Сәләфи ағымы

Пән: Дінтану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақ елі егемендігін алып, шет мемлекеттермен қарым-қатынас орната бастаған алғашқы жылдары Қазақстанға көптеген діни ағымдардың кіріп кеткендігі баршаға аян. Ол ағымдар түрлі діндердің атын жамылғандығына қарамастан сол діннің негізгі немесе ресми өкілдері тарапынан мойындалмай жатқандары да баршылық.
Осы ағымдардың уақыт өте өрісі тарылып, біздің елде өз мақсаттарына қол жеткізе алмағандары да аз емес. Мысалы, ахмадия (немесе қадияния) ағымын атауға болады. Олардың алғашқы уақытта жүргізген уағыз-насихаттары бүгінгі күні мардымды жемісін бере алмады. Яғни бұл ағым өз қатарына адамдарды көптеп тарта алмады. Ахмадия ағымының кең тарауына тосқауыл болған бірнеше себептер бар.
Оның ең бастысы - Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы тарапынан қолдау таппай, Түркия, Пәкістан, Араб елдері, т.б. мұсылман мемлекеттерінен діни білім алып келген көптеген қазақ жастарының аталған ағымға қатысты ортақ ұстанымда болулары ахмадия ағымының ел ішіне іріткі салуына кедергі болды. Алайда алға қойған мақсаттарын іске асыру үшін барлық идеологиялық және материалдық мүмкіндіктерді пайдаланып, талай азаматтарды өз қатарына қосып алғандары да бар. Айталық, Иегова ағымы. Бұл ағым ресми проваслав, католик діні өкілдері тарапынан христиан дінінің атын жамылған теріс ағымы деп саналып, оларға кейіннен пайда болған ағым ретінде баға беріледі. Соған қарамастан, тәуелсіздік алғалы бері Иегова жамағатының саны біраз артты.
Қазақстанда Ханафи мәзһабымен қатарласа кең етек жайған ислам дінінің атын жамылған ағымдардың бірі - сәләфи ағымы. Сәләфилік ағымның қашан, қалай пайда болғаны, олардың кімді пір тұтатыны, негізгі діни ұстанымдары туралы көптен бері жиі айтылып та, жазылып та жүр. Сондықтан да сәләфилік ағым тарихына тоқталудың қажеттілігі аз. Сол себепті мақаламызда сәләфиттік ағымның ел ішіне таралу себептері туралы ойларымызды ортаға саламыз.
Біздің зерттеуімізше, еліміздегі сәләфизм ағымның тез және кең ауқымда таралуына көптеген факторлар әсер етті. Енді осы факторлардың әрқайсына жеке-жеке тоқталып, оларды Қазақстанның ресми дін өкілдері, яғни Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы, Ханафи мәзһабы жамағаты ұстанымдарымен салыстырып көреміз.
Біріншіден, мемлекеттік қолдау. Сәләфи ағымы - белгілі бір мемлекет, яғни Сауд Арабия Корольдігінің ресми жүргізіп отырған діни саясаты, діни ұстанымы, идеологиясы. Мемлекет тарапынан қолдау тапқан ағым өкілдері өз идеологиясын тарату жолында мемлекеттің мүмкіндіктерін пайдаланатыны белгілі. Басқа ағымдардың мемлекет тарапынан дәл осылай ашық, ресми қолдау тапқан кезі - сирек жағдай.
Мемлекеттің тікелей қолдауына ие болғандықтан, көптеген жобалар, іс-шаралар қолға алынады, жоспарлар жасалады, ғылыми зерттеулер жүргізіледі, білім беру жүйелі түрде жолға қойылады және осы жобалар мен жоспарларды, зерттеулер мен білім беруді іске асыру үшін қомақты қаражат бөлінеді. Себебі осы арқылы ол мемлекет өз ұстанымын қорғайды, насихаттайды.
Қазақстан - зайырлы мемлекет, яғни дін мемлекеттік саясаттан бөлінген. Сондықтан ресми дін өкілдері үкімет тарапынан тікелей қаржылай қолдау таба алмайды. Дін өкілдері мемлекеттік ғылыми жобаларға етене араласа алмайды. Себебі ғылыми жобаларды көп жағдайда жоғары оқу орындары мен ғылыми зерттеу орталықтары ұтып алады. Ал ғылыми зерттеу орталықтарында ислам дінінің ішкі мәселелерін терең түсінетін мамандардың жоқ екендігі тағы да белгілі. Мұндай жерлерде көбіне дінтану мамандары, философтар, тарихшылар жқмыс жасайды. Алайда олар өз мамандығының майталмандары болғанымен, ислам дінінің ішкі мәселелерін исламтанушы сияқты түсінбейді.
Бұл жерде біздің айтқымыз келгені - Қазақстандағы діни медреселерге арналған немесе осы медреселердің ұстаздары қатыса алатын үлкен ғылыми жобалар жасалса. Қазақстандағы діни медреселерге колледж дәрежесі беріліп, колледж түлектері сол сала бойынша жоғары оқу орнында білімін жалғастыру мүмкіндігіне ие болса, кадр сапасы артатын еді. Әрине, білікті маман - қандай да болсын іс сапасының негізгі кепілі. Сайып келгенде, министрлік тарапынан бөлінетін жобаларға мешіт пен медресе ұстаздары араласып, діни медреселерге колледж дәрежесі берілсе, дінімізді дәріптеуге мол мүмкіндік туар еді.
Екіншіден, ықылас, іске жанашырлық. Мұсылман елдерінде сәләфи ағымын ұстанатын ғалымдар көп. Ал, тәуелсіздіктен бергі жиырма жылдың ішінде сол мемлекеттерде сәләфи ұстаздардан білім алған жастар саны еселене түсті. Олар елге оралғаннан кейін өздері үйренген ағым ақпаратын таратумен айналысты. Бұл жерде ескерте кететін мәселе ол жастардың көпшілігі өз уағыз-насихаттарын бар ықыласымен, ынта-жігермен жүргізді. Қай уақытта істі шын ниетімен орындайтын болса, ол істің жеміс беретіндігі айқын.
Ащы болса да шындық, мұндай ынта-жігер көптеген мешіт имамдарының бойынан табылмай жатады. Мешітке жаңадан келген жастар, діни білімі жоқ не таяз жандар өз ісіне құлықсыз имамдар мен аз да болса діннен хабардар, өз ісіне, діни ұстанымына берік жастарды көргенде жастар жағына ауып кетіп те жатады. Бұл жағдай да сәләфи ағымының кең тарауына өте үлкен ықпал етті. Сәләфилер жамағат тартуда имамдардың жоғарыда аталған кемшіліктерін де тиімді пайдалана білді. Имамдардың кемшіліктерін көрсету арқылы имамның ұстанымын тыңдаушының алдында төмендетеді. Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы бұл жайттан хабардар деген ойдамыз. Негізі осы олқылықты түзету үшін тиісті орынға лайықты кадрларды тағайындау аса маңызды.
Үшіншіден, білім беру, уағыз-насихат жүргізу жүйесі. Сәләфи ағымы өз үгіт-насихатын, білім беру жүйесін жолға қойған. Кез келген дін ғылымын, белгілі ғалымдарды дәріптеуде мемлекеттік, ғылыми ордалардың қолдауының арқасында, ақпарат құралдарын қолдану арқылы аз уақытта өз мақсаттарын таныта алады.
Сәләфи ағымы іштей бірнеше жікке бөлініп кеткенімен, таухид (сенім) тұрғысындағы ұстанымдары ортақ. Олар оны дәріптеуде бар мүмкіндіктерін пайдаланады. Мысалы, ақида (таухид) ғылымын үйретуде төмендегі кітаптарды рет-ретімен үйретеді.
1. الأصول الثلاثة لمحمد بن عبد الوهاب (Әл-Усул ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.