Көмекші өндірістің шығындарының есебі
Негізгі өндіріс тұтынатын өнімді шығарып жұмыс жасайтын және қызмет көрсететін өндіріс
Көмекші өндіріс деп аталады. Бұл – қазандық , электр станциялары, сумен жабдықтау, жөндеу-механикалық цехы, автотранспорт және т.б. Көмекші өндірістің шығындарын есептеуге 8030 шоты раналған және ол «Цехтардың шығындары» деп аталатын ведомоста жүргізіледі, онда әрбір өндіріс (цехтар) үшін жеке талдамалық шот (тіркемелі парақтарда) ашылады.
Көмекші өндірістің шығындарын есепке алу үшін мына шоттар арналған:
8030 – «Көмекші өндірістер (қорытушы шот) ;
8031 – «Материалдар»;
8032 – «Қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеу»;
8033 – «Еңбек ақыдан қаржы бөлу»;
8034 – «Амортизациялық қаржы бөлу»;
8035 – «Басқа да шығыстар».
Көмекші өндірістердің әрбір цехтары бойынша шығындарды есепке алу әцехтар шығындары» деп аталатын ведомоста жүргізіледі. Ведомосқа жазбалар талдамалық кестелерден немесе бастапқы құжаттардан алып жазылады.
Көмекші өндірістің талдамалық (аналитикалық) есебі әрбір цехта, өнім түрлері (егер олар әрқилы болса) және шығын баптары бойынша жүреді. Шығын номенклатурасы өндірістің күделілігі мен сипатына тәуелді болып келеді. Әдетте, ол өзіне: негізгі материалдарды, көмекші материалдарды, отын-энергетикалық және технологиялық шығыстарды, электр энергиясын, өндіріс мақсаты ұшін пайдаланатын буды және суды, негізгі және қосымша жалақыны, жалақыдан аударылатын аударымдарда, үстеме шығыстарды қосады.
Қосымша өндірістің күрделілігі, сондай-ақ шығарылатын өнімнің біртектестігі немесе біртектес еместігі көмекші өндірістің көрсеткен қызметінің өзіндік құнын есептеу үшін әртүрлі әдісті қолдануға мәжбүр етеді.
Көмекші өндірістің есеп айырысуы мен калькуляциясы біршама ерекшеленеді, өйткені кейбір цехтар бір-бірімен тығыз байланыста болады және тұрақты түрде бір – біріне қызмет көрсетеді: жөндеу – механикалық цехы жүк автомашина цехына ағымдағы жөндеу жұмысын жүзеге асырады, ал автотранспорт цехы жөндеу-механикалық цехына жүкті тасымалдайды.
Автомашинаның ағымдағы жөндеуінің өзіндік құнын есептеу үшін автомашинамен тасымалданатын жүктің өзіндік құнын білу керек, ал тасымалданатын жүктің өзіндік құнын есептеу үшін ағымдағы жөндеудің өзіндік құнын білу керек.
Бұл жағдайда, өзіндік құны не математикалық, не есептік өзіндік құн
Көмекші өндіріс деп аталады. Бұл – қазандық , электр станциялары, сумен жабдықтау, жөндеу-механикалық цехы, автотранспорт және т.б. Көмекші өндірістің шығындарын есептеуге 8030 шоты раналған және ол «Цехтардың шығындары» деп аталатын ведомоста жүргізіледі, онда әрбір өндіріс (цехтар) үшін жеке талдамалық шот (тіркемелі парақтарда) ашылады.
Көмекші өндірістің шығындарын есепке алу үшін мына шоттар арналған:
8030 – «Көмекші өндірістер (қорытушы шот) ;
8031 – «Материалдар»;
8032 – «Қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеу»;
8033 – «Еңбек ақыдан қаржы бөлу»;
8034 – «Амортизациялық қаржы бөлу»;
8035 – «Басқа да шығыстар».
Көмекші өндірістердің әрбір цехтары бойынша шығындарды есепке алу әцехтар шығындары» деп аталатын ведомоста жүргізіледі. Ведомосқа жазбалар талдамалық кестелерден немесе бастапқы құжаттардан алып жазылады.
Көмекші өндірістің талдамалық (аналитикалық) есебі әрбір цехта, өнім түрлері (егер олар әрқилы болса) және шығын баптары бойынша жүреді. Шығын номенклатурасы өндірістің күделілігі мен сипатына тәуелді болып келеді. Әдетте, ол өзіне: негізгі материалдарды, көмекші материалдарды, отын-энергетикалық және технологиялық шығыстарды, электр энергиясын, өндіріс мақсаты ұшін пайдаланатын буды және суды, негізгі және қосымша жалақыны, жалақыдан аударылатын аударымдарда, үстеме шығыстарды қосады.
Қосымша өндірістің күрделілігі, сондай-ақ шығарылатын өнімнің біртектестігі немесе біртектес еместігі көмекші өндірістің көрсеткен қызметінің өзіндік құнын есептеу үшін әртүрлі әдісті қолдануға мәжбүр етеді.
Көмекші өндірістің есеп айырысуы мен калькуляциясы біршама ерекшеленеді, өйткені кейбір цехтар бір-бірімен тығыз байланыста болады және тұрақты түрде бір – біріне қызмет көрсетеді: жөндеу – механикалық цехы жүк автомашина цехына ағымдағы жөндеу жұмысын жүзеге асырады, ал автотранспорт цехы жөндеу-механикалық цехына жүкті тасымалдайды.
Автомашинаның ағымдағы жөндеуінің өзіндік құнын есептеу үшін автомашинамен тасымалданатын жүктің өзіндік құнын білу керек, ал тасымалданатын жүктің өзіндік құнын есептеу үшін ағымдағы жөндеудің өзіндік құнын білу керек.
Бұл жағдайда, өзіндік құны не математикалық, не есептік өзіндік құн
Көмекші өндірістің шығындарының есебі
Негізгі өндіріс тұтынатын өнімді шығарып жұмыс жасайтын және қызмет
көрсететін өндіріс
Көмекші өндіріс деп аталады. Бұл – қазандық , электр станциялары, сумен
жабдықтау, жөндеу-механикалық цехы, автотранспорт және т.б. Көмекші
өндірістің шығындарын есептеуге 8030 шоты раналған және ол Цехтардың
шығындары деп аталатын ведомоста жүргізіледі, онда әрбір өндіріс (цехтар)
үшін жеке талдамалық шот (тіркемелі парақтарда) ашылады.
Көмекші өндірістің шығындарын есепке алу үшін мына шоттар
арналған:
8030 – Көмекші өндірістер (қорытушы шот) ;
8031 – Материалдар;
8032 – Қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеу;
8033 – Еңбек ақыдан қаржы бөлу;
8034 – Амортизациялық қаржы бөлу;
8035 – Басқа да шығыстар.
Көмекші өндірістердің әрбір цехтары бойынша шығындарды есепке алу
әцехтар шығындары деп аталатын ведомоста жүргізіледі. Ведомосқа жазбалар
талдамалық кестелерден немесе бастапқы құжаттардан алып жазылады.
Көмекші өндірістің талдамалық (аналитикалық) есебі әрбір цехта,
өнім түрлері (егер олар әрқилы болса) және шығын баптары бойынша жүреді.
Шығын номенклатурасы өндірістің күделілігі мен сипатына тәуелді болып
келеді. Әдетте, ол өзіне: негізгі материалдарды, көмекші материалдарды,
отын-энергетикалық және технологиялық шығыстарды, электр энергиясын,
өндіріс мақсаты ұшін пайдаланатын буды және суды, негізгі және қосымша
жалақыны, жалақыдан аударылатын аударымдарда, үстеме шығыстарды қосады.
Қосымша өндірістің күрделілігі, сондай-ақ шығарылатын өнімнің
біртектестігі немесе біртектес еместігі көмекші өндірістің көрсеткен
қызметінің өзіндік құнын есептеу үшін әртүрлі әдісті қолдануға мәжбүр
етеді.
Көмекші өндірістің есеп айырысуы мен калькуляциясы біршама
ерекшеленеді, өйткені кейбір цехтар бір-бірімен тығыз байланыста болады
және тұрақты түрде бір – біріне қызмет көрсетеді: жөндеу – механикалық
цехы жүк автомашина цехына ағымдағы жөндеу жұмысын жүзеге асырады, ал
автотранспорт цехы жөндеу-механикалық цехына жүкті тасымалдайды.
Автомашинаның ағымдағы жөндеуінің өзіндік құнын есептеу үшін
автомашинамен тасымалданатын жүктің өзіндік құнын білу керек, ал
тасымалданатын жүктің өзіндік құнын есептеу үшін ағымдағы жөндеудің
өзіндік құнын білу керек.
Бұл жағдайда, өзіндік құны не математикалық, не есептік өзіндік құн
бойынша (немесе өткен айдағы қызмет көрсетудің құны бойынша) есептелінеді.
Математикалық әдіс анық болғанымен, іс жүзінде екінші әдісі кеңінен
пайдаланылады. Көмекші өндіріске шығындар ай сайын таратылады, сондықтан
онда қалдық қалмайды.
Тек жөндеу-механикалық пен аспаптар жасайтын цехтарды қоспағанда,
бұл цехтарда ай соңында қалдықтары болуы мүмкін. Бұндай қалдықтарды есептік
кезеңнің соңында өндірістік (басқарушылық) , бухгалтериядан қаржылық
бухгалтериясына беріледі, ол кезде 1340 – Көмекші өндіріс шоты
дебеттеледі де, 8030 – Көмекші өндіріс шоты кредиттеледі – бұл
операцияның көмегімен аяқталмаған өндірістің қалдығы қаржылық есеп берудің
көмекші өндірісіне жатқызылады.
Келесі есептік жылдың басында қаржылық бухгалтериядан өндірістік
(басқарушылық) бухгалтерияға беріледі, ол кезде 8030 – Көмекші өндіріс
шоты дебеттеліп, 1340 – Көмекші өндіріс шоты кредиттеледі.
Көмекші өндірістің көрсеткен қызметін және атқарған жұмысын
тұтынушылар бойынша тарату үшін Көмекші өндірістің көрсеткен қызметін
тарату деп аталатын
талдамалы кестесін жасайды. Онда әрбір көмекші цехтардың жиынтық
шығындары, өндірілген өнімнің саны көрсетіледі: су қайнататын қазан цехы
бойынша – будың тоннасы, компрестік қондырғы – қысылған ауаның куба метрі,
электростанция – киловаттсағаты, автотранспорт – тоннокилометрі. Содан
соң жұмыс пен қызметтің өзіндік құнының бірлігі анықталады. Өзіндік
бірлігін анықтаған соң, жұмыс пен қызметті тұтынғандарға таратады.
Көмекші өндірістің өнімінің санын счетчиктердің көрсеткіштері
бойынша немесе шамамен (шартты жолымен) анықтайды.
Көмекші өндіріс қызметін таратудың талдамалық кестесі үш
бөлімнен тұрады.
Бірінші бөлімде өнімнің, жұмыстардың, көрсетілген қызметтердің
және көмекші өндірістер шығындарынан, ондағы материалдық құндылықтардың іс
жүзіндегі өзіндік құны есептелініп шығарылады және олардың жоспарлы
өзіндік құны келтіріледі. Қабылданған және көрсетілген қарама – қарсы
қызметтердің өзіндік құны тең болуға тиіс. Екінші бөлімде алынған және
көрсетілген қызметтердің саны мен жоспарды өзіндік құны, негізгі
тұтынушыларға босатылған қызметтердің саны мен құны, материалдық шоттарға
кіріске алынған құндылықтардың құны көрсетіліп, өнімнің жұмыстар мен
көрсетілетін қызметтердің бір өлшемінің өзіндік құны анықталады.
Екінші бөлімнің деректері Цех шығындарының негізінде ведомосқа
жазылады, содан соң өнімді, жұмысты және қызметті тұтынғандардың шоттары
дебеттеледі де, 8030 шоты кредиттеледі.
Үшінші бөлімде көрсетілген қызметтің жабдықтаушысы болып
саналмайтын бөлімшелердің шығындарының таратылғаны көрсетіледі.
Технологиялық процестің сипатына және шығаратын өнімнің, жұмыстар
мен көрсетілетін қызметтердің біртектілігіне қарай қосымша өндіріс
қарапайым және күрделі болып бөлінеді.
Қарапайым өндіріс біртекті, күрделілігі бірдей өнімдерді
шығарады. Оларда, әдетте, аяқталмаған өндіріс пен шалафабрикаттар(электр
станциялары, бу қазандық, комрессорлық және оттегі станциялары,
автомобиль көлігі) болмайды.
Күрделі өндіріс алуан түрлі өнім түрлерін шығарады, оның
аяқталмаған өндірісі болады және бұйымдардың, өнімдердің, жұмыстардың және
көрсетілген қызметтердің түрлері бойынша есеп жүргізуді талап етеді.
Күрделі өндіріске жөндеу, модельдік (үлгілік), сапаптық, ыдыс цехтары
жатады.
Енді осы аталған түрлеріне сәйкес біз бір мысал келтіріп көрейік.
Кәсіпорынның құрамында көмекші өндіріс ретінде: автотранспорттық,
жөндеу-механикалық, бу қазандық цехтары бар болсын делік. Олардың ішінен
жөндеу-механикалық цехы - күрделі цех болып саналады, ал қалған екеуі
қарапайым цехтар қатарына жатады.
Ай ішінде көмекші өндіріске мынандай шығындар жатқызылады:
Қатар №Шаруашылық операцияларының Сомасы, теңгеШоттар
мазмұны корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 3 4 5
1. Көмекші өндіріс қажеттілігіне
босатылған материалдық
құндылықтар: 1410000 8031 1310-1350
автотранспорт цехына 350000
бу қазан цехына 790000
жөндеу-механикалық цехына 270000
2. Көмекші өндірісте істейтін,
еңбеккерлерге жалақысы 3190000 8032 3350
есептелінді: 1650000
автотранспорт цехындағы 980000
бу қазан цехындағы 560000
жөндеу-механикалық цехындағы
3. Көмекші өндіріске жататын 2131635 8034 8040
үстеме шығыстары есептен 1102569
шығарылды: 654860
автотранспорт цехынан 374206
бу қазан цехынан
4. Көмекші өндірістің шолушы
шотына жинақталды: 7334545 8030
материалдық шығындар 1410000 8031
еңбек ақы шығындары 3190000 8032
еңбек ақыдан аударылатын 602910 8033
устеме шығыстары 2131635 8034
Шығындар цехтар бойынша
қортындаланды:
автотранспорт цехы бойынша 3414419
бу қазан цехы боцынша 2610080
жөндеу-механикалық цехы 1310046
бойынша
5. Бір-біріне қарама-қарсы
көрсетілген қызметтері 1159810 8030
есептен шығарылды: 253681 8030
автотранспорт цехы бойынша 557869
бу қазан цехы бойынша 348260 (сәйкес субшоттары
жөндеу-механикалық цехы бойынша)
бойынша
Көмекші өндіріс бойынша 8494355
жасалған шығындар (барлығы)
8494355 теңге
(7334545+1159810)
6. Бір-біріне өзара көрсеткен 1159810 8030
қызметтері мен жұмыстары (сәйкес субшоттары
есептен шығарылды: бойынша)
7. Көмекші өндіріс цехтары 114400 1320 8030
бойынша шығарылған дайын
өнімі кірістелді
8. Негізгі өндіріске көрсеткен
қызметі мен атқарған 5058038 8010 8030
жұмыстары: 1414650
кескіш цехы үшін 1623758
пішетін цехы үшін 766672
дайындаушы цехы үшін 1252959
аяқ киім тігетін цехы үшін
9. Жалпы және әкімшілік 526237 7210 8030
қажеттілігі үшін орындалған
жұмыстар мен қызметтер
10. Өнімді сатумен байланысты, 1051092 7010 8030
жұмыстар мен қызметтер
11. Тыс жақта орындалған жұмыстар584778 7014 8030
мен қызметтерді есептеп
шығару
Жиыны 8494355
Қарапайым өндірістің калькуляциясы. Қарапайым өндірісінде өнімнің,
қызметтің және жұмыстың өзіндік құнының бірлігі ықшамдылығын тәсіл бойынша
калькуляцияланады: шығарылған өнімге, жұмысқа, қызметке қатысты шығын
сомасын сол өнімнің санына бөледі (өзара көрсеткен қызметтерін шегеріп
барып).
Анықталған өнімнің, қызметтің, жұмыстың өзіндік құны бойынша
тұтынушыларға 8030 шотының кредитінен есептеп шығарылады.
1. Бу қазан цехы. Бу қазан цехының таза өзінің шығыны 2610080 теңге
құраған, ал жөндеу – механикалық цехының көрсеткен қызметі (құрал –
жабдықтарды жөндеу бойынша) – 175150 теңге құраған, автотранспорт
цехының көрсеткен қызметі (есептік құны бойынша) – 382719 теңге
құраған.
1 тонна будың есептік өзіндік құны - 185 теңге құраған (өткен
айдағы нақты шағындарының деңгейінен алынған).
Ағымдағы айда жылыту үшін 14397 тонна бу шығарылған, енді ол
счетчиктердің көрсеткішіне сәйкес тұтынушылардың арасына таратылады.
Қатар Қызметті тұтынушылар Тұтынылған Көрсетілген
№ будың көлемі, қызметтің
тонна құны, теңге
1 Негізгі өндіріс цехтары:
кесу цехы 2990 668679
пішу цехы 2901 648776
дайындау цехы 2940 657497
аяқ киімді тігу цехы 2600 581460
2 Жалпы және әкімшілік қажеттілігіне1626 363637
жұмсалғандары
Негізгі тұтынушылары бойынша жиыны 13057 2920049
3 Көмекші өндіріс цехы:
- жөндеу-механикалық цехы 1340 247900*
Барлығы 14397 3167949
1 тонна будың есептік өзіндік құны 185 теңге құраған
Негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің өзіндік құны 2920049
теңге құраған (6 кестеге қараңыз): 2610080+175150+382719-1340*185 (жоспарлы
өзіндік құны бойынша жөндеу- механикалық цехының көрсеткен қызметі).
Негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің нақты өзіндік құнының бірлігі
223,64 теңгеге тең болған (2920049?13057).
Негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің нақты өзіндік құны туралы
мәліметтің (223,64 теңге) және тұтынылған қызметтің саны туралы
ақпараттың негізінде бу қазанының
шығындары тиісті тұтынушылары бойынша есептен шығарылады.
2. Автотранспорт цехы. Автотранспорт цехының тасымалдаған жүгінің саны
18957 ткм құраған (а5ымда5ы айды4 жол пара5ыны4 м2л3мет3 бойынша).
Ал автотранспорт цехының өзі жасаған шығын 3414419 теңге құраған,
қарама-қарсы қабылданған қызметтің деңгейі – 253861 теңге құраған.
Өткен айдың нақты өзіндік құны туралы мәлімет бойынша бір ткм-дің
жоспарлы өзіндік құны 193 теңге құраған.
Жоспарлы өзіндік құн бойынша қарсы көрсетілген қызметтің сомасы
цехтар бойынша мынаны құраған:
Бу қазан цехы бойынша - 382719 теңге (1983 ткмх 193);
Жөндеу-механикалық цехы бойынша - 100360 теңге (520ткмх 193). Жоғарыда
келтірілген мәліметтер бойынша негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің
нақты өзіндік құнының сомасы 3185021 теңге құраған (3414419+253681-382719-
100360). Негізгі тұтынушыға көрсетілген қызметтің көлемі 16454 ткм құраған
(18957-1983-520). Негізгі тұтынушылар бойынша шығындардың жалпы деңгейін
(3185021) негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің көлеміне (16454)
бөлеміз де, 1 ткм нақты өзіндік құнын табамыз, ал біздің мысалда -
193,57 теңге құраған (3185021:16454).
Жасалған калькуляцияның және жол парағының негізінде транспорттық
қызметті тасымалдаған жүктің ткм бойынша есептелген санына пара-пар
(пропорционалды) етіп тұтынушылардың арасына таратылады.
Қатар №Транспорт қызметін Тасымалданған Қызметтің
тұтынушыларының атауы жүктің саны, құны,теңге
тоннакилометр
1 Негізгі өндіріс цехтары:
кесу цехы 2030 392950
пішу цехы 1100 212928
дайындау цехы 564 109174
аяқ киімді тігу цехы 3469 671499
2 Маркетингі мен сату бөлімі 5430 1051092
3 Әкімшілік бөлімі 840 162600 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Негізгі өндіріс тұтынатын өнімді шығарып жұмыс жасайтын және қызмет
көрсететін өндіріс
Көмекші өндіріс деп аталады. Бұл – қазандық , электр станциялары, сумен
жабдықтау, жөндеу-механикалық цехы, автотранспорт және т.б. Көмекші
өндірістің шығындарын есептеуге 8030 шоты раналған және ол Цехтардың
шығындары деп аталатын ведомоста жүргізіледі, онда әрбір өндіріс (цехтар)
үшін жеке талдамалық шот (тіркемелі парақтарда) ашылады.
Көмекші өндірістің шығындарын есепке алу үшін мына шоттар
арналған:
8030 – Көмекші өндірістер (қорытушы шот) ;
8031 – Материалдар;
8032 – Қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеу;
8033 – Еңбек ақыдан қаржы бөлу;
8034 – Амортизациялық қаржы бөлу;
8035 – Басқа да шығыстар.
Көмекші өндірістердің әрбір цехтары бойынша шығындарды есепке алу
әцехтар шығындары деп аталатын ведомоста жүргізіледі. Ведомосқа жазбалар
талдамалық кестелерден немесе бастапқы құжаттардан алып жазылады.
Көмекші өндірістің талдамалық (аналитикалық) есебі әрбір цехта,
өнім түрлері (егер олар әрқилы болса) және шығын баптары бойынша жүреді.
Шығын номенклатурасы өндірістің күделілігі мен сипатына тәуелді болып
келеді. Әдетте, ол өзіне: негізгі материалдарды, көмекші материалдарды,
отын-энергетикалық және технологиялық шығыстарды, электр энергиясын,
өндіріс мақсаты ұшін пайдаланатын буды және суды, негізгі және қосымша
жалақыны, жалақыдан аударылатын аударымдарда, үстеме шығыстарды қосады.
Қосымша өндірістің күрделілігі, сондай-ақ шығарылатын өнімнің
біртектестігі немесе біртектес еместігі көмекші өндірістің көрсеткен
қызметінің өзіндік құнын есептеу үшін әртүрлі әдісті қолдануға мәжбүр
етеді.
Көмекші өндірістің есеп айырысуы мен калькуляциясы біршама
ерекшеленеді, өйткені кейбір цехтар бір-бірімен тығыз байланыста болады
және тұрақты түрде бір – біріне қызмет көрсетеді: жөндеу – механикалық
цехы жүк автомашина цехына ағымдағы жөндеу жұмысын жүзеге асырады, ал
автотранспорт цехы жөндеу-механикалық цехына жүкті тасымалдайды.
Автомашинаның ағымдағы жөндеуінің өзіндік құнын есептеу үшін
автомашинамен тасымалданатын жүктің өзіндік құнын білу керек, ал
тасымалданатын жүктің өзіндік құнын есептеу үшін ағымдағы жөндеудің
өзіндік құнын білу керек.
Бұл жағдайда, өзіндік құны не математикалық, не есептік өзіндік құн
бойынша (немесе өткен айдағы қызмет көрсетудің құны бойынша) есептелінеді.
Математикалық әдіс анық болғанымен, іс жүзінде екінші әдісі кеңінен
пайдаланылады. Көмекші өндіріске шығындар ай сайын таратылады, сондықтан
онда қалдық қалмайды.
Тек жөндеу-механикалық пен аспаптар жасайтын цехтарды қоспағанда,
бұл цехтарда ай соңында қалдықтары болуы мүмкін. Бұндай қалдықтарды есептік
кезеңнің соңында өндірістік (басқарушылық) , бухгалтериядан қаржылық
бухгалтериясына беріледі, ол кезде 1340 – Көмекші өндіріс шоты
дебеттеледі де, 8030 – Көмекші өндіріс шоты кредиттеледі – бұл
операцияның көмегімен аяқталмаған өндірістің қалдығы қаржылық есеп берудің
көмекші өндірісіне жатқызылады.
Келесі есептік жылдың басында қаржылық бухгалтериядан өндірістік
(басқарушылық) бухгалтерияға беріледі, ол кезде 8030 – Көмекші өндіріс
шоты дебеттеліп, 1340 – Көмекші өндіріс шоты кредиттеледі.
Көмекші өндірістің көрсеткен қызметін және атқарған жұмысын
тұтынушылар бойынша тарату үшін Көмекші өндірістің көрсеткен қызметін
тарату деп аталатын
талдамалы кестесін жасайды. Онда әрбір көмекші цехтардың жиынтық
шығындары, өндірілген өнімнің саны көрсетіледі: су қайнататын қазан цехы
бойынша – будың тоннасы, компрестік қондырғы – қысылған ауаның куба метрі,
электростанция – киловаттсағаты, автотранспорт – тоннокилометрі. Содан
соң жұмыс пен қызметтің өзіндік құнының бірлігі анықталады. Өзіндік
бірлігін анықтаған соң, жұмыс пен қызметті тұтынғандарға таратады.
Көмекші өндірістің өнімінің санын счетчиктердің көрсеткіштері
бойынша немесе шамамен (шартты жолымен) анықтайды.
Көмекші өндіріс қызметін таратудың талдамалық кестесі үш
бөлімнен тұрады.
Бірінші бөлімде өнімнің, жұмыстардың, көрсетілген қызметтердің
және көмекші өндірістер шығындарынан, ондағы материалдық құндылықтардың іс
жүзіндегі өзіндік құны есептелініп шығарылады және олардың жоспарлы
өзіндік құны келтіріледі. Қабылданған және көрсетілген қарама – қарсы
қызметтердің өзіндік құны тең болуға тиіс. Екінші бөлімде алынған және
көрсетілген қызметтердің саны мен жоспарды өзіндік құны, негізгі
тұтынушыларға босатылған қызметтердің саны мен құны, материалдық шоттарға
кіріске алынған құндылықтардың құны көрсетіліп, өнімнің жұмыстар мен
көрсетілетін қызметтердің бір өлшемінің өзіндік құны анықталады.
Екінші бөлімнің деректері Цех шығындарының негізінде ведомосқа
жазылады, содан соң өнімді, жұмысты және қызметті тұтынғандардың шоттары
дебеттеледі де, 8030 шоты кредиттеледі.
Үшінші бөлімде көрсетілген қызметтің жабдықтаушысы болып
саналмайтын бөлімшелердің шығындарының таратылғаны көрсетіледі.
Технологиялық процестің сипатына және шығаратын өнімнің, жұмыстар
мен көрсетілетін қызметтердің біртектілігіне қарай қосымша өндіріс
қарапайым және күрделі болып бөлінеді.
Қарапайым өндіріс біртекті, күрделілігі бірдей өнімдерді
шығарады. Оларда, әдетте, аяқталмаған өндіріс пен шалафабрикаттар(электр
станциялары, бу қазандық, комрессорлық және оттегі станциялары,
автомобиль көлігі) болмайды.
Күрделі өндіріс алуан түрлі өнім түрлерін шығарады, оның
аяқталмаған өндірісі болады және бұйымдардың, өнімдердің, жұмыстардың және
көрсетілген қызметтердің түрлері бойынша есеп жүргізуді талап етеді.
Күрделі өндіріске жөндеу, модельдік (үлгілік), сапаптық, ыдыс цехтары
жатады.
Енді осы аталған түрлеріне сәйкес біз бір мысал келтіріп көрейік.
Кәсіпорынның құрамында көмекші өндіріс ретінде: автотранспорттық,
жөндеу-механикалық, бу қазандық цехтары бар болсын делік. Олардың ішінен
жөндеу-механикалық цехы - күрделі цех болып саналады, ал қалған екеуі
қарапайым цехтар қатарына жатады.
Ай ішінде көмекші өндіріске мынандай шығындар жатқызылады:
Қатар №Шаруашылық операцияларының Сомасы, теңгеШоттар
мазмұны корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 3 4 5
1. Көмекші өндіріс қажеттілігіне
босатылған материалдық
құндылықтар: 1410000 8031 1310-1350
автотранспорт цехына 350000
бу қазан цехына 790000
жөндеу-механикалық цехына 270000
2. Көмекші өндірісте істейтін,
еңбеккерлерге жалақысы 3190000 8032 3350
есептелінді: 1650000
автотранспорт цехындағы 980000
бу қазан цехындағы 560000
жөндеу-механикалық цехындағы
3. Көмекші өндіріске жататын 2131635 8034 8040
үстеме шығыстары есептен 1102569
шығарылды: 654860
автотранспорт цехынан 374206
бу қазан цехынан
4. Көмекші өндірістің шолушы
шотына жинақталды: 7334545 8030
материалдық шығындар 1410000 8031
еңбек ақы шығындары 3190000 8032
еңбек ақыдан аударылатын 602910 8033
устеме шығыстары 2131635 8034
Шығындар цехтар бойынша
қортындаланды:
автотранспорт цехы бойынша 3414419
бу қазан цехы боцынша 2610080
жөндеу-механикалық цехы 1310046
бойынша
5. Бір-біріне қарама-қарсы
көрсетілген қызметтері 1159810 8030
есептен шығарылды: 253681 8030
автотранспорт цехы бойынша 557869
бу қазан цехы бойынша 348260 (сәйкес субшоттары
жөндеу-механикалық цехы бойынша)
бойынша
Көмекші өндіріс бойынша 8494355
жасалған шығындар (барлығы)
8494355 теңге
(7334545+1159810)
6. Бір-біріне өзара көрсеткен 1159810 8030
қызметтері мен жұмыстары (сәйкес субшоттары
есептен шығарылды: бойынша)
7. Көмекші өндіріс цехтары 114400 1320 8030
бойынша шығарылған дайын
өнімі кірістелді
8. Негізгі өндіріске көрсеткен
қызметі мен атқарған 5058038 8010 8030
жұмыстары: 1414650
кескіш цехы үшін 1623758
пішетін цехы үшін 766672
дайындаушы цехы үшін 1252959
аяқ киім тігетін цехы үшін
9. Жалпы және әкімшілік 526237 7210 8030
қажеттілігі үшін орындалған
жұмыстар мен қызметтер
10. Өнімді сатумен байланысты, 1051092 7010 8030
жұмыстар мен қызметтер
11. Тыс жақта орындалған жұмыстар584778 7014 8030
мен қызметтерді есептеп
шығару
Жиыны 8494355
Қарапайым өндірістің калькуляциясы. Қарапайым өндірісінде өнімнің,
қызметтің және жұмыстың өзіндік құнының бірлігі ықшамдылығын тәсіл бойынша
калькуляцияланады: шығарылған өнімге, жұмысқа, қызметке қатысты шығын
сомасын сол өнімнің санына бөледі (өзара көрсеткен қызметтерін шегеріп
барып).
Анықталған өнімнің, қызметтің, жұмыстың өзіндік құны бойынша
тұтынушыларға 8030 шотының кредитінен есептеп шығарылады.
1. Бу қазан цехы. Бу қазан цехының таза өзінің шығыны 2610080 теңге
құраған, ал жөндеу – механикалық цехының көрсеткен қызметі (құрал –
жабдықтарды жөндеу бойынша) – 175150 теңге құраған, автотранспорт
цехының көрсеткен қызметі (есептік құны бойынша) – 382719 теңге
құраған.
1 тонна будың есептік өзіндік құны - 185 теңге құраған (өткен
айдағы нақты шағындарының деңгейінен алынған).
Ағымдағы айда жылыту үшін 14397 тонна бу шығарылған, енді ол
счетчиктердің көрсеткішіне сәйкес тұтынушылардың арасына таратылады.
Қатар Қызметті тұтынушылар Тұтынылған Көрсетілген
№ будың көлемі, қызметтің
тонна құны, теңге
1 Негізгі өндіріс цехтары:
кесу цехы 2990 668679
пішу цехы 2901 648776
дайындау цехы 2940 657497
аяқ киімді тігу цехы 2600 581460
2 Жалпы және әкімшілік қажеттілігіне1626 363637
жұмсалғандары
Негізгі тұтынушылары бойынша жиыны 13057 2920049
3 Көмекші өндіріс цехы:
- жөндеу-механикалық цехы 1340 247900*
Барлығы 14397 3167949
1 тонна будың есептік өзіндік құны 185 теңге құраған
Негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің өзіндік құны 2920049
теңге құраған (6 кестеге қараңыз): 2610080+175150+382719-1340*185 (жоспарлы
өзіндік құны бойынша жөндеу- механикалық цехының көрсеткен қызметі).
Негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің нақты өзіндік құнының бірлігі
223,64 теңгеге тең болған (2920049?13057).
Негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің нақты өзіндік құны туралы
мәліметтің (223,64 теңге) және тұтынылған қызметтің саны туралы
ақпараттың негізінде бу қазанының
шығындары тиісті тұтынушылары бойынша есептен шығарылады.
2. Автотранспорт цехы. Автотранспорт цехының тасымалдаған жүгінің саны
18957 ткм құраған (а5ымда5ы айды4 жол пара5ыны4 м2л3мет3 бойынша).
Ал автотранспорт цехының өзі жасаған шығын 3414419 теңге құраған,
қарама-қарсы қабылданған қызметтің деңгейі – 253861 теңге құраған.
Өткен айдың нақты өзіндік құны туралы мәлімет бойынша бір ткм-дің
жоспарлы өзіндік құны 193 теңге құраған.
Жоспарлы өзіндік құн бойынша қарсы көрсетілген қызметтің сомасы
цехтар бойынша мынаны құраған:
Бу қазан цехы бойынша - 382719 теңге (1983 ткмх 193);
Жөндеу-механикалық цехы бойынша - 100360 теңге (520ткмх 193). Жоғарыда
келтірілген мәліметтер бойынша негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің
нақты өзіндік құнының сомасы 3185021 теңге құраған (3414419+253681-382719-
100360). Негізгі тұтынушыға көрсетілген қызметтің көлемі 16454 ткм құраған
(18957-1983-520). Негізгі тұтынушылар бойынша шығындардың жалпы деңгейін
(3185021) негізгі тұтынушыларға көрсетілген қызметтің көлеміне (16454)
бөлеміз де, 1 ткм нақты өзіндік құнын табамыз, ал біздің мысалда -
193,57 теңге құраған (3185021:16454).
Жасалған калькуляцияның және жол парағының негізінде транспорттық
қызметті тасымалдаған жүктің ткм бойынша есептелген санына пара-пар
(пропорционалды) етіп тұтынушылардың арасына таратылады.
Қатар №Транспорт қызметін Тасымалданған Қызметтің
тұтынушыларының атауы жүктің саны, құны,теңге
тоннакилометр
1 Негізгі өндіріс цехтары:
кесу цехы 2030 392950
пішу цехы 1100 212928
дайындау цехы 564 109174
аяқ киімді тігу цехы 3469 671499
2 Маркетингі мен сату бөлімі 5430 1051092
3 Әкімшілік бөлімі 840 162600 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz