Әлеуметтік саланың менеджмент жүйесіндегі мемлекеттік кепілдемелері

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ӨӘЖ - 316.342
әлеуметтік саланың менеджмент жүйесіндегі мемлекеттік кепілдемелер мен ең төменгі әлеуметтік стандарттардың ролі
Г.К.Рахимжанова
Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды Мемлекеттік Университеті
Нарықтық механизмде әлеуметтік қорғау қызметін мемлекет жүзеге асырады. Сондықтан ол тұрғындар жағдайының кепілі болып табылады. Әлеуметтік кепілдемелер бере отырып мемлекет өзінің тұрғындары алдындағы басты міндетін орындайды, және басқарушылық қызмет орындайды. Бұл Қазақстан Республикасы Конституциясының өзінде көрсетілген.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 28 бабына сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтарына жалақы мен зейнетақының ең төменгі мөлшеріне, жасы келген, науқастанған, мүгедек болған, асыраушысынан айырылған жағдайда және өзге де заңды негіздерде әлеуметтік қамтамасыздандырыллуына кепілдік беріледі.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына 2006 жылғы Бәсекеге қабілетті 50 ел қатарына ену стратегиясына сәйкес анықталған бағыттардың бірі - барлық тұрғындарға алдыңғы қатарлы және сапалы әлеуметтік стандарттарды қамтамасыз ететін әлеуметтік бағытталған қоғам құру болып табылады. Сонымен бірге 2011 жылғы 28 қаңтарындағы жолдауында ел президенті жүргізіліп жатқан бағдарламалардың басты мақсаты ел халқының әл ауқатын нығайту екені, осы тұрғыда әлеуметтік модернизация мәселелеріне ерекше көңіл бөлінетіні атап өтіледі.
1952 жылғы Халықаралық Еңбек Ұйымының әлеуметтік қамтамасыз етудің (ең төменгі) минималды нормалары туралы (102) конвенциясы әлеуметтік қамтамасыз етудегі міндетті әлеуметтік жәрдемдер тізімін анықтайды. Оның құрамына енгендері: медициналық көмек; уақытша жұмыссыздық бойынша жәрдемақы; жұмыссыздық бойынша жәрдемақы; қарттық бойынша зейнетақы; жұмыста алған зияны мен жарақаты бойынша зейнетақы; отбасылық жәрдемақы; мүгедектік бойынша зейнетақы; асыраушысын жоғалту бойынша жәрдемақы.
Жоғарыда көрсетілгеннің біріншісінен басқасы ақшалай формада жүзеге асырылады. Берілген конвенцияны қабылдай отырып мемлекет жәрдемақының ең аз дегенде үш түрін қолдануы қажет, сонымен бірге оған ең төменгі қамтамасыз ету міндеті жүктеледі. Және де берілген конвенция шетел азаматтарының теңдігін қамтамасыз етеді.
Әлеуметтік кепілдемелер - бұл азаматтардың конституциялық құқықтарын жүзеге асыруға бағытталған заңмен көрсетілген мемлекет міндеттемелерінің ұзақ мерзімді әрекет ету механизмі. Әлеуметтік кепілдемелердің негізі ең төменгі әлеуметтік стандарттар болып табылады.
Ең төменгі (минималды) әлеуметтік стандарттар - бұл әлеуметтік қорғаудың ең төменгі деңгейін бекітетін Қазақстан Республикасының заңдарымен орнатылған нормалар мен нормативтер жиынтығы.
Мемлекеттік ең төменгі стандарттар жүйесін келесі салалардағы өзара байланысты мемлекеттік ең төменгі әлеуметтік стандарттар құрастырады: еңбек ақы орнату; зейнетақылық қамтамасыз ету; білім беру; денсаулық сақтау; мәдениет; әлеуметтік қызмет көрсету; тұрғындарға коммуналдық қызмет көрсету.
Еңбек ақы саласындағы орнатылатын ең төменгі стандарттар келесідей болады: біріншіден, жалақының ең төменгі деңгейі; екіншіден, бюджет саласы қызметкерлерінің еңбек ақысын өтеудің ортақ тарифті торы. Ең төменгі (минималды) жалақы - ұдайы өндірістің қалыпты жағдайларын қамтамасыз етуге арналған жұмысшының жалақы деңгейі. Жалақының ең төменгі деңгейі кепілді сипатқа ие. Оның көлеміне премиялар, сыйлықтар, қосымша ақы енбейді. Ең төменгі жалақының деңгейін анықтау әдетте өмір сүрудің ең төменгі деңгейін есептеумен анықталады. Өмір сүрудің ең төменгі деңгейі - баға деңгейін ескергендегі тауар мен қызметтерге минималды қажеттіліктерді қанағаттандырудың нормативтері бойынша есептеледі. Ең төменгі жалақы көлемінің тұтынудағы минимумға сәйкес келуі экономиканың тұрақтылығын және өндірістің жоғары деңгейін сипаттайды. Дағдарыс жағдайында минималды жалақы деңгейі экономикалық жағдайға байланысты бекітіледі.
Көптеген дамыған елдерде қазіргі кезде ең төменгі жалақы туралы нормативтік актілер әрекет етеді. Заңдық бекітілген минималды жалақы АҚШ-та, Францияда, Испанияда, Португалияда, Нидерландыда бар. Бельгия мен Грецияда минималды жалақы Ұлттық Ұжымдық келісіммен, ал Италия, Германия, Данияда салалық келісіммен анықталады. Ұлыбритания мен Ирландияда минималды жалақы деңгейін жалақы бойынша арнайы кеңестер реттейді. Олар үш жақты негізде (мемлекет, кәсіпкерлер, кәсіподақ) әрекет етеді. Қазақстанда минималды жалақы заңдық негізде бекітіледі. Егер минималды жалақы 2004 жылы 6600 теңгені құраса, 2011 жылы ол 15999 теңге деңгейіне дейін өсті. (Кесте 1) арқылы біз минималды жалақы деңгейі динамикасының өзгеруін көре аламыз, яғни сонғы 8 жылда өсу 2,4 есені құрады.
Кесте 1
Қазақстан Республикасындағы ең төменгі жалақы динамикасы
жылдар
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Ең төменгі жалақы
6600
7000
9200
9752
10515
13470
14952
15999
Зейнетақылық қамтамасыз ету саласындағы әлеуметтік стандарттар ретінде ең төменгі мемлекеттік зейнетақы мөлшері қарастырылады. 2005 жылы оның деңгейі 6200 теңгені құрап, алдыңғы жылмен салыстырғанда 6,9 %-ға өсті. Ал 2006 жылы ең төменгі зейнетақы деңгейі 6700 теңге деңгейінде орнатылды. Келесі кестеден біз 2004-20011 жылдардағы республика бойынша зейнетақының төменгі, орташа және жоғарғы мөлшерінің өзгерісін айқын көре аламыз (Кесте 2). Сонғы 8 жылда ең төменгі зейнетақының өсімі 2,8 есені құрады.
Кесте 2
2004-2011 жылдардағы Қазақстан Республикасы бойынша зейнетақының төменгі, орташа және жоғарғы мөлшері
Жылдар
Зейнетақы мөлшері.
Төменгі мөлшері
Орташа мөлшері
Жоғарғы мөлшері
2004
5800
9252
10924
2005
6200
12252
13924
2006
6700
12752
14588
2007
7236

2008
7900

2009
9875

2010
12344

2011
16047
35950
52226
Білім беру саласындағы мемлекеттік стандарттар келесідей: бюджет деңгейлері тарапынан қаржыландырылатын білім беру мекемелеріндегі ақысыз қызметтер жиынтығы; мемлекеттік білім беру мекемелеріндегі топтар мен кластардың шекті толтырылу нормалары мен нормативтері; оқушыларды әлеуметтік-экономикалық қолдаудың нормалары мен нормативтері; мемлекеттік білім беру мекемелерінде ақысыз білім алушы студенттер санының нормативі мен стипендия көлемі. Еліміз білім беру ісін дамытуда 129 елдің арасында көш бастаушылар қатарында келеді. Өткен он жыл ішінде білім беруге бөлінетін қаржы он есеге көбейді. Осы жылдар ішінде 750 жаңа мектеп, 5302 мектепке дейінгі мекемелер, 1117 балабақша және 4185 орталық ашылды.
Денсаулық сақтау саласындағы ең төменгі кепілдемелерді анықтау дегеніміз ол аймақтағы 1000 тұрғынның дәрігерлермен, аурухана орындарымен, амбулаторлы мекемелермен қамтамасыз етілу көрсеткіші қолданылады. Қазақстан бойынша барлығы 55509 мамандандырылған дәрігерлер, 119 581 орта медициналық қызметкер өз жұмысын жүргізеді. 10 000 адамға шаққанда мамандандырылған дәрігерлер 36,5 адам, ал орта медициналық қызметкерлер 78,6 адамды құрайды.
Барлық мемлекеттік ең төменгі кепілдемелер тұрғындардың өмір деңгейінің мемлекеттік стандарттарымен анықталуы қажет. Өмір деңгейі ұғымы адамдардың рихани және материалдық қажеттіліктерінің қанағаттандыру процесін көрсетеді. Өмір деңгейін анықтау үшін өмір сүрудің ең төменгі деңгейі деген ұғым пайдаланылады. Өмір сүрудің ең төменгі деңгейі - тұлға дамуы мен ұдайы өндірістің қалыпты қызметі үшін қажетті өмір сүру қаражаттарының минимумын сипаттайды. Қазақстан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.