Бет-жақ протездерін жасау техникасы. ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕВТИКА АКАДЕМИЯСЫ
СТОМАТОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ
ТЕОРИЯ
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: Бет-жақ протездерін жасау техникасы
Курс: 4
Мамандық: 0404002 Стоматология-Дантист
Семестр: VII
Сабақ №1
1.Сабақтың тақырыбы: Бет-жақ ортопедиясы, мақсаты, сұрақтары. Бет-жақ
аймағының жарақаттары, алғашқы медициналық көмек.
Бет-жақ аймағының жарақаттары мен ақауларын емдеу
үшін қолданатын аппараттар мен протездердің жіктелуі.
2.Сағат саны: 2 сағат 90мин(100%)
3.Сабақ түрі: теориялық
4.Сабақтың мақсаты:
оқыту : Оқушыларды бет-жақ жарқаттарының түрлерімен және оларды емдеу
үшін қолданылатын аппараттар мен протездермен таныстыру және
оқыту.
тәрбиелік : Бет-жақ аймағының жарақаттары кезінде қалай дұрыс және сауатты
алғашқы медициналық көмек көрсету керектігімен таныстыру.
дамыту : Бет-жақ аймағының жарақаттары мен ақауларын емдеу үшін
қолданатын аппараттар мен протездердің жасау технологиясын, жасау
ерекшеліктерін меңгеруді жетілдіру,дамыту
5.Оқыту әдісі: пікірталас
6.Материалды-техникалық жабдықталуы:
а)техникалық құралдар: компьютерлер, интерактивті тақта,мультимедиялық құрылғы.
ә)көрнекті және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, тест
тапсырмалары, жағдайлық есептер,
сөзжұмбақ.
б)оқыту орны:
7. Әдебиеттер:
Ескерту: әдебиеттер тізімін жыл сайын жаңартуға болады.
Негізгі:
1. Копейкин В.Н., Демнер Л.М. Зубопротезная техника
(Москва, Медицина, 1998.)
2.Костур Б., Миняева В.А Челюстно-лицевое протезир., (Медицина,1985 ж)
2. Курляндский В.Ю. Руководство к практическим занятиям
по ортопедической стоматологии (Москва, Медицина, 1997г.)
3. Супиев Т.К., Ахметжанов А.М. Поэтапная реабилитация детей с врожденными
расщелинами губы и неба (Мет.реком. Алматы, 1995ж.)
4.Копейкин В.Н.,Пономорева В.А. Ортопедическая стоматология(Москва Медицина1989ж)
Қосымша:
1.К.Д. Алтынбеков., Тіс протездерін дайындауда қолданылатын құрал-жабдықтар мен материалдар.(Алматы 2010ж )
2. Погодин В.С., Пономарев В.А. Руководство для зубных техников
(Ленинград, Медицина, 1993г.)
3.Поюровская И.Я. Стоматологическое материаловедение, (Москва, ГЭОТАР Медиа2007ж)
8. Ұйымдастыру кезеңі 5мин(6%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
Сабақтың мақсаты мен міндеті.
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 20мин(22%)
1. Жоғарғы жақтың антомиясы.
2. Төменгі жақ антомиясы.
3. Жоғарғы жаұқ сынықтарының жіктелуі.
4. Төменгі жақ сынықтарының жіктелуі.
5. Бет-жақ жарақаттарды емдеудің мақсаты мен міндеттері.
6. Бет-жақ жарақаттарымен ақауларға әкеп соғатын себептер.
7. Бет-жақ аймағының жарқаттарының түрлері.
8. Алғашқы көмек.
10.Жаңа сабақты түсіндіру. 40мин(44%)
Бет-жақ ортопедиясы жарақат алудан, операциялардан немесе аурулардан кейін пайда болған, жақ сүйек және бет жүздің деформациясы мен ақауларын дұрыстау мен протездеудің әдіс тәсілдерін ойлап-табуға және қолдануға арналған ортопедиялық стоматологияның бөлімдерінің бірі. Бет жақ ортопедиясында айтарлықтай орынды оқ дәрілік және оқ дәрілік емес бет-жақ аймағындағы жарақаттардың ортопедиялық емдеу әдіс - тәсілдерін зерттеу алды. Бет-жақтың ақауы мен зақымдану тудыратын себептер жарақаттық және операциядан кейінгі деп бөлінеді. Өз кезегінде жарақтаттық зақымдану оқ дәрілік және оқ дәрілік емес жарақаттар болып бөлінеді. Бұл бөлімдегі айтарлықтай орынды бет жақтың оқ дәрілік жарақаты мен оқ дәрілік емесе зақымданудың нәтижесінде қалыптасатын тіс қатарлары мен жақ сүйектерінің бұзылуларын (деформацияларын) протездеу әдістері алады.
Бет-жақ жарақатын емдеу комплекстік сипатта болады: жараны тазалауды, қан кетуді тоқтатуды жақ сүйектерінің сынықтарын репозициялау және бекітуді, инфекциялар мен күресті, науқастарды қарауды тәбет терапиясының емдік гимнастиканың және басқаны қоыс алатын хирургиялық ортопедиялық және физиотерапиялық әдіс тәсілдер қолданады. Барлық осы іс шаралар зардап шегушінің өмірін сақтауға, шайнау аппаратының анатомиялық пішіні мен қызметтік қабілеттерін орнына келтіруге бағытталған. Жақ сүйектерінің сызықтарын комплексті түрде емдеуде маңызды орынды репозиция алады және жақ сүйектерінің сынықтарын бекіту әр түрлі конструкциялардың тағайындалуымен әр түрлі ортопедиялық аппараттардың жәрдемімен жүргізіледі. Ортопедиялық аппараттар пішіндейтін, бағыттайтын, бекітетін, ауыстыратын болуы мүмкін. Аралас іс әрекеттегі аппараттар да қолданыла алады.
Кейбір жағдайлардағы жақ сүйектерінің сынуы мен олардың зардаптары кезіндегі ортопедиялық (аппараттық) емдеу негізгі және біріңғай әдіс болып табылады, ал басқа жағдайларда - хирургиялық тәсілдермен сәйкестендіріледі немесе қосымша әдіс болып табылады.
Жақ сүйектерінің сынуы негізіндегі алғашық дәрігерге дейінгі және дәрігерлік көмек тынышқытық тудыру, тіндерді қоршаған сүйектің өткір ұштарынан жарақат пен инфекциялардың енуінің алды алу үшін тасымалдық немесе уақытша имабилазация болып табылады. Осы мақсат үшін стандарттық орамлар (танбалар) қолданылады. Төменгі де, жоғарғы жақ сүйектерінкі сияқты сынулар кезіндегі уақытша имаблизациялаудың негізгі қағидасы төменгі жақ сүйегінің жоғарғы жақ сүйегіне сығындау болып табылады, ол әртүрлі танбалар немесе ыңғайлы нәрселердің жәрдемімен іске асады. Ең қарапайым тәсіл- науқастың басын танбалармен айналдыра орау. Бет-жақ аймақтағы жарақаттарды емдеу кезінде тасымалдық (транспорттық) шиналар, ал кейде лигатуралы орамалар қолданылады. Тасымалдау шиналардың ішіндегі ең қолайлысы қатты иектік таңба (праща) болып табылады. Ол бүйірлі біліктері (валик) бар бас орамаларынан иектік таңбадан және пластмассадан, әр жағында 2-3 тен резиналық тартқыштардан (резинывых тяг) тұрады. Жақ сүйек сынықтарын емдеу әр түрлі аппараттардың жәрдемі негізінде жүргізіледі. Орына келтіруші (репонируюшие) - сүйектік сынықтарды қайтадан келтіруде сәйкес келетін аппараттар, яғни сынық бөліктерін дұрыстап өз орнына орынықтыруға дейін қолданылатын аппараттар. Оарға жататындар: эластикалық тартылымы бар алюминді сымды шендеуіштер, сымнан жасалған серпімді скобалар. Контрактураларда жақ сүйетерін ажырату үшін керек аппараттар және т.б. Ағза бөлігін ұстап тұрушы аппараттар. (шиналық) (мысалы, жақ сүйектерін) нақты орналасуында тірекуші деп аталады. Оларға жататындар тегіс сымды скоба жақ сүйектері сынықтарын тіркеу үшін ауыздан тыс және ауыз ішілік аппараттар жатады.
Пішіндегіш (формирующие) - операциядан кейінгі кезеңде ауыз қуысы мен жұмсақ тіндердің пішінін қалыптастыру, тыртықтарды болдырмау және пластикалық материалдардың тірегі ретінде қолданылатын аппараттар.
Ауыстырғыш (замещаюшие) - тісті жұлғаннан кейін қалыптасатын, жақ сүйегін, бет-жақ бөліктерін бұзылуын толықтыратын, жарақаттан, операциядан кейін пайда болатын тіс қатарларының бұзылуын алмастыратын аппараттар. Олар протездер деп те аталады.
Аралас (комбинирленген) - бірқатар нұсқаулары бар аппараттар қатысты, мысалы жақ сүйектері сынықтарын бекіту және протездік орнын қалыптастыру немесе жақ сүйектің ақауын орнын толтыру және бір уақытта сүйектік лоскуттың қалыптасуы.
2. Тіркегіш (фиксация) бойынша аппараттар былайша бөлінеді:
1. Ауыз ішілік
2. Ауыз сыртылық
3. Ауыз ішілік және ауыз сыртық
Ауыз ішілік аппараттар - тіске бекітілген немесе ауыз қуысының шырышты қабатына ораналасқан.
Ауыз сыртықы аппараттар - ауыз қуысының сыртында орналасқан.
Ауыз ішілік пен ауыз сыртылық аппараттар - аппараттың бір бөлігі ішінде, ал басқа бөлігі ауыздың сыртында орналасады.
Өз кезегінде ауыз ішілік шиналар бір жақ сүйектік және екі жақ сүйектік болып бөлінеді. Екі жақ сүйектік аппараттар бір мезгілде үстіңгі және төменгі жақ сүйектерге орналастырылады. Олардың қолданылуы тістердің түйісу кезінде екі жақтың тіркеуіне есептелген:
3. Емдеу нұсқауларына байланысты аппараттардың бөлінуі:
Ортопедиялық аппараттар негізгі және қосалқы деп бөлінеді. Негізгі аппараттар жақ сүйектердің зақымдануымен деформациясын кездерінде пішіндейтін және дұрыстау үшін қолданылатын шиналар болып табылады. Оларға тіс қатарларының, бет жақ бөліктерінің бұзылуыларын толықтырып отыратын алмастырғыш (замешаюшие) аппараттар қатысады. Олардың көпшілігі органның қызметінің қалыпна келтіруге (шайнау, сөйлеу, және т.б.) мүмкіндік береді.
4. Құрылымдары (конструкциясы) бойынша аппараттардың бөлінуі.
Ааппараттар мен шиналар құырымдары бойынша стандарттық және дербес болып бөлінеді. Стандартты аппаратқа иек асты пращаны жатқызылады, ол науқастың ауырсынуын жеңілдету үшін уақытша аппарат ретінде қолданылады. Жеңіл шиналар қарапайым құрылымында науқастың жанында тікелей ауыз қуысында тістерге орналастырылады.
Ең күрделі (пластинкалық, қалыптық және басқа) аппараттар тіс техникалық лабораториясында дайындалады.
11.Жаңа тақырыпты бекіту. 15мин(16%)
1. Функциясы, бекіуі және конструкциясы мен емдеу көрсеткіштеріне байланысты
аппараттардың жіктелуі.
2. Түзетуші (репонирлеуші аппараттар)
3. Яғни жақ сүйектерінің сынықтарын бекітуі үшін ауыз ішілік және ауыз сыртылық
бекітуші аппараттар.
4. Фармерлеуші аппараттар.
12.Сабақты қорытындылау. 5мин(6%)
- оқушылардың білім деңгейін бағалау;
-келесі сабақтың тақырыбын бағалау;
13.Үйге тапсырма беру. 5мин(6%)
1.Н-1,бөлім-10,362-365
2. Қ-1,бөлім-2,19-20
Сабақ №2
1.Сабақтың тақырыбы: Төменгі жақ сынықтарын емдеу үщін қолданылатын
бекітуші және түзетуші аппараттар, оларды дайындау
техникасы.
2.Сағат саны: 2 сағат 90мин(100%)
3.Сабақ түрі: теориялық
оқыту : Төменгі жақ сынығын емдейтін бекітуші және түзетуші
аппараттардың түрлерін және оларды дайындау техникасын оқушыларға
үйрету.
тәрбиелік : Төменгі жақ сынығын емдейтін ұстап тұрушы және репонирлеуші
аппараттар және олардың дайындау барысында материалдармен
талапқа сай жұмыс істеу ережелерімен таныстыру.
дамыту : Төменгі жақ сынықтарын емдеу үщін қолданылатын бекітуші және
түзетуші аппараттар дайындау техникасын меңгеру,жетілдіру.
5.Оқыту әдісі: пікірталас
6.Материалды-техникалық жабдықталуы:
а)техникалық құралдар: компьютерлер, интерактивті тақта,мультимедиялық құрылғы.
ә)көрнекті және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, тест
тапсырмалары, жағдайлық есептер, фантом,
сөзжұмбақ.
б)оқыту орны:
7. Әдебиеттер:
Ескерту: әдебиеттер тізімін жыл сайын жаңартуға болады.
Негізгі:
1. Копейкин В.Н., Демнер Л.М. Зубопротезная техника
(Москва, Медицина, 1998.)
2.Костур Б., Миняева В.А Челюстно-лицевое протезир., (Медицина,1985 ж)
2. Курляндский В.Ю. Руководство к практическим занятиям
по ортопедической стоматологии (Москва, Медицина, 1997г.)
3. Супиев Т.К., Ахметжанов А.М. Поэтапная реабилитация детей с врожденными расщелинами губы и неба (Мет.реком. Алматы, 1995ж.)
4.Копейкин В.Н.,Пономорева В.А. Ортопедическая стоматология(Москва Медицина1989ж)
Қосымша:
1.К.Д. Алтынбеков., Тіс протездерін дайындауда қолданылатын құрал-жабдықтар мен материалдар.(Алматы 2010ж )
2. Погодин В.С., Пономарев В.А. Руководство для зубных техников
(Ленинград, Медицина, 1993г.)
3.Поюровская И.Я. Стоматологическое материаловедение, (Москва, ГЭОТАР Медиа2007ж)
8. Ұйымдастыру кезеңі 5мин(6%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
Сабақтың мақсаты мен міндеті.
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 20мин(22%)
1. Бет-жақ жарақаттарды емдеудің мақсаты мен міндеттері.
2. Бет-жақ жарақаттарымен ақауларға әкеп соғатын себептер.
3. Бет-жақ аймағының жарқаттарының түрлері.
4. Алғашқы көмек.
5. Функциясы, бекіуі және конструкциясы мен емдеу көрсеткіштеріне байланысты аппараттардың жіктелуі.
6. Орнына келтіруші (репонирлеуші аппараттар)
7. Жақ сүйектерінің сынықтарын бекітуі үшін ауыз ішілік және ауыз сыртылық бекітуші аппараттар.
10.Жаңа сабақты түсіндіру. 40мин(44%)
Төменгі жақ сүйектің орта сызыққа жақын немесе ортаңғы сызық сынықтарының ортопедиялық емделуі екі сынық бөліктердегі тістердің бар болуына байланысты негізінде жұмсақ алюминний сым көмегімен жүргізіледі. Жақ сүйек аралық тартылыммен төменгі жақ сүйекті сымдық шиналармен сынықтарды ұзақ уақыт емдеу тыртықтардың қалыптасуына және самай төменгі жақ буындардың ұзақ әрекетсіздігі нәтижесінде жақ сүйектердің буынан тыс контрактурасының пайда болуына алып келуі мүмкін. Бұл міндет бір жақ сүйектік шинаға жақ сүйек буындарда қозғалысты сақтайтын жақ сүйек бөліктерін аппараттар мен тіркеуге қайта оралу жолымен шешілу мүмкін. Төменгі жақ сүйектің бұрышында, шайнау бұлшықет бекітілген жеріндегі сынықтарды жақ аралық шендеу қажет. Өйткені рефлекторлы бұлшықетті контрактура дамуы мүмкін. Төменгі жақ сынықтарының ығысуымен және әрең қозғалымдағы сынықтар кезінде сымдық шиналар және резиналық жүзікшелер (кольца) немесе иілгіш сымдық шиналар және винттермен үйренісуінде реттегіш (реттеуші) аппараттар көрсетілген. Шиналарды екі жақтағы тістердің жеткілікті саны кезінде қолданады. Сымдық шиналарды тістердің сыртқы жоғарғы жағы бойынша әрбір бөлігі үшін жекелей майыстырады, қалыңдығы 1,2-1,5 мм ілгектері бар тот баспайтын құралмен майыстырады, бұларға шиналарды тартып тұру үшін резеңке жүзіктер орналастырады, жүзіктер жасанды сауыттарға дәнекерленеді немесе сым тетігі лигатураның көмегімен тістерге орналастырылады.Сынық бөліктері дұрыс жағдайға орналастырғаннан кейін орнына келтіруші шианаларды бекіткіш шиналамен ауыстырады. Бөліктерінің орынын ауыстырғаннан кейін орнына келтіретін аппараттарды мақсатты түрде қолдана отырып шина бекітетін аппарат ретінде де пайдалануға болады. Мұндай аппараттарға Курлянский аппараты қатысты. Ол каппалардан тұрады. Дайындаған каппаларды ауызға орналасқаннан кейін окклюзионды жоғарғы жақтар бойынша жоғарғы жақ сүйек үлгісімен оларды қалыптастырады, үлгінің гипстік мүсінін алады. Каппаның ұрт жақ бетінде қосарланған трубкалар дәнекерленген, оларға көлемі сай стерженьдер енгізеді. Каппалардың қарам-қарсы жақ сүйектің окклюзиялық бетіне сәйкестендіріп орналастырады, ол сынық бөліктерніің жылжу бағытын анықтау және реппозициядан кейін оларды бекіту үшін керек. Ауыздың алдыңғы жағынан каппаларға көлбеу бағытта қосарланған түтікшелер (трубкалар) жапсырылады және оларға стерженьдер жалғастырылады. Сосын түтікшелерді каппалар арасына аралап және әрбір каппаның жекелей тістерге цементтейді. Сынықтарды орындарына қойғаннан кейін стержендерді трубкаға енгізіп, бекітеді.
Реппозиция үшін түтікшелерге орналастыратын бір екі пружиналық доғаларды немесе орамдық орнықтыруды пайдаланады. Ойық түріндегі доғалылыар Коффиннің пружиналарын еске түсіре отырып үлгілер мен блоктар бойынша бекітеді және каппалардың түймелеуінен соң түтіктерге орнықтырады. Орамдық орнықтылулар шығарылған пластинкаға малып каппалардың біреуінен түтікке қатысатын орамадан тұрады. Екінші каппаның түтігіне орама үшін еңкейгіш алыншасы бар бөліктердің араласу бағытында майысқан қатты пластина қатысады.
Иммобилизацияның тіске арналған әдістері.
Төменгі жақ сүйектің бөліктерінің иммобилизациялау тіске арналған әдісі төменгі және жоғарғы жақ сүйектегі бөліктерде тістердің жеткілікті саны бар жағдайда ғана көрсетілген.
Қолданылады: Жақ сүйек аралық (лигатура) қыстырылымы, сымдық алюминді шынылар ленталық шиналар тез қатаятын пластмассалар каппа- шиналар.
Жақ сүйек аралық лигатуралы жақ сүйек қыстырушылар үш төрт күнге уақытша иммобилизациялау үшін қолданылады. Бұл тәсіл мен бөліктерді одан да көп мерзімде бекіту ұсынылмайды, сымдық лигатуралармен байланысқан тістер босап қалады. Мұндай тіркелудің негізгі қағидасы тиөменгі жақ сүйектегі әрбір бөлігінде металлдық лигатураның көмегімен жоғарғы жақ сүйекітің антогонстке (қарама-қасы) тістерінде тіркелген лигатураға байланыстырылатын екі тіс тіркелуімен ерекшеленеді.
Жақ сүйеткреді лигатуралды беку үшін қола алюминиді сымды немесе қалыңдығы 0,4-0,5мм және ұзындығы 5-6 см тот баспайтын құрлымнан жасалған сымды пайдаланады. Жақ сүйек аралық лигатуралы бекудің ең көп тараған екі тәсілі бар: қарапайым тісіл және Айви ұсынған тәсіл.
Бірінші тәсілде лигатураны төменгі жақ сүйекте екі тістен және жоғарғы жақ сүйекте екі тісте әр қайсысын орналастырады. Иілген лигатуралар тіс аралық аралыққа тіл жағынан өткізеді, осымен қатар тістің шейкалары қоса қамтылады. Сымдардың ұштары крампондық қысқыштар көмегімен тартады, кемпірауыз бен сағат басы бағытымен өзара айналдырады. Осындай көрініспен екі көрші тістердің лигатураларын біріктіреді. Сосын жоғарғы және төменгі қосарланған тісчтердің лигатураларын өзара байланысырады, оны да сағат стрелкасы бойынша айналдырады. Аивиялық тәсілмен лигатураны тістерге жапсырылады, - антогонист (қарам-қарсы) жоғарғы жақ сүйек пен басқа да бөлшектерде, егер бірнеше тістем қатарлар шегінде болып өтсе.
Сымдардың артығын ұштарын 6-8 мм қалдыра отырып, тістеуіктермен алып тастайды. Сымдардың ұшарын ерін мен таңдайдың сілекей қабаттарын жарақаттаудан қаша отырып жоғарғы жақ сүйектің тьістері астына майыстырады.
Тіске арналған сымдық алюминидің шиналарда алғашқыда орыс армиясының тіс дәрігері С.С. Тигерштедт (1915) жақ сүйектердің сынықтарын емдеу үшін қолданады.
Шиналарды дайярлау үшін қалыңдығы 1,8-2 мм күйдірілген алюминий сымды қолданады. Шиналарды тістерге тіреку үшін қола - алюминий сымды (0,4-0,5мм) тотбаспайтын құрлымнан жасалынған сымды пайдаланады. Шиналарды даярлау үшін құрал-саймандардың топшасы қажет. Крампонды қысқыштар мен кемпірауыздар және дөңгелек тістеуіктер, шпатель, принцеттер, қан тоқтататын қысқыш жіптер, егеу. Сымдық шина тістің экваторынан төмен немесе жоғары жатуы тиіс, қызыл жиектің шеттрін жарақаттауы тиіс. Шианаларды даярлаудан соң жақтан бостау тдұрыс болады.
Төменгі жақ сүйектің сынықтарын кезіндегі бөліктерді иммобилизациялау үшін жалпақ шинаны, ернеулері майыстырылған шинаны, жақ сүйек аралық тартулар үшін тіркелмей жағашалар бар шина қолданылады.
Бөліктерді дұрыстау алдында және шиналарды орнықтыруда өткізілетін және инфильтациялық анестезияны жасайды.
В.С. Васильевтің ленталық стандарттық тісіне арналған шиналарды тотбаспайтын қалпақша құрышпен штамптала отырып дайын тіркелмелі жағдайларға ие болады.
Васильевтің шиналарын бір жақ сүйек етін жалпақ шина және жақ сүйектің тартылулар үшін қолданады. Ленталық тарту қағидалы шиналарда алюминилік шиналар сияқты. Шиналар кламмердің немесе қысқыштың (шипа) жәрдемімен нығайтылады, ал сосын тіс қатарларымен майыстырылады және тағы да кламмер мен және шиналармен аяқталады. Ленталық шинаның негізгі артықшылығы тіркелетін жағашалардан қашу қажет есептігінде.
Тез қатаятын пластмассалардан даярланатын шиналар үшін мынадай материалдар қажет. Тез қатаятын пластмасса, жалпақ пластмассалар,тіс техникалық шпатель, металдың диаметрі 2,5-3 мм сымдағы, пластмассаларды алмастыру үшін пайдаланатын фарфорлы ыдыстар.
11.Жаңа тақырыпты бекіту. 15мин(16%)
1. Лигатуралы жақ аралық бекітудің жай тәсілі, Айви тәсілі.
2. В.С. Васильев бойынша стандартты леталық тістік шина. Көрсеткіштер.
3. Транспорттық шиналар. Жақ асты қатты пращасы.
4. Иммоблизацияның тістік әдісі, көрсеткіштері.
12.Сабақты қорытындылау. 5мин(6%)
- оқушылардың білім деңгейін бағалау;
-келесі сабақтың тақырыбын бағалау;
13.Үйге тапсырма беру. 5мин(6%)
1.Н-1,бөлім-10,365-368
2. Қ-1,бөлім-2,15-17
Сабақ №3
1.Сабақтың тақырыбы: Жоғарғы жақ сынықтарын емдеу үщін қолданылатын
бекітуші және түзетуші аппараттар, оларды дайындау
техникасы.
2.Сағат саны: 2 сағат 90мин(100%)
3.Сабақ түрі: теориялық
оқыту : Жоғарғы жақ сынығын емдейтін бекітуші және түзетуші
аппараттардың түрлерін және оларды дайындау техникасын оқушыларға
үйрету.
тәрбиелік : Оқушыларды жоғарғы жақ сынықтарын емдеуге қолданылатын репонирлеуші және бекітуші аппараттар мен протездердің түрлерімен және дайындау технологиясымен таныстыру.
дамыту : Жоғарғы жақтың сынықтарын емдеу үшін қолданылатын бекітуші
және репонирлеуші аппараттарды дайындау технологиясын жетілдіру.
5.Оқыту әдісі: пікірталас
6.Материалды-техникалық жабдықталуы:
а)техникалық құралдар: компьютерлер, интерактивті тақта,мультимедиялық құрылғы.
ә)көрнекті және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, тест
тапсырмалары, жағдайлық есептер,
сөзжұмбақ.
б)оқыту орны:
6. Материалды-техникалық жабдықталуы:
а) техникалық құралдар: Самсон аппараты, шлиф мотор, ғаныш пышағы,компютер.
ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: Фантом, Колба, Шпательдер, Плакаттар және пластмассалар яғни Фторакс, Этакрил Синма-М және эластикалық массалар.
б) оқыту орны: Тіс техникалық лабораториясы
7. Әдебиеттер:
Ескерту: әдебиеттер тізімін жыл сайын жаңартуға болады.
Негізгі:
1. Копейкин В.Н., Демнер Л.М. Зубопротезная техника
(Москва, Медицина, 1998.)
2.Костур Б., Миняева В.А Челюстно-лицевое протезир., (Медицина,1985 ж)
2. Курляндский В.Ю. Руководство к практическим занятиям
по ортопедической стоматологии (Москва, Медицина, 1997г.)
3. Супиев Т.К., Ахметжанов А.М. Поэтапная реабилитация детей с врожденными расщелинами губы и неба (Мет.реком. Алматы, 1995ж.)
4.Копейкин В.Н.,Пономорева В.А. Ортопедическая стоматология(Москва Медицина1989ж)
Қосымша:
1.К.Д. Алтынбеков., Тіс протездерін дайындауда қолданылатын құрал-жабдықтар мен материалдар.(Алматы 2010ж )
2. Погодин В.С., Пономарев В.А. Руководство для зубных техников
(Ленинград, Медицина, 1993г.)
3.Поюровская И.Я. Стоматологическое материаловедение, (Москва, ГЭОТАР Медиа2007ж)
8. Ұйымдастыру кезеңі 5мин(6%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
Сабақтың мақсаты мен міндеті.
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 20мин(22%)
1. Лигатуралы жақ аралық бекітудің жай тәсілі, Айви тәсілі.
2. В.С. Васильев бойынша стандартты леталық тістік шина. Көрсеткіштер.
3. Транспорттық шиналар. Жақ асты қатты пращасы.
4. Иммоблизацияның тістік әдісі, көрсеткіштері.
10.Жаңа сабақты түсіндіру. 40мин(44%) тичлп
Жоғарғы жақтың оқтан емес сынықтардың 3 түрін ажыратады.
1-тип- толық емес немесе жоғарғы жақ сүйек денесінің горизантальді сынуы
2-тип- жоғарғы жақ сүйегінің мұрын сүйектерімен бірге толық бөлінуі
3-тип- жоғарғы жақ сүйегінің мұрын және шықшыт сүйегімен бірге толық бөлінуі
Жоғарғы жақ сүйегінің негізігі белгісі сынықтардың жылжуына байланысты-тістердің түспеуі.
Егер төменгі жақ сау және тістері болса оны құрсау үшін Вебердің тіс-қызыл иектің шинасын қолдануға болады.
Жоғарғы жақтан қолын алып, мүсін құяды. Ол үшін диаметрі 0,8мм сымнан каркас өседі. Ол тістерден 1мм төмен және тіс қатарын ішімен сыртынан толық қамтып жату керек. Шайнау қысымының әсерінен доға төмен түсіп кетпеуі үшін сол және оң жақтарында 2-3тен сыммен тартып қояды. Каркастың сырт жағына диаметрі 3-4мм болатын трубкаларды дәнекерлейді. Оларға ауызішілік рычагтар енгізіледі. Ал рычагтарға жұқа сымдар дәнекерленеді. Оларды спираль тәрізді етіп иеді, оларды резина арқылы бас танбасына бекітеді. Каркас дайын болғаннан кейін сыртынан балауыздан мүсіндейді, тек окклюзиялық беттері ашық калады себебі тістер түйісуі керек. Базис вестибулярлы жағында өтпелі қатпарға дейін, іш жағында қатты таңдайды жабады. Ал сым каркас базистің ішінде жатады. Трубкаларға пластмасса енбеу үшін гипс немесе ағаш салын қояды. Сосын кюветиға гипстейді, престейді, балауызды пластмассаға ауыстырады. Шинада өңдейді қырын тегістейді, жылтыратады. Ал шинаны тез қатаятын пластмассадан дайындасақ, балауызбен емес, бірден тез қатаятын пластмассадан мүсіндейді, полимеризация экпресс-полимеризаторда жүргізіледі.
Жоғарғы жақтың 2 жақты сынығында және сынық қозғалмайтын болса, репозициямен бекіту үшін З.Я.Шураның аппараты қолданылыады. Жалпы қабылданған ережелер бойынша жоғарғы жақтың сүйір және кіші азу тістеріне жасанды сауыттар дайындалады. Оларға мүсінде шақтап коргеннен кейін диаметрі 1,2-1,5мм тұратын сымнан доға иеді, оны сауыттарға дәнекерлейді. Ал 658156 тістер тұсында шинаға вестибулярлы жағында трубка кесінділерін дәнекерлейді. Оған көлемі сәйкес келетін стержендер кигізіледі. Стержендердің бос жағы иіледі, ауыздың бұрыш тұсында сыртқа шығарылады. Науқастың басына таңба кигізіп, стерженді таңбаға бекітеді.
Я.М.Збарж жоғарғы жақ сүйектің сынықтарын тірекеу үшін алюминилік сымнан жасалынған шиналарды майыстырудың екі нұсқауын ұсынады. Бірінші нұсқауда ұзындығы 60 см. Ұштарының ұзындығы 15 см алюминийсымның кескіндігін алады. Әрқайсысының бір-біріне қарама-қарсы майыстырады. Сосын бұл ұштарды спиралдар түрінде майыстырады. Спиралдар тең өлшемді болуы үшін мынадай шарттарды сақтау керек.
1. Бұрыштарды айналдыру уақытында, ұзын өстік сымдар қалыптасып, олар тұарқыт әрі 45 көп болуы тиіс.
2. Бір үзінді басқасына сағат тілімен бағыттас орамдарға ие болып отырады, керісінше, сағат тіліне қарсы болады. (Витых). Орайды үзінділердің қалыптасуы соңғы оралдардың арасындағы сымдардың орташа бөлігі премолярлар арасындағы ара қашықтыққа тең болғанда аяқталған болып саналады. Бұл бөлік одан әрі тіске арналған шинаның алдыңғы бөлігі болып табылады.
Екінші нұсқауда алдыңғыдай осындай ұзындықтағы алюминий сымның үзіндісі алынады, және шианың ішкі ауыздық бөлігі мен ауыздың сыртқы бөлігінгің қалдықтары бірден анықталатындай етіліп майыстырылып тасталады, одан кейінгі бірінші нұсқаудағыдай құлақ қалқандарының бағыттары бойынша таңдайдың жоғарғы жағын майыстыратындай, ауыздың сырт стреждерін айналдыруға кіріседі және де бастағы орамға вертикальді келетін стержендердіқосатындай арқылы таңып тастайды. Біріндіргіш стержендердің төменгі ұштарын жоғарыға ілкек көрінеді майыстырып алады және лигатуралы сыммен шинаның кескінділерімен байланыстырады, ал біріктіргіш стерженьдердің жоғарғы ұштарын гипспен мығымдайды. Оларға үлкен тұрақтылықты бастағы орала береді.
Жоғарғы жақ сүйектің сынықтарының араласуы артқы жақтан жұтқанышақтың жабылуының нәтижесінде асфикцияны тудыруы мүмкін. Осы асқынудың алдын алу үшін алдыңғы жақтағы кескіндіні тарту қажет. Кескіндіні тарту мен тірек ауыздан тыс тәсілмен жүргізіледі. Бұл үшін бастағы ораманы дайындап алады және оның алдыңғы 3-4 мм құрыш сымнан жапсырыла рычагпен пластмассаны гипстеп тастайды, немесе 3-4 орташа линияда айналмалы алюминий сымдар жоғарғы жақ сүйегінің тістерінің ауыздың шеттеріне қарсы тіркелетін жағымен аяқталатындай алюминий сымнан жасалған тағаны тіркемелі жоғарымен орнатылады немесе қызыл иек үстінің пластинкалық шинаны тіркесе жаға иықтарымен кескінділер аймағында қолданылады.
Эластикалық тартылым арқылы (резиналық жүзік) жоғарғы жақ сүйектің сынықтары бастың арасының тартқышына тартып қояды.
11.Жаңа тақырыпты бекіту. 15мин(16%)
. 1. Бекітуші аппараттармен протездердің қолданылуы және міндеттері.
2. Жоғарғы жақ сынықтарын бекіту үшін бекітуші сымды шендеуіш.
3. Транспорттық шендеуіш. Жақ асты қатты проща.
4. Тіс үстілік иммоблизация әдістері. Қолданылу көрсеткіштері.
12.Сабақты қорытындылау. 5мин(6%)
- оқушылардың білім деңгейін бағалау;
-келесі сабақтың тақырыбын бағалау;
13.Үйге тапсырма беру. 5мин(6%)
1.Н-1,бөлім-6,207-214
Сабақ №4
1.Сабақтың тақырыбы: Бекітуші аппараттарды қолдана отырып, тіссіз жақ
сынықтарын емдеу ерекшеліктері.Оларды дайындау
техникасы.
2.Сағат саны: 2 сағат 90мин(100%)
3.Сабақ түрі: теориялық
оқыту : Оқушыларды тіссіз жақ сынықтарын емдеуге қолданылатын бекітуші аппаратардың түрлерімен тансытыру: Порте, Вебер, Ванкевич шендеуіштерін оқыту.
тәрбиелік : Қызыл иек тістік Ванкевич шендеуішін, Порт, Вебер шарнирлі Померанцевой-Урбанской шендеуіштердің қолданылуын дайындалу технологиясымен таныстыру.
дамыту : Тіссіз жақ сынықтарын емдеуге қолданылатын бекітуші аппараттарды дайындау технологиясын меңгеру және жетілдіру.
5.Оқыту әдісі: пікірталас
6.Материалды-техникалық жабдықталуы:
а)техникалық құралдар: компьютерлер, интерактивті тақта,мультимедиялық құрылғы.
ә)көрнекті және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, тест
тапсырмалары, жағдайлық есептер,
сөзжұмбақ.
б)оқыту орны:
6. Материалды-техникалық жабдықталуы:
а) техникалық құралдар: Самсон аппараты, шлиф мотор, ғаныш пышағы,компютер.
ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: Фантом, Колба, Шпательдер, Плакаттар және пластмассалар яғни Фторакс, Этакрил Синма-М және эластикалық массалар.
б) оқыту орны: Тіс техникалық лабораториясы
7. Әдебиеттер:
Ескерту: әдебиеттер тізімін жыл сайын жаңартуға болады.
Негізгі:
1. Копейкин В.Н., Демнер Л.М. Зубопротезная техника
(Москва, Медицина, 1998.)
2.Костур Б., Миняева В.А Челюстно-лицевое протезир., (Медицина,1985 ж)
2. Курляндский В.Ю. Руководство к практическим занятиям
по ортопедической стоматологии (Москва, Медицина, 1997г.)
3. Супиев Т.К., Ахметжанов А.М. Поэтапная реабилитация детей с врожденными расщелинами губы и неба (Мет.реком. Алматы, 1995ж.)
4.Копейкин В.Н.,Пономорева В.А. Ортопедическая стоматология(Москва Медицина1989ж)
Қосымша:
1.К.Д. Алтынбеков., Тіс протездерін дайындауда қолданылатын құрал-жабдықтар мен материалдар.(Алматы 2010ж )
2. Погодин В.С., Пономарев В.А. Руководство для зубных техников
(Ленинград, Медицина, 1993г.)
3.Поюровская И.Я. Стоматологическое материаловедение, (Москва, ГЭОТАР Медиа2007ж)
8. Ұйымдастыру кезеңі 5мин(6%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
Сабақтың мақсаты мен міндеті.
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 20мин(22%)
1. Бекітуші аппараттармен протездердің қолданылуы және міндеттері.
2. Жоғарғы жақ сынықтарын бекіту үшін бекітуші сымды шендеуіш.
3. Транспорттық шендеуіш. Жақ асты қатты проща.
4. Тіс үстілік иммоблизация әдістері. Қолданылу көрсеткіштері.
10.Жаңа сабақты түсіндіру. 40мин(44 %)
Бет-жақ аймағының соғыс және бейбітшілік уақытта зақымданулары кезінде транспорттық шиналар кеңінен қолданылады.Ең ыңғайлысы қатты стандарттық иек астылық праща.Ол бас байламынан және пластмассадан дайындалған иек асты пращасынан және әр жағында 2-3тен резина тартқыштардан тұрады.Пращаны бас байламына резина тартқыштардың көмегімен белгілі күшпен тартатындай етіп бекітеді және ол сынық бөлігігің орнына жылжуына әсер етуі керек.Транспорттық стандарт шиналарға жоғарғы жақ сынықтарын бекітуге арналған ауыз ішілік рычагтары бар шина-қасық жатады.Оны бас байламына бекітпес бұрын шинаның ішкі жағына жұқа термопластикалық масса немесе бірнеше қабат дәке салынады, резина сақиналардың көмегімен бекітеді.
Пластиналық тіс-қызылиектік шиналар
Бұл шиналар төменгі жақ сүйегінің тіс қатары деңгейінде сынғанда және жоғарғы жақ бөлігінің жұлынып кеткен жағдайында қолдануға болады.Егер бұл шанаға қиғаш жатық қосса, төмнегі жақ сүйегінің бұрышы мен альвеолярлы өсіндісінің сынуы кезінде сынықты орнына келтіруші аппарат ретінде қолдануға болады.Шина негізін вестибулярлы және оральді пластинкалар құрайды, олар тіс қатарына бекітіледі және окклюзиялық беттері арқылы өтетін сымдармен бекітеді. Егер сынықтар орнынан жылжыған болса әр бөліктен қалып алынады, және сол қалыптан мүсін құйылады, қарама-қарсы жақтан қалып алынады.Зақымдалмаған жақтың мүсініне қарап орталық окклюзия жағдайында фрагменттер бекітіледі.Екі фрагментті балауызбен жапсырып, бүтін мүсінді қалыптастырады.Ыстық сумен балауызды ерітіп тастап шинаны мүсіндеуге кіріседі. Балауыз пластинкасын алдымен іш жағынан, сосын сырт жағынан мүсінге жапсырып, екеуінің кездескен жерін желімдейлі.Шинаның шекаралары алынбалы протез шекараларына сәйкес келеді, тек өтпелі қатпарға 1-2мм жетпей тұрады.Тістер бар жерде тіс экваторымен өтеді, тістердің окклюзиялық беттері ашық қалдырылады.Балауыз композицияны пластмассаға ауыстырады, өңдейді.
Тіссіз төменгі жақ сүйектері қалдықтарын тіркеу хирургиялық тәсілдермен мүмкін: Сүйектің шваны орналастырумен ішкі сүйектің штифталарымен, ауыздан сырт сүйек үсті шиналармен.
Жақ сүйектің тіссіз төһменгі дене сынулары кезінде тіс қатарының артында ұзын кескіндінің шөлбеу арласуымен болатын тармақпен несмесе оның алға қарай жылжуымен және бастапқы кезіндегі сынықтың жағына қарай тартылып косоймен жақ сүйегі арасының тіркеудегі қолдану қажет етіледі.
Бұдан ары горизонтальды араласуды (сынық жағына қарай жылжу) болдырмау үшін қанағаттанарлық нәтижелер померенцева - урбанскаяның шарнирлі шиналарын қолданумен көп жеткізуге болады.
Таймалы шарнирмен минималды қолдану қисық кетулерді бет жүздің ассиметрияларының пайда болуының аралас сынықтары бояуын ескертеді және жақ сүйекті конструкцияларын протенциясы болып та табылады, немесе бұл әдіс шайнау әдісі жақ сүйектерінің вертикальды қозғалысын сақтайды және емдік гимнастиканың тәсілдерімен сәйкестендіріледі. Бұрын аймағындағы төменгі жақ сүйектері сынығы кезіндегі қысқа кескінді бастағы гипстік байламға эластикалық тарту жәрдемі кезінде қысқаша тартылумен нығайтылады. Стерженьдердің артында құлақ, және қатар лигатуралы сымдық жақ сүйектері бұрыштары артында.
Жақ сүйектерінің төменгі тіссіз дене кесіндісі кезінде ең қарапайым тәсілімен уақытша тіркелген болсын науқастың протездерін пайдалану мен төменгі жақ сүйектерінің қатаң иек асты пращалармен тіркеледі. Бұлардың болмауы кезінде уақытша иммбоилизацияны сол материалдан жасалынған базистермен термопластикалық массалардан прикусных валиков блогымен бөле асыруға болады. Одан ары емдеуді хирургиялық әдістермен өткізіледі. Тіссіз төменгі жақ сүйектері реті кезіндегі сынықтары бүйір бөлімдерінде олардың араласуын ескерту мақсатымен және Ванкевич шинасын, дұрыс жағдайын тіреку үшін қолдану мүмкіндігі керек.
Бұл тағы да тістің қызыл иек шиналары, тек жоғарғы жақ сүйектері оральдық жағынан сызудан соңғы молярдың оң жақ және сол жақ жағымен еңгңш дөңестікке кері кетеді, оның авторлар тіректен деп атаған. Бұл дөңестер жақ сүйегін сынықтарын араласудан іске қарай ұстап тұрады.
Шинаның қалыңдық композицияны жоғарғы жақ сүйектің модельін модельдеп, техник оған шайнау тіктері, аймағына биіктігі 2,5-3 см базистік воск ұяшық пластинкасын күрделендіруін есептеп жапсырады. Сосын ұяшықты пластмассаға ауыстырады. Дәрігер шинаны ауызға енгізеді де және өзі қатаятын пластмассаның жәрдемімен тірек дөңестігінің жоғарғы жағын өзгертеді. Ол төменгі жақ сүйектің фрагментіне бағытталған.
Төменгі жақ сүйеткің сынықтарын емдеу шиналардың есептелген түрлерін қолданумен сынықтардың сенімді нығайтуын қамтамасыз етпейді, әсіресе тіссіз фрагменттер саны кезінде қатаяды. Ең қажетті нәтижесін ішкі сүйектікостеосинтез жәрдемімен қол жеткізуге болады немесе Аудьконның Уаровтың және т.б. авторлардың стандарттық аппараттар жәрдемімен алады.
Тіс иектік және иммобиолизация тәсілдері.
Иммобилизацияның бұл тәсілдері төменгі жақ сүйектерінің сынықтары бар науқастарда тістердің саны немесе олардың болмауына жетекті түде көрсетілген. Тіс иектік және иектік шиналарды лабораториялық жағдайларда пластмассалардан дайындайды.
Вебердің шинасы ең көп тараған болып табылады. Бұл шина альвеолярлды өлшемі арқылы сынықтарда жекелей тістер сақталаған жағдайда қолданылады.
Иектің шиналар науқастардағы екі жақтың жақ сүйектерінің тіссіз болуының сынықтар кезінде қолданылады. Ең көп қолданылоатыны порттың шинасы болады, ол жоғарғы және төменгі жақ сүйектеріне базистік пластмассалардан тұрады және біріңғай жиынтық құрайды. Алдыңғы бөмеде бұл шиналар тамақ жеу үшін ашық орындар жасайды. Порттың шикасын ауызға енгізген соң сынықтардың мығын тіркелуі үшін иек асты пращалар енгізудің қажеттіліг бар.
Төменгі жақ сүйектері бар кезінде науқастарда иек асты бұзылуымен төменгі жақ сүйек денесі (отты атаудан кейін) және сынықтарда тістердің болмауы М.М. Ванкевич шинасын қолданады, ол пластмассадан жасалынады, шиналар жоғарғы жақ сүйектің тістерін тіркейді, ол бөкседен төмен жіберілген өсінділер (қанаттар), төменгі жақ сүйектері сынықтарының жиі жоғарғы жағына сүйене отырып, оларды дұрыс жағдайда ұстап тұрады. Төменгі жақ сүйектің сүйектерін тарамды бұзылулар кезінде сүйектен пластмассалар немесе протездеуі шығарады.
Протез бен тіркеу аппараттары әр түрлі құрылымында болады. Протез бен аппараттың ең дұрыс таңдалуы үшін төменгі жақ сүйектерінің бұзылуы мақсаттың зақымдауы, сүйектің бұзылуы әрбір сынықтың өлшеміндегі тістің санын топтастыру керек.
Осыған сәйкес бұл төрт топты, ерекшелейміз. Бірінші топқа ені фрагментінде 3-4 тістері бар жақ сүйектері кіреді. Сүйекті топты ені фрегменттейді 1-2 тістер бар жақ сүйектері құрайды. Үшіншісі толады. Бір немесе екі тіссіз қалдықтары бар төменгі жақ сүйектері қатысады. Төртінші топ төменгі ені жақтың бұзылуларды өзіне қосады (орта сынықтағы тістердің саны кезінде бүйірлік сынықтардағы тістердің болуымен кезінде немесе бүйірлік сынықтарда сынықтардың саны кезінде және орташа сынықтарды тістердің болмауы.
Сынықтың пластмассалық операциялардың жақсы шегі жағдайының бірі болып жақ сүйектерінің қалдықтарының тығыз нығаюы болып табылады. Олардың нақтылы және қозғалыссыз жағдайы регенерация процесін тағайындатады. Ол ізінше трансплантаттың қайта тірелуі жүреді. Жақ сүйектің сынықтарын емдеу үшін пайдаланаған аппарататр (жақ сүйек ауруының тірелуі бар сымдық шиналар) бұл мақсат үшін аз ғана жарайды, өйткені ол сүйек сынықтарының жеткілікті шығымдығына қайтымсыз ете алмайды. Ең жақсы нәтижелерге қатаң тірекуші аппараттардың қолданылуы кезінде қол жеткізуге болады.
Иек аймағының 2 см-ден жоғары бұзылуы, кезінде және жақ сүйектің 1-2 тісінің сынықтарындағы санында қатаң тіркелуі аппаратпен (А.И. бетельман) жақ сүйектің аралығының нығаюымен мақсатты түрде пайдалануға болды.
Аппарат төменгі жақ сүйегіндегі сынықтар мен олардың антогонистерінде (қарам-қарсылығында) аралас тістердің (немес әр біреуінен кейін) нығайтылған екі каркадан тұрады. Коронкалар жүзіктермен немесе капптармен ауыстырылуы мүмкін. Коронкалардың шнчный таңдайшасына төртықырлы түтік тығыздайды. Жақ сүйектерінің орналасуы кезінде аппараттың втуклкасына алғы артық бағытқа овальды П- бейнелі тағаны 1-1,5 мм қалыңдықта тотбаспайтын құрылыстан жасап енгізеді.
Төменгі жақ сүйегінің тіссіз бос орындарындағы дененің бұзылуы кезінде сүйектің пластикалар үшін тіркелгіш апарат ретінде Оксман аппараты қызмет етуі мүмкін.
Төменгі жақ сүйегінің тіссіз бос орындарындағы дененің бұзылуы кезінде (үшінші топ) Ванкевич аппараты мен оның метордикасы кең қолданысқа ие болады. (А.И. Етепанов). Ванкевич аппараты таңдай және қызыл иектік емес пластинкалардан (Вебер шинасы) тұрады,
Ол төменгі жақ сүйгінің тілдік аймағына баратын ені вертикальды кескінділер бар пластмассадан дайындалады. Ол тілдік жаққа араласу иықтан жақ сүйегінің сыныөқтарын ұстап тұру үшін қызмет етеді. Аппарат және жеткілікті түрде гигеналық емесе. Степанов аппаратында таңдайдың пластинкалы металдық доғамен алмастырылуымен таңдай сілекей қабаты ашық түрде қолданумен ерекшелінеді. Степанов аппараты науқас үшін ең ыңғайлы және гигеналық болып талыдаы.
Соңғы уақытта сүйек пластинкасы кезінде кең қолданысқа жақ сүйектерінің сынықтарын ауыз ішімен тіркеуге арналған аппараттар ие бболады. (В.Ф. Рудько, Я.М. Забарах, В.М. Уваров, В.П. панчоха және т.б.) 5- сабақ
11.Жаңа тақырыпты бекіту. 15мин(16%)
. Шарнирлі Померанцевой-Урбанский шендеуіші.
2. Қызылиек тістік Ванкевич шендеуіші.
3. Қызылиек тістік, қызылиек үстілік иммоблизация әдістері.
4. Вебер,Порте шендеуіштері, қолдану көрсеткіштері.
12.Сабақты қорытындылау. 5мин(6%)
- оқушылардың білім деңгейін бағалау;
-келесі сабақтың тақырыбын бағалау;
13.Үйге тапсырма беру. 5мин(6%)
1.Н-1,бөлім-6,207-214
Сабақ №5
1.Сабақтың тақырыбы: Сүйек тіні ақауланған тіссіз төменгі жақтың сынықтарын емдеу үшін қолданылатын бекітуші және түзетуші аппараттар.
2.Сағат саны: 2 сағат 90мин(100%)
3.Сабақ түрі: теориялық
оқыту : Оқушыларды төменгі тіссіз жақ сынықтарымен сүйек тіндерінің ақауларын емдейтін бекітуші аппараттардың түрлерімен оқыту.
тәрбиелік : Қызыл иек тістік Ванкевич шендеуішін, Порте, Вебер шарнирлі Померанцевой-Урбанской шендеуіштердің қолданылу, дайындалу технологиясымен таныстыру.
дамыту : Қызыл иек тістік Ванкевич шендеуішін, Порте, Вебер шарнирлі Померанцевой-Урбанской шендеуіштердің қолданылуын, дайындалу технологиясын меңгеру және жетілдіру.
5.Оқыту әдісі: пікірталас
6.Материалды-техникалық жабдықталуы:
а)техникалық құралдар: компьютерлер, интерактивті тақта,мультимедиялық құрылғы.
ә)көрнекті және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, тест
тапсырмалары, жағдайлық есептер,
сөзжұмбақ.
б)оқыту орны:
6. Материалды-техникалық жабдықталуы:
а) техникалық құралдар: Самсон аппараты, шлиф мотор, ғаныш пышағы,компютер.
ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: Фантом, Колба, Шпательдер, Плакаттар және пластмассалар яғни Фторакс, Этакрил Синма-М және эластикалық массалар.
б) оқыту орны: Тіс техникалық лабораториясы
7. Әдебиеттер:
Ескерту: әдебиеттер тізімін жыл сайын жаңартуға болады.
Негізгі:
1. Копейкин В.Н., Демнер Л.М. Зубопротезная техника
(Москва, Медицина, 1998.)
2.Костур Б., Миняева В.А Челюстно-лицевое протезир., (Медицина,1985 ж)
2. Курляндский В.Ю. Руководство к практическим занятиям
по ортопедической стоматологии (Москва, Медицина, 1997г.)
3. Супиев Т.К., Ахметжанов А.М. Поэтапная реабилитация детей с врожденными расщелинами губы и неба (Мет.реком. Алматы, 1995ж.)
4.Копейкин В.Н.,Пономорева В.А. Ортопедическая стоматология(Москва Медицина1989ж)
Қосымша:
1.К.Д. Алтынбеков., Тіс протездерін дайындауда қолданылатын құрал-жабдықтар мен материалдар.(Алматы 2010ж )
2. Погодин В.С., Пономарев В.А. Руководство для зубных техников
(Ленинград, Медицина, 1993г.)
3.Поюровская И.Я. Стоматологическое материаловедение, (Москва, ГЭОТАР Медиа2007ж)
8. Ұйымдастыру кезеңі 5мин(6%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
Сабақтың мақсаты мен міндеті.
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 20мин(22%). Шарнирлі Померанцевой-Урбанский шендеуіші.
2. Қызылиек тістік Ванкевич шендеуіші.
3. Қызылиек тістік, қызылиек үстілік иммоблизация әдістері.
4. Вебер,Порте шендеуіштері, қолдану көрсеткіштері.
10.Жаңа сабақты түсіндіру. 40мин(44 %)
Жақ сынықтарын консервативті , яғни шиналармен емдегенде олар ауыз қуысындағы орналасатын жеріне байланысты 3 түрге бөлінеді:тіс үстілік,тіс-қызыл иек үстілік және қызыл иек үстілік.Тіс үстілік шиналардың ішінде алюминий сымнан иіліп істелетін Тигерштедтің және Васильевтің жолақты шинасы кең қолданылады.Бұл шиналар тек тістерге бекитін болғандықтан сынық бөліктеріндегі тістердің саны жеткілікті болу керек.
Алюминий сымнан иіліп істелетін шинаны орыс армиясының тіс дәрігері Тигерштедт ойлап тапты.(1915ж) Бұл шинаны жасау үшін диаметрі 1,8-2 мм болатын алюминий сым, диаметрі0,5-0,6 мм болатын бронза-алюминий сымы кере.Дұрыс жасалған шина тістердің мойын бөліктерінде орналасу керек және тіс қатарының пішінін қайталай отырып , әрбір тіске тию керек.Қызыл иектің емізікшелерінің үстіне шықпауы және жарақаттамауы керек.Сымды игендекрампонды қысқышпен ұстап, сыммен ию керек. Егер бұл ереже сақталмаса шина деформацияға ұшырайды.Қазіргі уақыттаТигерштедт шинасының ішінде жиі тегіс шина-скоба,сынықтарды өзара тартатын ілмектері мен тартқыштары бар екі жақтық шина және сирек қиғаш жатағы бар шина қолданылады.Тегіс шина-скоба сынықтың үлкен бөлігінде 4-тен, кіші бөлігінде 2-ден кем емес қозғалмайтын тістері бар болғанда қолданылады.Тегіс шина-скобаны қолдану көрсеткіштері:төменгі жақтың жылжымаған сызықты сынықтары,жоғарғы және төменгі жақтың альвеолярлы өсіндісінің бүйір бөліктеріндегі сынықтары,тістердің сынуы және таюы.Бірақ жақ сынықтарының бұндай локализациысы кезінде мүмкіндік болса ілмектері ар екі жақтық шина қолданған дұрыс.Тегіс шина жақтың иек аймағындағы төменгі қырындағы сынықтарды біріктіре алмайды.Тістердің сынуы және орнынан таюы кезінде шина-каппаны қолданған дұрыс,себебі толыққанды иммобилизацияны қамтамасыз етеді , бірақ оны ауыз қуысында дайындау едәуір қиын және тез қатаятын пластмассамен жұмыс істеу ережелерін меңгерген болу керек.
Тегіс шина-скобаны дайындау үшін алдымен ұстаптұрушы ілмекті яғни кламмерді иіп алады, олең соңғы тіске тығыз жанасып құшақтау керек және сол тістің тіл бетінің жартысына дейін майысып өту керек.Ілмектің артығын қайшымен кесіп, ұшын тілді жарақаттамас үшін тегістеп тастау керек. Ілмек дайындалған тіс сауытының орта деңгейінде немесе сол тіс пен алдында тұрған тістің арасынан төменгі жақ болса жоғары, ал жоғары жақ болса сымды төмен қарай иеді. Сосын сымды әр тіске жанасатындай етіп тіс қатары бойымен иеді. Бұл щинаны әр тіске лигатураның көмегімен байлайды.Алдымен тісті айналдырып лигатура жүргізеді, сосын лигатураның бір ұшын сымның астынан, бір ұшын сымның үстінен өткізеді, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
СТОМАТОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ
ТЕОРИЯ
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: Бет-жақ протездерін жасау техникасы
Курс: 4
Мамандық: 0404002 Стоматология-Дантист
Семестр: VII
Сабақ №1
1.Сабақтың тақырыбы: Бет-жақ ортопедиясы, мақсаты, сұрақтары. Бет-жақ
аймағының жарақаттары, алғашқы медициналық көмек.
Бет-жақ аймағының жарақаттары мен ақауларын емдеу
үшін қолданатын аппараттар мен протездердің жіктелуі.
2.Сағат саны: 2 сағат 90мин(100%)
3.Сабақ түрі: теориялық
4.Сабақтың мақсаты:
оқыту : Оқушыларды бет-жақ жарқаттарының түрлерімен және оларды емдеу
үшін қолданылатын аппараттар мен протездермен таныстыру және
оқыту.
тәрбиелік : Бет-жақ аймағының жарақаттары кезінде қалай дұрыс және сауатты
алғашқы медициналық көмек көрсету керектігімен таныстыру.
дамыту : Бет-жақ аймағының жарақаттары мен ақауларын емдеу үшін
қолданатын аппараттар мен протездердің жасау технологиясын, жасау
ерекшеліктерін меңгеруді жетілдіру,дамыту
5.Оқыту әдісі: пікірталас
6.Материалды-техникалық жабдықталуы:
а)техникалық құралдар: компьютерлер, интерактивті тақта,мультимедиялық құрылғы.
ә)көрнекті және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, тест
тапсырмалары, жағдайлық есептер,
сөзжұмбақ.
б)оқыту орны:
7. Әдебиеттер:
Ескерту: әдебиеттер тізімін жыл сайын жаңартуға болады.
Негізгі:
1. Копейкин В.Н., Демнер Л.М. Зубопротезная техника
(Москва, Медицина, 1998.)
2.Костур Б., Миняева В.А Челюстно-лицевое протезир., (Медицина,1985 ж)
2. Курляндский В.Ю. Руководство к практическим занятиям
по ортопедической стоматологии (Москва, Медицина, 1997г.)
3. Супиев Т.К., Ахметжанов А.М. Поэтапная реабилитация детей с врожденными
расщелинами губы и неба (Мет.реком. Алматы, 1995ж.)
4.Копейкин В.Н.,Пономорева В.А. Ортопедическая стоматология(Москва Медицина1989ж)
Қосымша:
1.К.Д. Алтынбеков., Тіс протездерін дайындауда қолданылатын құрал-жабдықтар мен материалдар.(Алматы 2010ж )
2. Погодин В.С., Пономарев В.А. Руководство для зубных техников
(Ленинград, Медицина, 1993г.)
3.Поюровская И.Я. Стоматологическое материаловедение, (Москва, ГЭОТАР Медиа2007ж)
8. Ұйымдастыру кезеңі 5мин(6%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
Сабақтың мақсаты мен міндеті.
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 20мин(22%)
1. Жоғарғы жақтың антомиясы.
2. Төменгі жақ антомиясы.
3. Жоғарғы жаұқ сынықтарының жіктелуі.
4. Төменгі жақ сынықтарының жіктелуі.
5. Бет-жақ жарақаттарды емдеудің мақсаты мен міндеттері.
6. Бет-жақ жарақаттарымен ақауларға әкеп соғатын себептер.
7. Бет-жақ аймағының жарқаттарының түрлері.
8. Алғашқы көмек.
10.Жаңа сабақты түсіндіру. 40мин(44%)
Бет-жақ ортопедиясы жарақат алудан, операциялардан немесе аурулардан кейін пайда болған, жақ сүйек және бет жүздің деформациясы мен ақауларын дұрыстау мен протездеудің әдіс тәсілдерін ойлап-табуға және қолдануға арналған ортопедиялық стоматологияның бөлімдерінің бірі. Бет жақ ортопедиясында айтарлықтай орынды оқ дәрілік және оқ дәрілік емес бет-жақ аймағындағы жарақаттардың ортопедиялық емдеу әдіс - тәсілдерін зерттеу алды. Бет-жақтың ақауы мен зақымдану тудыратын себептер жарақаттық және операциядан кейінгі деп бөлінеді. Өз кезегінде жарақтаттық зақымдану оқ дәрілік және оқ дәрілік емес жарақаттар болып бөлінеді. Бұл бөлімдегі айтарлықтай орынды бет жақтың оқ дәрілік жарақаты мен оқ дәрілік емесе зақымданудың нәтижесінде қалыптасатын тіс қатарлары мен жақ сүйектерінің бұзылуларын (деформацияларын) протездеу әдістері алады.
Бет-жақ жарақатын емдеу комплекстік сипатта болады: жараны тазалауды, қан кетуді тоқтатуды жақ сүйектерінің сынықтарын репозициялау және бекітуді, инфекциялар мен күресті, науқастарды қарауды тәбет терапиясының емдік гимнастиканың және басқаны қоыс алатын хирургиялық ортопедиялық және физиотерапиялық әдіс тәсілдер қолданады. Барлық осы іс шаралар зардап шегушінің өмірін сақтауға, шайнау аппаратының анатомиялық пішіні мен қызметтік қабілеттерін орнына келтіруге бағытталған. Жақ сүйектерінің сызықтарын комплексті түрде емдеуде маңызды орынды репозиция алады және жақ сүйектерінің сынықтарын бекіту әр түрлі конструкциялардың тағайындалуымен әр түрлі ортопедиялық аппараттардың жәрдемімен жүргізіледі. Ортопедиялық аппараттар пішіндейтін, бағыттайтын, бекітетін, ауыстыратын болуы мүмкін. Аралас іс әрекеттегі аппараттар да қолданыла алады.
Кейбір жағдайлардағы жақ сүйектерінің сынуы мен олардың зардаптары кезіндегі ортопедиялық (аппараттық) емдеу негізгі және біріңғай әдіс болып табылады, ал басқа жағдайларда - хирургиялық тәсілдермен сәйкестендіріледі немесе қосымша әдіс болып табылады.
Жақ сүйектерінің сынуы негізіндегі алғашық дәрігерге дейінгі және дәрігерлік көмек тынышқытық тудыру, тіндерді қоршаған сүйектің өткір ұштарынан жарақат пен инфекциялардың енуінің алды алу үшін тасымалдық немесе уақытша имабилазация болып табылады. Осы мақсат үшін стандарттық орамлар (танбалар) қолданылады. Төменгі де, жоғарғы жақ сүйектерінкі сияқты сынулар кезіндегі уақытша имаблизациялаудың негізгі қағидасы төменгі жақ сүйегінің жоғарғы жақ сүйегіне сығындау болып табылады, ол әртүрлі танбалар немесе ыңғайлы нәрселердің жәрдемімен іске асады. Ең қарапайым тәсіл- науқастың басын танбалармен айналдыра орау. Бет-жақ аймақтағы жарақаттарды емдеу кезінде тасымалдық (транспорттық) шиналар, ал кейде лигатуралы орамалар қолданылады. Тасымалдау шиналардың ішіндегі ең қолайлысы қатты иектік таңба (праща) болып табылады. Ол бүйірлі біліктері (валик) бар бас орамаларынан иектік таңбадан және пластмассадан, әр жағында 2-3 тен резиналық тартқыштардан (резинывых тяг) тұрады. Жақ сүйек сынықтарын емдеу әр түрлі аппараттардың жәрдемі негізінде жүргізіледі. Орына келтіруші (репонируюшие) - сүйектік сынықтарды қайтадан келтіруде сәйкес келетін аппараттар, яғни сынық бөліктерін дұрыстап өз орнына орынықтыруға дейін қолданылатын аппараттар. Оарға жататындар: эластикалық тартылымы бар алюминді сымды шендеуіштер, сымнан жасалған серпімді скобалар. Контрактураларда жақ сүйетерін ажырату үшін керек аппараттар және т.б. Ағза бөлігін ұстап тұрушы аппараттар. (шиналық) (мысалы, жақ сүйектерін) нақты орналасуында тірекуші деп аталады. Оларға жататындар тегіс сымды скоба жақ сүйектері сынықтарын тіркеу үшін ауыздан тыс және ауыз ішілік аппараттар жатады.
Пішіндегіш (формирующие) - операциядан кейінгі кезеңде ауыз қуысы мен жұмсақ тіндердің пішінін қалыптастыру, тыртықтарды болдырмау және пластикалық материалдардың тірегі ретінде қолданылатын аппараттар.
Ауыстырғыш (замещаюшие) - тісті жұлғаннан кейін қалыптасатын, жақ сүйегін, бет-жақ бөліктерін бұзылуын толықтыратын, жарақаттан, операциядан кейін пайда болатын тіс қатарларының бұзылуын алмастыратын аппараттар. Олар протездер деп те аталады.
Аралас (комбинирленген) - бірқатар нұсқаулары бар аппараттар қатысты, мысалы жақ сүйектері сынықтарын бекіту және протездік орнын қалыптастыру немесе жақ сүйектің ақауын орнын толтыру және бір уақытта сүйектік лоскуттың қалыптасуы.
2. Тіркегіш (фиксация) бойынша аппараттар былайша бөлінеді:
1. Ауыз ішілік
2. Ауыз сыртылық
3. Ауыз ішілік және ауыз сыртық
Ауыз ішілік аппараттар - тіске бекітілген немесе ауыз қуысының шырышты қабатына ораналасқан.
Ауыз сыртықы аппараттар - ауыз қуысының сыртында орналасқан.
Ауыз ішілік пен ауыз сыртылық аппараттар - аппараттың бір бөлігі ішінде, ал басқа бөлігі ауыздың сыртында орналасады.
Өз кезегінде ауыз ішілік шиналар бір жақ сүйектік және екі жақ сүйектік болып бөлінеді. Екі жақ сүйектік аппараттар бір мезгілде үстіңгі және төменгі жақ сүйектерге орналастырылады. Олардың қолданылуы тістердің түйісу кезінде екі жақтың тіркеуіне есептелген:
3. Емдеу нұсқауларына байланысты аппараттардың бөлінуі:
Ортопедиялық аппараттар негізгі және қосалқы деп бөлінеді. Негізгі аппараттар жақ сүйектердің зақымдануымен деформациясын кездерінде пішіндейтін және дұрыстау үшін қолданылатын шиналар болып табылады. Оларға тіс қатарларының, бет жақ бөліктерінің бұзылуыларын толықтырып отыратын алмастырғыш (замешаюшие) аппараттар қатысады. Олардың көпшілігі органның қызметінің қалыпна келтіруге (шайнау, сөйлеу, және т.б.) мүмкіндік береді.
4. Құрылымдары (конструкциясы) бойынша аппараттардың бөлінуі.
Ааппараттар мен шиналар құырымдары бойынша стандарттық және дербес болып бөлінеді. Стандартты аппаратқа иек асты пращаны жатқызылады, ол науқастың ауырсынуын жеңілдету үшін уақытша аппарат ретінде қолданылады. Жеңіл шиналар қарапайым құрылымында науқастың жанында тікелей ауыз қуысында тістерге орналастырылады.
Ең күрделі (пластинкалық, қалыптық және басқа) аппараттар тіс техникалық лабораториясында дайындалады.
11.Жаңа тақырыпты бекіту. 15мин(16%)
1. Функциясы, бекіуі және конструкциясы мен емдеу көрсеткіштеріне байланысты
аппараттардың жіктелуі.
2. Түзетуші (репонирлеуші аппараттар)
3. Яғни жақ сүйектерінің сынықтарын бекітуі үшін ауыз ішілік және ауыз сыртылық
бекітуші аппараттар.
4. Фармерлеуші аппараттар.
12.Сабақты қорытындылау. 5мин(6%)
- оқушылардың білім деңгейін бағалау;
-келесі сабақтың тақырыбын бағалау;
13.Үйге тапсырма беру. 5мин(6%)
1.Н-1,бөлім-10,362-365
2. Қ-1,бөлім-2,19-20
Сабақ №2
1.Сабақтың тақырыбы: Төменгі жақ сынықтарын емдеу үщін қолданылатын
бекітуші және түзетуші аппараттар, оларды дайындау
техникасы.
2.Сағат саны: 2 сағат 90мин(100%)
3.Сабақ түрі: теориялық
оқыту : Төменгі жақ сынығын емдейтін бекітуші және түзетуші
аппараттардың түрлерін және оларды дайындау техникасын оқушыларға
үйрету.
тәрбиелік : Төменгі жақ сынығын емдейтін ұстап тұрушы және репонирлеуші
аппараттар және олардың дайындау барысында материалдармен
талапқа сай жұмыс істеу ережелерімен таныстыру.
дамыту : Төменгі жақ сынықтарын емдеу үщін қолданылатын бекітуші және
түзетуші аппараттар дайындау техникасын меңгеру,жетілдіру.
5.Оқыту әдісі: пікірталас
6.Материалды-техникалық жабдықталуы:
а)техникалық құралдар: компьютерлер, интерактивті тақта,мультимедиялық құрылғы.
ә)көрнекті және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, тест
тапсырмалары, жағдайлық есептер, фантом,
сөзжұмбақ.
б)оқыту орны:
7. Әдебиеттер:
Ескерту: әдебиеттер тізімін жыл сайын жаңартуға болады.
Негізгі:
1. Копейкин В.Н., Демнер Л.М. Зубопротезная техника
(Москва, Медицина, 1998.)
2.Костур Б., Миняева В.А Челюстно-лицевое протезир., (Медицина,1985 ж)
2. Курляндский В.Ю. Руководство к практическим занятиям
по ортопедической стоматологии (Москва, Медицина, 1997г.)
3. Супиев Т.К., Ахметжанов А.М. Поэтапная реабилитация детей с врожденными расщелинами губы и неба (Мет.реком. Алматы, 1995ж.)
4.Копейкин В.Н.,Пономорева В.А. Ортопедическая стоматология(Москва Медицина1989ж)
Қосымша:
1.К.Д. Алтынбеков., Тіс протездерін дайындауда қолданылатын құрал-жабдықтар мен материалдар.(Алматы 2010ж )
2. Погодин В.С., Пономарев В.А. Руководство для зубных техников
(Ленинград, Медицина, 1993г.)
3.Поюровская И.Я. Стоматологическое материаловедение, (Москва, ГЭОТАР Медиа2007ж)
8. Ұйымдастыру кезеңі 5мин(6%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
Сабақтың мақсаты мен міндеті.
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 20мин(22%)
1. Бет-жақ жарақаттарды емдеудің мақсаты мен міндеттері.
2. Бет-жақ жарақаттарымен ақауларға әкеп соғатын себептер.
3. Бет-жақ аймағының жарқаттарының түрлері.
4. Алғашқы көмек.
5. Функциясы, бекіуі және конструкциясы мен емдеу көрсеткіштеріне байланысты аппараттардың жіктелуі.
6. Орнына келтіруші (репонирлеуші аппараттар)
7. Жақ сүйектерінің сынықтарын бекітуі үшін ауыз ішілік және ауыз сыртылық бекітуші аппараттар.
10.Жаңа сабақты түсіндіру. 40мин(44%)
Төменгі жақ сүйектің орта сызыққа жақын немесе ортаңғы сызық сынықтарының ортопедиялық емделуі екі сынық бөліктердегі тістердің бар болуына байланысты негізінде жұмсақ алюминний сым көмегімен жүргізіледі. Жақ сүйек аралық тартылыммен төменгі жақ сүйекті сымдық шиналармен сынықтарды ұзақ уақыт емдеу тыртықтардың қалыптасуына және самай төменгі жақ буындардың ұзақ әрекетсіздігі нәтижесінде жақ сүйектердің буынан тыс контрактурасының пайда болуына алып келуі мүмкін. Бұл міндет бір жақ сүйектік шинаға жақ сүйек буындарда қозғалысты сақтайтын жақ сүйек бөліктерін аппараттар мен тіркеуге қайта оралу жолымен шешілу мүмкін. Төменгі жақ сүйектің бұрышында, шайнау бұлшықет бекітілген жеріндегі сынықтарды жақ аралық шендеу қажет. Өйткені рефлекторлы бұлшықетті контрактура дамуы мүмкін. Төменгі жақ сынықтарының ығысуымен және әрең қозғалымдағы сынықтар кезінде сымдық шиналар және резиналық жүзікшелер (кольца) немесе иілгіш сымдық шиналар және винттермен үйренісуінде реттегіш (реттеуші) аппараттар көрсетілген. Шиналарды екі жақтағы тістердің жеткілікті саны кезінде қолданады. Сымдық шиналарды тістердің сыртқы жоғарғы жағы бойынша әрбір бөлігі үшін жекелей майыстырады, қалыңдығы 1,2-1,5 мм ілгектері бар тот баспайтын құралмен майыстырады, бұларға шиналарды тартып тұру үшін резеңке жүзіктер орналастырады, жүзіктер жасанды сауыттарға дәнекерленеді немесе сым тетігі лигатураның көмегімен тістерге орналастырылады.Сынық бөліктері дұрыс жағдайға орналастырғаннан кейін орнына келтіруші шианаларды бекіткіш шиналамен ауыстырады. Бөліктерінің орынын ауыстырғаннан кейін орнына келтіретін аппараттарды мақсатты түрде қолдана отырып шина бекітетін аппарат ретінде де пайдалануға болады. Мұндай аппараттарға Курлянский аппараты қатысты. Ол каппалардан тұрады. Дайындаған каппаларды ауызға орналасқаннан кейін окклюзионды жоғарғы жақтар бойынша жоғарғы жақ сүйек үлгісімен оларды қалыптастырады, үлгінің гипстік мүсінін алады. Каппаның ұрт жақ бетінде қосарланған трубкалар дәнекерленген, оларға көлемі сай стерженьдер енгізеді. Каппалардың қарам-қарсы жақ сүйектің окклюзиялық бетіне сәйкестендіріп орналастырады, ол сынық бөліктерніің жылжу бағытын анықтау және реппозициядан кейін оларды бекіту үшін керек. Ауыздың алдыңғы жағынан каппаларға көлбеу бағытта қосарланған түтікшелер (трубкалар) жапсырылады және оларға стерженьдер жалғастырылады. Сосын түтікшелерді каппалар арасына аралап және әрбір каппаның жекелей тістерге цементтейді. Сынықтарды орындарына қойғаннан кейін стержендерді трубкаға енгізіп, бекітеді.
Реппозиция үшін түтікшелерге орналастыратын бір екі пружиналық доғаларды немесе орамдық орнықтыруды пайдаланады. Ойық түріндегі доғалылыар Коффиннің пружиналарын еске түсіре отырып үлгілер мен блоктар бойынша бекітеді және каппалардың түймелеуінен соң түтіктерге орнықтырады. Орамдық орнықтылулар шығарылған пластинкаға малып каппалардың біреуінен түтікке қатысатын орамадан тұрады. Екінші каппаның түтігіне орама үшін еңкейгіш алыншасы бар бөліктердің араласу бағытында майысқан қатты пластина қатысады.
Иммобилизацияның тіске арналған әдістері.
Төменгі жақ сүйектің бөліктерінің иммобилизациялау тіске арналған әдісі төменгі және жоғарғы жақ сүйектегі бөліктерде тістердің жеткілікті саны бар жағдайда ғана көрсетілген.
Қолданылады: Жақ сүйек аралық (лигатура) қыстырылымы, сымдық алюминді шынылар ленталық шиналар тез қатаятын пластмассалар каппа- шиналар.
Жақ сүйек аралық лигатуралы жақ сүйек қыстырушылар үш төрт күнге уақытша иммобилизациялау үшін қолданылады. Бұл тәсіл мен бөліктерді одан да көп мерзімде бекіту ұсынылмайды, сымдық лигатуралармен байланысқан тістер босап қалады. Мұндай тіркелудің негізгі қағидасы тиөменгі жақ сүйектегі әрбір бөлігінде металлдық лигатураның көмегімен жоғарғы жақ сүйекітің антогонстке (қарама-қасы) тістерінде тіркелген лигатураға байланыстырылатын екі тіс тіркелуімен ерекшеленеді.
Жақ сүйеткреді лигатуралды беку үшін қола алюминиді сымды немесе қалыңдығы 0,4-0,5мм және ұзындығы 5-6 см тот баспайтын құрлымнан жасалған сымды пайдаланады. Жақ сүйек аралық лигатуралы бекудің ең көп тараған екі тәсілі бар: қарапайым тісіл және Айви ұсынған тәсіл.
Бірінші тәсілде лигатураны төменгі жақ сүйекте екі тістен және жоғарғы жақ сүйекте екі тісте әр қайсысын орналастырады. Иілген лигатуралар тіс аралық аралыққа тіл жағынан өткізеді, осымен қатар тістің шейкалары қоса қамтылады. Сымдардың ұштары крампондық қысқыштар көмегімен тартады, кемпірауыз бен сағат басы бағытымен өзара айналдырады. Осындай көрініспен екі көрші тістердің лигатураларын біріктіреді. Сосын жоғарғы және төменгі қосарланған тісчтердің лигатураларын өзара байланысырады, оны да сағат стрелкасы бойынша айналдырады. Аивиялық тәсілмен лигатураны тістерге жапсырылады, - антогонист (қарам-қарсы) жоғарғы жақ сүйек пен басқа да бөлшектерде, егер бірнеше тістем қатарлар шегінде болып өтсе.
Сымдардың артығын ұштарын 6-8 мм қалдыра отырып, тістеуіктермен алып тастайды. Сымдардың ұшарын ерін мен таңдайдың сілекей қабаттарын жарақаттаудан қаша отырып жоғарғы жақ сүйектің тьістері астына майыстырады.
Тіске арналған сымдық алюминидің шиналарда алғашқыда орыс армиясының тіс дәрігері С.С. Тигерштедт (1915) жақ сүйектердің сынықтарын емдеу үшін қолданады.
Шиналарды дайярлау үшін қалыңдығы 1,8-2 мм күйдірілген алюминий сымды қолданады. Шиналарды тістерге тіреку үшін қола - алюминий сымды (0,4-0,5мм) тотбаспайтын құрлымнан жасалынған сымды пайдаланады. Шиналарды даярлау үшін құрал-саймандардың топшасы қажет. Крампонды қысқыштар мен кемпірауыздар және дөңгелек тістеуіктер, шпатель, принцеттер, қан тоқтататын қысқыш жіптер, егеу. Сымдық шина тістің экваторынан төмен немесе жоғары жатуы тиіс, қызыл жиектің шеттрін жарақаттауы тиіс. Шианаларды даярлаудан соң жақтан бостау тдұрыс болады.
Төменгі жақ сүйектің сынықтарын кезіндегі бөліктерді иммобилизациялау үшін жалпақ шинаны, ернеулері майыстырылған шинаны, жақ сүйек аралық тартулар үшін тіркелмей жағашалар бар шина қолданылады.
Бөліктерді дұрыстау алдында және шиналарды орнықтыруда өткізілетін және инфильтациялық анестезияны жасайды.
В.С. Васильевтің ленталық стандарттық тісіне арналған шиналарды тотбаспайтын қалпақша құрышпен штамптала отырып дайын тіркелмелі жағдайларға ие болады.
Васильевтің шиналарын бір жақ сүйек етін жалпақ шина және жақ сүйектің тартылулар үшін қолданады. Ленталық тарту қағидалы шиналарда алюминилік шиналар сияқты. Шиналар кламмердің немесе қысқыштың (шипа) жәрдемімен нығайтылады, ал сосын тіс қатарларымен майыстырылады және тағы да кламмер мен және шиналармен аяқталады. Ленталық шинаның негізгі артықшылығы тіркелетін жағашалардан қашу қажет есептігінде.
Тез қатаятын пластмассалардан даярланатын шиналар үшін мынадай материалдар қажет. Тез қатаятын пластмасса, жалпақ пластмассалар,тіс техникалық шпатель, металдың диаметрі 2,5-3 мм сымдағы, пластмассаларды алмастыру үшін пайдаланатын фарфорлы ыдыстар.
11.Жаңа тақырыпты бекіту. 15мин(16%)
1. Лигатуралы жақ аралық бекітудің жай тәсілі, Айви тәсілі.
2. В.С. Васильев бойынша стандартты леталық тістік шина. Көрсеткіштер.
3. Транспорттық шиналар. Жақ асты қатты пращасы.
4. Иммоблизацияның тістік әдісі, көрсеткіштері.
12.Сабақты қорытындылау. 5мин(6%)
- оқушылардың білім деңгейін бағалау;
-келесі сабақтың тақырыбын бағалау;
13.Үйге тапсырма беру. 5мин(6%)
1.Н-1,бөлім-10,365-368
2. Қ-1,бөлім-2,15-17
Сабақ №3
1.Сабақтың тақырыбы: Жоғарғы жақ сынықтарын емдеу үщін қолданылатын
бекітуші және түзетуші аппараттар, оларды дайындау
техникасы.
2.Сағат саны: 2 сағат 90мин(100%)
3.Сабақ түрі: теориялық
оқыту : Жоғарғы жақ сынығын емдейтін бекітуші және түзетуші
аппараттардың түрлерін және оларды дайындау техникасын оқушыларға
үйрету.
тәрбиелік : Оқушыларды жоғарғы жақ сынықтарын емдеуге қолданылатын репонирлеуші және бекітуші аппараттар мен протездердің түрлерімен және дайындау технологиясымен таныстыру.
дамыту : Жоғарғы жақтың сынықтарын емдеу үшін қолданылатын бекітуші
және репонирлеуші аппараттарды дайындау технологиясын жетілдіру.
5.Оқыту әдісі: пікірталас
6.Материалды-техникалық жабдықталуы:
а)техникалық құралдар: компьютерлер, интерактивті тақта,мультимедиялық құрылғы.
ә)көрнекті және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, тест
тапсырмалары, жағдайлық есептер,
сөзжұмбақ.
б)оқыту орны:
6. Материалды-техникалық жабдықталуы:
а) техникалық құралдар: Самсон аппараты, шлиф мотор, ғаныш пышағы,компютер.
ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: Фантом, Колба, Шпательдер, Плакаттар және пластмассалар яғни Фторакс, Этакрил Синма-М және эластикалық массалар.
б) оқыту орны: Тіс техникалық лабораториясы
7. Әдебиеттер:
Ескерту: әдебиеттер тізімін жыл сайын жаңартуға болады.
Негізгі:
1. Копейкин В.Н., Демнер Л.М. Зубопротезная техника
(Москва, Медицина, 1998.)
2.Костур Б., Миняева В.А Челюстно-лицевое протезир., (Медицина,1985 ж)
2. Курляндский В.Ю. Руководство к практическим занятиям
по ортопедической стоматологии (Москва, Медицина, 1997г.)
3. Супиев Т.К., Ахметжанов А.М. Поэтапная реабилитация детей с врожденными расщелинами губы и неба (Мет.реком. Алматы, 1995ж.)
4.Копейкин В.Н.,Пономорева В.А. Ортопедическая стоматология(Москва Медицина1989ж)
Қосымша:
1.К.Д. Алтынбеков., Тіс протездерін дайындауда қолданылатын құрал-жабдықтар мен материалдар.(Алматы 2010ж )
2. Погодин В.С., Пономарев В.А. Руководство для зубных техников
(Ленинград, Медицина, 1993г.)
3.Поюровская И.Я. Стоматологическое материаловедение, (Москва, ГЭОТАР Медиа2007ж)
8. Ұйымдастыру кезеңі 5мин(6%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
Сабақтың мақсаты мен міндеті.
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 20мин(22%)
1. Лигатуралы жақ аралық бекітудің жай тәсілі, Айви тәсілі.
2. В.С. Васильев бойынша стандартты леталық тістік шина. Көрсеткіштер.
3. Транспорттық шиналар. Жақ асты қатты пращасы.
4. Иммоблизацияның тістік әдісі, көрсеткіштері.
10.Жаңа сабақты түсіндіру. 40мин(44%) тичлп
Жоғарғы жақтың оқтан емес сынықтардың 3 түрін ажыратады.
1-тип- толық емес немесе жоғарғы жақ сүйек денесінің горизантальді сынуы
2-тип- жоғарғы жақ сүйегінің мұрын сүйектерімен бірге толық бөлінуі
3-тип- жоғарғы жақ сүйегінің мұрын және шықшыт сүйегімен бірге толық бөлінуі
Жоғарғы жақ сүйегінің негізігі белгісі сынықтардың жылжуына байланысты-тістердің түспеуі.
Егер төменгі жақ сау және тістері болса оны құрсау үшін Вебердің тіс-қызыл иектің шинасын қолдануға болады.
Жоғарғы жақтан қолын алып, мүсін құяды. Ол үшін диаметрі 0,8мм сымнан каркас өседі. Ол тістерден 1мм төмен және тіс қатарын ішімен сыртынан толық қамтып жату керек. Шайнау қысымының әсерінен доға төмен түсіп кетпеуі үшін сол және оң жақтарында 2-3тен сыммен тартып қояды. Каркастың сырт жағына диаметрі 3-4мм болатын трубкаларды дәнекерлейді. Оларға ауызішілік рычагтар енгізіледі. Ал рычагтарға жұқа сымдар дәнекерленеді. Оларды спираль тәрізді етіп иеді, оларды резина арқылы бас танбасына бекітеді. Каркас дайын болғаннан кейін сыртынан балауыздан мүсіндейді, тек окклюзиялық беттері ашық калады себебі тістер түйісуі керек. Базис вестибулярлы жағында өтпелі қатпарға дейін, іш жағында қатты таңдайды жабады. Ал сым каркас базистің ішінде жатады. Трубкаларға пластмасса енбеу үшін гипс немесе ағаш салын қояды. Сосын кюветиға гипстейді, престейді, балауызды пластмассаға ауыстырады. Шинада өңдейді қырын тегістейді, жылтыратады. Ал шинаны тез қатаятын пластмассадан дайындасақ, балауызбен емес, бірден тез қатаятын пластмассадан мүсіндейді, полимеризация экпресс-полимеризаторда жүргізіледі.
Жоғарғы жақтың 2 жақты сынығында және сынық қозғалмайтын болса, репозициямен бекіту үшін З.Я.Шураның аппараты қолданылыады. Жалпы қабылданған ережелер бойынша жоғарғы жақтың сүйір және кіші азу тістеріне жасанды сауыттар дайындалады. Оларға мүсінде шақтап коргеннен кейін диаметрі 1,2-1,5мм тұратын сымнан доға иеді, оны сауыттарға дәнекерлейді. Ал 658156 тістер тұсында шинаға вестибулярлы жағында трубка кесінділерін дәнекерлейді. Оған көлемі сәйкес келетін стержендер кигізіледі. Стержендердің бос жағы иіледі, ауыздың бұрыш тұсында сыртқа шығарылады. Науқастың басына таңба кигізіп, стерженді таңбаға бекітеді.
Я.М.Збарж жоғарғы жақ сүйектің сынықтарын тірекеу үшін алюминилік сымнан жасалынған шиналарды майыстырудың екі нұсқауын ұсынады. Бірінші нұсқауда ұзындығы 60 см. Ұштарының ұзындығы 15 см алюминийсымның кескіндігін алады. Әрқайсысының бір-біріне қарама-қарсы майыстырады. Сосын бұл ұштарды спиралдар түрінде майыстырады. Спиралдар тең өлшемді болуы үшін мынадай шарттарды сақтау керек.
1. Бұрыштарды айналдыру уақытында, ұзын өстік сымдар қалыптасып, олар тұарқыт әрі 45 көп болуы тиіс.
2. Бір үзінді басқасына сағат тілімен бағыттас орамдарға ие болып отырады, керісінше, сағат тіліне қарсы болады. (Витых). Орайды үзінділердің қалыптасуы соңғы оралдардың арасындағы сымдардың орташа бөлігі премолярлар арасындағы ара қашықтыққа тең болғанда аяқталған болып саналады. Бұл бөлік одан әрі тіске арналған шинаның алдыңғы бөлігі болып табылады.
Екінші нұсқауда алдыңғыдай осындай ұзындықтағы алюминий сымның үзіндісі алынады, және шианың ішкі ауыздық бөлігі мен ауыздың сыртқы бөлігінгің қалдықтары бірден анықталатындай етіліп майыстырылып тасталады, одан кейінгі бірінші нұсқаудағыдай құлақ қалқандарының бағыттары бойынша таңдайдың жоғарғы жағын майыстыратындай, ауыздың сырт стреждерін айналдыруға кіріседі және де бастағы орамға вертикальді келетін стержендердіқосатындай арқылы таңып тастайды. Біріндіргіш стержендердің төменгі ұштарын жоғарыға ілкек көрінеді майыстырып алады және лигатуралы сыммен шинаның кескінділерімен байланыстырады, ал біріктіргіш стерженьдердің жоғарғы ұштарын гипспен мығымдайды. Оларға үлкен тұрақтылықты бастағы орала береді.
Жоғарғы жақ сүйектің сынықтарының араласуы артқы жақтан жұтқанышақтың жабылуының нәтижесінде асфикцияны тудыруы мүмкін. Осы асқынудың алдын алу үшін алдыңғы жақтағы кескіндіні тарту қажет. Кескіндіні тарту мен тірек ауыздан тыс тәсілмен жүргізіледі. Бұл үшін бастағы ораманы дайындап алады және оның алдыңғы 3-4 мм құрыш сымнан жапсырыла рычагпен пластмассаны гипстеп тастайды, немесе 3-4 орташа линияда айналмалы алюминий сымдар жоғарғы жақ сүйегінің тістерінің ауыздың шеттеріне қарсы тіркелетін жағымен аяқталатындай алюминий сымнан жасалған тағаны тіркемелі жоғарымен орнатылады немесе қызыл иек үстінің пластинкалық шинаны тіркесе жаға иықтарымен кескінділер аймағында қолданылады.
Эластикалық тартылым арқылы (резиналық жүзік) жоғарғы жақ сүйектің сынықтары бастың арасының тартқышына тартып қояды.
11.Жаңа тақырыпты бекіту. 15мин(16%)
. 1. Бекітуші аппараттармен протездердің қолданылуы және міндеттері.
2. Жоғарғы жақ сынықтарын бекіту үшін бекітуші сымды шендеуіш.
3. Транспорттық шендеуіш. Жақ асты қатты проща.
4. Тіс үстілік иммоблизация әдістері. Қолданылу көрсеткіштері.
12.Сабақты қорытындылау. 5мин(6%)
- оқушылардың білім деңгейін бағалау;
-келесі сабақтың тақырыбын бағалау;
13.Үйге тапсырма беру. 5мин(6%)
1.Н-1,бөлім-6,207-214
Сабақ №4
1.Сабақтың тақырыбы: Бекітуші аппараттарды қолдана отырып, тіссіз жақ
сынықтарын емдеу ерекшеліктері.Оларды дайындау
техникасы.
2.Сағат саны: 2 сағат 90мин(100%)
3.Сабақ түрі: теориялық
оқыту : Оқушыларды тіссіз жақ сынықтарын емдеуге қолданылатын бекітуші аппаратардың түрлерімен тансытыру: Порте, Вебер, Ванкевич шендеуіштерін оқыту.
тәрбиелік : Қызыл иек тістік Ванкевич шендеуішін, Порт, Вебер шарнирлі Померанцевой-Урбанской шендеуіштердің қолданылуын дайындалу технологиясымен таныстыру.
дамыту : Тіссіз жақ сынықтарын емдеуге қолданылатын бекітуші аппараттарды дайындау технологиясын меңгеру және жетілдіру.
5.Оқыту әдісі: пікірталас
6.Материалды-техникалық жабдықталуы:
а)техникалық құралдар: компьютерлер, интерактивті тақта,мультимедиялық құрылғы.
ә)көрнекті және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, тест
тапсырмалары, жағдайлық есептер,
сөзжұмбақ.
б)оқыту орны:
6. Материалды-техникалық жабдықталуы:
а) техникалық құралдар: Самсон аппараты, шлиф мотор, ғаныш пышағы,компютер.
ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: Фантом, Колба, Шпательдер, Плакаттар және пластмассалар яғни Фторакс, Этакрил Синма-М және эластикалық массалар.
б) оқыту орны: Тіс техникалық лабораториясы
7. Әдебиеттер:
Ескерту: әдебиеттер тізімін жыл сайын жаңартуға болады.
Негізгі:
1. Копейкин В.Н., Демнер Л.М. Зубопротезная техника
(Москва, Медицина, 1998.)
2.Костур Б., Миняева В.А Челюстно-лицевое протезир., (Медицина,1985 ж)
2. Курляндский В.Ю. Руководство к практическим занятиям
по ортопедической стоматологии (Москва, Медицина, 1997г.)
3. Супиев Т.К., Ахметжанов А.М. Поэтапная реабилитация детей с врожденными расщелинами губы и неба (Мет.реком. Алматы, 1995ж.)
4.Копейкин В.Н.,Пономорева В.А. Ортопедическая стоматология(Москва Медицина1989ж)
Қосымша:
1.К.Д. Алтынбеков., Тіс протездерін дайындауда қолданылатын құрал-жабдықтар мен материалдар.(Алматы 2010ж )
2. Погодин В.С., Пономарев В.А. Руководство для зубных техников
(Ленинград, Медицина, 1993г.)
3.Поюровская И.Я. Стоматологическое материаловедение, (Москва, ГЭОТАР Медиа2007ж)
8. Ұйымдастыру кезеңі 5мин(6%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
Сабақтың мақсаты мен міндеті.
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 20мин(22%)
1. Бекітуші аппараттармен протездердің қолданылуы және міндеттері.
2. Жоғарғы жақ сынықтарын бекіту үшін бекітуші сымды шендеуіш.
3. Транспорттық шендеуіш. Жақ асты қатты проща.
4. Тіс үстілік иммоблизация әдістері. Қолданылу көрсеткіштері.
10.Жаңа сабақты түсіндіру. 40мин(44 %)
Бет-жақ аймағының соғыс және бейбітшілік уақытта зақымданулары кезінде транспорттық шиналар кеңінен қолданылады.Ең ыңғайлысы қатты стандарттық иек астылық праща.Ол бас байламынан және пластмассадан дайындалған иек асты пращасынан және әр жағында 2-3тен резина тартқыштардан тұрады.Пращаны бас байламына резина тартқыштардың көмегімен белгілі күшпен тартатындай етіп бекітеді және ол сынық бөлігігің орнына жылжуына әсер етуі керек.Транспорттық стандарт шиналарға жоғарғы жақ сынықтарын бекітуге арналған ауыз ішілік рычагтары бар шина-қасық жатады.Оны бас байламына бекітпес бұрын шинаның ішкі жағына жұқа термопластикалық масса немесе бірнеше қабат дәке салынады, резина сақиналардың көмегімен бекітеді.
Пластиналық тіс-қызылиектік шиналар
Бұл шиналар төменгі жақ сүйегінің тіс қатары деңгейінде сынғанда және жоғарғы жақ бөлігінің жұлынып кеткен жағдайында қолдануға болады.Егер бұл шанаға қиғаш жатық қосса, төмнегі жақ сүйегінің бұрышы мен альвеолярлы өсіндісінің сынуы кезінде сынықты орнына келтіруші аппарат ретінде қолдануға болады.Шина негізін вестибулярлы және оральді пластинкалар құрайды, олар тіс қатарына бекітіледі және окклюзиялық беттері арқылы өтетін сымдармен бекітеді. Егер сынықтар орнынан жылжыған болса әр бөліктен қалып алынады, және сол қалыптан мүсін құйылады, қарама-қарсы жақтан қалып алынады.Зақымдалмаған жақтың мүсініне қарап орталық окклюзия жағдайында фрагменттер бекітіледі.Екі фрагментті балауызбен жапсырып, бүтін мүсінді қалыптастырады.Ыстық сумен балауызды ерітіп тастап шинаны мүсіндеуге кіріседі. Балауыз пластинкасын алдымен іш жағынан, сосын сырт жағынан мүсінге жапсырып, екеуінің кездескен жерін желімдейлі.Шинаның шекаралары алынбалы протез шекараларына сәйкес келеді, тек өтпелі қатпарға 1-2мм жетпей тұрады.Тістер бар жерде тіс экваторымен өтеді, тістердің окклюзиялық беттері ашық қалдырылады.Балауыз композицияны пластмассаға ауыстырады, өңдейді.
Тіссіз төменгі жақ сүйектері қалдықтарын тіркеу хирургиялық тәсілдермен мүмкін: Сүйектің шваны орналастырумен ішкі сүйектің штифталарымен, ауыздан сырт сүйек үсті шиналармен.
Жақ сүйектің тіссіз төһменгі дене сынулары кезінде тіс қатарының артында ұзын кескіндінің шөлбеу арласуымен болатын тармақпен несмесе оның алға қарай жылжуымен және бастапқы кезіндегі сынықтың жағына қарай тартылып косоймен жақ сүйегі арасының тіркеудегі қолдану қажет етіледі.
Бұдан ары горизонтальды араласуды (сынық жағына қарай жылжу) болдырмау үшін қанағаттанарлық нәтижелер померенцева - урбанскаяның шарнирлі шиналарын қолданумен көп жеткізуге болады.
Таймалы шарнирмен минималды қолдану қисық кетулерді бет жүздің ассиметрияларының пайда болуының аралас сынықтары бояуын ескертеді және жақ сүйекті конструкцияларын протенциясы болып та табылады, немесе бұл әдіс шайнау әдісі жақ сүйектерінің вертикальды қозғалысын сақтайды және емдік гимнастиканың тәсілдерімен сәйкестендіріледі. Бұрын аймағындағы төменгі жақ сүйектері сынығы кезіндегі қысқа кескінді бастағы гипстік байламға эластикалық тарту жәрдемі кезінде қысқаша тартылумен нығайтылады. Стерженьдердің артында құлақ, және қатар лигатуралы сымдық жақ сүйектері бұрыштары артында.
Жақ сүйектерінің төменгі тіссіз дене кесіндісі кезінде ең қарапайым тәсілімен уақытша тіркелген болсын науқастың протездерін пайдалану мен төменгі жақ сүйектерінің қатаң иек асты пращалармен тіркеледі. Бұлардың болмауы кезінде уақытша иммбоилизацияны сол материалдан жасалынған базистермен термопластикалық массалардан прикусных валиков блогымен бөле асыруға болады. Одан ары емдеуді хирургиялық әдістермен өткізіледі. Тіссіз төменгі жақ сүйектері реті кезіндегі сынықтары бүйір бөлімдерінде олардың араласуын ескерту мақсатымен және Ванкевич шинасын, дұрыс жағдайын тіреку үшін қолдану мүмкіндігі керек.
Бұл тағы да тістің қызыл иек шиналары, тек жоғарғы жақ сүйектері оральдық жағынан сызудан соңғы молярдың оң жақ және сол жақ жағымен еңгңш дөңестікке кері кетеді, оның авторлар тіректен деп атаған. Бұл дөңестер жақ сүйегін сынықтарын араласудан іске қарай ұстап тұрады.
Шинаның қалыңдық композицияны жоғарғы жақ сүйектің модельін модельдеп, техник оған шайнау тіктері, аймағына биіктігі 2,5-3 см базистік воск ұяшық пластинкасын күрделендіруін есептеп жапсырады. Сосын ұяшықты пластмассаға ауыстырады. Дәрігер шинаны ауызға енгізеді де және өзі қатаятын пластмассаның жәрдемімен тірек дөңестігінің жоғарғы жағын өзгертеді. Ол төменгі жақ сүйектің фрагментіне бағытталған.
Төменгі жақ сүйеткің сынықтарын емдеу шиналардың есептелген түрлерін қолданумен сынықтардың сенімді нығайтуын қамтамасыз етпейді, әсіресе тіссіз фрагменттер саны кезінде қатаяды. Ең қажетті нәтижесін ішкі сүйектікостеосинтез жәрдемімен қол жеткізуге болады немесе Аудьконның Уаровтың және т.б. авторлардың стандарттық аппараттар жәрдемімен алады.
Тіс иектік және иммобиолизация тәсілдері.
Иммобилизацияның бұл тәсілдері төменгі жақ сүйектерінің сынықтары бар науқастарда тістердің саны немесе олардың болмауына жетекті түде көрсетілген. Тіс иектік және иектік шиналарды лабораториялық жағдайларда пластмассалардан дайындайды.
Вебердің шинасы ең көп тараған болып табылады. Бұл шина альвеолярлды өлшемі арқылы сынықтарда жекелей тістер сақталаған жағдайда қолданылады.
Иектің шиналар науқастардағы екі жақтың жақ сүйектерінің тіссіз болуының сынықтар кезінде қолданылады. Ең көп қолданылоатыны порттың шинасы болады, ол жоғарғы және төменгі жақ сүйектеріне базистік пластмассалардан тұрады және біріңғай жиынтық құрайды. Алдыңғы бөмеде бұл шиналар тамақ жеу үшін ашық орындар жасайды. Порттың шикасын ауызға енгізген соң сынықтардың мығын тіркелуі үшін иек асты пращалар енгізудің қажеттіліг бар.
Төменгі жақ сүйектері бар кезінде науқастарда иек асты бұзылуымен төменгі жақ сүйек денесі (отты атаудан кейін) және сынықтарда тістердің болмауы М.М. Ванкевич шинасын қолданады, ол пластмассадан жасалынады, шиналар жоғарғы жақ сүйектің тістерін тіркейді, ол бөкседен төмен жіберілген өсінділер (қанаттар), төменгі жақ сүйектері сынықтарының жиі жоғарғы жағына сүйене отырып, оларды дұрыс жағдайда ұстап тұрады. Төменгі жақ сүйектің сүйектерін тарамды бұзылулар кезінде сүйектен пластмассалар немесе протездеуі шығарады.
Протез бен тіркеу аппараттары әр түрлі құрылымында болады. Протез бен аппараттың ең дұрыс таңдалуы үшін төменгі жақ сүйектерінің бұзылуы мақсаттың зақымдауы, сүйектің бұзылуы әрбір сынықтың өлшеміндегі тістің санын топтастыру керек.
Осыған сәйкес бұл төрт топты, ерекшелейміз. Бірінші топқа ені фрагментінде 3-4 тістері бар жақ сүйектері кіреді. Сүйекті топты ені фрегменттейді 1-2 тістер бар жақ сүйектері құрайды. Үшіншісі толады. Бір немесе екі тіссіз қалдықтары бар төменгі жақ сүйектері қатысады. Төртінші топ төменгі ені жақтың бұзылуларды өзіне қосады (орта сынықтағы тістердің саны кезінде бүйірлік сынықтардағы тістердің болуымен кезінде немесе бүйірлік сынықтарда сынықтардың саны кезінде және орташа сынықтарды тістердің болмауы.
Сынықтың пластмассалық операциялардың жақсы шегі жағдайының бірі болып жақ сүйектерінің қалдықтарының тығыз нығаюы болып табылады. Олардың нақтылы және қозғалыссыз жағдайы регенерация процесін тағайындатады. Ол ізінше трансплантаттың қайта тірелуі жүреді. Жақ сүйектің сынықтарын емдеу үшін пайдаланаған аппарататр (жақ сүйек ауруының тірелуі бар сымдық шиналар) бұл мақсат үшін аз ғана жарайды, өйткені ол сүйек сынықтарының жеткілікті шығымдығына қайтымсыз ете алмайды. Ең жақсы нәтижелерге қатаң тірекуші аппараттардың қолданылуы кезінде қол жеткізуге болады.
Иек аймағының 2 см-ден жоғары бұзылуы, кезінде және жақ сүйектің 1-2 тісінің сынықтарындағы санында қатаң тіркелуі аппаратпен (А.И. бетельман) жақ сүйектің аралығының нығаюымен мақсатты түрде пайдалануға болды.
Аппарат төменгі жақ сүйегіндегі сынықтар мен олардың антогонистерінде (қарам-қарсылығында) аралас тістердің (немес әр біреуінен кейін) нығайтылған екі каркадан тұрады. Коронкалар жүзіктермен немесе капптармен ауыстырылуы мүмкін. Коронкалардың шнчный таңдайшасына төртықырлы түтік тығыздайды. Жақ сүйектерінің орналасуы кезінде аппараттың втуклкасына алғы артық бағытқа овальды П- бейнелі тағаны 1-1,5 мм қалыңдықта тотбаспайтын құрылыстан жасап енгізеді.
Төменгі жақ сүйегінің тіссіз бос орындарындағы дененің бұзылуы кезінде сүйектің пластикалар үшін тіркелгіш апарат ретінде Оксман аппараты қызмет етуі мүмкін.
Төменгі жақ сүйегінің тіссіз бос орындарындағы дененің бұзылуы кезінде (үшінші топ) Ванкевич аппараты мен оның метордикасы кең қолданысқа ие болады. (А.И. Етепанов). Ванкевич аппараты таңдай және қызыл иектік емес пластинкалардан (Вебер шинасы) тұрады,
Ол төменгі жақ сүйгінің тілдік аймағына баратын ені вертикальды кескінділер бар пластмассадан дайындалады. Ол тілдік жаққа араласу иықтан жақ сүйегінің сыныөқтарын ұстап тұру үшін қызмет етеді. Аппарат және жеткілікті түрде гигеналық емесе. Степанов аппаратында таңдайдың пластинкалы металдық доғамен алмастырылуымен таңдай сілекей қабаты ашық түрде қолданумен ерекшелінеді. Степанов аппараты науқас үшін ең ыңғайлы және гигеналық болып талыдаы.
Соңғы уақытта сүйек пластинкасы кезінде кең қолданысқа жақ сүйектерінің сынықтарын ауыз ішімен тіркеуге арналған аппараттар ие бболады. (В.Ф. Рудько, Я.М. Забарах, В.М. Уваров, В.П. панчоха және т.б.) 5- сабақ
11.Жаңа тақырыпты бекіту. 15мин(16%)
. Шарнирлі Померанцевой-Урбанский шендеуіші.
2. Қызылиек тістік Ванкевич шендеуіші.
3. Қызылиек тістік, қызылиек үстілік иммоблизация әдістері.
4. Вебер,Порте шендеуіштері, қолдану көрсеткіштері.
12.Сабақты қорытындылау. 5мин(6%)
- оқушылардың білім деңгейін бағалау;
-келесі сабақтың тақырыбын бағалау;
13.Үйге тапсырма беру. 5мин(6%)
1.Н-1,бөлім-6,207-214
Сабақ №5
1.Сабақтың тақырыбы: Сүйек тіні ақауланған тіссіз төменгі жақтың сынықтарын емдеу үшін қолданылатын бекітуші және түзетуші аппараттар.
2.Сағат саны: 2 сағат 90мин(100%)
3.Сабақ түрі: теориялық
оқыту : Оқушыларды төменгі тіссіз жақ сынықтарымен сүйек тіндерінің ақауларын емдейтін бекітуші аппараттардың түрлерімен оқыту.
тәрбиелік : Қызыл иек тістік Ванкевич шендеуішін, Порте, Вебер шарнирлі Померанцевой-Урбанской шендеуіштердің қолданылу, дайындалу технологиясымен таныстыру.
дамыту : Қызыл иек тістік Ванкевич шендеуішін, Порте, Вебер шарнирлі Померанцевой-Урбанской шендеуіштердің қолданылуын, дайындалу технологиясын меңгеру және жетілдіру.
5.Оқыту әдісі: пікірталас
6.Материалды-техникалық жабдықталуы:
а)техникалық құралдар: компьютерлер, интерактивті тақта,мультимедиялық құрылғы.
ә)көрнекті және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, тест
тапсырмалары, жағдайлық есептер,
сөзжұмбақ.
б)оқыту орны:
6. Материалды-техникалық жабдықталуы:
а) техникалық құралдар: Самсон аппараты, шлиф мотор, ғаныш пышағы,компютер.
ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: Фантом, Колба, Шпательдер, Плакаттар және пластмассалар яғни Фторакс, Этакрил Синма-М және эластикалық массалар.
б) оқыту орны: Тіс техникалық лабораториясы
7. Әдебиеттер:
Ескерту: әдебиеттер тізімін жыл сайын жаңартуға болады.
Негізгі:
1. Копейкин В.Н., Демнер Л.М. Зубопротезная техника
(Москва, Медицина, 1998.)
2.Костур Б., Миняева В.А Челюстно-лицевое протезир., (Медицина,1985 ж)
2. Курляндский В.Ю. Руководство к практическим занятиям
по ортопедической стоматологии (Москва, Медицина, 1997г.)
3. Супиев Т.К., Ахметжанов А.М. Поэтапная реабилитация детей с врожденными расщелинами губы и неба (Мет.реком. Алматы, 1995ж.)
4.Копейкин В.Н.,Пономорева В.А. Ортопедическая стоматология(Москва Медицина1989ж)
Қосымша:
1.К.Д. Алтынбеков., Тіс протездерін дайындауда қолданылатын құрал-жабдықтар мен материалдар.(Алматы 2010ж )
2. Погодин В.С., Пономарев В.А. Руководство для зубных техников
(Ленинград, Медицина, 1993г.)
3.Поюровская И.Я. Стоматологическое материаловедение, (Москва, ГЭОТАР Медиа2007ж)
8. Ұйымдастыру кезеңі 5мин(6%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
Сабақтың мақсаты мен міндеті.
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 20мин(22%). Шарнирлі Померанцевой-Урбанский шендеуіші.
2. Қызылиек тістік Ванкевич шендеуіші.
3. Қызылиек тістік, қызылиек үстілік иммоблизация әдістері.
4. Вебер,Порте шендеуіштері, қолдану көрсеткіштері.
10.Жаңа сабақты түсіндіру. 40мин(44 %)
Жақ сынықтарын консервативті , яғни шиналармен емдегенде олар ауыз қуысындағы орналасатын жеріне байланысты 3 түрге бөлінеді:тіс үстілік,тіс-қызыл иек үстілік және қызыл иек үстілік.Тіс үстілік шиналардың ішінде алюминий сымнан иіліп істелетін Тигерштедтің және Васильевтің жолақты шинасы кең қолданылады.Бұл шиналар тек тістерге бекитін болғандықтан сынық бөліктеріндегі тістердің саны жеткілікті болу керек.
Алюминий сымнан иіліп істелетін шинаны орыс армиясының тіс дәрігері Тигерштедт ойлап тапты.(1915ж) Бұл шинаны жасау үшін диаметрі 1,8-2 мм болатын алюминий сым, диаметрі0,5-0,6 мм болатын бронза-алюминий сымы кере.Дұрыс жасалған шина тістердің мойын бөліктерінде орналасу керек және тіс қатарының пішінін қайталай отырып , әрбір тіске тию керек.Қызыл иектің емізікшелерінің үстіне шықпауы және жарақаттамауы керек.Сымды игендекрампонды қысқышпен ұстап, сыммен ию керек. Егер бұл ереже сақталмаса шина деформацияға ұшырайды.Қазіргі уақыттаТигерштедт шинасының ішінде жиі тегіс шина-скоба,сынықтарды өзара тартатын ілмектері мен тартқыштары бар екі жақтық шина және сирек қиғаш жатағы бар шина қолданылады.Тегіс шина-скоба сынықтың үлкен бөлігінде 4-тен, кіші бөлігінде 2-ден кем емес қозғалмайтын тістері бар болғанда қолданылады.Тегіс шина-скобаны қолдану көрсеткіштері:төменгі жақтың жылжымаған сызықты сынықтары,жоғарғы және төменгі жақтың альвеолярлы өсіндісінің бүйір бөліктеріндегі сынықтары,тістердің сынуы және таюы.Бірақ жақ сынықтарының бұндай локализациысы кезінде мүмкіндік болса ілмектері ар екі жақтық шина қолданған дұрыс.Тегіс шина жақтың иек аймағындағы төменгі қырындағы сынықтарды біріктіре алмайды.Тістердің сынуы және орнынан таюы кезінде шина-каппаны қолданған дұрыс,себебі толыққанды иммобилизацияны қамтамасыз етеді , бірақ оны ауыз қуысында дайындау едәуір қиын және тез қатаятын пластмассамен жұмыс істеу ережелерін меңгерген болу керек.
Тегіс шина-скобаны дайындау үшін алдымен ұстаптұрушы ілмекті яғни кламмерді иіп алады, олең соңғы тіске тығыз жанасып құшақтау керек және сол тістің тіл бетінің жартысына дейін майысып өту керек.Ілмектің артығын қайшымен кесіп, ұшын тілді жарақаттамас үшін тегістеп тастау керек. Ілмек дайындалған тіс сауытының орта деңгейінде немесе сол тіс пен алдында тұрған тістің арасынан төменгі жақ болса жоғары, ал жоғары жақ болса сымды төмен қарай иеді. Сосын сымды әр тіске жанасатындай етіп тіс қатары бойымен иеді. Бұл щинаны әр тіске лигатураның көмегімен байлайды.Алдымен тісті айналдырып лигатура жүргізеді, сосын лигатураның бір ұшын сымның астынан, бір ұшын сымның үстінен өткізеді, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz