Талызина “Алты жасарлар ойнай отырып, логикалық қабылдау арқылы оқуды және математиканы таным қызығушылығын меңгереді. Бұдан бірте - бірте ойыннан кейін оқу әрекеті орын алады, ” - деген пікір айтты [6, 175] .

Мұғалім оқушы танымның аса нәтижелі болу жолында есте сақтау дәрежесін үнемі сапалы атқарғаны жөн. Оқушылардың танымы негұрлым жоғары сапада болуы үшін, ұстаз үнемі баланың сенімдері мен қиялына иек сүйеп отыруы керек. Жер бетіндегі байлықты, әсемділік атауын жасайтын адам.

М. Н. Саткин бастауыш сынып оқушыларына берілетін материалдарды проблемалық мәселе ретінде ұсынуды құптаса, В. В. Давыдов оқушыларда танымдық проблемалық міндеттерді шештірудің жолдарын іздестіру арқылы шығармашылық тәжірибені меңгертуге болады, яғни соның нәтижесінде білім-білік, дағды дүниеге көзқарасын қалыптастыруды көздейді [7, 104] .

Н. К. Крупская өз еңбектерінде бала өмірінде ойынның маңызының зор екенін көрсеткен.

Балалар бір-бірімен ойнау арқылы қарым-қатынас жасауға, ұйымшылдыққа, еңбекке, мұқиятшылдық жағдайы ойын мазмұнына қарай шамалы уақытта ғана көрінетінін дәлелдеді [8, 112] .

Психолог ғалымдар баланың даму процесін қарастыруда бірнеше ғылыми теориялық принциптерді ұсынады. Солардың бірі Л. С. Выготский төменгі ісласс оқушыларының даму процесін сензетивтік кезеңге тән екенін және олардың үлкен сезімталдығы мен әсерленгіштігі анықталған. Мектепке бар ынтасымен келген 7 жасар бала, тәрбиелік ықпалға оп-оңай беріледі. Оның жақсы оқушы, жақсы мінез-құлықты бала атанғысы келеді. Балалар бұл жаста барынша көпшілік мұғалімдермен тез тіл тапқыш, өзінің жаңа ұжымда, балалар арасында еркін сезінгіш, мұғалімнің талаптарын, мектеп ережелерін орындауға қызығады.

Выгодский теориясы бойынша баланың әсерленушілігі ішкі және сыртқы әр түрлі жағдайлардың ықпалының жиынтығы деп есептейді. Осыдан барып оның психикалық дамуын айқындайтын, басқаша да күштерді күрделендіріп жаңа түсініктерді құрастыруға жол ашады. Орта мен бала арасындағы қатынас құбылысын оның күрделілігін түсіндіргенде Л. С. Выготский төменгі класс оқушыларына әсерленушілік сипат және ықпал жасайтын жағдайларды баланың қабылдауымен байланыстырады. Бұдан өмірдің ішкі рухани өмірін, әсіресе адамгершілік ойлауын, сезімін, санасын, іс-әрекетін зерттеуде осы кезеңдегі сензетивтік ерекшеліктерін ескеру мұғалімнің маңызды міндетінің бірі болып табылады.

А. С. Выготский: “ Бала ойнау барысында өзінің кішкентай екеніне қарамастан оның ойлауы, іс-әрекеттері көп жағдайда ересек адам сияқты көрінеді ” - дейді [9, 150] .

Я. А. Коменский “ойынды рухани және дененің даму қозғалысы” - деді. Ойындар баланың жасына, халықтың әдет-ғұрпына сәйкес болу керектігін айтты [10, 58] .

К. Д. Ушинский сабақ үйрету барысында ойын элементтерін орынды қолдану оқушылардың білім алу процессін жеңілдетеді - деді [11, 429] .

Жоғарыда айтылған мәселелерді теория және практика жүзінде ұлы педагог Сухамлинский В. А. терең және жан-жақты қарастырды.

Павлыш мектебінде кіші жастан жоғары жастағы балалардың танымдық қызығушылығын оятудың жүйесін ойлап тапты. Оқу процесін осылай ұйымдастырғанда оқушылар қызығушылықпен органикалық түрде ғылыми білімдер мен дене еңбегін байланыстыра алады. Соңғы жылдары оқытудың белсенділігін арттыру жолдары толықтырылады және дамыта оқыту, проблемалы оқыту, пән аралық байланыстар мен техникалық оқу құралдарын пайдалану назарға алынды. Сондай-ақ бастауыш сынып оқушыларының оқу-танымдық іс-әрекетін белсендіру бойынша жұмыстары жүргізіп, әр сабаққа идеялық әдістемелік, жоғары дәрежеге жеткізу, оқыту мен тәрбие берудің дамыта оқытудың жолдарын іздестіруінде.

Оқыту процесінде бастауыш сынып оқушыларының оқу-танымдық іс-әрекетін белсендірудің тиімді жолдары мынандай: