ҚАЗАҚСТАН - 2050 СТРАТЕГИЯСЫ НЕКЕ ЖӘНЕ ОТБАСЫ ҚҰҚЫҒЫНЫҢ КЕЙБІР ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН - 2050 СТРАТЕГИЯСЫ: НЕКЕ ЖӘНЕ ОТБАСЫ ҚҰҚЫҒЫНЫҢ КЕЙБІР ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Орынтаев Ж.Қ. - з.ғ.к., профессор, Абай атындағы ҚазҰПУ, Азаматтық-құқықтық пәндер кафедрасының меңгерушісі

Тәуелсіз мемлекет ретінде жиырма жылдық тарихы қалыптасып, әлем қауымдастығын мойындатқан мемлекетіміз өзінің қоғамдық өміріндегі маңызды мәселелерді уақтылы, әрі орынды шешу және болашаққа деген стратегиялық даму жоспарлары негізінде жұмыс жасай білу қабілеттілігімен ерекшеленетін мемлекеттердің біріне айналды. Мәселен, Жолдауда Қазақстан-2030 стратегиясын мерзімінен бұрын орындағаны жайлы басты параметрларға қорытынды жасалған. Мысалы: соңғы он бес жылда халықтың саны 14 млн-нан 17 млн-ға жетті [1. 2б.].
Әлемдік тәжірибеге сүйенетін болсақ, мемлекеттің болашағына стратегиялық жоспарлар жасап, соның негізінде даму Қытай сияқты көптеген мемлекеттерде қалыптасқан. Ал, біздің мемлекетімізде де бұл мәселе жолға орынды қойылып отыр.
Қазақстан Республикасы Президенті - Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан - 2050 Стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Қазақстан халқына Жолдауы ( Әрі қарай - Қазақстан - 2050 Стратегиясы немесе Жолдау) мемлекет өмірінің маңызды бағыттарын жан- жақты қамтыған. Сол маңызды қоғамдық қатынастардың ішінде неке және отбасылық мәселелерге де аса мән беріліп отыр.
Неке және отбасы қатынастары құқықтық тұрғыдан алғанда негізгі нормативтік құқықтық құжаттармен реттеліп отырған отбасы құқығының маңызды институттарының бірі. Отбасы құқығы - ерте кезден бері қарайғы қандай мемлекетті алып қарасақ та, сол мемлекет өмірінде маңызды орын алып отырған.
Отбасы құқығындағы неке ұғымы сонау ерте заманда - ақ қалыптасқан. Ежелгі Римде неке қарапайым азаматтық құқықтағы мәміле ретінде қарастырылған. Бұл жайлы ғалым: О.С. Иоффе отмечал, что брак возникает на основании юридического акта, совершенного с намерением породить правовые последствия. В этом проявляется сходства брака с гражданской сделкой [2, С. 126]- дейді. Біздің пікірімізше, некенің азаматтық мәміледен де айырықша қасиеттері бар, ол қасиеттер некенің мемлекеттік тіркеуден өтетіндігімен, мемлекет тарапынан танылуымен ерекшеленеді.
Ал, қазіргі кездегі неке ұғымы Қазақстан Республикасының Неке (ерлі - зайыптылық) және отбасы кодексінде былайша анықталған: Неке (ерлі - зайыптылық) - ерлі - зайыптылар арасындағы мүліктік және мүліктік емес құқықтар мен міндеттерді туғызатын, отбасын құру мақсатында Қазақстан Республикасының заңында белгіленген тәртіппен тараптардың ерікті және толық келісімімен жасалған еркек пен әйел арасындағы тең құқықты одақ [3]. Яғни, неке тараптардың өз еркімен жіне өзара келісімі негізінде жасалуы қажет. Дәл осы айтылған негіздер тәжірибеде сақталуы аса маңызды болып есептеледі. О, баста тараптар арасында өзара келісімнің, ерік білдірудің болмауы негізінде жасалған некенің аяғы ажырасуға алып келетінін өмір өзі көрсетіп отыр. Мысалы: алып қашу арқылы некелесу, еріксіз күшпен көндіру арқылы неке қию.
ҚР Неке (ерлі - зайыптылық) және отбасы кодексінің 1- бабына сәйкес отбасы ұғымы былайша анықталған: Отбасы - некеден (ерлі - зайыптылықтан), туыстықтан, жекжаттықтан, бала асырап алудан немесе балаларды тәрбиеге алудың өзге де нысандарынан туындайтын және отбасы қатынастарын нығайтып, дамытуға септігін тигізуге арналған мүліктік және жеке мүліктік емес құқықтар мен міндеттерге байланысты адамдар тобы [3].
ҚР Неке - отбасылық құқығының негіздерін ҚР Конституциясы, ҚР Неке (ерлі - зайыптылық) және отбасы кодексі, өзге де нормативтік құқықтық актілер, халықаралық шарттар құрайды.
ҚР Конституциясының 27- бабына сәйкес: Неке мен отбасы, ана мен әке және бала мемлекеттің қорғауында болады делінген [4, 12 б.]. Отбасы құқығына қатысты норманың ең жоғарғы заңи күші бар нормативтік құқықтық құжат - ҚР Конституциясында орын алуы бекер емес. Ол, неке және отбасылық қатынастарының мемлекет үшін аса маңызды болып саналатындығын білдіретіні сөзсіз. Себебі, Конституцияда аса маңызды қоғамдық қатынастарды реттеуге арналған құқықтық нормалар бекітіледі.
Бүгінгі таңда ҚР Конституциясының, Неке (ерлі - зайыптылық) және отбасы кодексінің, оған қоса Қазақстан - 2050 Стратегиясының негізінде ұлттық отбасылық саясат қалыптасып отыр десек қателеспеспіз. Әлемдік қауымдастықта, өз мемлекетімізде неке және отбасылық қатынастары күрделене түсуде, мәселен, жалған неке, діни неке, заңсыз некелер саны көбеюде, ажырасу мәселесі, жетім балалар мәселесі, ана мен баланы әлеуметтік жағынан қорғау т.б.
Біздің пікірімізше, қордаланған неке және отбасылық мәселелер мемлекет тарапынан аса мән бере отырып, құқықтық тұрғыдан реттеуді, оның тетігінің мемлекет болашағымен астасып жату мүмкіндігін қамтамасыз етуді қажет етеді.
Қазақстан - 2050 Стратегиясындағы әлеуметтік саясаттың жаңа бағыттары ретінде ананы қорғау, әйелді қорғау аясында бірқатар мәселелер қозғалған. Оларға тоқталар болсақ, Елбасымыз Жолдауда Мемлекет үшін және менің жеке өзім үшін де ананы қорғау - ерекше мәселе [1,7 б.] - деп көрсетіп отыр. Қыздарымыздың тәрбиесіне аса мән беру жайлы да сөз қозғалған. Қыз бала - ең әуелі отбасының қызғалдақтай құлпырып, өсіп келе жатқан гүлі іспеттес, біреулерге әпке, біреулерге қарындас, ал болашақта ол- жар, ана, отбасының ұйытқысына айналатындай қасиеттерді бойына сіңіріп өсуі қажет. Сондықтан да, жалпы бала тәрбиесінде ежелден - ақ ата- бабаларымыз аса мән бергендей, ұл мен қыздың тәрбиесіне айырықша мән беру ата - ана мен мемлекеттің мойнындағы ауыр жүк, еселенген міндеттерден тұрады. Әрі біз тәрбие беру барысында өткенді көксемей, жаңа заманға лайықты ұрпақ тәрбиелеуіміз керек.
Отбасылық зорлық - зомбылық, тұрмыстық күш көрсету, әйел затын құрметтемеу сияқты өрескел әрекеттердің жолын қатаң түрде кесу керектігі жайлы да Жолдауда айтылған. Бізде тұрмыстық өмірде әйелге жасалатын зорлық - зомбылықты жазалау көбінесе әкімшілік шаралармен ғана шектеліп жатады. Мәселен, көшеде сотка ұрлап алған адам бірнеше жылдарға бас бостандығын шектеу жазасына кесілсе, әйелін ұрып соғып, маскүнем болып, отбасының шырқын алуды үрдіске айналдырған әкесымақтар он бес күн әкімшілік қамауға алынып, аяғында босатып жіберумен шектеліп жатады. Ондай әкесымақтардың ұрлықшыдан асып түспесе, несі кем.? Ол өз отбасының тыныштығын, берекесін бұзып, баланың болашағына балта шабушы, рухани және материалдық зиян келтіруші емес пе? Біздіңше, бұл дұрыс емес. Сондықтан да, Жолдауда: ана мен балаға қарсы бағытталған қылмыс үшін, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.