БҰҚАРАЛЫҚ АҚПАРАТ ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ ҚОҒАМДАҒЫ АЛАТЫН ОРНЫ МЕН РОЛІ

Пән: Журналистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

БҰҚАРАЛЫҚ АҚПАРАТ ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ ҚОҒАМДАҒЫ АЛАТЫН ОРНЫ МЕН РОЛІ

Қазіргі Ақпарат ғасырында бұқаралық ақпарат құралдарының рөлі ерекше. Бұқаралық ақпарат құралдары әлеуметтік қажеттіліктердің қатарынан бастау алады. Бұқаралық ақпарат құралдары қоғамдық санаға әсер етіп, қоғамдық пікірді туғызады, қоғамның бір-бірімен байланысын қамтамасыз етеді. Кім ақпараттқа ие болса, сол кезкелген мәселенің шешімін табады. Ақпараттық кеңiстiкте Интернет ролiнiң өсуiмен адамның және қоғамның құқықтары мен бостандықтарын зорлық жасау мен қатыгездiктi насихаттайтын ақпараттан, оларға өтiрiк және жалған ақпаратты таңудан, болашақ ұрпақтың мақсатты бағытталған терiс дүниетанымын қалыптастырудан қорғау қажеттiлiгi туындайды. Ақпарат елдің тұрмысына, көңіл-күйіне, мінез-құлқына әсер етеді. Сондықтан бұқаралық ақпарат құралдарының қоғамдық санаға әсерін, қоғамдық сананы қалыптастырудағы рөлі, Қазақстандағы ақпарат нарығының қазiргi жай-күйiне талдау жасау өте маңызды мәселелер қатарына жатады.
БАҚ туралы заңда бұқаралық ақпарат құралы - мерзімді баспасөз басылымы, радио және теледидар бағдарламасы, киноқұжаттама, дыбыс-бейне жазбасы және көпшілік қол жеткізе алатын телекоммуникациялық желілердегі (интернет және басқалары) WEB-сайттарды қоса алғанда, бұқаралық ақпаратты мерзімді немесе үздіксіз жария таратудың басқа да нысаны делінген [1].
Қоғамдық сана - қоғамның рухани өмірінің, адам ойында шындықтың бейнеленуінің барлық түрін қамтитын қоғамдық идеялар, теориялар, саяси, құқықтық адамгершілік, эстетика, философия, діни көзқарастар, ғылыми білімдер. Қоғамдық сана әлеуметтік сезімдер мен көңіл-күйлерді, әдеп-ғұрыптар мен мінез-құлықтарды, қалыптасқан дәстүрлерді, ұлттар мен халықтардың психикалық кейіп ерекшеліктерін де қамтиды. БАҚ бүкіл қоғамға әсер ете отырып, барлық жекелеген адамдардың бойына белгілі бір эмоциялар мен әрекеттерді қалыптастырады. Осылайша БАҚ қоғамдық пікірді қалыптастырады.
Қоғамдық пікір - адамдардың белгілі бір мәселеге, әлеуметтік өмірдің әр түрлі құбылыстарына, әлеуметтік топтар мен жеке тұлғаларға көзқарасын білдіретін қоғамдық сананың ерекше түрі. БАҚ қоғамдығы өзекті әрі маңызды мәселелерге шолу жасағанда қоғамдық пікірге сүйенеді. Бұдан қоғамдық пікірдің БАҚ-тың қызметін анықтайды деген қорытындыға келеміз. Ал қоғамдық пікір - қоғамдық ұйымдар мен мекемелердің бұқара халыққа әсер етуінің нәтижесінде немесе әр түрлі дәстүрлер мен өмірлік тәжірибелер негізінде қалыптасады [2].
БАҚ-тың қоғамдық сананы қалыптастыруындағы орны мен роліне келетін болсақ, қайта құруға дейінгі БАҚ-тың негізгі қызметі коммунистік идеологияны: марксистік-лениндік идеяларды, социалистік өмір салтын үгіттеу, жаңа адамдарды тәрбиелеу, Батыстық құндылықтарды сынға алуға бағытталды. Бұл ұстанымдар тек газетті, эфирдегі публицистиканың мазмұны мен құрылымын, бағытын ғана емес, сондай-ақ аудиториямен қарым-қатынас тәсілін де анықтады.
Алпысыншы жылдары БАҚ-тың негізгі қызметі қоғамдық пікірді қалыптастыру деген көзқарас алға шықты. Зерттеушілер БАҚ-тың қызметіндегі 3 бағытты атап көрсетті: 1) қоғамдық пікірді қалыптастырып, аудиторияның санасы мен мінез-құлқына әсер ету; 2) дүниетанымдық құндылықтар арқылы аудиторияның санасы мен мінез-құлқына әсер ету; 3) белгілі бір тұлғалардың әлеуметтік мінез-құлқына әсер ету арқылы қалың қоғамның санасы мен мінез-құлқына әсер ету.
Қазіргі уақыттағы БАҚ-тың негізгі қызметі - адамдардың санасына әлеуметтік-психологиялық құндылықтарды, демократиялық және нарықтық қатынастарға негізделген азаматтық қоғамның талаптарына сай келетін қоғамдық сананы қалыптастыру мен дамыту болып отыр.
Енді бұқаралық ақпарат құралдарының қоғамдық санаға әсері жайлы талдау жасап көрелік.
БАҚ-тың интеракциясы. Интеракция дегеніміз (әлеуметтік әсер) - индивидтің екінші бір индивидті (ықпал ету объектісінің) мінез-құлқына, ұстанымына, ықыласына, мүддесіне әсер ету процесі [3].
БАҚ түрлі саладағы өзекті ақпараттарды тарата отырып, қоғамдық санаға, жалпы қоғам мен жекелеген адамдардың мінез-құлқына әсер етеді. БАҚ-тың техникалық құралдарына баспасөз, радио, телевидение, соңғы кездері интернет пен жарнама жатқызылады. Соңғы онжылдықта спутникті байланыс, кабельді радио мен телевидение, электронды жазбалы коммуникация жүйелері (видео-, экранды, және кабельді жазбалар), сондай-ақ жазба мен баспа ақпараттарының жекелеген құрылғылары (кассета, дискет, дисктер мен принтерлер) бұқаралық ақпарат құралдарына айтарлықтай өзгерістер еңгізді. Қоғамға интеракциясы жағынан аудиовизуалды БАҚ: радио мен телевидение, интернет пен жарнама күшті әрі ықпалды болып отыр.
Баспасөздің ықпалы. Баспасөзді өзіңмен алып жүруге, кез-келген жерде, өзіңе ыңғайлы уақытта, айналадағыларға кедергі келтірмей (поезд, метро, автобус, т.б.) оқуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар оқырман өз қалауынша баспа материалдарын бірнеше рет оқуына, қажеттісін сақтап, белгілер қоюына болады. Мұның бәрі баспа құралдарымен көптеген оң байланыстар орнатуына мүмкіндік береді. Осылайша баспасөз қазіргі уақыттағы маңызды ақпарат көзі болып табылады. Баспасөздің теріс ықпалына ақпараттық фантомдарды жатқызамыз (лат. Information - қабылдау және грек. фосутааца елес). Тұлғаның ұстанымының қалыптасуы мен өзгеруіне ықпал ететін тексерілген, тексерілмеген және (немесе) толық емес ақпараттардың үйлесуі. Көбінде фантомдар адамдарға теріс әсер етеді.
Радионың ықпалы. Уақыты бойынша екінші пайда болған ақпарат тарату құралы - радио болып табылады. Визуалдылықтың (лат. - viceo - көру) болмауы радиоға тән сипат. Бірінші қарағанда радионың бұл кемшілігі дыбысты телевидениеге қарағанда сапалы етіп іске асыруға мүмкіндік береді. Радио тыңдаушылар бар назарын бейнеге елеңдемей, дыбысты толық әрі терең қабылдайды. Радиода берілетін белгілі бір бағдарламаларды қалаған уақытта тыңдауға немесе оны кейінге қалдыруға мүмкіндік жоқ. Бұл радионың кемшілігіне жатады.
Телевидениенің ықпалы. Телевидение өткен ғасырдың 30 жылдарынан бастап қолданысқа ене бастады. 60-жылдары кең таралған бұқаралық ақпарат құралы болып табылды. Уақыт өте келе ол қарқынды түрде дамыды. Телевидение өзінің тек жарты ғасырлық ғұмырында адамдардың негізгі әлеуметтік тұтыну тауарына айналды. Телевидениенің қоғамдық санаға әсер етуі мен көлемі жағынан ешбір ақпарат тарату құралы сайысқа түсе алмайды. Оның негізгі қызметтеріне көңіл көтеру, ақпараттық, рухани дүние мен мәдени құндылықтарды беру, тәрбиелік рекреациялық қызметтерін атауға болады. Телевидениені көріп отырған адам ақпаратты терең қабылдайды, ондағы қуаныш пен қорқыныш сияқты сезімдерді анық сезінеді. Көрерменнің психикасы қозу немесе кідіру жағдайында болады. Теледидар үйдегі вампир-дос. Оны көріп отырған адам бар назарын аударады, ал ол белгілі бір ойларды, идеяларды гипноз күйінде сендіреді. Адам өлтіру, зорлық-зомбылық көрсету, алаяқтық, жалғыздық суретін көре отырып, адам өзінің психикалық процестерін теледидарға билеуге мүмкіндік береді. Қоғамда бірдей адамдар болмайды. Әр адам қайталанбайды. Ол отбасында, қоғамда, жеке өмірінде өздігінше тіршілік етеді. Оның өз мақсаттары, идеялары, ұстанымдары мен ұнатулары болады. Телевидениемен қатынасқа түсе отырып, ол өзіне құнды бір дүниелерді, өзінің идеалын табады. Біреулер үшін ол суперадамдар, батыл полицейлер немесе американдық детективтердегі гангстерлер, басқалары үшін саяси, қоғамдық қайраткерлер, үшіншілері үшін атақты киноактерлер мен модельерлер, спортсмендер, т.б. болуы мүмкін. Көрермен өзінің идеалына қалтқысыз сенеді, оның сөздері мен әрекеттерінде мін жоқ деп біледі, олардың принциптерін ұстана бастайды. Осылайша телевидениедегі идеалының ықпалы адамға сендіру қызметін орындайды.
Интернеттің ықпалы. Интернетке тән сипаттар:
- Жаһандық сипаты - дүниежүзінің кезкелген нүктесінде ақпаратқа ие болу мүмкіндігі;
- Ашықтық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.