МИКОЗДАРДЫҢ СИПАТТАМАСЫ

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

МИКОЗДАРДЫҢ СИПАТТАМАСЫ
Микоздар-адамдардың, жануарлардың, өсімдіктердің арасында кең таралған аурулар. Дегенмен, мұндай инфекциялар соңғы жылдарға дейін (15-20 жыл бұрын) айтарлықтай аландатушылық туғызбады. Қазіргі кезде саңырауқұлақтар қоздыратын аурулар жиі кездесе бастады және өте ауыр түрде көрініс беретін болды. Оның әртүрлі себептері бар, соның ішінде ең маңыздысы-иммундық жүйе қызметінің бұзылуы, науқастың иммундық қорғанысының зардаптануы. Иммундық тапшылықтың жиі кездесуі өз кезегінде (таңқаларлық болып көрінседе) медицинаның, биологияның жетістіктерімен байланысты. Бірінші кезекте- антибиотиктер индустриясының дамуы, медицинада және шаруашылықтың көптеген салаларында кең пайдалану; сүйек кемігін және басқа агзаларды трансплантациялау; сәулелермен, гормондармен емдеу ж.т.б. Осындай жағдайларға байланысты әлсіз вирулентті шартты патогенді саңырауқұлақтар инфекция қоздыра бастады. Мысалы Саndidа, олар ауруханаішілік індет қоздыруға себепкер бола бастады. Ұдемелі АИВ (ВИЧ)-инфекция кезінде дамитын микоздар ұлкен қиындық туғызып отыр. Осындай ауруларда кандидалар, криптококтар, гистоплазмалар, пневмоцисттар өте ауыр оппортунистік инфекциялар қоздырады. Иммунды тапшылыққа шалдыққан ауруларға өсімдіктерде (томатта) ауру қоздыратын саңырауқұлақтар жұққан жағдайда өліммен аяқталу тіркелген. Иммундық жұйе қызметі кұрт төмендеген ауруларда ең ауыр зардаптану дамиды. Осындай ауруларды тірі Петри табақшасымен салыстыруға болады, өйткені науқастың организмі бұл кезде патогенді, шартты-патогенді микробтар, бірінші кезекте- саңырауқұлақтар, үшін қоректік ортаға айналады.
Саңырауқұлақтар адамдарда 4 топқа бөлінетін аурулар қоздырады:
Аллергиялық аурулар. Микогенді аллергия кең таралған, ауыр тұрде өтеді. Ауруларда жоғарғы сезімталдық (ауру емес) дамиды.
Саңыраукұлақтармен улану. Улы саңырауқұлақтарды ас тағамдарымен пайдалану асқазан-ішек жолдарының зақымдануына, кейбір жағдайда бауыр қызметінің толық тоқтауына соқтырады (саңырауқұлақтық токсикоз).
Микотоксикоздар (мицетизм). Саңырауқұлақтармен біріншілік улану организмге кейбір зең саңырауқұлақтар өндіретін екіншілік метоболиттер-микотоксиндердіңтұсуім ен байланысты. Организмге тағамдармен, ауамен түскенде олар ауыр асқынулар қоздыруы, кейде өлімге әкелуі мүмкін. Осындай токсиндерді көбінесе Аspergillus flavis Aspergillus parasitus(афлотоксин); Fusarium (зеараленон, фузаренон X ж.б.) өндіреді, Ғиsarium graminerum дәндік дақылдарда паразиттік тіршілік етеді (мас нан ауруын қоздырады); Claviceps purpurea өндіретін микотоксин эрготизм ауруын қоздырады (астан улану).
Микоздар- патогенді және шартты патогенді саңырауқұлақтар қоздыратын терінің, шаш, тырнақ, әртүрлі тіндер мен ағзалардың аурулары. Зақымданған ошақтардың орналасуына байланысты келесі микоздарды ажыратады:
к фатомикоздар (беткейлік микоздар)-терінің беткейлік қабаттары және шаш зақымданады.
эпидермомикоздар, эпидермофитиялар, дерматомикоздар-эпидермис, шаш және тырнақтар зақымданады.
теріастылық (субкутанды) микоздар-тері, тері астылық майлы қабат, бұлшықет, фасциялар (шандырлар) зақымданады;
терең микоздар(жүйелік)-иммунды-тапшылыққ а шалдыққан адамдарда дамиды, шартты-патогенді саңырауқұлақтар қоздырады.
оппортунистік микоздар-иммундық қорғанысы әлсіреген ауруларда дамиды, сапрофитты және шартты-патогенді саңырауқұлақтар қоздырады.

Беткейлік микоздардың коздыргыштары
Беткейлік микоздарды кератомикоздар (сапрофитиялар) және дерматомикоздар (дерматофитиялар) деп екі топқа бөлу ұсынылған. Екі топқа да жататын аурулар тұрғындар арасында кең таралған, көбінесе жиі қайталанатын созылмалы тұрде өтеді.

Кератомикоздардың қоздырғыштары
Олар келесі ауруларды қоздырады:
Түрлі түсті ( кебек тәріздес, шұбар) теміреткті, малассесиоз.
Қара пьедра (пьедрамоз)
Ақ пьедра (трихоспороз)
Түрлі түсті теміреткі қоздыргышы - Malassezia furfur
Malassezia туыстатығына саңырауқұлақтардың 17 тұрі жатады, солардың арасында медициналық маңызы бары Маlassezia.furfur Ол адамдардың 90% - да терінің қауіпті микрофлорасы деп саналады; Патогенділіғі төмен, микрофильді.
Морфологиясы. Ашытқы тәріздес, бір полярлы бүршіктенетін дөңгелекше әллипс пішінді жасушалар, мицеллалық тұрге (псевдомицелиялар) айналу қабілетілігі бар.
Колониялар сипаты (дақылдық қасиеті). Колониялары жылтыр, қоңыр тұстен сарғыш тұске дейін пигменттелген. Сабуро ортасында -- колониялары майда, күңгірт түсті. Дақылдандыру нәтижесі табысты болу үшін зерттеу затын стандартты орталарға сепкеннен кейін бетіне зәйтүн майын тамызады. Бір аптадан кейін май қабатының астында өсінді тіркеледі.
Клиникалық көріністері. Дене терісінде (кеуде, арқа, қарын, иық, мойын, кейде бас терісінде) қабынбаған қызғылт- сары, ашық-қоңыр, қызарған дақтар пайда болады. Дақтарды сүрген кезде майда қайызғақтар түседі. Кесел ұзаққа созылады.

Ақ пьедра қоздырғышы-Trichosporon beigelli
Саңырауқұлақтардың бұрынғы атауы - Т.cutaneum Т granulosum Т. сегebrioforme, Т. giganteum, Т.ovoides,Pbeurococcus Ьеіgеllі (справаочная микологическая лаборатория - Ғиngus Теsting Labогаtогу- ҒТL; университет штата Колумбия, США). Тгісһosporon туыстастығын мұқият қайта тексеруден кейін (Сгиеһо еt.аl., 1992 ; Нооg еt. аl., 1995 ) аурудың негізгі қоздырғышының аты (Т. Ьеіgеllі), және де беткейлік микроздарга ақ пьедраға қатысы бар саңырауқұлақтардың тұрлері (Т. cutaneum Т. оvoides, Т.linkin, Т. ) анықталды.
Морфологиясы. Т. Ьеіgelli ашытқы тәріздес саңырауқұлақ. Гифалары септаланған, түссіз. Қалыпты жағдайда оваль пішінді, көптеген артроконидиялар және аз мөлшерде псевдогифалар, бластоконидиялар тұзеді.
Дақылдық қасиеті. Сабуро ортасында колониялары ақ, қоңыр, сары, сұр түсті болуы мүмкін. Беті - тегіс, жіңішке, әжім тәріздес, немесе қатпарлы, немесе бархыт сияқты (штамдық айырмашылығына және өсу жағдайына байланысты) болады.
Негізгі клиникалық коріністері. Ақ пьедра - негізінде тропикалық аймақтың тұрғындарында кездесетін ауру. Саңырауқұлақ шаш талшықтарының инфекциясын қоздырады, оларда көптеген ақ- сары тұсті жұмсақтұйіндер пайда болады, шаш ішінде оваль пішінді артроспоралар табылады. Сирек жағдайда онихомикоз тіркеледі. Диссеминирленген инфекция дамыған жағдайлар тіркелген, әдетте ол иммундық тапшылыққа шалдыққан адамдарда (қанның қатерлі аурулары, күйікке шалдығу, орган алмастыру) өліммен аяқталады.

Қара теміреткі (Ехophiala wernekii) және қара пьедра (Рiedraia hortae) қоздырғыштары

Оқулықтарда, медициналық әдебиеттерде (соның ішінде Патогенді шартты-патогенді саңы- рауқұлақтар анықтауышында 2001) аталған ауру қоздырғыштарының микроморфологиясы, дақылдық қасиеттері, қоздыратын аурулардың клиникалық симптомдары т.б. бойынша әртұрлі ұстанымдар бар, немесе мәліметтер мұлдем жоқ. Сондықтан, біз тек қана қара теміреткі және қара пьедра ауруының қоздырғыштарының атауларын келтірумен шектелдік. Және де бұл аурулар тропикалық аймақтарда кездеседі, әрі зертханалық диагноз қою, емдеу және алдын алу принциптері басқа микоздар кезіндегідей.

Дерматомикоздардың қоздыргыштары
Әпидермофития қоздырғыштары өте жұқпалы келесі ауруларды қоздырады: трихофития, микроспория, таз (фавус), руброфития, әпидермофитияны. Дерматомикоз қоздырғыштары шаш талшықтарының ішінде, эпидермис жасушаларында өсіп-өніп, кератинді бұзады да тері және оның тері беткейініңжарақаттануы, құрамында кератиннің көп мөлшерде болуы, тезтерлеушілік, терініңбаздануы, эпителияның баяу тұлеуі әсер етеді (1-кесте).
Кесте1.
Адамдарға патогенді дерматофиттер
Микоздар
Дерматофиттер
Саныраукұлактардын тұрлері
Инфекция көзі (резервуалды)
Микроспория
Антропофильдылар
Мicrosporum audouinii Microsporum ferrugineum
Адамдар

Зоофильдылар
Місгоsporum canis Microsporum gallinae
Мысықтар. иттер, ұй құстары

Геофильдылар
Місгозрогum соокіе Місгозроrum gурsеиm Місгозрогиm fulvum Місгозроrum nanum
Топырақ
Трихофития
Антропофильділер
Тгісһорһуtоn tоnsuгаnз Тгісһорһуtоп violaseum
Адамдар

Зоофильділер
Тгісһорһуtоп verrucosum
Ірі қара мал

Тгісһорһуton equinum Тгісһорһуtоп mentagrophytes var mentagrophytes
Жылқылар Кеміргіштер
Аяқ басының, тшрнактың, эпидер- мі фитиясы (о іихомикоз) шап. тырнақ
эпидермофитиясы (онихомикоз)
Антропофильділер
Тгісһорһуtоп mentagrophytes vаг. Interdigitale
Адамдар

Еруdermophyton floccosum

Аяқ басының және т.б. рубофитиясы
Антропофильділер
Тгісһорһуton rubrum

Таз (фавус-парша)
Антропофильділер
Тгісһорһуton schocnleinii

Мұндай аурулар дұние жұзінің барлық аудандарында кең таралған. Қоздырғыш су бассейндерінде, моншада, шаштаразда тұрмыстық заттар (сүлгі, тарақ, аяқ киім, жөке және т.б.) арқылы жұғады. Саңыраукұлақтардың ауру немесе ауру белгісі жоқ тасымалдаушы жануарлардан жұққан жағдайда пайда болатын кеселдің ұлесі өте жоғары.

Эпидемиологиялық маңыздылығына қарай дерматомикоз қоздырғыштарын 3 топқа бөледі:
Антрофильділер - адамдардың паразиттері, инфекция көзі - ауру адам. Кейде симптомсыз тасымалдаушылар да инфекция көзі болуы ықтимал.
Зоофильділер - жануарлардың паразиттері, инфекция көзі - жануарлар (мысық, ит, ірі қара мал, жылқы, қой, шошқа, үй құстары, кеміргіштер және маймылдар).
Геофильділер - топырақта сақталады, саңырауқұлақтармен ластанған топырақпен жанасқанда жұғады. Бұл саңырауқұлақтар, әрине, жануарлардың жұнінен, терісінен, өлігінен топыраққа тұсіп, ұзақ уақыт сақталады.
Микроспория қоздырғыштары
Микроспория қоздырғыштары - Місгоsporum туыстастығына жататын саңырауқұлақтар. Микроспорумдардың 20-дан астас тұрлері бар, олардың 11 адамдар ұшін патогенді. Ең көп таралған қоздырғыш М. саnis болып табылады, ол 70-80% жағдайда мысықгардан (сирек жағдайда иттерден) жұғады. Екінші кезекте эпидемиологиялық қауіп туғызатыны- М. Ғегrugineum, ол микроспорияға шалдыққан науқастардан (3-10% жағдайда) беріледі. Сонымен, жиірек кездесетіндері: М. саnis, М. Ғеггugineum, М. аudouinii 1- кесте).
Міcrosporum canis - зооантропофил
Микроморфологиясы. Гифалары септаланған тұссіз, көптеген микрони-диялары бар, олардың жоғарғы шетіндегі конидиясы әдетте иілген пішінді. Мицелиялары бамбук тәріздес; хламидоспоралары және алмұрт немесе тұйреуіш пішінді микроконидиялары сирек кездеседі (42- сурет).
Дақылдық қасиеті. Картофельді немесе картофельді-декстрозды агарда колониялары әдетте ұлпілдек ақ, сұр тұсті, кейде шеңбер типті жолақтармен сарғыш-қызғылт тұсті болып келеді. Колонияны теріс жағынан қарағанда сары тұсті болады (кейбір штамдарда пигментациялану дамымайды).
Місrosporum ferrugineum - антропофил.
Микроморфологиясы. Мицеллиясы бұтақталған, сирек жағдайда септаланған, кейде жетілген дақылдарда тарақ пішіндес хламидоспоралары болады. Макроконидиялары және микроконодиялары жоқ (43- сурет).
Дақылдық қасиеті. Колониялары полиморфты, тері тәріздес, радиальды қатпарланған, шамалы кұмбез пішінді. Колонияның астыңғы жағы қоңыр - сарғыш тұсті болады.
Міcrosopum audouinii - антропофил (бұрқетпе тұрде жиі таралды).
Микроморфологиясы. Гифалары септаланған, тұссіз. Сирек жағдайда макро- және микроконидилар тұзеді. Макроконидиялары - көлденең перделі және тікенекшелері бар, ұршық пішінді. Көбінесе интеркалярлы (гифа ішінде), немесе терминалды хламидоспоралары бар тарақ тәріздес және стерильді гифалар кездеседі.
Дақылдық қасиеті. Картофельді немесе, картофельді- декстрозды агарда колониялары жайпақ, барқыт сияқты ұлпілденген, ақшыл-сұр немесе сары-қоңырлау тұсті. Колонияның астыңгы жагында п.тмент болмауы мұмкін, немесе бозғылт қызыл, сарғыш- қызыл немесе сары-қоңыр тұсті болады.
Негізгі клиникалық көріністері. Инфекцияның жасырын кезеңі - 5-7 кұн. Бұл кезде саңырауқұ- лақтар протеиназалық, кератинлитикалық, липолитикалық белсенділігінің көмегімен эпидермиске енеді (бірақ бозальдық мембранадан өтіп кетпейді). Шартты тұрде микроспорияны бастың шашты бөлігі терісінің микозы және кеуденің, қол-аяқтың жатық терісінің микозы, клиникалық диагноз қою мұмкіндігі бар беткейлік және терең (ірінді - инфильтративті) микроспория деп бөледі. Зақымданған ошақтарда шаш қысқалап кесіп тастағандай ( қырықтық теміреткі) кұңгірт-сұр тұсті болады.
Зақымданған ошақтатері сұрлау қабыршақпен жабылған, кейде асбесттәріздес тығыз қабыршақты ұлбірмен жабылады, оларды алып тастағанда шамалы қызарған жері ашылады. Зақымданган ірі ошақтардың айналасында майда ошақтар табылады. Науқастардың 5-7%- да микроспорияның тереңтұрлері дамуы мұмкін. Қазіргі кезде ірі ошақтар пайда болуы жиілеп кетті, ол тиімсіз ем-шаралар қолданумен және қосалқы аурулардың болуымен байланысты деп есептейді.

Трихофития қоздырғыштары
Трихофития қоздырғыштарыиа Тгіchophyton туыстастығындағы саңырауқұлақтар жатады. Трихофитондардың коптеғен тұрлері және варианттары бар, бірақ еңтаралғандары: антропофильді тұрлері
Т. verrucosum, Т. tonsurans және зоофильді тұрлері - Т. verrucosum (ірі қара мал), Т.equinum (жылқылар), Т. mentagrophytes, var mentagrophytes (кемірғіштер). Ауру өте жұқпалы. Ол әсіресе ауылдық жерлерде ветеринарлардың, мал шаруашылығы жұмыскерлерінің арасында кең таралған; ал қалаларда - көбінесе мысықтардан жұғу байқалады.
Тгіchophyton tonsurans- бұл саңырауқұлақтың тұрлік атауының кқөптеғен синонимдері бар.
Микроморфологиясы. Гифалары тұссіз, септаланған, бірнеше рет бұтақшаланған, әртұрлі пішінді (шар, тамшы, тұйреуіш тәрізді), бірнеше микроконидиялары болады. Көлденең пердесі көп, өте ірі кейде иілғен макроконидиялары сирек кездеседі. Хламидоспорасы - өте көп болады.
Дақылдық қасиеті. Колониялары ұн сияқты, кейде майда дәнді; ақшыл, сарғыш-қоңыр тұсті, астыңғы жағынан қарағанда сарғыш-қоңыр тұстен қызыл тұске дейін пиғменттелғен.
Тгісһорhyton violaceum
Микроморфологиясы. Өсу фазасына қарай миңелияларының құрылысы және боялу тұсі әртұрлі болады. Алғышқыда миңелиялар жұқа, теғіс, септаланған. Макро- және микроконидиялары жоқ. Кейіннен айналмалы бұтақшаланған тұрге ауысады, хламидоспоралары болады, реңі әртұрлі сия көк тұске боялады .
Дақылдық қасиеті. Колониялары - сия көк (фиолетовый) тұсті, тері сияқты, бұқырмалы, ақшыл радиальды қатпарланған, ұлпілдеген жерлері болады. Сабуро агарында баяу өседі. Колонияның астындағы агар өте сирек жағдайда пигменттеледі.
Тгісһophyton mentagrophytes
Трихофитондардың бұл тұрінің екі вариантын ажыратады.
Антропофильділер - Т.mentagrophytes var interdigitale (аяқтың және тырнақтың созылмалы микозы
эпидермофитияның ең жиі қоздырғышы болып табылады).
Зоофильділер-Т. mentagrophytes(аяқбасының,терінің, бастыңшаштыжерінің, сақалдың, тырнақтың ауыр микозға ұшыраған кезінде табылады).
Микроморфологиясы. Гифалары септаланған, тұссіз. Гифаларда байлам немесе жұзім тәрізді шогырланып орналасқан шар тәрізді көптеген микроконидиялары бар; кейде спиральды гифалар пайда болады. Сирек жағдайда жасушасының жоғарғы жағы жұмырланған, көптеген колденең перделері бар тұйреуіш тәрізді макроконидияларды байқауға болады.
Дақылдық қасиеті. Сабуро ортасында және картофельді агарда колония-лары ұнтақшадан дәнді тұрге дейін болады: антропофильділерде-ақ ұнтақ, жұмсақ; зоофильділерде - сарғыш-қызыл тұсті. Колонияның астыңғы жағы сары тұстен қоңыр, қызыл тұске дейін пигменттелген, пигментаңия болмауы да мұмкін.
Тгіchophyton rubrum- аяқ басы мен тырнақтардың трихофитиясын (руброфитиясын) қоздырады. Жиі жaтдайда терінің созылмалы инфекңиясын қоздырады. АҚШ-та Т. rubrum- ды адамдардың дерматоmикоздарының негізгі қоздырғышы деп санайды.
Микроморфологиясы. Гифалары тұссіз,септаланған, гифаларда жағалай (масақ) тәрізді орналасқан тұйреуіш пішінді микроконидиялары болады. Макроконидиялары өте ірі, сигар пішінді, септаланған. Хламидоспоралар, артроспоралар сирек кездеседі, бірақ пайда болган жағдайда олар өте ауқымды жинақталады.
Дақылдық қасиеті. Колониялары әртүрлі болады, көбінесе ақтүсті үлпілдеген, колонияның астыңғы жағы қызыл шарап түсті пигменттелген. Штамдарына байланысты пигмент әртүрлі болады (сары, қызгылт, қызғылт- қоңыр, көкшіл), кейде пигменті жоқ. Жетілген колонияның беткейі қабырғалы болып келеді.
Trichophyton schoenleinii негізінде балаларда терінің, шаштың (таз -фавус), тырнақтың созылмалы микозын қоздырады,буындарда, сүйекте инфекцняның лuмфогенді тәсілмен дамуымен сипатталады. Осындай саңырауқұлақтар демациялық топқа жатады, яғни олар меланин түзеді, сондықтан олардың жасушалық қабырғасы және колониялары қара қоңыр түсті болады.

Споротрихиоз қоздырғышы-Sporothrix schenckii
Споротрихоз Шенк ауруы деп аталады. Оның қоздырғышы диморфты саңырауқұлақ Sporothrix schenckii кең таралған. Көбінесе жұмысы топырақпен, ғұл өсірумен (раушан тікенекшелерімен зақымдану кезінде) айналысатын ауыл шаруашылық жұмыскерлер ауырады. АҚШ -тың 15 штатында (1988 ж.) сфангалық мұкпен байланысты бұрқетпе тіркелген. Sporothichum schenckii дің бұрын бірнеше атаулары болды- Sporotrichum tropicale Sporotrichum indicumт.б.
Микроморфологиясы. Споротрихтың таза дақылының микроскопиялық сипаты өсу жагдайы мен сатысына байланысты болады. Мицелиялық сатыда гифалары тұссіз жалпақтау, септаланған және бұтақталған. Конидия ұстаушылары жіңішке, гифадан тура бұрышты бағытта пайда болады. Конидиялары екі типті:тұссіз, конидия ұстаушыда топтасып орналасады (гұл топшасы сияқты) және қалың қабырғалы қоңыр тұсті, тікелей гифаларда орналасады. Ашытқылық сатысы-дөңгелек немесе жұмыртқа пішінді, бұршіктері бар ашытқы жасушалары массасының пайда болуымен сипатталады.
Дақылдық қасиеті. S schenckii диморфты саңырауқұлақ. Тыгыз орталарда (Сабуро, картофельді орталар) өсіп өнудің екі сатысы өтеді; мицелиялық және ашытқылық.
Мицелиялық сатысы кезінде колониялары алғашқыда қоңырлау тұсті, 1-2 аптадан кейін қоңыр қара тұсті; беткейі жұқа қатпарланған, ылғалды. Біріншілік себіндіде ауалы мицелиялар болмайды. Ашытқылы сатысында жұрек ми тіндерінен дайындалған 5% -ды қанды агарда колонияларының беткейі ақ немесе ақшыл қоңырлау тұсті болады.
Негізгі клиникалық көріністері. Аурудың кең таралған тұріне созылмалы терілік немесе жарқаттанған жерде біріншілік зақымдану ошағы пайда болатын тері астылық микоз жатады. Осындай ошақтардан саңырауқұлақ лимфогенді жолмен таралып организмге кең жайылып (15-20 % жағдайда) висцеральды споротрихоз қоздырады. Біріншілік өкпе споротрихозы дамуы мұмкін. Зақымданған жерлер қатайған, ауырмайды,қатайған жерлер ашық жараға айналуы ықтимал.
Хромобластомикоз қоздырғышы
Хромобластомикоз (хромомикоз, веррукозды дерматит, Педрозо ауруы) терінің және тері асты шелмайының (әдетте аяқтың) созылмалы грануломатозды микозы.
Қоздырғыштары-Fonsecaea pedrosoi және Ғоnсесаеа соmракtа диморфты саңырауқұлақтар деп есептеледі. Қоздырғыштарының қатарына Сladophialophora Rhinosladediella, туыстарына жататын саңыраукұпақтар да енген болатын. Дегенмен, олардың Ғоncecaea туыстастығынан едәуір морфологиялық айырмашылығы бар, сондықтен оларды қоздырғыш ретінде тарихи тұрғыдан қарайды. Рһіаlорһога vеггисоsа- демациялық саңырауқұлақ, Жапония және Оңтұстік Америкада хромобластомикоздың негізгі қоздырғышы болып табылады.
Микроморфологиясы. Ғ.реdгоsоі саңырауқұлағы ең жиі бөлініп алынатын қоздырғыш. Гифалары қоңыр тұсті, септаланған. Ашытқылық сатысы болмайды. Конидия ұстаушыларының вегетативті гифалардан айырмашылығы шамалы ғана болады.Конидияұстаушының ұшында алдымен 2 тісшелер біріншілік споралар, ал олардан қосымша екіншілік споралар пайда болады (конидиялар), нәтижесінде кұрделі конидиялық басы тұзіледі. Колонияның тізбекшелері пайда болуы мұмкін.
Дақылдық қасиеті. Картофельдік агада, Сабуро ортасында колониялары баяу өседі. 5-10- тәулікте майда сұрлау колониялар пайда болады; 10-15-тәулікте олар көкшіл - сұр тұсті ұлпілденген колонияға айналады.Жетілген колониялары (21-30-тәуліктен кейін)- қара-қоңыр немесе қаратұсті. Колониялар асты - қара пигменттелген.
Негізгі клиникалық көріністері. Хромобластимикоз ауруы жер шарының кез келген өңірінде кездеседі, дегенмен,бұл ауру тропикалық, субтропикалық аймақтарда жиірек тіркеледі. Әдетте аяқ- қол терілері зақымданады, бірақ зақымдану ошақтары бетте, кеудеде, қарында, ішкі ағзаларда да болуы мұмкін. Біріншілік ошақ (қоздыргыштың енген жері) - ол терідегі қызарған тұсті қайызғақтанған төмпешік (тұйін). Айлар, жылдар өткеннен кейін онымен қатар осындай ауырмайтын тұйіндер пайда болуы ықтимал,сондықтан зақымданған ошақ тұсті қырық қабат (капуста) сияқты көрініс береді. Хромобластомикоздың 5 клиникалық тұрлерін ажыратады: тұйіндік, ісіктік, веррукозды дерматит, таңдақтық және тыртықтық. Зақымданған ошақтың мөлшері ұлғайып 10-20 см-ге жетеді (бұткіл тізені немесе өкшені қамтиды). Өте ауыр жағдайларда кұпсектік (слоновость) дамиды. Кейде зақымдану ошағы организмнің басқа жерлеріне ауысуы ықтимал.

Мицетома қоздыргыштары
Мицетома (мадуралық аяқ, мадуромикоз) - барық елдерде, әсіресе тропикалық, субтропикалық аймақта кездесетін созылмалы инфекция. Клиникалық көрінісі бойынша хромомикозға ұқсас.
Әртұрлі зерттеушілер және әр кезде мицетома қоздырғышына саңырау-құлақтардың бірнеше туыстастығын жәнетұрлерін жатқызған. Сондықтан, осы кезге дейін қазіргі заманғы оқулықтар мен оқу құралдарында осы мәселе бойынша бірегейлі көзқарас қалыптасқан жоқ. Және де саңырауқұпақтармен қатар мицетоманы актиномиоциттер, нокардиялар, стафилококтар, ішек таяқшасы ж.т.б. бактериялар қоздырады деп есептейді. Сондықтан мицетома қоздырғышын анықтауда арнайы микологиялық зертхананың (Д.Саттон, А.Фотергилл, М.Ринальди, 2001, Патогенді және шартты патогенді саңырауқұлақтар анықтауышында, С.S.Нооg, J.Gиагго, М.J Ғиgпеггаs. 2001, клиникалық саңырау- құлақтар атласында баяндалған) мәліметтері негізге алынды.Мицетоманың негізгі қоздырғышы - көгерткіш саңырауқұлақ Рsеudоаllаsсһегіа Ьоуdіі (Ехсорһіаla jeanselmei, Рһіаlophora сгуаnеsсеns т.б. деп те атайды).
Микроморфологиясы. Гифалары тұссіз,септаланған.Қарапайым немесе бұтақталған конидияұс- таушылардың ұшында төменгі жағы жіңішкерленген микроконидиялар пайда болады, және де олар гифадан тікелей шығыптұрады. Р.bоуdіі -дың көбеюініңжыныстық сатысы клейстотециялары (споралар ұшін ірі қапшықгар) болуымен сипатталады. Жетілген кезде (кртофельді- декстрозды, жұгерілі агарда 2-3 аптадан кейін) клейстотециялар жарылады да көптеген қоңыр тұсті әллипс пішінді аскоспоралар босанып шығады. Осындай жағдайда Рbоуdiі- ді Аsрегgillus- тан ажыратып анықтау өте қиын.
Дақылдық қасиеті. Колониялары алғашқыда ақ тұсті, кейінірек мақта тәріздес қою сұр тұсті болады.
Негізгі клиникалық коріністері. Қоздырғыш шіріген өсімдіктерден, топырақтан, сарқын сулардан жұғып зақымданған тері арқылы организмге енеді. Кобінесе аяқ басы зардаптанады. Шектелген ісіну немесе жылан көз (свищ) дамыған көптеген ірің қалталар пайда болумен сипатталады. Ерекше ауыр жағдайларда бұлшықеттер, шандырлар, сұйектер зақымдану процесіне шалдығады. Микоздың бұл тұріне бактериялық инфекция қосылып әртұрлі асқынулар беруі мұмкін.
Кейде Р.bоуdіі тыныс алу жолдары арқылы өкпеге тұседі, мұндай жағдай көбінесе суға батып кетіп, аман қалғандардың өкпесінде байқалады. Сирек жағдайда бас мидың абсцессасы, менингит дамуы мұмкін.
Феогифомикоз қоздыргышы
Феогифомикоз- қоздырғышы демациялық саңырауқұлақтардың әртұрлі туыстастықтары (тұрлері) болып табылатын инфекция. Мұндай уққабілетгілігі болып табылады. Бұл пигмент саңырауқұлақтың гифаларын,колонияларын қара-қоңыр тұске бояйды. Демациялық микоздар тобына феогифомикоздан баска хромобластомикоз, мицетома кіреді. Сонымен қатар бірнеше саңырауқұлақтар (Рһіаlорһога, Ехsорһіаіа, Сlаdорһіаlорһога, Сuгvіlагіа, Рһоmа т.б.) осы 3 микоздың бәріне қатысы бар деп санайды .

Рһіаlорһога гереп
Бұл саңырауқұлақ адамдарда болатын теріастылық феогнфомикоздың негізгі қоздырғышы ретінде саналады. Бұл саңырауқұлақ кең таралган. Табиғи жагдайда агаш қалдықтарында, шіріген өсімдіктерде кездеседі; бөренелердің, агаштық құрылыс заттардың көгеруін қоздырады.
Микроморфологиясы. Гифалары септаланган, алгашқыда- тұссіз, кейіннен қою- қоңыр тұсті; тегіс, будалар тұзеді. Фиалидалары (конидиогенді жасуша) жұқа жага сияқты; көбінесе гифасы бірге бұрама жасайды. Конидиялары бір жасушалы, тұссіз.
Дақылдық қасиеті. Колониялары алгашқыда ақ,ылгалды; кейіннен сұр тұсті мицелиялар будасы бар, саргыш-қоңыр, қою қоңыр тұсті болады. Колониялардың астыңгы жагы қара тұсті пигменттелген.
Рһаlophora richardsiae
Бұл саңырауқұлақ кең таралган, шіріген агаштарда , топырақтарда жиналады.
Микроморфологиясы. Гифалары септаланган, тұссіз, кейде қоңырлау тұсті. Фиалидалары және конидиялары екі типті болады:1) септаланган, тұссіз; 2) қою - қоңыр тұсті, жіңішке, кейде септаланган, тыгыз қабатты, шар тәріздес.
Дақылдық қасиеті. Колониялары әртұрлі болып келеді- жұн тәріздес, барқытша, ұнтақшатәріздес; сұр- қоңыр, қоңыр тұсті. Колонияның астыңгы жагынан қараганда қоңыр тұсті пигменттелген.
Негізгі клиникалық көріністері. Жарақатқа топырақтан, шіріген агаштан саңырауқұлақ тұскенде теріде ауырмайтынтыгыз ісік пайда болады, ол кейіннен некрозгаұшырап теріастылық абсцеске айналады. Жарақаттану нәтижесінде кобінесе кисталар дамиды, ол іріндеп кетуі мұмкін. Зақымданган тіндерде, ірінді бөлінділерде гифалар шог.ыры (агрегатты), қоңыр тұсті ашытқы тәріздес жасушалар табылады.
Терең жүйелік микоздардың қоздыргыштары.
Терең микоздар тобындагы аурулар көбінесе аса қауіпті инфекцияларга жатады. Оларды эндемиялық табиги- ошақты аурулар ретінде қарастырады. Мұндай инфекциялар Оңтұстік және Солтұстік Америкада, Оңтұстік-Шыгыс Азия елдерінде, Ұндістанда, Африкада кең таралган. Соңгы жылдары АИВ- инфицир- ленгендер саны көбейіп, иммундық тапшылық жиі тіркеле бастауына байланысты дұние жұзінің басқа да елдерінде жұйелі микозбен науқастанушылық кездесе бастады.
Терең микоздардың қоздыргыштары- Ніstoplasma, Вlаstоmусеs, Соссіdіоіdеs, Рагасоссіdіоіdез, Сгурtососсиз, Еmmоnsіа туыстастықтарына жататын диморфты саңырауқұлақтар. Терең микоздар сапроноздарга жатады. Инфекция көзі- құстардың, жарганаттардың саңгырықтарымен (помет), шіріген органикалық субстраттармен ластанган әндемиялық өңірлердің топырагы. Саңырауқұлақтардың жұқпалы мицелиялық тұрінің берілу механизмі- аәрогенді, берілу жолы- ауалы- шанды. Ауру адам жұқпалы емес (айналасындагыларга қауіпті емес), инфекция көзі бола алмайды. Әндемиялық аймақтыңтұргындарының көпшілігі жеңіл, симптомсыз тұрде ауруды басынан кешіреді. Мысалы, АҚШ-тың шыгыс және орталық штаттарында гистоплазминмен қойылган сынама тұргындардың 80%- да оң нәтижелі болганы осы жагдайды дәлелдейді. Бұл инфекцияга жаппай қабылдаушылық бар деп есептеледі.
Гистаплазмоз қоздырғышы.
Гистаплазмоз (Дарлинг ауруы) қоздыргышы - Ніstoplasma сарsulatum(47- сурет). Бұл саңырау- құпақтың екі вариантын ажыратады: Н. сарsulatum vаг сарsulatum және саpsulatum vаг duboisii (соңгысы тек қана экваторлық Африка аймагында кездеседі). Екі вариантының да бөлініп алынган таза дақылының морфологиялық қасиеттері бойынша бір-бірінен айырмашылыгы жоқ. Дегенмен сapsulatum vаг dиЬоіsіі варианты науқастан алынган тіндерде 3-4 есе ірілеу болады, жасушалық қабаты қалыңцау, бұршіктену кезінде пайда болатын көлденең перде қатқылдау болады.

Микроморфологиясы. Гифалары түссіз, септаланғаи. Конидия ұстау-шылары- қысқа. Конидиялары екі типті: микроконидиялары - майда, қабаттары тегіс немесе бұдырлау; макроконидиялары- ірі (микроконидияларға қарағанда 4-6 есе ірілеу), қабаты қалың бұдырлау болады. Макроконидиялар плазмодияларға ұқсас (әсіресе гистоциттарда жасуша ішінде орналасқанда). Сондықтан Дарлинг оларды гистоплазмалар деп атаған.Ашытқылық фазасы қабаты қалың полярлық бұршіктенуі бар, оваль және дөңгелек пішінді жасушалардан тұрады.
Дақылдык қасиеті. Колонияларының диморфизмділігі температуралық фактормен байланысты. Мицелиялық тұрі 25 °С-та ақ, ашық -қоңыр, мақта тәріздес колониялар түзіп өседі; астыңғы жағынан қарағанда пигменті сары немесе сарғыштау түсті. Өте баяу өседі.
Ашытқылық түрі 37°С- та қоңыр, сұртүсті тегіс, кейде қатпарланған (әжімделген) колониялар түзеді.
Негізгі клиникалық белгілері. Саңырауқұлақ мицелиялары адамға тыныс алу кезінде шаңмен тұседі. Өте жұқпалысы- микроконидиялар. Біріншілік ошақ өкпелерде қалыптасады. Ауру көбінесе озінше жазылып кетеді. Дегенмен, саңырауқұлақ организмде кең жайылып, тек қана өкпені емес, басқа да агзалар- ды (бауыр тіндерін, көк бауырды, теріні, шырышты қабаттарды) зақымдауы мұмкін. Асқазан- ішек жолда- рында, мида екіншілік ошақтар дамуы ықтимал. Диссеминирленген процесс имунды- тапшылық жағдайда және бірінші кезекте ЖИТС- ке шалдыққан науқастарда, қарттанған жасушаларда жиірек пайда болады.
Н.сарsulatum -ның duboisii варианты сирек жағдайда өкпе ауруын қоздыратыны байқалған, бірақ бұл вариант терінің, сұйектің ошақты зақымдануы кезінде жиі кездеседі, диссеминирленген процесс өліммен аяқталады.
Криптококкоз қоздырғышы
Криптококкоз ауруы барлық жерде кездеседі, және де оның бірнеше атаулары бар: торулез, еуропалық бластомикоз, сахаромикоз, Буссе - Бушке ауруы. Өкпе, тері және ОЖЖ зақымданады. Қоздырғышы- Сгурtococcus пеоformans Cruptococcus туыстастығына жататын саңырауқұлақтан бұл инфекция қоздыр- ғышының негізгісі - С.пеоformans var neoformans (1аurentii, gгиЬіі, gаttі вариантының да маңызы бар екені байқалған).
Микроморфологиясы. Бұл саңырауқұлақтың таза дақылының пішіні дөңгелек тәріздес, сирек жағдайда ірі бұршіктенген оваль пішіндісі кездеседі, ашытқылы жасушалар болып табылады. Қоздырғыштың ерекше қасиетіне ашытқылы жасушасының диаметрінен колденең мөлшері едәуір ұлкен мұғал капсуласы болуы тән. Полисахаридті капсула- криптококкоз қоздырғышы ұшін тек қана маркерлік құрылым емес, ол штамның вирулеттілік көрсеткіші, оның инвазиялық қабілеттілігі болып табылады. Капсула қоректік орталарда да, ағза тіндерінде де пайда болады .
Дақылдық қасиеті. Криптококкоз қоздырғышы Сабуро ортасында жылдам өседі. Агар бетінде тегіс немесе әжімделген қою-қоңыр, сарғыш - қоңыр, қою сары колониялар тұзеді. Колониялардың полиморфизмділігі бір табақшаның бетінде байқалады. Капсулатұзу қабілеттілігі бар штамдар кілегейлі колониялар тұзеді.
Негізгі клиникалық көрініістері. ЖИТС- ке шалдыққан науқастарда криптококкоз пайда болып, олардың арасында 80 % жағдайда криптококтық менингит дамитынына байланысты бұл ауру туралы көп мәлімет алынды. Негізгі жұғу жолы- ауалы- шанды.Тұрғындар арасында қабылдаушылық деңгейі төмен. Науқастың айналасындағыларға жұқпалық қаупі жоқ. Бұл микоздың жасырын кезеңі- бірнеше айдан бірнеше жылға дейін. Қоздырғыш жұққандардың көпшілігінде инфекция симптомсыз тұрде өтеді. Біріншілік зақымдану ошағы әдетге өкпеде дамиды. Көбінесе өзінше жазылып кету байқалады. Дегенмен процестің диссеминациялануы ауыр криптококты менингит дамуына әкеледі. Мұндай жағдай көбінесе иммунды - тапшылыққа шалдыққан адамдарда дамиды.

Кокцидиоидоз қоздырғышы
Кокцидиоидоз (кокцидиоидомикоз, Вернике - Посад ауруы) - сапроноз, конитагиозды емес жүйелі микоз. Қоздырғышы - диморфты саңырауқұлақ Соссіdioides immitis. Қоздырғыш резервуары -АҚШ, Мексиканыц шөл далалы аудандарыныц сілтілі топырағы, сол жер ұшін бұл сацырауқұлақ эндемиялық болып келеді.
Мицелиялық тұрі - сапрофит ( дақылдық); ашытқы тәріздес тұрі - паразит (тіндік тұр). Микоздар қоздырғыштарының арасында Соссіdioides immitis ең вирулентісі болып есептеледі. Бұл саңырауқұлақтардың вирулентілігі мицелиялық тұрінің артроспора тұзуінің ұдемелілігімен байланысты, оның жұқпалы дозасы небәрі 1-ден 10 артроспорага дейін.
Микроморфологиясы. Мицелиялық тұрінің гифалары жұқа, септаланған, тұссіз. Бұйір жағындағы қалындау бөшке тәріздес немесе тура бұрышты артроконидияларға (атап айтқанда олар жоғары вирулентті) бастама береді. Адам организміне тұскенде артроспоралар сферулаларға (қалың қабаты бар шар тәрізді жасушалар, іші дөңгелекше майда дәнді эндоспоралармен толған) айналады. Осындай сферуланы сұйық ортада (1°= 37°С, ауа құрамында С02 концентрациясы жоғары) артроспораларды өсіргенде алуға болады. Адам организмінде эндоспоралар толған сферула жарылғанда эндоспоралар бұткіл организмге таралады да, қайтадан сферулалар пайда болудың нәтижесінде (эндоспоралар) ағза тіндерінде патологиялық процестер қоздырады.
Дақылдық қасиеті. Картофельді агарда колониялары ақ, кейде сарғыш-қоңыр, қызғылт тұсті болады, беткейі қара - қошқыл тегіс немесе ұлпілдек. Артроспорасы бар ұнтақша тәріздес колониялар 4- 15 кұндерде өседі. Ашытқы тәріздес колониялары - тері сияқты, қатпарланған, ауалық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.