Тістердің тіс жегі емес зақымдалуларының рентгендік диагностикасы

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Медицина Университеті

Студенттің өзіндік жұмысы

Тақырыбы: Тістердің тіс жегі емес зақымдалуларының рентгендік диагностикасы. Бет сүйегі бет аймағының жарақаттары, визуалды зерттеу әдістері.
Пән: Визуальді диагностика
Факультет: Стоматология
Курс: 2

Орындаған: Кушмагамбетов Турар Дауренович
Тексерген: Алдияров Серик Алдиярович

Ақтөбе 2017
Жоспар№1:
I. Кіріспе.
II. Негізгі бөлім.
1. Тісжегі, түрлері, клиникалық түрлері
2. Тістер тісжегісінің патологиялық анатомиясы
3. Аурулар
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер.

Жоспар №2:
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Бас сүйегі жарақаттары
2. Бет аймағының визуалды диагностикасы
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер

ТІСЖЕГІ кеселi деп тіс тіндерінде тістер шыққасын пайда болатын, олардың құрамындағы минералды заттың жойылып, органикалық заттың ыдырауынан тіс бетінде пайда болатын ақауларды айтады. МИЛЛЕР ТЕОРИЯСЫ - химиялық-паразитарлық теория деп аталады. 1884 жылы ұсынылған. Бұл теорияға сәйкес тісжегінің пайда болуы 2 кезеңнен тұрады:
1) тіс тінінің химиялық әсерден.
2) микроб әсерінен бұзылуы. Біріншіден ауру ауыз ішінде қалған ас қалдығының ыдырауы негізінде, соның әсерінен эмаль бұзыла бастайды. Ондағы минералды тұз еріп, пульпаға жақын қабат дентинге жетеді. Дентиндегі органикалық заттар (20%) микроб ферментінің әсерінен ыдырайды.
Тісжегі кеселінің пайда болуы туралы соңғы кездегі көзқарастар:
Тісжегінің пайда болу көзі - микробтар, соның ішінде стафилококк пен стрептококтар. Оларсыз тісжегі дамымайды. Құрамында көмірсу тағамының қалдығы бар жұмсақ тіс қақтары 2-3 күнде тіс пелликуласымен тығыз байланысып, микробты қаққа айналады. Оның құрамында стафилококктар, стрептококктар ферментінің әсерінен көмірсу ас қақтары түзіліп, көп көлемде азот қышқылы пайда болады. Сөйтіп микробты қақтың үстіңгі ортаның рн қышқылы 4,5-5,0-ке тең келеді. Егер микробты қақ уақытында тазаланбаса, тұрақты түрде тіс бетінде қалып қойса, қышқылдың әсерінен призма аралығындағы минералды тұз кристаллдары ери бастап, аралық байланыс үзіліп, өте ұсақ саңылаулар пайда болады. Қышқылдар осы саңылаудан өтіп, кіреукеге ауысып, астыңғы қабатына жетеді. Призма арасындағы кеңістік кеңейеді. Сөйтіп микробтың кіреуке асты қабатына өтуі артады. Онда микробтан протеолизді ферменттер кіреукедегі органикалық заттың бұзылуына көмектеседі. Кіреукенің жоғарғы қабатының көпке дейін бүтіндігі сақталып тұрады. Себебі сілекейден келетін минералды заттың әсеріне бұл қабатта көпке дейін минералдың жойылу немесе қайта құрылу тепе-теңдігі аяқталады. Біраз уақыттан кейін төменгі қабатқа өткен қышқылдың әсерінен жоғарғы қабаттың қалыңдығы жұқарып, әр түрлі механикалық әсерден сынады.

Бұл тісжегі топографиясына байланысты анықталады.
1. Бастапқы тісжегі - тістің сауыт беттерінде түсті дақ пайда болады. Алғашында ақшыл, беті жылтыр, кіреуке мөлдірлігі сақталған 1-2 мм болады. Сыртқы пішіні дөңгелек, сопақша, кейде күрделі пошымда болуы мүмкін.Сондай-ақ шекарасы анық келеді. Бірте-бірте шекара иір-қиыр болып шекарасы жойыла бастайды. Сосын кіреуке мөлдірлігі жойылып, дақ ақ-күңгірт түс иеленеді. Науқаста ешқандай субьективті белгілер болмайды. Кейде қышқыл әсерінен тістерде қармап қалу сезімі туындайды. Көбіне ауыз қуысын тексеріп зерттегенде анықталады. Кейде дақ сарғылт, қоңыр түске боялады. Мұны аурудың баяу дамыған түрі дейміз. Ал ақшылы-жедел дамығаны болады. Қара-қоңыр дақ көбіне тістің жанасу бетінде кездеседі. Қорытынды диагноз қою үшін бұл кеселді басқа дерттермен (гипоплазия, флюороз) салыстырып, ажырата білу керек. Қосалқы тексеру әдістері: дақтың бетін метилен көгінің ерітіндісімен бояу. Кариес дағы көк түске боялса, флюороз бен гипоплазия көк түске боялмайды (бұл кезде эрозияның өткізгіштік қасиеті төмен).
2. Беткейлі тісжегі
1. субьективті белгілері: сырқат тіс химиялық, механикалық - тәттіден, ащыдан, қышқылдан ауырады.
2) көріп тексергенде тіс сауыты қуысының белгілі бетіндегі кіші тереңдікте 1 мм ойық анықталады.
3) шұқығанда қуыс қабырғасы тегіс емес, жұмсақ болады, табаны ауырады, қуыстың ауызы тар, табаны кеңдеу. Қорытынды диагноз қою үшін басқа аурулардан ажырата білу керек. а) гипоплазия - оның аяқша тәрізді түрі. б) флюороз - эрозиялы түрі в) сына тәрізді ақау г) тіс эрозиясы. Гипоплазия мен флюороздың ерекшелігі - ақаудың қабырғасы жылтыр, қатты болып шұқығанда ауырмайды. Сына тәрізді ақау мойнында орналасқан, қабырғалары жылтыр, шұқығанда, ащыдан, тәттіден ауыру сезімі болады.Тіс эрозиясында көбіне алдыңғы тістер жарақаттанады, ерін-жақ бетінде пайда болады. Қабырғасы жылтыр, тегіс. Ауыру сезімі химиялық әсерден пайда болады, симметриялы орналасады.
3. Ортаңғы тісжегі - жарақат кіреукеден дентинге ауысады және оның жабынды қабатында орналасады. Даму ерекшелігіне қарай клиникалық белгілері дамиды. Егер жедел даму болса температуралық, химиялық, механикалық әсерден ауырады. Баяу дамыса ешқандай ауыру сезімі болмайды. Науқастың негізгі шағымы: тісте белгілі бір ойықтың пайда болғанын айтады. Көріп тексергенде тісте орта тереңдікте (2-3 мм) қуыс анықталады. Жедел дамығанда қабырғасында жұмсарған ақ дентин көп, тез алынады. Баяу дамығанда дентин сарғыш - қоңыр, қоңыр түсті, қаттылау болады. Шұқып тексергенде ауыру сезімі дентин-эмаль шекарасында пайда болады. Түбі ауырмайды. Қосалқы әдіспен электр қозғыштығын ЭОД тексеру керек. Бұнда өзгермеген 2-6 мкА. Қорытынды диагноз қою үшін терең кариестен және периодонттың созылмалы қабынуынан, сына тәрізді ақаудан ажырата білу керек.Терең тісжегіден ажырату үшін тереңдігін анықтаймыз.Ал периодонттың созылмалы қабынуын ажырату үшін рентгенография мен ЭОД арқылы тексеріледі. Периодонтқа ЭОД төмен 200 мкА болуы керек. Рентген суретінде белгілі өзгерістер болады: периодонт саңылауы кеңейген, түбір ұшында қара көлеңке және сүйек тіндерінің сорылу белгілері.
4. Терең тісжегі - клиникалық белгісі аурудың даму ерекшелігіне байланысты. Жедел дамыса температуралық, механикалық әсерден ауырады. Көріп тексергенде терең тісжегі қуысы көрінеді. Себебі бұл кезде ұлпа маңайындағы дентин де бұзылады. Қуыс қабаты ақ, жұмсарған дентинге бай. Шұқып тексергенде көбінесе қуыс түбі ауырады. Баяу дамығанда ешқандай ауыру сезімінің болмауы мүмкін. Көріп тексергенде терең, ауызы кең қуыс көрінеді. Қабырғасында сары, қоңыр жұмсақ дентин болады. Электр қозғыштығы 2-6 немесе 10 мкА - ге дейін төмендейді. Ауруды ортаңғы тісжегіден, ұлпаның созылмалы қабынуынан ажырата білу керек. Оған субьективті белгілер тән: ауыру сезімі температуралық, механикалық әсерлерден пайда болады. Тіс сыздап ауырады. Ол біртіндеп басылады. Көріп тексергенде тістің сауыт қуысы мен тісжегі қосылып жатады. Көбіне ұлпа мүйізшесі ашық, шұқығанда ауырып, қанап қалады. Ұлпаның ЭОД электрқозғыштығы 40-90 мкА-ге дейін төмендейді.

Тіс жегінің рентгендік көрінісі.

Тісжегінің кіреукедегі дақты кезеңінденегізі сыртқы бетке қараған, ал ұшы кіреуке-дентин шекарасына бағытталған үшбұрышты тәріздес зақымдану ошағы анықталады. поляризациялы микроскопиялау әдісімен зерттегенде кіреукеде үшбұрыш пішінді жарақат ошағы анықталады және оның табаны кіреукенің сырт бетіне қарай орналасқан . Жарақат ошағындағы өзгерістер дақтың аумағымен тығыз байланысты. Егер дақтың көлемі 2-мм аспаса, шлифте мөлдір және қараңғы белдеулер анықталады. Тісжегі дағының көлемі ұлғайған кезде үш белдеуді (зоны) ажыратады - жарақат денесі (тело поражения), қараңғы және мөлдір белдеулер.

Тісжегінің дақты кезеңіндегіминералсыздану белдеуінің схемалық суреттемесі (поляризациялық микроскопия):
1 -- беттік қабат (бүтін); 2 -- зақымдану денесі; 3 -- қараңғы белдеу; 4 -- мөлдір белбеу.
::1белдеу -- беткей қабат, ені 50 мкм дейінгі бүтін кіреуке.
::2белдеу -- орталық белдеу (зақымдану денесі), бұл белдеуде минералсыздану жақсы бейнеленген, микрокеңістіктердің көлемі 25%-ға дейін көбейген. Кіреукенің өткізгіштігі өте жоғары дәрежеде.
::3 белдеу -- қараңғы белдеу, бұл белдеуде микрокеңістіктер 15 - 17% құрайды.
::4белдеу -- ішкі қабат, немесе мөлдір белдеу, микрокеңістіктер көлемі 0,75 - 1,5% құрайды.
Дентин тісжегісі. Дентин тісжегісі кіреуке - дентин байланыс аймағының бұзылуымен басталады және дентин түтікшелері бойымен тарап, ұлпаға қарай бағыт алады. Дентинде және ұлпада қорғаныс үрдісі басталады. Дентин түтікшелері семеді,ал одонтобластар өсінділері орталыққа қарай ығысады. Қорғаныс реакциясы нәтижесінде дентин және ұлпа шекарасында орынбасушы немесе қалыпты дентиннен дентин түтікшелерінің орналасу бағдарының аздап өзгешелігі бар ирегулярлы дентин түзіледі.
Тісжегі кезінде дентиннің минералдаушы құрамының минералсыздануы, дезинтеграция және органикалық матрицаның еруі нәтижесінде құрылымдық бүтіндігінің бұзылуы жүреді. Дентиннің тісжегімен зақымданған ошағы 5 белбеуден тұрады.

(Тістердің тісжегісі кезіндегі дентиндегі зақымдану белдеулері.)
1 -- бүтін дентин; 2 -- жартылай мөлдір дентин; 3 -- мөлдір дентин; 4 -- күңгірт дентин; 5 -- инфекцияланған дентин.

:: 1 белдеу -- қалыпты дентин. Бұл белдеуде дентин түтікшелерінің құрылымы өзгермеген, одонтобластар өсіндісі дентин түтікшелерін толтырып тұрады.
:: 2 белдеу -- жартылай мөлдір дентин. Жартылай мөлдір дентин қабаты дентин түтікшелері арасындағы дентиннің минералсыздану нәтижесінде пайда болады. Бұдан басқа дентин түтікшелері ішінде минералды қаттардың шөгуі байқалады. Бұл белбеуде микроорганизмдер байқалмайды.
:: 3 белдеу -- мөлдір дентин. Бұл белбеуде минералсыздану дәрежесі айқын бейнеленген. Клиникалық бұл дентиннің жұмсаруымен көрінеді. Бірақ коллаген талшықтарының бір бөлігі бұзылмайды. Міне осыған байланысты қолайлы жағдайда бұл белбеуде қайта минералдану үрдісі толықтай қамтамасыз етіледі.Белбеуде микроорганизмдер болмайды.
:: 4 белдеу -- күңгірт дентин. Бұл белбеуде дентин түтікшклерінің кеңейуі анықталады. Коллаген талшықтарының дезинтеграциясы нәтижесінде бұл белбеуде қайта минералдану мүмкін емес. Белбеуде кеңейген дентин түтікшелерінде барлық жағдайда микроорганизмдер болады.Клиникалық дентин жұмсарған, және ережеге сәйкес оны толық алу керек.
:: 5 белдеу -- инфекцияланған дентин. Белбеуде дентин құрылымы ыдыраған, микроорганизмге толы. Бұл белбеу емдеу кезінде толық алыну керек. Тісжегі кезінде ұлпада өзгерістер болуы мүмкін. Осы өзгерістердің дәрежесінің айқындылығы оның ағымы мен зақымдану тереңдігіне байланысты. Тісжегінің дақты кезеңінде және беткей тісжегі кезінде ұлпада өзгеріс болмайды. Егер тісжегі үрдіс дентинге араса, ұлпада тамырлардың және нерв талшықтарының морфологиялық өзгеріске ұшёырағаны анықталады. Одонтобластардың санының азаюы және бағыттарының бейтараптануы көрінеді. Одонтобластардың тітіркенуі орынбасушы дентиннің түзілуіне ықпал етеді.
Гипоплазия
Тістің қатты тіндерінің толық дамымағаны. Этиологиясы - іштегі нәрестенің организмінде минералды және ақуызды зат алмасу процестерінің бұзылуынан тістің ұрығында метаболикалық үрдістері де бұзылады - сүт тістерінің гипоплазиясы; ал егер 5 жасқа дейін балада - тұрақты тістердің гипоплазиясы. Энамелобласттармен кіреукенің қалыптасуы бұзылғаннан кейін және кіреуке призамларының минералдану үрдісі бұзылғаннан кейін пайда болады.
Гипоплазияның этиопатогенезі.
Энамелобласттары өлген болса немесе кіреуке толығымен дамымаған кезінде кіреуке орнына келмейді.
Жұйелі гипоплазия кезінде барлық тістердің немесе бір уақытта қалыптасатын тістердің кіреукесінің құрылымы бұзылады. Жүйелі гипоплазияға кейбір дәрі-дәрмектер әкелу мүмкін (мыс. тетрациклин). Рахитпен, жедел жұқпалы аурулармен, ішек-асқазан ауруларымен, токсикалық диспепсиямен, эндокринды жүйесінің ауруларымен, туа бітетін мерез аурулармен аурған балаларда байқалады.
Гипоплазияның жүйесі
Жүйелі (жалпы) гипоплазия - ұрықтарының минерализациясы бір уақытта өтетін тістерде кездеседі
Жергілікті гипоплазия - бір тісте кездесу мүмкін (мыс. Сүт тістің созылмалы периодонт қабынуы тұрақты тістің гипоплазиясына әкеледі).
Жүйелі гипоплазияның клиникалық түрлері:
1) кіреукенің түсінің өзгеруі;
2) кіреукенің толығымен дамымауы;
3) кіреукенің жоғы.
Кіреукенің түсінің өзгеруі тістердің вестибулярлы жағында симметриялық орналасқан ақ түсті дақтар - бор тәрізді түрі,
- ауру сезім жоқ,
- кіреукенің беті тегіс, жылтыр, бояқтармен боялмайды,
- дақ өмір бойы өзгермейді.
кіреукенің толығымен дамымауы
- кіреукенің беті толқын тәрізді, нүктелі және жүлгелі (бороздчатая)
- толқын тәрізді өзгерістер кептіргеннен кейін байқалады
- жүлгелі түрі кезінде кіреукенің бетінде бір немесе бірнеше сайлар болу мүмкін. Егер тіс саутында көп жүлгелер болса, онда сатылы (лестничная) түрі деп атайды.
- кіреукенің бұтіндігі бұзылмайды.
кіреукенің жоғы (аплазия)
-- ең ауыр түрі, сирек кездеседі.
- эстетикалық дефект,
- ыстықтан, қышқылдан, механикалық тітіркендіргіштерден ауру сезім пайда болу мүмкін.
кіреукенің жоғы (аплазия)
-- ең ауыр түрі, сирек кездеседі.
- эстетикалық дефект,
- ыстықтан, қышқылдан, механикалық тітіркендіргіштерден ауру сезім пайда болу мүмкін.
Жүйелі гипоплазия
Гетчинсон тістер (туа бітетін мерез ауру) - күрек тістердің пішіні күбі тәрізді (бочкообразная) немесе бұрағыш тәрізді (отверткообразная), кесу қырында жарты ай ойындысы бар (полулунная вырезка);
Фурнье тістер - күрек тістердің пішіні күбі тәрізді немесе бұрағыш тәрізді, бірақ кесу қырында жарты ай ойындысы жоқ. Гетчинсон мен Фурнье тістер туа бітетін мерез ауруның триадасына кіреді: паренхиматозды кератит; туа бітетін кереңдік; Гетчинсон тістер. Бірақ, лепрамен (проказа) ауратын науқастарда да кездесу мүмкін.
Пфлюгер тістер (туа бітетін мерез ауру) - бірінші үлкен азу тістер конус тәрізді, шайнау беті мойын бөлігімен салыстырғанда кіші. Төмпешіктері дамымаған.
Кіреукенің гиперплазиясы
эмалевые капли (жемчужины), -- тіс дамыған кезінде тіс тіндерінің артығымен пайда болуы.
Сирек кездеседі - 1,5% науқастарда.
Диаметрі 1мм-ден 2 -- 4мм-ге дейін. Көбінесе мойын бөлігінде орналасады.
Пішіні домалақ, тамшыға ұқсас.
Эндемикалық флюороз (fluor - фтор) - тістің қатты тіндерінің дамуының бұзылуы, себебі - судың және тағамдарының құрамында фтордың мөлшері көп болғаны.
Флюороздің жүйесі:
1. Штрихты түрі
2. Дақты түрі
3. Меловидно-крапчатая форма
4. Эрозивті түрі
5. Деструктивті түрі
6.Штрихты түрі
Тісжегі емес ақауларының жүйесі
1. тістер шыққанға дейін пайда болатын ақулар:
а) кіреукенің гипоплазиясы;
в) эндемиялық флюороз;
г) кіреукенің гиперплазиясы;
д) тістің қатты тіндерінің тұқымқұалағыш аурулары.
2. тістер шыққаннан кейін пайда болатын аурулар:
а) сына тәрізді ақау
б) патологиялық қажалуы;
в) кіреукенің эрозиясы;
г) тістің қатты тіндерінің некрозы;
д) тістің жарақаты;
е) гиперестезия.

Эндемикалық флюороз (fluor - фтор) - тістің қатты тіндерінің дамуының бұзылуы, себебі - судың және тағамдарының құрамында фтордың мөлшері көп болғаны.
Флюороздің жүйесі
1. Штрихты түрі
2. Дақты түрі
3. Меловидно-крапчатая форма
4. Эрозивті түрі
5. Деструктивті түрі

Қалыптаспаған амелогенез
Кіреукенің тұқым қуалаушылық бұзылыстары ұрпақтық факторлар әсерінен пайда болып, эктодермальді құрылымдардың патологиялық өзгеруімен көрінеді. Тісжегі емес ақаулардың бұл тобын Ю.А.Беляков әрінтестерімен зерттеген. Олардың ойынша кіреуке дисплазиясы - бұл кіреуке матриксінің түзілісі кезінде немесе минерализациясы кезінде зат алмасу бұзылысымен көрінетін және гиперминералиязацияға алып келетін генетикалық фактор.
Ю.А.Беляев әріптестермен тұқым қуалаушылық қалыптаспаған амелогенезді 3 топқа бөледі
-Кіреуке матриксінің бұзылысымен сипатталыт тұқымқуалаушылық кіреуке гипоплазиясы
-Кіреуке жетілуінің бұзылысымен сипатталатын тұқымқуалаушылық кіреуке гипоплазиясы
-Гипокальцификациямен сипатталатын тұқымқуалаушылық кіреуке гипоплазиясы
Әр топ өз алдында клиникалық көріністкрмен сипатталады.
Дентиннің дамуының тұқымқаулаушылық бұзылысы
Қалыптаспаған дентиногенез дентин қалыптасуының бұзылысымен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.