Ғалымдық пен ұстаздық азаматты абырой биігіне көтерді

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Ғалымдық пен ұстаздық азаматты абырой биігіне көтерді
1-Шілде, 2011 Мерей 392 рет оқылды
Бүгінгі таңда тіл білімінің зерттеу парадигмасында жүйелік-құрылымдық зерттеулерден антропоөзектік қағидаға негізделген, тілдің когнитивтік, прагматикалық қызметін аша түсетін, дүниетанымдық әлеуетін ғылыми тұрғыдан пайымдауға арналған зерттеулер кең өріс алып келеді. Ғылыми зерттеулер сипаттама лингвистикадан функционалды бағыттағы зерттеулерге ойысып, тілді динамикалы, үнемі өзгеріп, дамып отыратын құбылыс ретінде қарастыра бастады. Бұл орайда, әсіресе, функционалды-семантикалық категорияларды егжей-тегжейлі сипаттауға бағытталған зерттеулерге ерекше мән беріліп отыр. Осы бағытта жемісті еңбек етіп, күрделі зерттеулер жазып жүрген ғалымдардың бірегейі - филология ғылымдарының докторы, профессор, Абылай хан атындағы Халықаралық қатынас және әлем тілдері университетінің шет тілдер грамматикасы кафедрасының меңгерушісі Құсайын Тынысбайұлы Рысалды. Ғалым филология ғылымдарының докторы, профессор А.П.Комаровтың жетекшілігімен Мәскеудің Морис Торез атындағы мемлекеттік шет тілдер институтының диссертациялық кеңесінде қорғаған кандидаттық диссертациясынан бастап функционалды грамматика мәселелерімен айналысып келеді.
Функционалды грамматика мәселе - лерін жүйелеу үшін бірнеше бағытта зерттеулер жүргізіп, ұлттық тіліміздің өзіндік ерекшеліктеріне сәйкес функционалды-семантика - лық категориялардың мазмұн ме - же - сі мен тұрпат межесін, функ - цио - налды-семантикалық өріс - тер - дің құрылымдық ерек - шелік - терін, жүйелі белгілерін, топ - тарын анықтап алу қажет. Функ - ционалды-семантикалық өріс компоненттерінің мәндерін ай - қындай отырып, өрістің құрылы - мын, элементтерінің арасындағы қатынасты сипаттау, қазақ тілінің өзіне тән ерекшелігін көрсету қажет. Сонда ғана ұлттық тіліміздегі функционалды грамматика дәйекті түрде зерттеліп, жүйелі сипат алады.
Қ.Рысалды сын есімнің шырай категориясын жаңа парадигмалық құрылымда ғылыми тұрғыдан негіздеп берді. Ғалым шырай категориясының сын есімнің түрлі мағыналық реңктерін білдіруі, сапаның түрлі дәрежесін беруі тұрғысынан дәйектеп, қазақ және неміс тілдеріндегі шырай категориясы негізінде функционалды-семантикалық өрістердің өзіндік сипатын, жүйелі белгілерін көр - сетеді. Функционалды-семан - тикалық өрістердің қазақ тілін - дегі ерекшеліктерін, шырай категория - сы - ның парадигма - лық ұйымдасуын, тіл - - дің түрлі деңгейлеріндегі берілу ерек - - шеліктерін, өріс компо - нент - те - рінің мәндері мен құрылымын сипат - тайды. Ғалым кандидат - тық дис - сертациясын қорғаған кезде (1974 ж.) бұл мәселе қазақ тіл білімін - де жүйелі қолға алына қоймаған бо - латын. Сол себепті Қ.Рысалды алдымен дәстүрлі грамматика мен функционалды грамматиканың өзіндік ерекшеліктерін, өзіндік болмысын нақтылайды.
Осы бағыттағы ізденістері Сын дәрежесі категориясы: функционалды-коммуникативтік табиғаты: қазақ және неміс тілдері негізінде атты докторлық диссертациясында да жалғасын тапты. Функционалды грамматиканың негізгі қағидасы - болмысты пайым - дау барысында адам санасында қалыптасқан ойдың мәнін берудегі грамматикалық бірліктердің тілдің басқа деңгейлер бірліктерімен тығыз қарым-қатынастағы қыз - метінің заңдылықтарын зерделеп сипаттау екенін негізге ала отырып, Қ.Рысалды тілдің барлық деңгейлеріндегі бірліктерінің бір-бірімен өзара қарым-қатынасы жалпы тілдік ұғымдық категориялар негізінде болатынын дәлелдейді. Ғалым ұғымдық категориялардың тілдің бірнеше деңгейіндегі берілу сипатын кешенді түрде зерттеу арқылы олардың парадигмалық және синтагмалық мәнін айқындап, өзіндік ерекшеліктерін көрсетеді, шырай категориясын жан-жақты зерттеу арқылы функционалды-семантикалық өріс табиғатын кешенді түрде талдайды. Соған байланысты Қ.Рысалды еңбектерін функционалды грамматиканың қазақ тіл білімінде кешенді негізде зерттелуіне жол ашқан еңбектер қатарына жатқызуға болады. Шырай категориясының тілдік табиғатын кешенді түрде зерттеу оның көпқырлы табиғатының жан-жақты ашыла түсуінің негізгі алғышарты болып табылады. Зерттеуші адамның объективті дүниені тануы, қабылдауы, практикалық әрекетін ескере отырып, тілді экстралингвистикалық факторлармен сабақтастыра зерттеп, сөйлеу үдерісімен, сөйлеушінің коммуникациялық, прагматикалық мақсатымен байланыстырады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.