Жүкті әйелдердің, емізу кезіндегі (лактация) және қарт адамдардағы фармакотерапия

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ

Мамандығы 051101 Емдеу ісі, дәрігер - хирургы

Клиникалық фармакология және фармакотерапия кафедрасы

Интерндерге арналған әдістемелік нұсқау

Тақырыбы: Жүкті әйелдердің, емізу кезіндегі (лактация) және қарт адамдардағы фармакотерапия.

Курс: VII

Құрастырушы: Сагадатова Т.К.

Қарағанды 2007 ж.

Тақырыбы: Жүкті әйелдердің, емізу кезіндегі (лактация) және қарт адамдардағы фармакотерапия.

Оқу сағатының мөлшері: 3
Тақырыптың маңыздылығы (оқуға тарту): Жүкті әйелді емдеу қажет пе, қажет емес пе деген сұраққа қазір дәрігерлер басқаша көз қараспен қарауда, яғни емді қалай дұрыс жүргізген жөн. Бұрын жүкті әйелдерді емдеген кезде ұрықтың қауіпсіздігін табиғат өзі қамтамасыз еткен - деп, ұрықтың саулығына көңіл бөлмеген. Сол себептен дәрілік заттарды жүкті әйелдерде қолдануды шектемеген. Бұл жағдайды 1961 жылы талидамид салдарынан боған қайғылы нәтижелер күрт өзгертті. 35 жыл бойы химиктер, фармакологтар, клиницистер қарқынды жұмыстар жүргізді. Дәрілік заттарды оң әсерлерімен қауіптілігін еске ұстай отырып емдеу мүмкіндігі пайда болды. Жүктілік кезіндегі негізгі проблема дәрілік заттардың ұрыққа қандай әсер көрететіндігінде.
Қазіргі кезде балалар патологиясында қолданылатын дәрілік заттардың көптігі соншалықты, тіпті дәрігерлер препаратты таңдағанда, мөлшерін тағайындағанда көп қиналады. Әсіресе бұл жаңа туған сәбилер мен шала туған нәрестелерге қатысты. Бала дүниеге келмей жатып та, дүниеге келгеннен соң да дәрілік заттардың теріс, жағымсыз әсерлерінен зардап шегіп жатады. Жүктілік кезінде болған зардаптарға гаметопатиялар, плацентаның қалыпты құрылымы мен қызметінің бұзылыстар, ұрықтың қалыпты дамуының бұзылыстары жатады. Соның нәтижесінде белсіздік, эмбрионның өлімі, морфологиялық ақаулар пайда болады. Сондықтанда, жүкті әйелдерде және балаларда жүргізілетін ұтымды фармакотерапия негіздерін білу аса маңызды болып табылады.
Сабақтың мақсаты: тақырыпты оқып білген соң Хирургия бағыты бойынша оқитын интерн дәрілік заттардың жағымсыз жанама реакцияларын, өзара әсерлесуін, фармакодинамикасы мен фармакокинетикасының негізгі мәліметтерін қолдана отырып, бақылаулы, жекеленген, тиімді де қауіпсіз фармакотерапияны жүргізу үшін жүкті, емізетін әйелдер, нәрестелер және қарт адамдар арасында қолданылатын дәрілік заттарды және оларды мөлшерлеу тәртібін таңдай алуға қабілетті болуы керек.

Дәрігер - интерн білуге тиісті:
* жүкті әйелдерде едәуір кең қолданылатын препараттарды ұтымды таңдауға клиникалық-фармакологиялық негіздемесін құрастыруды;
* акушерлікте экстрагениталдық ауруларда едәуір кең қолданылатын препараттар топтары;
* қарт адамдардың рационалдық фармакотерапиясының принциптері
Дәрігер-интерн жүргізуге тиісті:
* жүкті әйелдерде едәуір кең қолданылатын препараттарды ұтымды таңдауға клиникалық-фармакологиялық негіздемесін құрастыруды;
* белгілі бір клиникалық жағдайда жүкті әйелге препараттың мөлшерін және енгізу жолын анықтауды және ұтымдылығын негіздеуді;
* жүкті әйелде жанама әсерлерінің алдын-алуын және коррекциясын жүргізуді;
* нақты клиникалық жағдайда жүкті әйелдерге препараттың мөлшерін және енгізу жолын анықтауды және ұтымдылығын негіздеуді;

Сабаққа дайындалу сұрақтары
а) бастапқы білімдері бойынша:
1. дәрі-дәрмектік препараттардың ұрыққа қатысты зақымдаушы әсері қандай әсерлерді туғызады?
2. эмбриогенездің қандай критикалық кезеңдерін білесіз?
3. шараналық бөгет түсінігіне анықтама беріңіз.
4. ана - шарана - ұрық жүйесі қалай қызмет етеді?
5. қандай молекулярлық массамен препараттар шарана арқылы жеңіл өте алады?
6. гестацияның қандай кезеңінде эмбрион едәуір қорғансыз?
7. жүктілік басталысымен әйелдің ағзасында қандай өзгерістер жүзеге асады?
8. қуысты мүшелердің тегіс бұлшықетіне прогестерон қалай әсер етеді?
9. жүктілердің ерте токсикозы дәрі-дәрмектік терапияны қажет етеді ме?
10. қандай препараттарды босану және босанудан кейінгі ерте кезеңінде қолданады?
б) сабақ тақырыбы бойынша:
1. Эмбриоуыттылық, тератогенділік және ұрық үшін қолайсыз салдарының деңгейі бойынша дәрілік заттардың жіктемесі.
2. Ана- шарана- ұрық жүйесіндегі дәрілік заттардың фармакокинетикасы.
3. Токсикоз кезінде қолданылатын препараттардың ұрыққа қатысты әсері.
4. Жүктілікті сақтау мақсатында қолданылатын препараттардың ұрыққа әсері.
5. Антигипертензивті дәрілік заттардың ұрыққа әсері.
6. Антибактериалды дәрілік заттардың ұрыққа әсері.
7. Қабынуға қарсы және анальгетик дәрілік заттардың ұрыққа әсері.
8. Диабетке қарсы дәрілік заттардың, антигистаминді препараттардың, антикоагулянттардың ұрыққа әсері.
9. Босану және босанудан кейінгі кезеңдерде қолданылатын дәрілік заттардың ұрыққа әсері.

Ақпаратты-дидактикалық блок:
Жүкті әйелдерге ем жүргізгенде жаңа туған балалардың 13-де жүргізілген ем нәтижесінде әсерлері байқалады.
Дәрілік заттардың ағзада қалдыратын әсерлері тек қана дәрінің түрі, мөлшері және емделу ұзақтығына ғана байланысты емес, сонымен қатар жүктіліктің мерзіміне де байланысты.
Дәрілік заттарды қолдану нәтижесінде ұрыққа тигізетін әсерлері: түсіктер, шала туылу, мерзімнен асып туылу, ұрықтың жетілмеу ақаулары, ұрық және жаңа туған балалар өлімдері, құрсақ ішілік гипотрофия, геморрагиялық синдром (гипер және гипокоагуляция, тамыр ішілік ұю синдромы).
Тыныс алудың және жүрек қызметінің төмендеуі, жүрек ырғағының бұзылуы, неврологиялық бұзылыстар, жедел бүйрек жетіспеушілігі, қалқанша без, бүйрек үсті бездерінің қызметтерінің бұзылуы, мерзімді ісіктер.
Ұрықтың жасы және дәрілік заттардың токсикалық әсері.
Қазіргі кезде ұрыққа кері әсер ететін дәрілік заттар туралы мәліметтер мол.
Белгілі бір жағдайда кез-келген препарат ұрыққа тератогенді немесе кері әсер етеді. Осыған байланысты жүкті әйелдерге дәрілік заттар тағайындауда препараттың көрсеткіштерін нақты және қатаң түрде негіздеу қажет.
Жағымсыз факторлар (микроорганизм, дәрілік заттар немесе зат алмасу өнімнің мөлшері шектен тыс жоғарылағанда) әсерлері өте қауіпті болуына байланысты эмбриогенездің үш қауіпті кезеңін ажыратады.
Бірінші қауіпті кезең. Жүктіліктің бірінші аптасында жағымсыз факторлар ұрықтың өлуіне және жүктіліктің үзілуіне әкеледі. Бірақ, эмбрионның жоғары регенаторлы қабілетіне байланысты (барлығы немесе ештеңе заңы) бұл факторлар ұрыққа кері әсерлі болмауы да мүмкін. Бұл кезеңнің соңында клеткалар дифференциациясы басталады, эмбрион зат алмасуы жарайды және регенаторлы қабілеттілік төмендейді. Осы уақытта дәрілік заттарға (біріншілік қауіпті кезең) жоғары сезімталдылық байқалады.
Екіншілік қауіпті кезең. Имплантациядан кейін мүшелер жетілу кезеңі басталады, құрсақішілік өмірдің 3-4- айларында аяқталады. Бұл кезеңде ең сезімтал фаза болып 3-8 апта (екінші қауіпті кезең) болып табылады, яғни, осы кезеңде препараттардың тератогенді және эмбриотоксикалық әсерлері байқалып, ұрықтың жетілу ақауларына және өліміне алып келеді. Дифференциация үрдісі болып жатқан жерде, яғни сол мүше зақымдалады. Эмбрионалды мүшелер мен тіндерге дәрілік заттардың тікелей әсер етуінде даму ақаулары байқалады.
Үшінші қауіпті кезең. Мүшелердің даму кезеңінен кейін ұрықтық не феталды 40- аптаға дейін созылатын кезеңге ауысады. Бұл кезеңде эмбриотоксикалық және тератогенді зақымдалулар болмайды, бірақ әйел ұрығындағы жыныстық жетілу ақаулары шектелмейді, оған себеп андрогендік әсер ететін препараттар болып табылады. 18-22 аптада бас миы, гемопоэз, гормон өнімдерінде биоэлектрлік белсенділік өзгерістері байқалады.
Ана - бала жолдасы - ұрық жүйесіндегі дәрілік заттар фармакокинетикасы.
Дәрілік заттар ұрыққа бала жолдасы арқылы анасының қанымен түседі. Жүктіліктің үшінші жартысында, яғни альбумин концентраицясы төмендегенде жүкті әйел организмінде жалпы көлемдегі онкотикалық қысымның өзгеруі және судың таралуы сияқты гемодинамикалық ерекшеліктер дәрілік заттардың таралып сіңуіне әсер етеді. Жүкті әйел бүйректері қызметтерінің өзгеруі нәтижесінде дәрілік заттардың шығарылуы бұзылады. Жүктіліктің соңғы мерзімдерінде препараттың бүйрекпен шығарылуы тікелей әйел дене - бітімді жағдайына байланысты. Жүктілік дәрілік заттардың метаболизмді өзгерістеріне алып келеді. Прогестерон және прегнандиол жүктіліктің үшінші жартысында глюкуронилтрансферазаны тежейді. Осыған байланысты дәрілік заттардың коньюгация процессі әлсірейді. Олардың қышқылдану қасиеті де төмендейді. Сульфатизация керісінше жоғарылайды. Жүкті әйелдер қолданған ДЗ метаболизмдік өзгерістері бауыр гемодинамикасымен де байланысты. Жүктіліктің 3- жартысында қан айналым көлемі және жүректен қан лақтырылу күшейеді, осы кезде бауырдағы қан ағыс өзгермейді.
Жүктілер токсикозында клеткадан тыс кеңістікте сұйықтық жиналуына байланысты дәрілік заттардың таралуы өзгереді. Түбекшелік фильтрацияның төмендеуі бауырдағы метаболизмдік бұзылыстар олардың фармакокинетикалық қасиетін бұзады, яғни жартылай шығару кезеңі ұзарады.
ДЗ-дың бала жолдасы арқылы өтуі физико - химиялық сараптамаларға, бала жолдасының морфофункционалды жағдайына, бала жолдасының қан ағысына байланысты. Төмен молекулалы заттар бала жолдасы арқылы оңай өтеді. Үлкен молекулалы заттардың бала жолдасы арқылы өтуі олардың май еріткіштігімен, монизация дәрежесімен, молекулалар конфигурациясымен, белокпен байланысу сияқты қасиеттерімен анықталады. Заттардың бала жолдасы арқылы өтуі жайылмалы, белсенді тасымалдау және пиноцитоз жолымен жүреді. Бала жолдасының өтімсіздігі бөгде заттарға салыстырмалы, жоғары концентрацияда кез келген затар ұрыққа аздап ене алады. Жүктіліктің 32-35 аптасында бала жолдасының жұқаруына байланысты қылшықтар көлемі және алмасу алаңы көбейеді.
Ұрықтың жасы өскен сайын оның организмінде су құрамы төмендейді (клеткадан тыс сұйықтық көлемі төмендеуіне байланысты) және май іркілу жүреді (жүктіліктің 3- жартысында).
Нәтижесінде суда еритін препараттардың таралу көлемі жоғарылайды. Ұрықтағы май көлемі май еріткіш дәрілік заттар таралуына әсер етеді, мысалы, диазепам. Ұрықтағы қан айналу ерекшеліктері дәрілік заттармен зақымдалу қаупін жоғарлатады. ДЗ бала жолдасы арқылы өткеннен кейін кіңдік тамырына түседі. Кіңдік тамырынан көп көлемді қан (60-80%) қақпа тамыры арқылы бауырға түседі, бірақ 20-40% жағдайда кіңдіктегі қан ағыс шунт арқылы төменгі жартылай тамырға түседі. Сондықтан ДЗ бала жолдасы арқылы өтеді. Жүрек және ми, бауырға жетеді. Гипоксия кезінде миға қан ағу күшейеді. Ұрықтың қан құрамы дәрілік заттардың да таралуына әсер етеді. Ұрық қаны трихлорэтиленнен аса байланыстыра алады, анасына қарағанда, нәтижесінде феталды эритроциттер көлемі көбейеді.
Ұрықтағы ДЗ метаболизмі процессі аккумуляция және интоксикацияның алдын алатын қорғаныш механизм ретінде қаралады. Егер пайда болған метаболиттер улы болса, онда олар дамып келе жатқан организмді өздігінен зақымдайды. ДЗ метаболизмі жеке ферменттер деңгейінің төмендігінен немесе олардың болмауынан, үлкендерге қарағанда ұрықта баяу жүреді.
Ұрықта гепатоциттерде қышқылдаушы ферменттер белсенділігін жүктіліктің үшінші жартысында табады, ол үлкендерде де 20-80% құрайды.
ДЗ-дың эндогенді заттарға (гормондар, май қышқылдары т.б.) қарағандағы қышқылдау қабілетінен төмен болып келеді. Ересек адамда ДЗ метаболизмді ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.