Эксперимент теориясы мен әдістемесі
Эксперимент теориясы мен әдістемесіне жалпы шолу
Эксперимент ғылыми зерттеулердің маңызды бөлігі болып табылады.
Эксперименталды зерттеу - жаңа ғылыми білімді алудың тәсілі. Оның негізі болып эксперимент есептеледі.
Эксперимент ғылыми жүргізілген тәжірибе немесе нақты есептелінген жағдайда құбылысты бақылау, оның жүруін бақылау, басқара алу, осы жағдайларды әр қайталағанда жаңадан жасау.
Кәдімгі пассивті бақылаудан эксперимент зерттеушінің зерттелетін құбылысқа деген белсенді әсер етуімен ерекшеленеді.
Эксперимент мақсаты:
теориялық жағдайларды тексеру, жұмыс гипотезасын дәлелдеу;
құбылысты терең зерттеу.
Экспериментке келесі талаптар қойылады:
қысқа мерзімде жүргізу;
материалды және ақша қаражатының аз шығыны;
алынған нәтижелердің жоғары сапада болуы.
Эксперименттің табиғи және жасанды түрін ажыратады.
Табиғи эксперимент түрлі жағдайда әлеуметтік құбылыстарды зерттеуге тән болып келеді, мысалы, өнеркәсіпті, тұрмысты және т.с.с.
Жасанды эксперимент көптеген ғылымдарда кеңінен қолданылады, көбінесе техникалық ғылымдарда. Бұл кезде құбылысты зерттейді, керекті деңгейге дейін оңашалап, оны сандық және сапалық жағынан бағалайды.
Кей кезде эксперименталды іздестіру зерттеулерін жүргізу қажеттілігі туындауы мүмкін. Олар зерттелетін құбылысқа әсер ететін факторларды алдын ала деректердің жетіспеушілігінен белгілеу кезіндегі қиыншылықтар болғанда қажет болады.
Алдын ала (іздестіру) эксперимент негізінде толық көлемдегі зерттеу бағдарламасы құрастырылады.
Эксперименталды зерттеулер зертханалық және өндірістік болып бөлінеді.
Зертханалық тәжірибелерді типтік құралдарды, арнайы қондырғыларды, стендтерді, жабдықтарды және т.б. қолдана отырып жасайды. Әдетте зертханалық зерттеулерде эксперименттің толық жеткілікті ғылыми дәлелінің болуы жақсы ғылыми ақпаратты минималды шығындармен алуға жол береді.
Осы өндіріске ұқсас басқа өндіріске жинақталған ақпараттарды өңдеп өндіріске қажетті ұсыныстар дайындау.
Бұл ақпараттық құндылығы ұқсас өндірістің көп жылдар бойынша жинақтаған тәжірибесі негізінде бір жүйеге келтірілген өндірістік эксперименттің тағы бір түрі- анкеталау әдісі. Бұл жағдайда зерттеулерін процеске, құбылысқа тиянақты орналастырылғанәдістеме дайындауы қажетті мәліметтер ұқсас өндірістен сұрау арқылы жинақталады.
Бұл әдіс қажетті мәліметтерді тез және көп мөлшерде жиынға мүмкіндік береді. Бұл әдіске қойылатын талаптардың бірі жинақталған көп ақпаратты статистикалық тазарту арқылы аса маңызды мәліметтерді бөліп алу. Өндірістік эксперимент сондай-ақ алаңдық зерттеумен алмастыру мүмкін.
Эксперимент методологиясы
Эксперименттің жалпы құрылымы эксперимент методологиясын құрайды. Эксперимент методологиясы дегеніміз эксперименттік зерттеуді қою және жүргізу реті.
Эксперименттің методологиясы төмендегі негізгі сатылардан тұрады:
1. эксперименттің жоспар бағытын құрастыру;
2. өлшемдерді бағалау және эксперимент жүргізуге қажетті құрамды тандау;
3. экспериментті жүргізу;
4. эксперимент нәтижелерін өңдеу және талдау.
Эксперименттің жоспар бағдарламасын құрастыру.
Жоспар бағдарлама төмендегі бөлімдерден тұрады:
1. Зерттеудің тақырыбы
2. Жұмыстық гипотеза
3. Эксперименттің әдістемесі
4. Қажетті материалдар тізімі
5. Керекті приборлар, қондырғылар тізімі
6. Эксперимент орны тізімі
7. Зеттеу жұмысының күнтізбелік жоспары
8. эксперимент жүргізуге арналған жұмыстарының шығындары.
Эксперимент методикасы дегеніміз эксперименттік зерттеуді өз ретімен және тиімді жүргізуге арналған әдістермен тәсілдер жүйесі. Эксперимент методикасының құрамына эксперименттің мақсат міндеттерін өзгертіп фактілерді таңдау, өлшеу құрамын таңдау және негіздеу, өлшеу санын белгілеу, жүргізу ретін сипаттау, эксперимент нәтижесін өңдеуді және таңдауды негіздеу сияқты бөлімдер кіреді. Эксприменттің мақсат міндеттерін белгілеу әр түрлі ақпараттарды, гипотезаларды және басқада мәліметтерді өңдеу негізінде жүргізіледі. Қажетті мәселелер саны эксперименттің тиімділігін анықтайтын болғандықтан оны нақты белгілі бір мөлшерде және барлық қажетті салаларды қамтитын етіп құрастыру қажет.
Эксперименттің негізгі сатыларының бірі ,оның мақсат міндеттерін анықтау болып табылады.Эскперимент аз мақсат міндеттері анықтау жинақталған ақппаратты гипотезаларды және теоралық зерттеу нәтижесін өңдеу және талдау негізінде жүргізіледі.Жинақталған ақппарат алдын-ала күтілетін заңдылықтармен нәтижелерді жорамалдау мүмкіндік береді және осыған сәйкес эксперименттің нақты мәселелері қойылады.Мәселелерді қою төменгі шарттарға сүйенеді.Егер эксперимент нақты мәселені шешуге арналған болса,онда ол 3-4 мәселемен шектеледі.Эксперимент кешенді болған жағдайда мәселелер саны 8-10 болуы мумкін.Эксперименттің келесі бір маңызды сатысы өзгеріп отыратын фактілерді таңдау.Бұл саттыда зерттеліп жатқан прцестер мен құбылыстарға әсер ететін негізгі және екінші реттік ... жалғасы
Эксперимент ғылыми зерттеулердің маңызды бөлігі болып табылады.
Эксперименталды зерттеу - жаңа ғылыми білімді алудың тәсілі. Оның негізі болып эксперимент есептеледі.
Эксперимент ғылыми жүргізілген тәжірибе немесе нақты есептелінген жағдайда құбылысты бақылау, оның жүруін бақылау, басқара алу, осы жағдайларды әр қайталағанда жаңадан жасау.
Кәдімгі пассивті бақылаудан эксперимент зерттеушінің зерттелетін құбылысқа деген белсенді әсер етуімен ерекшеленеді.
Эксперимент мақсаты:
теориялық жағдайларды тексеру, жұмыс гипотезасын дәлелдеу;
құбылысты терең зерттеу.
Экспериментке келесі талаптар қойылады:
қысқа мерзімде жүргізу;
материалды және ақша қаражатының аз шығыны;
алынған нәтижелердің жоғары сапада болуы.
Эксперименттің табиғи және жасанды түрін ажыратады.
Табиғи эксперимент түрлі жағдайда әлеуметтік құбылыстарды зерттеуге тән болып келеді, мысалы, өнеркәсіпті, тұрмысты және т.с.с.
Жасанды эксперимент көптеген ғылымдарда кеңінен қолданылады, көбінесе техникалық ғылымдарда. Бұл кезде құбылысты зерттейді, керекті деңгейге дейін оңашалап, оны сандық және сапалық жағынан бағалайды.
Кей кезде эксперименталды іздестіру зерттеулерін жүргізу қажеттілігі туындауы мүмкін. Олар зерттелетін құбылысқа әсер ететін факторларды алдын ала деректердің жетіспеушілігінен белгілеу кезіндегі қиыншылықтар болғанда қажет болады.
Алдын ала (іздестіру) эксперимент негізінде толық көлемдегі зерттеу бағдарламасы құрастырылады.
Эксперименталды зерттеулер зертханалық және өндірістік болып бөлінеді.
Зертханалық тәжірибелерді типтік құралдарды, арнайы қондырғыларды, стендтерді, жабдықтарды және т.б. қолдана отырып жасайды. Әдетте зертханалық зерттеулерде эксперименттің толық жеткілікті ғылыми дәлелінің болуы жақсы ғылыми ақпаратты минималды шығындармен алуға жол береді.
Осы өндіріске ұқсас басқа өндіріске жинақталған ақпараттарды өңдеп өндіріске қажетті ұсыныстар дайындау.
Бұл ақпараттық құндылығы ұқсас өндірістің көп жылдар бойынша жинақтаған тәжірибесі негізінде бір жүйеге келтірілген өндірістік эксперименттің тағы бір түрі- анкеталау әдісі. Бұл жағдайда зерттеулерін процеске, құбылысқа тиянақты орналастырылғанәдістеме дайындауы қажетті мәліметтер ұқсас өндірістен сұрау арқылы жинақталады.
Бұл әдіс қажетті мәліметтерді тез және көп мөлшерде жиынға мүмкіндік береді. Бұл әдіске қойылатын талаптардың бірі жинақталған көп ақпаратты статистикалық тазарту арқылы аса маңызды мәліметтерді бөліп алу. Өндірістік эксперимент сондай-ақ алаңдық зерттеумен алмастыру мүмкін.
Эксперимент методологиясы
Эксперименттің жалпы құрылымы эксперимент методологиясын құрайды. Эксперимент методологиясы дегеніміз эксперименттік зерттеуді қою және жүргізу реті.
Эксперименттің методологиясы төмендегі негізгі сатылардан тұрады:
1. эксперименттің жоспар бағытын құрастыру;
2. өлшемдерді бағалау және эксперимент жүргізуге қажетті құрамды тандау;
3. экспериментті жүргізу;
4. эксперимент нәтижелерін өңдеу және талдау.
Эксперименттің жоспар бағдарламасын құрастыру.
Жоспар бағдарлама төмендегі бөлімдерден тұрады:
1. Зерттеудің тақырыбы
2. Жұмыстық гипотеза
3. Эксперименттің әдістемесі
4. Қажетті материалдар тізімі
5. Керекті приборлар, қондырғылар тізімі
6. Эксперимент орны тізімі
7. Зеттеу жұмысының күнтізбелік жоспары
8. эксперимент жүргізуге арналған жұмыстарының шығындары.
Эксперимент методикасы дегеніміз эксперименттік зерттеуді өз ретімен және тиімді жүргізуге арналған әдістермен тәсілдер жүйесі. Эксперимент методикасының құрамына эксперименттің мақсат міндеттерін өзгертіп фактілерді таңдау, өлшеу құрамын таңдау және негіздеу, өлшеу санын белгілеу, жүргізу ретін сипаттау, эксперимент нәтижесін өңдеуді және таңдауды негіздеу сияқты бөлімдер кіреді. Эксприменттің мақсат міндеттерін белгілеу әр түрлі ақпараттарды, гипотезаларды және басқада мәліметтерді өңдеу негізінде жүргізіледі. Қажетті мәселелер саны эксперименттің тиімділігін анықтайтын болғандықтан оны нақты белгілі бір мөлшерде және барлық қажетті салаларды қамтитын етіп құрастыру қажет.
Эксперименттің негізгі сатыларының бірі ,оның мақсат міндеттерін анықтау болып табылады.Эскперимент аз мақсат міндеттері анықтау жинақталған ақппаратты гипотезаларды және теоралық зерттеу нәтижесін өңдеу және талдау негізінде жүргізіледі.Жинақталған ақппарат алдын-ала күтілетін заңдылықтармен нәтижелерді жорамалдау мүмкіндік береді және осыған сәйкес эксперименттің нақты мәселелері қойылады.Мәселелерді қою төменгі шарттарға сүйенеді.Егер эксперимент нақты мәселені шешуге арналған болса,онда ол 3-4 мәселемен шектеледі.Эксперимент кешенді болған жағдайда мәселелер саны 8-10 болуы мумкін.Эксперименттің келесі бір маңызды сатысы өзгеріп отыратын фактілерді таңдау.Бұл саттыда зерттеліп жатқан прцестер мен құбылыстарға әсер ететін негізгі және екінші реттік ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz