Дамыған және дамушы елдердегі білім берудің экономикалық нәтижелігі

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

1. Дамыған және дамушы елдердегі білім берудің экономикалық нәтижелігі.
1. Дамыған елдердегі білім беру саласы. Дамыған елдерде білім беру саласындағы жетістіктер (прогресс) ғылыми техникалық революцияның жаңа кезеңінің сұраныстары мен жоғарғы технологиялық қоғамның қалыптасуы мен байланысты болады.
Өндірістік революция ХІХ ғасырда сауатсыздық пен бастауыштық білім берудің кең дамуын талап етсе, қазіргі заманғы ғылыми техникалық революция бұқаралық орта білім жүйесі мен жастарды әр түрлі орта білімнен кейінгі біліммен қамтуды кеңейту мақсатын алға қойған.
Ғылыми зерттеулер мен экспериментті өңдеумен айналысатын жоғары дәрежелі мамандар саны АҚШ - та 1970 жылдан - 1990 жылға дейін 80%- ға өскен, Францияда -100 %, Жапонияда -120%.
АҚШ - та әрбір жетінші жұмысшы колледж (2 жылдықты қосқанда) дипломына ие болған, 80 жылдардың ортасында әрбір төртінші, ал 90 жылдар басында әрбір үшінші дипломға ие болған.
Бұндай тенденция КСРО- ға тән болған. Тұрғындардың білім деңгейін көтеру экономика дамуының магистральді бағыттарына объективті түрде жауапты. Мұндай жағдай Батыстың бірқатар елдерінің мемлекеттік білім саясатына әсер ететіні сөзсіз. Францияда, Англияда,Италияда мемлекеттердің өзі ең ірі кәсіпкер болып саналады, ірі өндірістік орындары мен экономиканың барлық салаларын қамтиды. Мұндай жағдайда мемлекет басшылары ортақ және кәсіптік білім берудің дамуын талап ететін жұмыс күшін дайындайтын мықты жүйенің құрылуын, оның қызмет етуіне жағдай жасайды.
Алайда кейбір елдерде білім беру саласы дамуының деңгейі мемлекеттің экономикалық жағдайын анықтамайды, өйткені білім саласының дамуы, өндірістік еңбектің және өндірістік нәтижеліліктің өсуіне әкелмейді.
Білімге жұмсалған ортақ шығындар мен экономикалық өтем арасында маңызы өте зор хронологиялық үзіліс болады (есептегенде 10 - 15 жыл), оқу орындарының түлектері алған білімдері практикада қолдануға мүмкіндік алса ғана шығындар экономикалық рентабельді бола алады. Осы уақытқа дейін батыс елдеріндегі білім дамуының мемлекеттік бағдарламалары, келешекте жұмысшы күші арқылы ұлттық өнімнің нақты сұраныстарын анықтауға бет алатын болжам негізінде қалыптасқан. Соның өзінде жоспарлаудың бірден - бір мақсаттарының бірі - халықтың мөлшерден тыс сауаттылығын болдырмау.
Енді бұл мәселе басқаша қойылуда: Санаттық (квалификациялық) запас жасау идеясы қолға алынуда, яғни бүгінгі ахуалда артық болып көрінгенімен, болашақта жоғары технологиялық өндірістің дамуына ықпал ететін мамандандырылған кадрларды дайындау.
2. Дамушы елдердегі білім беру саласы.
Азияның, Африка және Латын Америкасындағы дамушы елдердегі білім жағдайының көрсеткіштері дамыған елдердегі көрсеткіштерден мүлдем ерекше, алайда жалпы тенденциялар мынадай:
- қоғамды қазіргі заманға сай экономиканы қалыптастыру үшін, әлеуметтік және мәдени салаларын дамыту үшін жоғары мамандандырылған кадрлар қажет. Бірақ нақ осы салаларға қатысты дамыған елдерден дамушы елдер әлдеқашан төмен (зерттеу мен экспериментті өндірістердегі жұмысшылар мен инженерлер саны дамыған елдерде 25 - 30 есе көп).
- бір жағынан, бірқатар дамушы елдерде орта және жоғары білім беру жүйелері ғылым мен техника саласындағы мамандарды талап ететін еңбек ету қызметін кеңейтуде сандық өсу қарқыны мен қуып жетуде. Нәтижесінде жоғарғы және орта оқу орындарының түлектері жұмыссыз қалып мамандығы бойынша емес жұмысқа тұруына мәжбүр болады.
- Осылайша, көптеген елдердегі әлеуметтік - экономикалық даму деңгейі бүгінде нағыз маман иелерінің еңбегін кеңінен пайдалануға жеткілікті жағдай жасай алмайды, алайда олардың болашағы білім беру саласын дамуын, экономикалық тәуелсіздік пен әлеуметтік жетістіктер жолында дамуға қажетті ұлттық кадр дайындауды талап етеді.
1. Білімге деген әлеуметтік сұраныстың жалпы мінездемесі.
2. Дәрістің жоспары
1. Білімге деген әлеуметтік сұранысты кеңейту.
2. Қыздарды орта және жоғары біліммен қамту.
3. Демографиялық факторлар ролі.
3.Дәрістің мақсаты
1. Білім беру саласына экономиканың тигізетін әсерін ұғыну
2. Дамыған және дамушы елдердегі білім нәтижесімен таныстыру.
4. Дәрістің мазмұны
1. Білімге деген әлеуметтік сұранысты кеңейту.
Қазіргі заманда дамыған елдерге тән толық білім алуға деген әлеуметтік сұраныс артуда. Жастар толыққанды білім алуды өздері армандаған әлеуметтік статусқа жету шарты ретінде қарастырады. Білім деңгейі мен еңбек ақы арасында нақты корреляция пайда болады. Жоғары білімділік деңгейі, бірінші бөлімі төмен деңгейдегі мамандандырылмаған жұмысшылар жұмыссыздықтың құрбаны болатын ескере отырып, жұмыссыздықтан кепілдік ретінде қаралады. Батыстық қоғамның әлеуметтік элиталары қалыптасуының жаңа тәсілдерімен байланысты, ауқатты жанұядан шыққан жастар үшін де білімнің маңыздылығы жоғарылады.
2. Білімге деген әлеуметтік сұраныстың өсуі:
- Бірқатар экономикалық және әлеуметтік - психологиялық себептермен, қыздарды орта және жоғары білімге тартумен байланысты деуге болады.
- Дамыған елдердің экономикасындағы құрылымдық алға қадам басу.
- Әйелдердің қоғамдық өзін - өзі тануы тәуелсіздік пен еркектер мен әлеуметтік теңдікке талпыныстарының өсуі.
- Сондай - ақ әйелдердің экономикалық белсенділігін, егер оның бюджетін ерінің еңбек ақысы құраса, отбасының белгілі бір материалдық деңгейін көтеру үшін қаржының жетіспеушілігімен түсіндіруге болады.
Әйелдердің еңбек нарығында көбеюі - көкейтесті құбылыс КСРО - да 80 жылдары еңбек ететін халықтың жартысының көбі әйелдер болған, денсаулық сақтау, ағарту, мәдениет, сауда және қоғамдық азықтануда - 75% аса . Осы кезеңде АҚШ - та Швеция, Данияда әйелдер экономикалы белсенді халық арасында 45% құрайтын, Францияда, Англияда, ФРГ - де - 40% - жуық.
Батыстың дамыған елдерінде толық орта мектеп оқушыларының және жоғарғы оқу орындары студентерінің жартысын құрайды. Бакалавр, магистр, ғылым докторлары арасында әйелдер саны өсті. Дамушы елдерде әйелдер сауаттылығын ашуда үлкен қадамдар жасалуда.
3.Білім беру саласының дамуына демографиялық факторлардың әсері зор.
Туу эволюциясы уақыт өткенде, жас мөлшеріне орай оқуға міндетті оқушылар санының өзгеруіне әкеледі. Дамыған елдерде туудың қысқаруы бастауыш мектептерінде оқитындардың санының азаюына әкеп соқты. 1980 жылдан -1990 жылға дейін: Англияда 500 мыңға, Францияда 400 мыңға, Жапонияда 2 млн - ға жуық қысқартылды. Орта мектептерге келетін болсақ, 60 - 70 жылдары олардың өсу қарқыны жоғары болып қала берген. Соңғы жылдары ғана дамыған елдердегі жастар орта есебінің азаюы орта мектептерге әсерін тигізді: 1980 жылдан 1990 жылға дейін олардың саны 3,5% -ға кеміді. Тек жоғары мектеп қана демографиялық фактордан тәуелділікті сезінбейді.
1. Мектеп жүйесінің жалпы мінездемесі
4. Дәрістің мазмұны
1. АҚШ пен Англиядағы мектеп жүйесі. АҚШ-та бастауыш білім алу мерзімі 6 немесе 8 жыл. Ол: - элементарлы білім береді; - оқуға деген сана-сезімді қалыптастырады.
60 ж.ж-ры мерзім аралық немесе кіші орта мектептер сияқты мектептер пайда болды. Олардың мақсаты - мектептің бастауыш және орта қабатын (5-8 сыныптарды) қосуға көмек беру. Орта мектеп ондағы ортақ білім берудің схемалары мен типтері бойынша көпнұсқалы болып табылады. Орта мектеп бағдарламасы пәндерді оқытудың түрлі нұсқаларын саналуымен құралған 200 түрлі курстары бар. Орта мектептің көбісінде жұмыс пен оқуды қосуды қарастыратын бағдарламалар жүргізіледі.
АҚШ-ғы орта білім деңгейін бағалау үшін түрлі көрсеткіштер қолданылуда:
- орта мектепті бітірушілер саны (ХХ ғ. 90 ж.жылдары 100 адамнан - 75-77 адам);
- алынған білім деңгейі (мектеп дарындылығы тесттерінің көмегімен анықталады).
Қазіргі заманғы мектеп жүйесі білім беру саласындағы алты стратегиялық мақсаттары белгісінде дамиды.
- Американың барлық балалары мектепке оқи алатындай болып түсуі керек.
- Толық орта мектепті табысты (жақсы) бітірушілер саны 90% дейін көтерілуі тиіс;
- Американдық оқушылар 4,8,12 сыныптарында емтихан тапсырып, ағылшын тілі, математика жаратылыстану, тарих және география сияқты пәндерді жетік меңгеруі тиіс. Әрбір орта мектеп бітірушілерге білімін жетілдіру немесе қазіргі заман экономикасында өнімді жұмыс атқаруы үшін жетік дайындыққа кепілдік беруі тиіс;
- Америкалық оқушылар әлемде жаратылыстану пәндері мен математикадан білім деңгейі бойынша бірінші орын алуы тиіс;
- Ересектердің барлығы әлемдік экономиканы түсіну үшін және өздерінің азаматтық міндеттерін атқару үшін қажеті білім алады;
- Барлық мектептер наркотикпен (есірткі) күштеуден аулақ болады: тәртіп атмосферасы бекітіледі.
Дәстүрлі академиялық пәндері міндетті жаңа курстармен толықтырылған:
- ағылшын тілі - әлемдік мәдениетке енгізілген және т.б.
- қоғамтану (тарих, география, азаматтық құқық) - батыс өркениеті тарихымен, Америка тарихы, Америка демократиясымен;
- математика - дифференциалды және интегралды есептеу және т.б.
- жаратылыстану (физика, астрономия, биология, химия, геология) - кванттық механика, электродинамика негіздерімен, технология қағидаларымен (техникалық жоба)
- шет тілі (тәжірибелік билингвизмге жету мақсаты қойылып отыр) дене тәрбиесі мен өнер курстары жетілдірілуде.
10 сыныптан бастап бұл кең бағдарлама оқушылардың өздері қалаған пәндермен толықтырылады - негізінде оқушылар 10 - сынып басында кейінгі білім алуы жөнінде шешім қабылдайды.
2. Англиядағы мектеп жүйесі. Ұлыбританияда әлеуметтік жағдайы мен ұлтына қарамастан барлық балалар үшін тегін білім беру жүйесі жұмыс жасауда (1988 ж) білім беру реформасы туралы Актіге сәйкес міндетті білім кезеңі төрт Бастауыш кезеңге бөлінеді:
- 5 жастан 7 жасқа дейін; - 7 жастан 11 жасқа дейін; - 11 жастан 14 жасқа дейін; - 14 жастан 16 жасқа дейін;
Оқу мерзімін бөлу: - оқу жылының мерзімі - 38 апта; - жазғы (6 апта), рождестволық және пасхальді (2-3 апта) демалыстары мен оқу жылы триместрге бөлінген.Триместерлер ортасында апталық үзіліс қарастырылған. Оқу аптасы негізінен 5 - күндік. Оқу күні азанғы сағат 9.00-ден 15.30.ға дейін, түстікке үзіліс. Аптасына аз ғана академиялық сағаттар қарастырылған: мектептер апталық оқу (нагрузкаларын) көбейтуге құқылы: - муниципалды - тегін; - жекеменшік - ақылы мектептер бар.
Бастауыш білім - 5 жастан 11 жасқа дейінгі балаларға арналған. Бастауыш білім беру мекемелерінде балалар жас мөлшерлік сыныптарға бөлінеді, барлық пәннен бір ғана мұғалім дәріс жүргізеді, сабақ 15 минуттан 45 минутқа дейін жүреді. Оқуды бітіргеннен соң балалар емтихан тапсырмайды, оқу орнын бітірді деген куәлік алмайды.
Бастауыш мектепте оқытылатын пәндер:
- оқу мерзімінің 40 % ағылшын тілін оқуға жұмсалады. 15% -ны - дене тәрбиесі алады, 12% жуық қол еңбегі мен өнер сабағы, қалған сағаттар арифметика, география, табиғаттану, және дінтану арасында бөлінеді.
Орта білім. - біріктірілген мектеп 11 (12)- 15 жасар. - 15-17 (18) жастағыларға арналған грамматикалық және қазіргі заман мектебі.
Оқушылар жас мөлшеріне қарай сыныптарға бөлінеді.
Орта мектепте оқу мерзімі 13 жыл. 11 жыл білім алу - міндетті. 14 жасқа толғаннан кейін жасөспірім кәсіптік мектепке түсуге құқылы. 16 жастан кейін олар білімін жалғастыруға немесе жұмыс істеуге құқылы. Бұл уақытқа дейін олар кәдімгі деңгейдегі білім туралы сертификат ала алады. 13 жылдық табысты оқудан кейін жоғарылатылған деңгейдегі сертификат беріледі.
Білімді бағалау кезінде тестіні жүйелі түрде қолданады. Оқу нәтижесін бақылауда маңыздылығы тең 3 элемент бар, олар: - тексеру; - есеп; - диагностика.
Бақылау стандартты білімге, ілімге бағытталған. Стандарттарға сәйкес оқушының 3 деңгейдегі жетістіктері бөлінеді: - есте сақтау қабілеті; - штаттан тыс ахуалда білімін пайдалана алуы; - өмірде білімін пайдалана алуы.
Білімді бақылау мен оны бағалаудан басқа емтихандық тексерулер бар:
- бастауыш мектепте 2 реттен - 7 және 11 жасар оқушылар;
- орта мектепте 2 реттен -14 және 16 жасар оқушылар.
Бағаны мұғалімдер мен емтихандық комиссияның тәуелсіз мүшелері қояды.
5. Кәсіптік білім, кәсіптік дайындықтың 4 деңгейін көрсетеді:
- 1-ші деңгей - біртүрлі жұмыс атқаруға мүмкіндік беретін (компетент);
- 2-ші деңгей - өз бетінше және жауапкершілікті түрде жұмыс атқару қабілеті;
- 3-ші деңгей - күрделі және оригинальды жұмыстарды атқару;
- 4ші деңгей - арнайы жеке тапсырмаларды орындау.
3. Германиядағы мектеп жүйесі.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.