Қоғамдық келісім теориясы қоғамның мәні және пайда болуы туралы (XVII-XVIII ғасырлар)

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Алматы энергетика және байланыс университеті
Коммерциялық емес акционерлік қоғам
Рухани және дене шыықтыру кафедрасы

№2 семестірлік жұмыс
Тақырып: Қоғамдық келісім теориясы қоғамның мәні және пайда болуы туралы (XVII-XVIII ғасырлар)

Орындаған :
Тобы:
Қабылдаған:.

Алматы, 2018

Жоспары
Кіріспе 3
Қоғамдық келісім түсінігі 4
Томас Гоббстың қоғамдық келісім теориясы 6
Жан-Жак Руссоның қоғамдық келісім теориясы 9
Джон Локк қоғамдық келісім теориясы 12
Қорытынды 14
Әдебиеттер тізімі: 15

Кіріспе
Қоғамдық келісім (лат. socialis contractus - общественный договор-қоғамдық келісім, шарт) - басқарушылар (билеушілер) мен олардың қол астына қарайтындар арасында өзара құқықтары мен міндеттерін анықтайтын реалды (шын) немесе гипотезалық (болжамдық) шарт немесе келісім. Қоғамдық келісім теориясына сәйкес, адамдар көне заманда олардың өзі үшін қолайлы немесе қолайсыз болуы мүмкін анархияның (бассыздықтың) табиғи жағдайында өмір сүрді. Кейін, табиғи себептерге байланысты, индивидтер арасында шарт жасау арқылы қоғам (және мемлекет) қалыптасты.
Ұқсас идеяларды ертедегі Грекияда бұрын софистер айтса да, қоғамдық келісім теориясы XVII-XVIII ғ.ғ. кең таралу алды және Т. Гоббс, Дж. Локк, Ж. Ж. Руссо аттарымен байланыстырылады. Сол уақыттағы басқа саяси доктриналардан айырмашылығы, олар өздерінің теорияларында жеке игілік пен қоғамдық келісім тұрғысынан саяси билікті ақтауға тырысты. Олар биліктің толық жоқтығымен сипатталатын табиғи жағдайдың кемшіліктерін азаматтық қоғамның (яғни бар буржуазиялық қоғамның) артықшылықтарымен салыстыру арқылы мемлекет және құқық институттарының маңызы мен мақсаттарын әйгі етіп көрсетуге тырысты.
Бүл салыстырудың мақсаты мемлекет пен құқық жүйесі неге және қандай жағдайларда пайдалы болатынын көрсету, сондықтан ол (жүйе) барлық дұрыс ойлаушы адамдармен ерікті қабылданылуы керек. Олардың қорытындылары кейінірек өзінен азаматтардың барлық ажыратылмайтын қүқықтары және міндеттері қисынды шығатын қоғамдық келісім теориясының формасын қабылдады

Қоғамдық келісім түсінігі
Қоғамдық келісім - әлеуметтік келісім тұжырымдамасы адамдар өздерінің мүдделерін өз ортасында қамтамасыз ету үшін мемлекет пайдасына өздерінің егеменді құқықтарын ішінара бастарынан туындайды. Әлеуметтік келісім-шарт азаматтардың мемлекеттік басқарудың қағидалары мен қағидалары бойынша тиісті заңдық жобамен қол жеткізілген келісімді білдіреді.
Әлеуметтік келісім шарттың негізгі қағидасына сәйкес, басқарылатын мемлекеттің ерікті келісімі негізінде заңды мемлекеттік орган құрылады. Бұл теориялардың көпшілігінің бастапқы нүктесі адамның жеке пайдасын дербес бақылайтын табиғи мемлекет деп аталатын адам өмірінің жағдайын зерттеу болып табылады.
Осы бастапқы ұстанымға сүйене отырып, әлеуметтік келісімшарт теориясының жақтастары әртүрлі жолдармен түсіндіреді: ақылды адам өзінің жеке мүдделерін ескере отырып, өз еркімен табиғи мемлекетте болатын еркіндіктен бас тартуы керек. Томас Хоббс (1651), Джон Лок (1689) және Жан-Жак Руссо (1762) - әлеуметтік келісім теориясының ең танымал өкілдері. Олар әлеуметтік келісімді теорияның бастапқы позициясынан өте әртүрлі тұжырымдар жасады. Хоббс авторитарлық монархияны қорғап, Локк либералды монархияны қорғап, Руссоның либералды республикалықты қорғаған.
Олардың жұмысы конституциялық монархия, либералды демократия және республикаизм үшін теориялық негізді қамтамасыз етті. Әлеуметтік келісім Тәуелсіздік Декларациясында Демократияны құрметтеу қағидаты ретінде пайдаланылды және кейінірек Джон Роулз сияқты теориялық мамандардың заманауи жағдайларына қатысты түсіндірілді
Әлеуметтік келісімшарт пен азаматтық құқықтар бір мезгілде алынған, табиғи құқықтар емес, олар мәңгілікке бекітілмейді. Шарттың өзі - нәтижеге жетудің жолы - бәріне пайда - және жалпы мүдделер кезеңі (Руссодың ортақ тілегі) дейін заңды болып табылатын (Locke немесе Руссоның секілді кейбір философтарына қарағанда). Сондықтан, келісімшарт кемшіліктерді анықтаған кезде сайлауды немесе заң шығарушы сияқты құралдарды пайдаланып ережелерді өзгерту туралы қайта келіседі. Локк диктатураға әкеп соғатын шарт болған жағдайда көтерілуге құқығы бар екенін дәлелдеді.
Біреу біреудің әлеуметтік келісімшарттың міндеттемелерінен туындайтын азаматтық құқықтарын бұзғысы келсе, мысалы, қылмыс жасаса немесе өз құқықтарынан бас тартса, қалған қоғам өздерін осындай адамдардың әрекеттерінен қорғайды. Қоғамның мүшесі бола отырып, оларды бұзғаны үшін жазалау қаупімен қатар ережелерді сақтауға жауапты болу. Осылайша, қоғам өзара мәжбүрлеу арқылы өзара әрекеттеседі .

Томас Гоббстың қоғамдық келісім теориясы
Гоббс Томас (1588-1679) - ағылшын философы және саяси ойшылы. Гоббс мемлекетті жасанды дене, құдайдың орнатуы емес, адамзаттың іс-әрекетінің нәтижесі деп анықтаған. Философтың ойынша мемлекет адамдар бытыраңқы өмір сүрген және барлығының барлығына қарсы соғысы жағдайында болған табиғи күйден қоғамдық келісімге келу негізінде пайда болды. Қоғамдық келісім нәтижесінде өз еркіндігін ерікті түрде шектеген жеке азаматтардың құқығы бейбітшілікті сақтау және азаматтарды қорғау функциясы берілген мемлекет басшысына немесе мемлекеттік органдарға беріледі. Гоббстын ойынша, қоғамдық келісім бір уақытта мемлекеттің және қоғамның пайда болуына әкеп соғады
Гоббс мемлекетті жасанды дене, құдайдың орнатуы емес, адамзаттың іс-әрекетінің нәтижесі деп анықтаған. Философтың ойынша мемлекет адамдар бытыраңқы өмір сүрген және барлығының барлығына қарсы соғысы жағдайында болған табиғи күйден қоғамдық келісімге келу негізінде пайда болды. Қоғамдық келісім нәтижесінде өз еркіндігін ерікті түрде шектеген жеке азаматтардың құқығы бейбітшілікті сақтау және азаматтарды қорғау функциясы берілген мемлекет басшысына немесе мемлекеттік органдарға беріледі. Гоббстын ойынша, қоғамдық келісім бір уақытта мемлекеттің және қоғамның пайда болуына әкеп соғады.
Гоббс Томастың негізгі еңбектері "Азамат туралы ілімнің философиялық бастауы", "Левиафан, әлде материя, шіркеулік және азаматтық мемлекеттік билік, оның түрлері". Гоббс Томас өзінің ілімінің негізіне жеке адамның жаратылысы туралы белгілі бір кәзқарастарды алды. Туа бітті, жаратылысында адамдардың ойлау қабілеті де, шынығуы да бірдей деп есептейді. Сондықтан барлығы "бәріне құқылы". Бір жағынан, адам өте өзімшіл, оған қорқыныш, іштарлық сияқты қасиеттер де тән. Адамды тек қызғаншақтар, жаулар қоршайды. "Адам адамға қасқыр" принципін негіздеді. Осыдан келіп қоғамда соғыстар туындайды. Бірақ мүндай соғыстар кезінде "бәріне құқылы болу" деген - ешнәрсеге ешқандай құқы жоқ деген сөз. Мінеки, осы жағдайды Гоббс Томас "адамдардың жаратылысы немесе табиғи жағдайы" деп анықтаған. Адамдарға күшпен қатар, өлім қатері мен өзінөзі қорғау қасиеттері де берілген. Ең маңызды жаратылыс заңы: бейбітшілікке үмтылу; бейбітшілік мүдцесі мен өзін-өзі қорғау, қажет етсе, әркім өзінің қүқынан қажетті түрғыдан бас тартуы қажет; адамдар өздері келіскен келісімді орындаулары керек. Жалпы Гоббс Томас 16 заң ұсынды. Олардың барлығының түйіні: өзіңе тілемейтінді, өзгеге істеме. Гоббс Томас тұжырымы бойынша келісім мен алмасу - адам қоғамындағы бейбітшілікті орнатудың шарттары. Құқық пен заң мәселелерін бөліп қарастырған. Құқық ол үшін бір нәрсені істеуге немесе істемеуге еркіндік, ал заң бір нәрсені істеуге немесе істемеу үшін жазылған. Жаратылыс заңдары жеке адамдардың орындауларын талап ете алмайды. Оны орындататын тек қана күш. Шексіз мемлекеттік билік - мінеки, осы бейбітшілік пен жаратылыс заңдарының орындалу кепілі. Егер жаратылыс заңдары адамдардың ақылдылығына байланысты болса, азаматтық күшке байланысты. Мемлекет адамдардың "барлығына қарсы соғыстарды" жою үшін бірігуі тиіс деп санады. Олар өзара келісім бойынша жоғары билікті бір адамға береді. Гоббс Томас шексіз билік, суверен билігін жақтады
Гоббс Томастың негізгі еңбектері "Азамат туралы ілімнің философиялық бастауы", "Левиафан, әлде материя, шіркеулік және азаматтық мемлекеттік билік, оның түрлері".
Гоббс Томас өзінің ілімінің негізіне жеке адамның жаратылысы туралы белгілі бір кәзқарастарды алды. Туа бітті, жаратылысында адамдардың ойлау қабілеті де, шынығуы да бірдей деп есептейді. Сондықтан барлығы "бәріне құқылы". Бір жағынан, адам өте өзімшіл, оған қорқыныш, іштарлық сияқты қасиеттер де тән. Адамды тек қызғаншақтар, жаулар қоршайды. "Адам адамға қасқыр" принципін негіздеді. Осыдан келіп қоғамда соғыстар туындайды. Бірақ мүндай соғыстар кезінде "бәріне құқылы болу" деген - ешнәрсеге ешқандай құқы жоқ деген сөз. Мінеки, осы жағдайды Гоббс Томас "адамдардың жаратылысы немесе табиғи жағдайы" деп анықтаған. Адамдарға күшпен қатар, өлім қатері мен өзінөзі қорғау қасиеттері де берілген.
Ең маңызды жаратылыс заңы:
::бейбітшілікке үмтылу;
::бейбітшілік мүдцесі мен өзін-өзі қорғау, қажет етсе, әркім өзінің қүқынан қажетті түрғыдан бас тартуы қажет;
::адамдар өздері келіскен келісімді орындаулары керек.
Жалпы Гоббс Томас 16 заң ұсынды. Олардың барлығының түйіні: өзіңе тілемейтінді, өзгеге істеме. Гоббс Томас тұжырымы бойынша келісім мен алмасу - адам қоғамындағы бейбітшілікті орнатудың шарттары.
Құқық пен заң мәселелерін бөліп қарастырған. Құқық ол үшін бір нәрсені істеуге немесе істемеуге еркіндік, ал заң бір нәрсені істеуге немесе істемеу үшін жазылған.
Жаратылыс заңдары жеке адамдардың орындауларын талап ете алмайды. Оны орындататын тек қана күш. Шексіз мемлекеттік билік - мінеки, осы бейбітшілік пен жаратылыс заңдарының орындалу кепілі. Егер жаратылыс заңдары адамдардың ақылдылығына байланысты болса, азаматтық күшке байланысты.
Мемлекет адамдардың "барлығына қарсы соғыстарды" жою үшін бірігуі тиіс деп санады. Олар өзара келісім бойынша жоғары билікті бір адамға береді. Гоббс Томас шексіз билік, суверен билігін жақтады.

Жан-Жак Руссоның қоғамдық келісім теориясы
Жан-Жак Руссо - көрнекті француз ағартушы, жазушы және философ-ойшылы. Ол 1712 жылы сағат шеберінің жанұясында дүниеге келді. Руссо біржүйелі білім ала алмады. 16 жасында ол Женеваны тастап, 30 жасына дейін ол әртүрлі жұмыстарды атқарды, қара жұмыс, музыкант, музыка оқытушысы және тағы басқа жұмыстар. Осы жұмыстармен қатар Руссо өз бетімен білім алумен айналысты. Ерекше қызығушылықпен Лейбництің, Декарттың, Локаттың, Вольвтердің және басқа да көрнекті ойшылдардың шығармаларын оқып үйренді.
1741 жылы ол Парижге келіп, Франциядағы ағартушылық философияның көрнекті өкілдерінің қоғамына кіріп, олармен бірге белгілі Энциклопедияда жұмыс істеді.
Руссо бірнеше еңбектер жазды: "Ғылымдар мен өнерлер туралы" (1750), "Адамдардың арасында теңсіздіктің пайда болуы және себептері туралы" (1754), "Жаңа Элоиза" (1761), "Қоғамдық шарт" (1762), педагогикалық роман "Эмиль, немесе тәрбие туралы" (1762), бұл еңбектер оның есімін әлемге танытты.
Өзінің қоғамдық-саяси ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.