Интравагинальды ұма жарықтары. Кіндік жарығы
Мазмұны
Аннотация
Нормативтік сілтемелер
Анықтамалар
Белгілер мен қысқартулар
Кіріспе
1 Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
1.1 Интравагинальды ұма жарықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
1.2 Жарықтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
1.3 Кіндік жарықтары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.4 Ұмалық жарыққа операция жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...11
2 Өзіндік зерттеулер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
2.1 Proanamnesis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.2 Anamnesis vitae ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.3 Anamnesis morbi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.4 Status prоesens communis universale ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
2.5 Status prоesens localis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2.6 Diagnosis ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
2.7 Decursis morbi et therapia ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2.8 Еріkrisis ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .24
3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
Пайданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
Қосымша суреттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
1) Сурет ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
2) Сурет ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29
Анықтама
Интравагинальдық (жалған ұма жарығы) - жарық ең жиі түрі - ішкі ағзалардың қынаптың каналға және жалпы қынап қуысына енуі.
Эластикалық қысылу -- сақина мен осыған көршілес жатқан сірлі қабықшаның, ұлпаларының тартылуынан болады.
Проляпспус деген ұғым -- сірлі қабық созылып ғана қоймай, басқа қабықтарда бүлініп, iшкi мүшелер тepiгe дейін шығуы.
Эвестрация - тері жарылып, мүшелер сыртқа шықса деп атайды.
Ұмалық жарық деп - ішкі ағзалардың құрсақ аумағынан шаптық канал қуыстарына шектеуін атайды.
Кіріспе
Мемлекетіміздің мал шаруашылығын, оның ішінде - мал, құс және басқа жануарлардан өнім алуды дамыта отырып, елімізде қажетті азық-түлік, өндіріске керекті шикізаттар алу үшін жануарларды тиімді пайдалану бүгінгі күннің өзекті мәселесі.
Сондықтан да жедел ветеринарлық жәрдемнің тез көрсетілуінің, мамандардың қажетті жабдықтармен және ауру мал мен жануардың организміне әсер ететін дәрілермен қамтамасыз етілуінің маңызы зор. Алғашқы жедел ветеринарлық көмек басқа да ветеринария жұмыстармен қоса мал дәрігерлік емдеу ісінің негізін қалайды. Алғашқы ветеринарлық жедел жәрдем мал тұрған жерде көрсетіледі; ветеринарлық мекемеге әкелінген мал мен жануарларға күрделі оперативтік ем қажет болған кезде емдеу мекемесінде стационар жағдайында жәрдем жасалады. Мал мен жануар ауырып, жалпы жағдайы төмендегенде оларға жедел де, сапалы да, әрі тиімді кемек, көбінесе үлкен қалаларда көрсетіледі. Мұндай қалаларда арнаулы авто-көліктерде жабдықталған ветеринарлық жәрдем керсетілетін ветстанциялар бар, ол мал дәрігерлерін, орта және кіші буындағы ветфельшерлерді (веттехниктерді) ауырған малға тез жеткізеді.
Кіндік жарығы - көбінесе көп төлді малдарда болады, олар торайда, кейде бұзауда, құлында да кездеседі.
Төлдерде жарық сақинасы болуы кіндік саңылауы туғаннан кейін кеңінен пайда болады. Құрсақтық жұқарған сірлі кабығы тусіндінің қабықшасы болса, ал түсіндісі iш май немесе шарбы. Егерде сақинаның диаметрі үлкен болса шекте түснді болады. Экономикалық шығын шошқа шаруашылықтарында айтарлықтай дамыған. Ауырған торайлар 2-3 ай ішінде өзінің қатарластарына қарағанда салмағы 10 кг аз болады, операция жасауға көп шығын жұмсалады, қысылған жарықтарда, өлімде болады.
Операцияны бастағанда шаптан тepiнi кесемізқабықты ажыратамыз, ал оның қуысында ең ен бауы, шарбы, шек бар. Бұл жерде сақинаны бітегенде биологиялық тампонада әдісін қолданған тиімді.
Cipлі қабықтың iшiндeгілepiн құрсақ қуысына салып, ен мен ен бауын кесіп тастаймыз да, сақинаның ішіне ен бауының тұқылын қосып тiгiп тастаймыз. Торайға операция жасағанда басын төмен, арт жағын жоғары көтеріп байлап бекемдейміз. Ұманың жүйкеленуі және қан мен қамтамасыз етуі. Ұма және ұма көтергіш сыртқы еннің және жыныс тамырлардың бұтақтары арқылы қан мен жабдықталады. Ұма және жалпы қынаптық қабық сыртқы тұқымдық, құрсақшаптық және мықын құрсақтық жүйке бұтақтарымен, ал ұманың арты өлімі шапаралық жүйкесімен жабдықталады. Ұманың тамырларынан қан кетуі айғырларда жиірек кездеседі, ұманың ішкі беттерінен қан жиі тамшылап тұрады.
1 Негізгі бөлім
1.1 Интравагинальды ұма жарықтары
Ұма аумағындағы жарықтардың жіктелуі төмендегідей: құрсақ қуысы; Сірлі қабық;
а) қынап түтікшесі;
б) қынап қабығы жарығы;
в) шап түтігінің жарығы;
г) ен қабығының, жарығы
Ен жарықтарының басты белгілері ұманың бip жағы ғана үлкейеді, ұстап қарасақ ішектің перистальтикасы білінеді Шап түтікшесінің сақинасынан итеруге (ішіне салуға) болады. Торайда шап қабығының немесе ен қабығының жарығың тек операцияда толыктай бiлeмiз.
Қабанның интравагиналдық жарығына операция жасау кеcтeci.
Құлынға операция жасалмайды, жас кезінде наркозбен түсіндіні iшiнe қайта салсақ сақина құлын өскен сайын өзi кiшipeйiп бітеледі. Бұзау мен торай жарықтарының операция техникасы бірдей. Операцияның ең басты мақсаты еннің түсіндісін құрсақ. Қуысына салып, жыртылған сірлі қабықты бітеп тігу [1].
Операцияны бастағанда шаптан тepiнi кесемізқабықты ажыратамыз, ал оның қуысында ең ен бауы, шарбы, шек бар. Бұл жерде сақинаны бітегенде биологиялық тампонада әдісін қолданған тиімді.
Cipлі қабықтың iшiндeгілepiн құрсақ қуысына салып, ен мен ен бауын кесіп тастаймыз да, сақинаның ішіне ен бауының тұқылын қосып тiгiп тастаймыз. Торайға операция жасағанда басын төмен, арт жағын жоғары көтеріп байлап бекемдейміз.
1.2 Жарықтар
Құрсақ қуысынын мүшелерінің сірлі қабықты соза, көк еттің жыртылуы.
Жарық төмендегіден тұрады: сақинасы, қабы, түсіндісі
Ceбeбi: туғаннан жарық, саңылауының кең болуы және туғаннан кейінгі жарақаттану.
Атап айтқанда құрсақ қуысын тұяғымен тепсе, мүйізімен сүзгенде. Кейбір операцияларда тігілген ұлпалар дұрыс жазылып бітелсе де жарық, пайда болады. Ал осы патологияның дамуына себепші болатын жағдайларға: азықта витаминдер, микро-макроэлементтері жетіспесе, малдың тұрған жеріне күннің көзі түспесе, моцион аз болса. Аталған патологияның түсіндісіне байланысты да жіктеледі:
* Ішке салынатын;
* Ішке салыбайтын.
Ішке салынбайтын жарықтардың өзi eкiгe бөлінеді. Эластикалық қысылу -- сақина мен осыған көршілес жатқан сірлі қабықшаның, ұлпаларының тартылуынан болады. Сақина өзінен шығып тұрған iшекті не болмаса басқа мүшені айналдыра қысып тастайды, содан соң рефлекторлы қысым болып одан әpi қысылады [7].
Химуспен қысылу түскен шектің екі иіндісі болады, ішке түсетін және шығатын, түсетін иінді химусқа толып шығатьн иіндіні толтырғанда, химус тез шыға алмай екі иіндіде қысылу болады, бұған рефлекторлы спазм қосылады. Бұнымен қоймай химуспен қысылғанда түскен мүшелердің ұлпаларының кан және лимфа ағуы қиындайды, қысылған бөлім көк түске айналады 10-12 сағаттан соң өлі еттену басталып ішекте ipiңдi өзектер пайда болады. Проляпспус деген ұғым -- сірлі қабық созылып ғана қоймай, басқа қабықтарда бүлініп, iшкi мүшелер тepiгe дейін шығады. Ал егерде тері жарылып, мүшелер сыртқа шықса оны -- эвестрация деп атайды.
1.3 Кіндік жарықтары
Кіндік жарығы - көбінесе көп төлді малдарда болады, олар торайда, кейде бұзауда, құлында да кездеседі.
Төлдерде жарық сақинасы болуы кіндік саңылауы туғаннан кейін кеңінен пайда болады. Құрсақтық жұқарған сірлі кабығы тусіндінің қабықшасы болса, ал түсіндісі iш май немесе шарбы. Егерде сақинаның диаметрі үлкен болса шекте түснді болады. Экономикалық шығын шошқа шаруашылықтарында айтарлықтай дамыған. Ауырған торайлар 2-3 ай ішінде өзінің қатарластарына қарағанда салмағы 10 кг аз болады, операция жасауға көп шығын жұмсалады, қысылған жарықтарда, өлімде болады.
Ceбeбi: төлдер іште жатқанда кіндік саңылауының қан тамырлары дұрыс дамымай, аталған саңылау әлсіз және кең болып жаратылып, туған соң мүшелердің салмағын кетере алмай әрлі қабық созылып кетеді және бұл тұқым қуады
Енді туғаннан кейін құрсақта қысым көбейсе (Іші жүрсе) азықтың бұзылып, авитаминоз болып және мал төлдегенде қиындық болуынан. Жануарлардың төлдері (әсіресе, шошқа, итте) жатқан жерлері төмен болып, олар емуге ұмтылғанда, кейбіреулері емшекке таласып шалқасынан құлайды. Бұзауды құрсақ қуысында қысым көбейіп, сірлі қабық созылып кіндік саңылауын кеңітеді.
Клиникасы: өзіне тән анатомиялық орналасуына байланысты, сақинасы бар қозғалмалы ісікті табамыз, жергілікті қызу, ауырсыну байқалмайды. Кейде кіндік жарығының аумағы айналып кететін де жағдай болады, онда пункция жасаймыз.
Дифференциалды балау: абцесстен, қанды ісіктен лимфа экстрвазаттан, залалды ісіктен ажырата білуіміз керек.
Оперативтік ем консервативтікке қарағанда оң нәтиже береді.
Консервативтік емде жарық сақинасының айналасьндағы ұлпаларға 70% спирт инъекцияланады.
Оперативтік ем:
Кіндік жарықтарын операциялау әдістері.
Малды опсрацияға дайыңдау үшін 12 сағат аш диета және ихтиол, тимпонол береді (іш еппес үшін) операцияға керекті құрал-сайман, дәке, дәрі-дәрмектерді дайындаймыз және операия жоспарын жасаймыз [11].
Малға жалпы наркоз (аминазин 0,3 мл -1 кг салмаққа) беріп, жығып фиксация жасаймыз, хирургиялық алаңды дайындаймыз, өндейміз. Жергілікті жансыздандыру (новокаин 0,25-0,5%) жасалады. теріні кесеміз. түсіндінің қабын жалаңаштаймыз. бұдан кейінгі операциялық кезеңнін жеті түрлі әдістері белгілі, соның ішінен тиімдісін аламыз.
1.4 Ұмалық жарыққа операция жасау
Ішкі ағзалардың құрсақ аумағынан шаптық канал қуыстарына шектеуін шап - ұмалық жарық деп атайды. Мына жарық ең жиі түрі - ішкі ағзалардың қынаптың каналға және жалпы қынап қуысына енуі. Мына оқиғада жарықты интравагинальдық (жалған ұма жарығы) - hernia intravaginalis деп атайды. Шарбының немесе ішек ілмектердің қабырғалық іш пердемен бірге ұма және жалпы қынаптық қабықтың аралығына енуін қынаптан тыс жарық - hernia extra - vaginalis, s. Scrotalis vera (нағыз ұма жарығы) деп атайды. Ең көбірек жарықтың бірінші түрі көп таралған; оны түрі әдетте қабандарда жолығады, айғырлар және басқа еркек түрлерді малда сирек кездеседі.
Анатамо - топографиялық деректері. Шаптық канал (canalis inguinalis) - сыртқы (тері астындағы) және ішкі (құрсақтық) екі шаптық сақинасы бар, құрсақтың қиғаш бұлшық еттерімен құрастырылған, құрсақтың вентральдық қабырғасындағы орналасқан май құйғыш тәрізді саңылау (айғырда ұзындығы 10 - 12 см).
Ең ұзын шап каналы бұқаларға, ең ұзын шап сақиналар айғырларда болады. Үй қояндарына шаптық каналы өте кең болады. Шаптық канал ішінде құрсақ пердесінің париенталдық өсіндісі төселіп (көлденең фасциямен жабылған) қынаптық канал (canal vaginalis) құрастырады. Ұма шектерінде қынаптық канал кеңейіп және жалпы қынаптық қабық қуысына (cavum vfginalis) кешіп өтеді. Қынаптық каналда, шаптық сақиналарға лайықты келетін сыртқы және ішкі қынаптық сақиналары болады. Қынаптық каналдан басқа, шаптық каналда сыртқы Семенниковый көтергіші, сыртқы күре артериялары және күретамырлары, сыртқы еркек безінің жүйке бұтақтары және лимфа тамырлары, айғырларда кейде қосымша шаптықтар лимфа түйіндері орналасады.
Еркек безінің қабы - (saccus testiculorum) күйіс қайтаратындарда және жалғыз тұяқтыларда сандардың арасында, ал қалған малда анусқа жақын маңда орналасады. Ол қос қуыстың - ұмадан, еркек бездің қос сыртқы көтергіші және қос жалпы қынаптық қабықтан түзеледі.
1. Ұманың терісі ең жуан бұқаларда, онда терілік және май бездері орналасады. Орта сызықпен ұма тігісі жүреді.
2. Бұлшық ет - серпімді қабық (tunica dartos) терімен тығыз қосылған оның мазмұнында бұлшық ет шоқтары көп және арасында серпімді талшықтарды болады. Ортаңғы сызықта қалыңдап ол ұманы екі қуысқа бөледі. Кәрі қойларда сол қабықтың астында майлы клечатка дамиды.
3. Ұманың фасциясы (fascia subdartoica) ең көп бұқаларда және қабандарда дамыған, жалпы қынаптық қабықпен болбыр ал алдыңғы қабатпен берік байланған.
4. Жалпы қынаптық қабық (tunica vaginalis communis) іш пердесінің париентарлдық және көлденең фасцияның өсіндісі, ұманың әрбір жартысыныда төселіп, жалпы қынаптық қабық қуысын құрастырады (cavum vaginalis), құрсақ қынаптық канал арқылы құрсақ қуысымен хабарласады. Қабықтың латералдық қабырғада, сыртқы еркек безді көтергіші (m. cremaster ext.) орналасқан, ол бұқада, айғырда және қабанда жақсы белгіленеді. Ол ішкі қиғаш бұлшық еттің бір бұтағы болып келеді.
Еркек бездің арнайы қынаптық қабығы (tunica vaginalis propria) еркек безді, қосалқаны және ен бауын жабады. Ашық пішу тәсілде оны тіліп жарады [14].
Еркек без (testis, didymis, s. orchis) сырттан қынаптық арнайы қабықпен жабылған. Арнйы қынаптық қабық белоктық қабықпен тығыз байланысқан. Еркек безінің бас жағынан ішке қарай тартымдар кетеді одан трабекулалар тарайды. Трабекулдар бездік элементтер толтырылған камераларды құрады онда жыныс клеткалары спермилер және андрогендік гормон тестостерон өндіріледі. Еркек бездің басы бұқада жоғары айналған, айғырда алға, қабанда төмен қарай орналасқан. Қосалқы (epididymis) күйіс қайырушыларда ол еркек бездің каудальдық жағына, ал айғырларда, қабандарда, төбеттерде және еркек мысықтарда дорсолатералдық беткейде орналасқан. Оның басы, денесі және құйрығы болады. Қосалқының құйрығынан ұрық өткізгіш басталады; буда арқылы қосалқының құйрығы еркек безбен, ал қынаптық будамен - жалпы қынаптық қабықпен қосылады. Ең бауы (funiculus spermaticus) сырттан құрсақтың висцеральдық бүрмесімен жабылған, ол еркек бездің іш майына айналып сол арқылы жалпы қынаптық қабықпен қосылады.
Оның құрамында:
А) Ішкі тұқымдық артерия (а. Spermatica interna) ол құрсақ аортасынан бөлініп шығады.
Б) Ұрық өткізгіштің артериясы (a. Deferentis) кіндік тамырынан бөлініп, ең бауының құрамында ұрық өткізгішпен қасында жүреді. Сыртқы ең артериясы терең жамбастық артериясынан немесе құрсақ артериясының тармағынан алыстайды. Ол ең бауының құрамына енбейді тек сыртқыда ең көтергіште және ең қабықтарында тармақталады.
В) Ішкі ен көтергіш - (m. Cremaster internus) тегіс бұлшық ет талшықтардан түзіледі, олар ең бауын бойлай жүріп белоктық қабықта жоғалады (ірі мүйізді малда осы бұлшық ет жоқ болады);
Г) Ішкі ен өмірі (plexus spermaticus internus, s. hervus spermaticus internus) каудалдық іш май түйінінің постганглионарлық талшықтарынан құрылады;
Д) Лимфа тамырлары еннен және қосалқыдан басталып 18 - 38 (айғырларда) дейін ірі және ұсақ діңдерімен ен бауымен бірге жүріп бел лимфа түйіндіріне ағып құйылады;
Е) Ұрық өткізгіш (ductus deferens, s. Ductus spermaticus) қосалқының каналының жалғасы, оның құйрығынан шығады. Ол ен бауында медианалық жақта орналасады. Қынаптық канал арқылы құрсақ қуысқа кіріп, қуық мойынның артынан көпіріктік бездің ағыспен қосылып, әрбір жақтан ұрыққұйғыш ағыс құрастырады. Ұрық өткізгіштің соңғы бөлігі жүзім түрді бездері бар ампуло тәрізді кеңейтуді құрастырады. Ен баудың тұқымдық артерия және күре тамыры орналасқан көлемі тамырлы бөлім деп аталадаы, ал медиально жатқан ұрық өткізгіш орналасқан көлемі ұрық өткізгіш бөлімі болады.
Ұманың жүйкеленуі және қан мен қамтамасыз етуі. Ұма және ұма көтергіш сыртқы еннің және жыныс тамырлардың бұтақтары арқылы қан мен жабдықталады. Ұма және жалпы қынаптық қабық сыртқы тұқымдық, құрсақшаптық және мықын құрсақтық жүйке бұтақтарымен, ал ұманың арты өлімі шапаралық жүйкесімен жабдықталады. Ұманың тамырларынан қан кетуі айғырларда жиірек кездеседі, ұманың ішкі беттерінен қан жиі тамшылап тұрады. Егер қан кетуі жақын арада операциядан кейін жарым сағат ішінде дербес тыйылмаса, оны тоқтатуға кіріседі. Малды бар болса станокта бекітеді. Көмекшілер кеуде аяғын аздап жоғары көтереді, ал жамбас аяғын станок бағанасына белдік пен тартып байлайды. Ұма жарасын арасын іскекпен немесе күршекпен ашып, гемостатикалық іскекпен қанаған тамырларды бұрап қан кетуін тоқтатуға тырысады. Егер қан аққан тамырлар анықталса, ұма қуысына 3 - 4 сағатқа стерилденген дәке анжыларын тығыз салып, жара жақтарын сол мезгілде 1 - 2 тігіспен жақындатып қан кетуін тоқтатады.
Е м і: шыққан бөлігіне антисептикалық ерітінділермен жуып шайып туалет жасаймыз, қан ағуын тоқтатамыз, жансыз өлі еттенген жерінен кесіп тастаймыз. Алдын-ала себебін жойып малды пішкенде сақ болып, барлық ережені сақтаған жөн.
1. Өзіндік зерттеу -- Ауру тарихы
Өзіндік зерттеу жұмысымды М.О.Әуезов атындағы ОҚМУ-нің Агроөнеркәсіп факультетінің Ветеринарлық медицина және зоотехния кафедрасына қарасты Ветеринарлық клиникасында бастадым.
Өзімнің курстық жұмысымның тақырыбына сәйкес, интравагинальды ұма жарығымен ауырып тұрған шошқаны емдедім. Жетекшім Б.К. Ильясов болды.
2.1 Proanamnesis
Малдың түрі - шошқа
Малдың жынысы - ұрғашы
Малдың жасы - 4
Малдың тұқымы - шведский
Малдың салмағы - 300
Малдың лақап аты - марқа
Малдың иесі - Орынбаев Ерғали
Мекен - жайы - ОҚО, Кайтпас ауданы , 247 үй, 10 пәтер.
2.2 Anamnesis vitae
Мал иесінің айтуы бойынша малды өте жақсы қоршалған, малдың күтімі өте жақсы, уақытысында әр түрлі құнарлы, витаминедерге бай азықтармен азықтандырып, табиғи суды беруге пайдаланады екен. Ауруға дейін малдың күйі, жағдайы, күтімі, мал өзін - өзі кеңістікте ұстауы, азыққа тәбеті, жатып тұруы, зәр, нәжісі бөлуі жақсы болған. Мал бұрын - соңды осы аурудың өтуіндей ауырмағанын айтады. Ауруға дейін белгілері жақсы болған. Малдың иесінің айтуы бойынша мал ауырғаннан кейін малдың азыққа деген тәбеті төмендеп, мал арықтаған, бойында ауырсыну сезімі барлығын байқатқан, температурасы көтерілген, алдыңғы аяғын сылтып басқан, тік тұрғанда табанын жерге тигізбейді.
Малдың күндіз серуендегенде, кейіннен кіргізуге айдағанда мал енжарлық танытып, жүрмей тұрып алады. Малдың мінез -құлқы өзгерген, қабаған, аяғын басарда сылтып басады. Қара малда бұрын бұрын - соңды мұндай белгілер байқалмағанын айтады. Бұл белгілер 1 апта алдын, яғни 10.03. 2011 күніне байқала бастаған. Малда бұрын ауру белгілер байқалмаған, малды дәрігерге көрсетпеген.
2.3 Anamnesis morbi
Ауруға шалдыққан мал мазасыздана бастады. Болмашы қозғалысының өзінде ауырсынуы және сықырлау байқалады. Тәбеті болмай, жүре алмай қалды. Өзіне тән анатомиялық орналасуына байланысты, сақинасы бар қозғалмалы ісік байқалып тұр, жергілікті қызу, ауырсыну байқалмайды. Кіндік жарығының аумағы айналып кеткен.
2.4 Status proesens communis universale
Дене температурасы 1° - 38,0°С
Тамыр соғысы - 60-80
Тыныс алуы -10-20
Малдың жалпы жағдайы - күйзеліңкі
Дене бітімі - орташа
Қоңдылығы - орташа
1. Жүрек - қан тамыр жүйесін зерттеу
Жүрек дүрсілінің ең жақсы байқалатын жері: ұсақ малдарда сол жақ шынтақтан 2-3 см жоғары 4-ші қабырға аралығында 5-7 см көлемінде, аумағында. Малда сол жақ иық буынымен жауырын жалғасқан тұсының сызығынан жүргізілген түзудің бойынан 7-8 см төмен, 4-5 см аумағымен 5-ші қабырға аралығында.
Тамыр соғуы: ырғағы орташа, тамырлардың қанға толу дәрежесі жақсы, тамырлар қабырғасының серпімділігі қалыпты, тамыр соғуының күші орташа.
Жүрек тұсын сол жақ 3-4 жақ қабырға арасын тексердім. Жүрек түрткісінің күшін және оның білінетін жерлерін фонендоскоппен тексеруге көштім. Жүрек саздарының дыбыстылығы - көмескі. Жүрек саздарының тазалығы - 1 - ші және 2 - ші саздардың жарықшақтануы орташа, эндокардиальды және перикардиальды шуылдар байқалмайды.
Жүрек шекарасы жоғары және артқы шекарасы өзгеріссіз. Жақсы сақталған.
Сипау арқылы жүрек тұсында көкірек жақтауының дүрсілін сеземіз. Жүрек түрткісі дегеніміз жүрек етінің жиырылуымен сәйкестеніп келетін көкірек жақтауының сыртқа керілуі.
2. Тыныстану жүйесін зерттеу.
Тыныс алу түрінің ырғағы аралас, ендікпесі жоқ. Өкпесін тыңдағанда фонендоскоп қолдандым. Маңдай, жоғары жақ қуыстарын, ауа капшықтарын пальпация және перкуссия жолымен тексергенімде өзгеріссіз.
Тыныс алу қозғалысын зерттеу көкіректі анықтап көруден, көргенде оның сыртқы пішінін, көлемін және көкірек қозғалысын, тыныс алу түрін, санын, жиілігін, ырғағын және тыныс алу қозғалысының біргей, бір мезгілде қозғалуын анықтаудан басталады. Көкіректің көлемін, қозғалысын және сырт пішінін малдың оң жақ, сол жақ қапталынан және артқы жағынан қараумен анықтайды.
Тыныс алу санын көкірек клеткасының бұлшық еттерінің жиырылуына, жылқы танауының желбіреуіне, тынысты сыртқа шығару екпінін санаумен анықтайды. Ауру малдарда тыныс алудың жиілеуі кездеседі және тереңнен жеңіл -- жалпы дем алуы кездеседі.
Көмей және кеңірдікті тексергенімде пішіні өзгеріссіз, ауырсыну жоқ, жергілікті қызуы байқалмайды, көмей рефлексі орташа.
Өкпені аускультациялау кезінде - тыныс күшінің шуылдары жоқ, орны және сапасы өзгеріссіз, бөгде шуылдар - сырыл, қытырлау дыбыстары естілмейді, өзгеріссіз.
Өкпені перкуссиялағанымда - перкуссияның дыбыстық сипаты, ... жалғасы
Аннотация
Нормативтік сілтемелер
Анықтамалар
Белгілер мен қысқартулар
Кіріспе
1 Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
1.1 Интравагинальды ұма жарықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
1.2 Жарықтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
1.3 Кіндік жарықтары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.4 Ұмалық жарыққа операция жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...11
2 Өзіндік зерттеулер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
2.1 Proanamnesis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.2 Anamnesis vitae ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.3 Anamnesis morbi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.4 Status prоesens communis universale ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
2.5 Status prоesens localis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2.6 Diagnosis ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
2.7 Decursis morbi et therapia ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2.8 Еріkrisis ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .24
3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
Пайданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
Қосымша суреттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
1) Сурет ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
2) Сурет ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29
Анықтама
Интравагинальдық (жалған ұма жарығы) - жарық ең жиі түрі - ішкі ағзалардың қынаптың каналға және жалпы қынап қуысына енуі.
Эластикалық қысылу -- сақина мен осыған көршілес жатқан сірлі қабықшаның, ұлпаларының тартылуынан болады.
Проляпспус деген ұғым -- сірлі қабық созылып ғана қоймай, басқа қабықтарда бүлініп, iшкi мүшелер тepiгe дейін шығуы.
Эвестрация - тері жарылып, мүшелер сыртқа шықса деп атайды.
Ұмалық жарық деп - ішкі ағзалардың құрсақ аумағынан шаптық канал қуыстарына шектеуін атайды.
Кіріспе
Мемлекетіміздің мал шаруашылығын, оның ішінде - мал, құс және басқа жануарлардан өнім алуды дамыта отырып, елімізде қажетті азық-түлік, өндіріске керекті шикізаттар алу үшін жануарларды тиімді пайдалану бүгінгі күннің өзекті мәселесі.
Сондықтан да жедел ветеринарлық жәрдемнің тез көрсетілуінің, мамандардың қажетті жабдықтармен және ауру мал мен жануардың организміне әсер ететін дәрілермен қамтамасыз етілуінің маңызы зор. Алғашқы жедел ветеринарлық көмек басқа да ветеринария жұмыстармен қоса мал дәрігерлік емдеу ісінің негізін қалайды. Алғашқы ветеринарлық жедел жәрдем мал тұрған жерде көрсетіледі; ветеринарлық мекемеге әкелінген мал мен жануарларға күрделі оперативтік ем қажет болған кезде емдеу мекемесінде стационар жағдайында жәрдем жасалады. Мал мен жануар ауырып, жалпы жағдайы төмендегенде оларға жедел де, сапалы да, әрі тиімді кемек, көбінесе үлкен қалаларда көрсетіледі. Мұндай қалаларда арнаулы авто-көліктерде жабдықталған ветеринарлық жәрдем керсетілетін ветстанциялар бар, ол мал дәрігерлерін, орта және кіші буындағы ветфельшерлерді (веттехниктерді) ауырған малға тез жеткізеді.
Кіндік жарығы - көбінесе көп төлді малдарда болады, олар торайда, кейде бұзауда, құлында да кездеседі.
Төлдерде жарық сақинасы болуы кіндік саңылауы туғаннан кейін кеңінен пайда болады. Құрсақтық жұқарған сірлі кабығы тусіндінің қабықшасы болса, ал түсіндісі iш май немесе шарбы. Егерде сақинаның диаметрі үлкен болса шекте түснді болады. Экономикалық шығын шошқа шаруашылықтарында айтарлықтай дамыған. Ауырған торайлар 2-3 ай ішінде өзінің қатарластарына қарағанда салмағы 10 кг аз болады, операция жасауға көп шығын жұмсалады, қысылған жарықтарда, өлімде болады.
Операцияны бастағанда шаптан тepiнi кесемізқабықты ажыратамыз, ал оның қуысында ең ен бауы, шарбы, шек бар. Бұл жерде сақинаны бітегенде биологиялық тампонада әдісін қолданған тиімді.
Cipлі қабықтың iшiндeгілepiн құрсақ қуысына салып, ен мен ен бауын кесіп тастаймыз да, сақинаның ішіне ен бауының тұқылын қосып тiгiп тастаймыз. Торайға операция жасағанда басын төмен, арт жағын жоғары көтеріп байлап бекемдейміз. Ұманың жүйкеленуі және қан мен қамтамасыз етуі. Ұма және ұма көтергіш сыртқы еннің және жыныс тамырлардың бұтақтары арқылы қан мен жабдықталады. Ұма және жалпы қынаптық қабық сыртқы тұқымдық, құрсақшаптық және мықын құрсақтық жүйке бұтақтарымен, ал ұманың арты өлімі шапаралық жүйкесімен жабдықталады. Ұманың тамырларынан қан кетуі айғырларда жиірек кездеседі, ұманың ішкі беттерінен қан жиі тамшылап тұрады.
1 Негізгі бөлім
1.1 Интравагинальды ұма жарықтары
Ұма аумағындағы жарықтардың жіктелуі төмендегідей: құрсақ қуысы; Сірлі қабық;
а) қынап түтікшесі;
б) қынап қабығы жарығы;
в) шап түтігінің жарығы;
г) ен қабығының, жарығы
Ен жарықтарының басты белгілері ұманың бip жағы ғана үлкейеді, ұстап қарасақ ішектің перистальтикасы білінеді Шап түтікшесінің сақинасынан итеруге (ішіне салуға) болады. Торайда шап қабығының немесе ен қабығының жарығың тек операцияда толыктай бiлeмiз.
Қабанның интравагиналдық жарығына операция жасау кеcтeci.
Құлынға операция жасалмайды, жас кезінде наркозбен түсіндіні iшiнe қайта салсақ сақина құлын өскен сайын өзi кiшipeйiп бітеледі. Бұзау мен торай жарықтарының операция техникасы бірдей. Операцияның ең басты мақсаты еннің түсіндісін құрсақ. Қуысына салып, жыртылған сірлі қабықты бітеп тігу [1].
Операцияны бастағанда шаптан тepiнi кесемізқабықты ажыратамыз, ал оның қуысында ең ен бауы, шарбы, шек бар. Бұл жерде сақинаны бітегенде биологиялық тампонада әдісін қолданған тиімді.
Cipлі қабықтың iшiндeгілepiн құрсақ қуысына салып, ен мен ен бауын кесіп тастаймыз да, сақинаның ішіне ен бауының тұқылын қосып тiгiп тастаймыз. Торайға операция жасағанда басын төмен, арт жағын жоғары көтеріп байлап бекемдейміз.
1.2 Жарықтар
Құрсақ қуысынын мүшелерінің сірлі қабықты соза, көк еттің жыртылуы.
Жарық төмендегіден тұрады: сақинасы, қабы, түсіндісі
Ceбeбi: туғаннан жарық, саңылауының кең болуы және туғаннан кейінгі жарақаттану.
Атап айтқанда құрсақ қуысын тұяғымен тепсе, мүйізімен сүзгенде. Кейбір операцияларда тігілген ұлпалар дұрыс жазылып бітелсе де жарық, пайда болады. Ал осы патологияның дамуына себепші болатын жағдайларға: азықта витаминдер, микро-макроэлементтері жетіспесе, малдың тұрған жеріне күннің көзі түспесе, моцион аз болса. Аталған патологияның түсіндісіне байланысты да жіктеледі:
* Ішке салынатын;
* Ішке салыбайтын.
Ішке салынбайтын жарықтардың өзi eкiгe бөлінеді. Эластикалық қысылу -- сақина мен осыған көршілес жатқан сірлі қабықшаның, ұлпаларының тартылуынан болады. Сақина өзінен шығып тұрған iшекті не болмаса басқа мүшені айналдыра қысып тастайды, содан соң рефлекторлы қысым болып одан әpi қысылады [7].
Химуспен қысылу түскен шектің екі иіндісі болады, ішке түсетін және шығатын, түсетін иінді химусқа толып шығатьн иіндіні толтырғанда, химус тез шыға алмай екі иіндіде қысылу болады, бұған рефлекторлы спазм қосылады. Бұнымен қоймай химуспен қысылғанда түскен мүшелердің ұлпаларының кан және лимфа ағуы қиындайды, қысылған бөлім көк түске айналады 10-12 сағаттан соң өлі еттену басталып ішекте ipiңдi өзектер пайда болады. Проляпспус деген ұғым -- сірлі қабық созылып ғана қоймай, басқа қабықтарда бүлініп, iшкi мүшелер тepiгe дейін шығады. Ал егерде тері жарылып, мүшелер сыртқа шықса оны -- эвестрация деп атайды.
1.3 Кіндік жарықтары
Кіндік жарығы - көбінесе көп төлді малдарда болады, олар торайда, кейде бұзауда, құлында да кездеседі.
Төлдерде жарық сақинасы болуы кіндік саңылауы туғаннан кейін кеңінен пайда болады. Құрсақтық жұқарған сірлі кабығы тусіндінің қабықшасы болса, ал түсіндісі iш май немесе шарбы. Егерде сақинаның диаметрі үлкен болса шекте түснді болады. Экономикалық шығын шошқа шаруашылықтарында айтарлықтай дамыған. Ауырған торайлар 2-3 ай ішінде өзінің қатарластарына қарағанда салмағы 10 кг аз болады, операция жасауға көп шығын жұмсалады, қысылған жарықтарда, өлімде болады.
Ceбeбi: төлдер іште жатқанда кіндік саңылауының қан тамырлары дұрыс дамымай, аталған саңылау әлсіз және кең болып жаратылып, туған соң мүшелердің салмағын кетере алмай әрлі қабық созылып кетеді және бұл тұқым қуады
Енді туғаннан кейін құрсақта қысым көбейсе (Іші жүрсе) азықтың бұзылып, авитаминоз болып және мал төлдегенде қиындық болуынан. Жануарлардың төлдері (әсіресе, шошқа, итте) жатқан жерлері төмен болып, олар емуге ұмтылғанда, кейбіреулері емшекке таласып шалқасынан құлайды. Бұзауды құрсақ қуысында қысым көбейіп, сірлі қабық созылып кіндік саңылауын кеңітеді.
Клиникасы: өзіне тән анатомиялық орналасуына байланысты, сақинасы бар қозғалмалы ісікті табамыз, жергілікті қызу, ауырсыну байқалмайды. Кейде кіндік жарығының аумағы айналып кететін де жағдай болады, онда пункция жасаймыз.
Дифференциалды балау: абцесстен, қанды ісіктен лимфа экстрвазаттан, залалды ісіктен ажырата білуіміз керек.
Оперативтік ем консервативтікке қарағанда оң нәтиже береді.
Консервативтік емде жарық сақинасының айналасьндағы ұлпаларға 70% спирт инъекцияланады.
Оперативтік ем:
Кіндік жарықтарын операциялау әдістері.
Малды опсрацияға дайыңдау үшін 12 сағат аш диета және ихтиол, тимпонол береді (іш еппес үшін) операцияға керекті құрал-сайман, дәке, дәрі-дәрмектерді дайындаймыз және операия жоспарын жасаймыз [11].
Малға жалпы наркоз (аминазин 0,3 мл -1 кг салмаққа) беріп, жығып фиксация жасаймыз, хирургиялық алаңды дайындаймыз, өндейміз. Жергілікті жансыздандыру (новокаин 0,25-0,5%) жасалады. теріні кесеміз. түсіндінің қабын жалаңаштаймыз. бұдан кейінгі операциялық кезеңнін жеті түрлі әдістері белгілі, соның ішінен тиімдісін аламыз.
1.4 Ұмалық жарыққа операция жасау
Ішкі ағзалардың құрсақ аумағынан шаптық канал қуыстарына шектеуін шап - ұмалық жарық деп атайды. Мына жарық ең жиі түрі - ішкі ағзалардың қынаптың каналға және жалпы қынап қуысына енуі. Мына оқиғада жарықты интравагинальдық (жалған ұма жарығы) - hernia intravaginalis деп атайды. Шарбының немесе ішек ілмектердің қабырғалық іш пердемен бірге ұма және жалпы қынаптық қабықтың аралығына енуін қынаптан тыс жарық - hernia extra - vaginalis, s. Scrotalis vera (нағыз ұма жарығы) деп атайды. Ең көбірек жарықтың бірінші түрі көп таралған; оны түрі әдетте қабандарда жолығады, айғырлар және басқа еркек түрлерді малда сирек кездеседі.
Анатамо - топографиялық деректері. Шаптық канал (canalis inguinalis) - сыртқы (тері астындағы) және ішкі (құрсақтық) екі шаптық сақинасы бар, құрсақтың қиғаш бұлшық еттерімен құрастырылған, құрсақтың вентральдық қабырғасындағы орналасқан май құйғыш тәрізді саңылау (айғырда ұзындығы 10 - 12 см).
Ең ұзын шап каналы бұқаларға, ең ұзын шап сақиналар айғырларда болады. Үй қояндарына шаптық каналы өте кең болады. Шаптық канал ішінде құрсақ пердесінің париенталдық өсіндісі төселіп (көлденең фасциямен жабылған) қынаптық канал (canal vaginalis) құрастырады. Ұма шектерінде қынаптық канал кеңейіп және жалпы қынаптық қабық қуысына (cavum vfginalis) кешіп өтеді. Қынаптық каналда, шаптық сақиналарға лайықты келетін сыртқы және ішкі қынаптық сақиналары болады. Қынаптық каналдан басқа, шаптық каналда сыртқы Семенниковый көтергіші, сыртқы күре артериялары және күретамырлары, сыртқы еркек безінің жүйке бұтақтары және лимфа тамырлары, айғырларда кейде қосымша шаптықтар лимфа түйіндері орналасады.
Еркек безінің қабы - (saccus testiculorum) күйіс қайтаратындарда және жалғыз тұяқтыларда сандардың арасында, ал қалған малда анусқа жақын маңда орналасады. Ол қос қуыстың - ұмадан, еркек бездің қос сыртқы көтергіші және қос жалпы қынаптық қабықтан түзеледі.
1. Ұманың терісі ең жуан бұқаларда, онда терілік және май бездері орналасады. Орта сызықпен ұма тігісі жүреді.
2. Бұлшық ет - серпімді қабық (tunica dartos) терімен тығыз қосылған оның мазмұнында бұлшық ет шоқтары көп және арасында серпімді талшықтарды болады. Ортаңғы сызықта қалыңдап ол ұманы екі қуысқа бөледі. Кәрі қойларда сол қабықтың астында майлы клечатка дамиды.
3. Ұманың фасциясы (fascia subdartoica) ең көп бұқаларда және қабандарда дамыған, жалпы қынаптық қабықпен болбыр ал алдыңғы қабатпен берік байланған.
4. Жалпы қынаптық қабық (tunica vaginalis communis) іш пердесінің париентарлдық және көлденең фасцияның өсіндісі, ұманың әрбір жартысыныда төселіп, жалпы қынаптық қабық қуысын құрастырады (cavum vaginalis), құрсақ қынаптық канал арқылы құрсақ қуысымен хабарласады. Қабықтың латералдық қабырғада, сыртқы еркек безді көтергіші (m. cremaster ext.) орналасқан, ол бұқада, айғырда және қабанда жақсы белгіленеді. Ол ішкі қиғаш бұлшық еттің бір бұтағы болып келеді.
Еркек бездің арнайы қынаптық қабығы (tunica vaginalis propria) еркек безді, қосалқаны және ен бауын жабады. Ашық пішу тәсілде оны тіліп жарады [14].
Еркек без (testis, didymis, s. orchis) сырттан қынаптық арнайы қабықпен жабылған. Арнйы қынаптық қабық белоктық қабықпен тығыз байланысқан. Еркек безінің бас жағынан ішке қарай тартымдар кетеді одан трабекулалар тарайды. Трабекулдар бездік элементтер толтырылған камераларды құрады онда жыныс клеткалары спермилер және андрогендік гормон тестостерон өндіріледі. Еркек бездің басы бұқада жоғары айналған, айғырда алға, қабанда төмен қарай орналасқан. Қосалқы (epididymis) күйіс қайырушыларда ол еркек бездің каудальдық жағына, ал айғырларда, қабандарда, төбеттерде және еркек мысықтарда дорсолатералдық беткейде орналасқан. Оның басы, денесі және құйрығы болады. Қосалқының құйрығынан ұрық өткізгіш басталады; буда арқылы қосалқының құйрығы еркек безбен, ал қынаптық будамен - жалпы қынаптық қабықпен қосылады. Ең бауы (funiculus spermaticus) сырттан құрсақтың висцеральдық бүрмесімен жабылған, ол еркек бездің іш майына айналып сол арқылы жалпы қынаптық қабықпен қосылады.
Оның құрамында:
А) Ішкі тұқымдық артерия (а. Spermatica interna) ол құрсақ аортасынан бөлініп шығады.
Б) Ұрық өткізгіштің артериясы (a. Deferentis) кіндік тамырынан бөлініп, ең бауының құрамында ұрық өткізгішпен қасында жүреді. Сыртқы ең артериясы терең жамбастық артериясынан немесе құрсақ артериясының тармағынан алыстайды. Ол ең бауының құрамына енбейді тек сыртқыда ең көтергіште және ең қабықтарында тармақталады.
В) Ішкі ен көтергіш - (m. Cremaster internus) тегіс бұлшық ет талшықтардан түзіледі, олар ең бауын бойлай жүріп белоктық қабықта жоғалады (ірі мүйізді малда осы бұлшық ет жоқ болады);
Г) Ішкі ен өмірі (plexus spermaticus internus, s. hervus spermaticus internus) каудалдық іш май түйінінің постганглионарлық талшықтарынан құрылады;
Д) Лимфа тамырлары еннен және қосалқыдан басталып 18 - 38 (айғырларда) дейін ірі және ұсақ діңдерімен ен бауымен бірге жүріп бел лимфа түйіндіріне ағып құйылады;
Е) Ұрық өткізгіш (ductus deferens, s. Ductus spermaticus) қосалқының каналының жалғасы, оның құйрығынан шығады. Ол ен бауында медианалық жақта орналасады. Қынаптық канал арқылы құрсақ қуысқа кіріп, қуық мойынның артынан көпіріктік бездің ағыспен қосылып, әрбір жақтан ұрыққұйғыш ағыс құрастырады. Ұрық өткізгіштің соңғы бөлігі жүзім түрді бездері бар ампуло тәрізді кеңейтуді құрастырады. Ен баудың тұқымдық артерия және күре тамыры орналасқан көлемі тамырлы бөлім деп аталадаы, ал медиально жатқан ұрық өткізгіш орналасқан көлемі ұрық өткізгіш бөлімі болады.
Ұманың жүйкеленуі және қан мен қамтамасыз етуі. Ұма және ұма көтергіш сыртқы еннің және жыныс тамырлардың бұтақтары арқылы қан мен жабдықталады. Ұма және жалпы қынаптық қабық сыртқы тұқымдық, құрсақшаптық және мықын құрсақтық жүйке бұтақтарымен, ал ұманың арты өлімі шапаралық жүйкесімен жабдықталады. Ұманың тамырларынан қан кетуі айғырларда жиірек кездеседі, ұманың ішкі беттерінен қан жиі тамшылап тұрады. Егер қан кетуі жақын арада операциядан кейін жарым сағат ішінде дербес тыйылмаса, оны тоқтатуға кіріседі. Малды бар болса станокта бекітеді. Көмекшілер кеуде аяғын аздап жоғары көтереді, ал жамбас аяғын станок бағанасына белдік пен тартып байлайды. Ұма жарасын арасын іскекпен немесе күршекпен ашып, гемостатикалық іскекпен қанаған тамырларды бұрап қан кетуін тоқтатуға тырысады. Егер қан аққан тамырлар анықталса, ұма қуысына 3 - 4 сағатқа стерилденген дәке анжыларын тығыз салып, жара жақтарын сол мезгілде 1 - 2 тігіспен жақындатып қан кетуін тоқтатады.
Е м і: шыққан бөлігіне антисептикалық ерітінділермен жуып шайып туалет жасаймыз, қан ағуын тоқтатамыз, жансыз өлі еттенген жерінен кесіп тастаймыз. Алдын-ала себебін жойып малды пішкенде сақ болып, барлық ережені сақтаған жөн.
1. Өзіндік зерттеу -- Ауру тарихы
Өзіндік зерттеу жұмысымды М.О.Әуезов атындағы ОҚМУ-нің Агроөнеркәсіп факультетінің Ветеринарлық медицина және зоотехния кафедрасына қарасты Ветеринарлық клиникасында бастадым.
Өзімнің курстық жұмысымның тақырыбына сәйкес, интравагинальды ұма жарығымен ауырып тұрған шошқаны емдедім. Жетекшім Б.К. Ильясов болды.
2.1 Proanamnesis
Малдың түрі - шошқа
Малдың жынысы - ұрғашы
Малдың жасы - 4
Малдың тұқымы - шведский
Малдың салмағы - 300
Малдың лақап аты - марқа
Малдың иесі - Орынбаев Ерғали
Мекен - жайы - ОҚО, Кайтпас ауданы , 247 үй, 10 пәтер.
2.2 Anamnesis vitae
Мал иесінің айтуы бойынша малды өте жақсы қоршалған, малдың күтімі өте жақсы, уақытысында әр түрлі құнарлы, витаминедерге бай азықтармен азықтандырып, табиғи суды беруге пайдаланады екен. Ауруға дейін малдың күйі, жағдайы, күтімі, мал өзін - өзі кеңістікте ұстауы, азыққа тәбеті, жатып тұруы, зәр, нәжісі бөлуі жақсы болған. Мал бұрын - соңды осы аурудың өтуіндей ауырмағанын айтады. Ауруға дейін белгілері жақсы болған. Малдың иесінің айтуы бойынша мал ауырғаннан кейін малдың азыққа деген тәбеті төмендеп, мал арықтаған, бойында ауырсыну сезімі барлығын байқатқан, температурасы көтерілген, алдыңғы аяғын сылтып басқан, тік тұрғанда табанын жерге тигізбейді.
Малдың күндіз серуендегенде, кейіннен кіргізуге айдағанда мал енжарлық танытып, жүрмей тұрып алады. Малдың мінез -құлқы өзгерген, қабаған, аяғын басарда сылтып басады. Қара малда бұрын бұрын - соңды мұндай белгілер байқалмағанын айтады. Бұл белгілер 1 апта алдын, яғни 10.03. 2011 күніне байқала бастаған. Малда бұрын ауру белгілер байқалмаған, малды дәрігерге көрсетпеген.
2.3 Anamnesis morbi
Ауруға шалдыққан мал мазасыздана бастады. Болмашы қозғалысының өзінде ауырсынуы және сықырлау байқалады. Тәбеті болмай, жүре алмай қалды. Өзіне тән анатомиялық орналасуына байланысты, сақинасы бар қозғалмалы ісік байқалып тұр, жергілікті қызу, ауырсыну байқалмайды. Кіндік жарығының аумағы айналып кеткен.
2.4 Status proesens communis universale
Дене температурасы 1° - 38,0°С
Тамыр соғысы - 60-80
Тыныс алуы -10-20
Малдың жалпы жағдайы - күйзеліңкі
Дене бітімі - орташа
Қоңдылығы - орташа
1. Жүрек - қан тамыр жүйесін зерттеу
Жүрек дүрсілінің ең жақсы байқалатын жері: ұсақ малдарда сол жақ шынтақтан 2-3 см жоғары 4-ші қабырға аралығында 5-7 см көлемінде, аумағында. Малда сол жақ иық буынымен жауырын жалғасқан тұсының сызығынан жүргізілген түзудің бойынан 7-8 см төмен, 4-5 см аумағымен 5-ші қабырға аралығында.
Тамыр соғуы: ырғағы орташа, тамырлардың қанға толу дәрежесі жақсы, тамырлар қабырғасының серпімділігі қалыпты, тамыр соғуының күші орташа.
Жүрек тұсын сол жақ 3-4 жақ қабырға арасын тексердім. Жүрек түрткісінің күшін және оның білінетін жерлерін фонендоскоппен тексеруге көштім. Жүрек саздарының дыбыстылығы - көмескі. Жүрек саздарының тазалығы - 1 - ші және 2 - ші саздардың жарықшақтануы орташа, эндокардиальды және перикардиальды шуылдар байқалмайды.
Жүрек шекарасы жоғары және артқы шекарасы өзгеріссіз. Жақсы сақталған.
Сипау арқылы жүрек тұсында көкірек жақтауының дүрсілін сеземіз. Жүрек түрткісі дегеніміз жүрек етінің жиырылуымен сәйкестеніп келетін көкірек жақтауының сыртқа керілуі.
2. Тыныстану жүйесін зерттеу.
Тыныс алу түрінің ырғағы аралас, ендікпесі жоқ. Өкпесін тыңдағанда фонендоскоп қолдандым. Маңдай, жоғары жақ қуыстарын, ауа капшықтарын пальпация және перкуссия жолымен тексергенімде өзгеріссіз.
Тыныс алу қозғалысын зерттеу көкіректі анықтап көруден, көргенде оның сыртқы пішінін, көлемін және көкірек қозғалысын, тыныс алу түрін, санын, жиілігін, ырғағын және тыныс алу қозғалысының біргей, бір мезгілде қозғалуын анықтаудан басталады. Көкіректің көлемін, қозғалысын және сырт пішінін малдың оң жақ, сол жақ қапталынан және артқы жағынан қараумен анықтайды.
Тыныс алу санын көкірек клеткасының бұлшық еттерінің жиырылуына, жылқы танауының желбіреуіне, тынысты сыртқа шығару екпінін санаумен анықтайды. Ауру малдарда тыныс алудың жиілеуі кездеседі және тереңнен жеңіл -- жалпы дем алуы кездеседі.
Көмей және кеңірдікті тексергенімде пішіні өзгеріссіз, ауырсыну жоқ, жергілікті қызуы байқалмайды, көмей рефлексі орташа.
Өкпені аускультациялау кезінде - тыныс күшінің шуылдары жоқ, орны және сапасы өзгеріссіз, бөгде шуылдар - сырыл, қытырлау дыбыстары естілмейді, өзгеріссіз.
Өкпені перкуссиялағанымда - перкуссияның дыбыстық сипаты, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz